Neerlandia. Jaargang 82

Zal ‘de basis’ in de toekomst actiever deelnemen aan het cultureel Noord-Zuid verkeer?

Wie de derde regionale werkdag, georganiseerd door het Noord-Zuid Contactcentrum Volksontwikkeling (N.Z.C.V.) op 22 april jl. bijwoonde, zal deze vraag met een voorzichtig ‘ja’ beantwoorden.

In het statige oude klooster, nu een vormingscentrum (De Sirkel), te Drongen vergaderden ongeveer tachtig vertegenwoordigers van lokale en regionale volksontwikkelingsorganisaties uit Zeeland, Oosten West-Vlaanderen. Thema van de dag was: ‘De participatie van de basis aan het cultureel Noord-Zuid verkeer’.

Deze regionale werkdag was de derde in een reeks. De eerste vond plaats in het ‘Europahuis’ te Bemelen (Ned. Limburg) en was gericht op deelnemers uit de beide Limburgen. Op de tweede werkdag in het cultureel centrum ‘De Warande’ te Turnhout werden deelnemers uit de provincies Antwerpen en Noord-Brabant uitgenodigd. De ‘finale’ wordt in november 1978 gespeeld in Den Bosch.

Deze derde werkdag was ongetwijfeld de meest interessante van de drie. Dank zij een goed functionerende voorbereidingscommissie én de degelijke administratieve begeleiding door de Culturele Raad Zeeland, verliep de dag zowel inhoudelijk als organisatorisch feilloos. Ook het feit dat men kon rekening houden met ervaringen uit de vorige werkdagen was een pluspunt.

De regionale werkdag werd voorgezeten door de heer A.G.U. Hildebrandt (Aardenburg), bestuurslid van het N.Z.C.V., en actief promotor van de grensoverschrijdende contacten. Een eerste inleiding werd gehouden door de heer J. Das over de zin en de opdracht van de Noord-Zuid integratie.

Deze spreker stelde onder meer - en terecht! - vast dat de culturele integratie op het vlak van de particuliere culturele organisaties nog steeds onvoldoende op gang is gekomen. Zeer in het bijzonder moet het overleg, de samenwerking en de integratie van het sociaal-cultureel werk bevorderd worden.

Spreker onderstreepte eveneens het grote belang van het cultureel grensverkeer. Aan de hand van enkele concrete voorbeelden toonde de heer Das aan dat Nederland én Vlaanderen elkaar heel wat te bieden hadden. In het kort: samen denken over en werken aan gemeenschappelijke en gedifferentieerde ontwikkelingen van het cultuurbeleid, de voortdurende vorming en de samenlevingsopbouw.

‘Samen vanuit het leven aan de basis de “nieuwe aanpak” gestalte geven, mede vandaaruit de verschillende overheden onder druk zetten opdat er bijzonder voor de sociaal-culturele sector functionelere structuren, ruimere kansen en middelen komen’, aldus de heer Das.

In een ‘informatiebeurs’ presenteerden de aanwezige organisaties wie ze zijn en wat zij doen. Jaarverslagen, programmabrochures, publikaties e.d.m. gingen druk van hand tot hand. Adressen werden uitgewisseld, namen en adressen werden jiverig genoteerd.

's Middags vergaderden vier werkgroepen, m.n.

-	kadervorming: vorming, scholing en bijscholing van het kader van organisaties in Nederland en Vlaanderen;
-	programmering: hier ging het om het verkrijgen van inzicht in de wijze waarop jaarprogramma's tot stand komen, wat men zoal programmeert, hoe men werkzaamheden evalueert, enz.;
-	participatie aan het cultuurbeleid: deze werkgroep onderzocht de wijze waarop mensen mee kunnen denken in de totstandkoming van het (plaatselijk) cultuurbeleid:
-	Noord-Zuid ervaringen: deze werkgroep onderzocht de mogelijkheden en problemen met betrekking tot het cultureel grensverkeer.

Voor een volledig overzicht van de werkzaamheden van alle werkgroepen verwijzen wij naar het verslagboek van deze dag. De besluiten van één werkgroep, m.n. deze die de Noord-Zuid ervaringen met een vergrootglas bekeek, willen wij de Neerlandialezers niet onthouden. Deze werkgroep formuleerde een aantal aanbevelingen, die voor de overheid en de particuliere organisaties van groot belang zijn.

Besluiten van de werkgroep Noord-Zuid ervaringen.

De werkgroep kwam tot de volgende vaststellingen:

1.	de Noord-Zuid contacten tussen de provincies Oost- en West-Vlaanderen en Zeeland beperken zich tot op heden tot culturele contacten in de enge betekenis van het woord (cultuur ‘met de grote C’);
2.	deze contacten zijn meestal niet planmatig gegroeid maar resulteerden uit soms toevallige persoonlijke contacten;

[p. 90]

3.	de contacten zijn weinig of niet gestructureerd;
4.	met uitzondering van de initiatieven van het vormingscentrum Hedenesse, heeft de werkgroep geen weet van contacten binnen het vormings- en ontwikkelingswerk.

De werkgroep besprak uitvoerig een aantal voorstellen die kunnen bijdragen tot meer planmatige en meer intense Noord-Zuid contacten. Deze dienen als basis van de na te streven culturele integratie van Nederland en Vlaanderen waaraan de overheden tot op heden weinig of niets concreet hebben gedaan. De voorstellen werden gemakkelijkheidshalve samengebracht onder vier hoofdingen, met name, voorstellen betreffende:

a.	gewenste structuren;
b.	de informatie;
c.	mentaliteitsproblemen;
d.	initiatieven gericht op de nabije toekomst.

A. Gewenste structuren

a. overheden

1.	Vastgesteld wordt dat het de overheden ontbreekt aan de politieke wil om aan de gewenste culturele integratie van Nederland en Vlaanderen gestalte te geven. Zo was de onverschilligheid van de Nederlandse rijksoverheid er de oorzaak van dat het bestendig secretariaat voor de culturele integratie van Noord en Zuid nooit tot stand kwam;
2.	De Subscommissie Jeugd- en Jongerenwerk, Volksontwikkelingswerk en Cultureel Grensverkeer moet dringend ernstig werk maken van een reglement betreffende het cultureel grensverkeer. Dit reglement moet eendagsbijeenkomsten toelaten die plaatsvinden binnen een educatief proces. Belangrijke groepen van de bevolking die tot op heden binnen de bestaande regeling niet konden participeren, krijgen aldus een kans.
3.	De provincies kunnen een zeer belangrijke rol spelen in het cultureel Noord-Zuid verkeer. Deze overheden staan immers dichter bij het lokaal en regionaal cultureel gebeuren dan de rijksoverheid. Om deze reden pleit de werkgroep ervoor dat de provinciebesturen van Oost- en West-Vlaanderen en Zeeland binnen de kortst mogelijke tijd: - een interprovinciaal ambtenaar zouden benoemen met als specifieke opdracht het begeleiden en stimuleren van de provinciale ambtelijke grensoverschrijdende contacten. De culturele contacten moeten een belangrijk onderdeel zijn van zijn takenpakket (cfr. de interlimburgambtenaar). Deze ambtenaar heeft mede tot taak het begeleiden van particuliere culturele organisaties in hun contacten met de provinciale overheden, enz. - een provinciaal beleid op gang brengen, gericht op het stimuleren en structureren van de grensoverschrijdende Noord-Zuid contacten.

b. particuliere organisaties

Vele contacten en uitwisselingen tussen particuliere culturele organisaties stranden op de onmogelijkheid om deze werkzaamheden blijvend op te nemen in het reeds bestaande takenpakket. Een bestendig secretariaat voor de culturele integratie van Noord en Zuid blijft een dwingende noodzaak. De overheden dienen deze reeds oude eis (sedert 1963) van de particuliere organisaties te honoreren.

B. Informatie

1.	De werkgroep dringt aan op het spoedig opstellen van een inventaris van organisaties die belangstelling hebben voor Noord-Zuid contacten. Deze inventaris kan vervolledigd worden met informatie over subsidieregelingen, accommodaties, e.d.m. De werkgroep stelt voor dat het Noord-Zuid Contactcentrum Volksontwikkeling hiervoor contact opneemt met de pro-vinciale diensten voor cultuur van Oosten West-Vlaanderen en met de culturele raad van Zeeland, teneinde deze inventaris in gezamenlijk overleg samen te stellen en te publiceren.
2.	In afwachting kunnen geïnteresseerde organisaties zich wenden tot het Noord-Zuid Contactcentrum Volksontwikkeling, met duidelijke omschrijving van hun doelstelling, ideologische of filosofische oriëntatie, programma-aanbod, enz.
3.	Een sprekerslijst zal een aantal organisaties toelaten bij het opstellen van hun programma ook grensoverschrijdend te werken. Hedenesse is bereid om een eerste lijst op te stellen. Deze wordt toegestuurd aan alle deelnemers met het verzoek deze aan te vullen.
4.	Voorgesteld wordt om een dag ten behoeve van de lokale pers te organiseren (inclusief huis-aan-huis-bladen), teneinde deze te interesseren voor problemen in verband met het grensverkeer, in het bijzonder het cultureel grensverkeer. De lijst van deze bladen zal eveneens gestuurd worden aan de deelnemers van de werkdag, teneinde hen in de gelegenheid te stellen aan hun programma-aanbod (met open inschrijving) een ruimere, óók grensoverschrijdende, bekendheid te geven.
5.	Het Noord-Zuid Contactcentrum Volksontwikkeling zou periodisch een bulletin moeten uitgeven waarin een overzicht wordt gegeven van de stand van zaken van het grensoverschrijdend cultureel gebeuren naar aanleiding van de georganiseerde regionale werkdagen.
6.	De provinciale en regionale culturele organisaties dienen meer informatie te geven: a. over het Noord-Zuid verkeer; b. het cultuurgebeuren in het andere land. Zij dienen hun landelijke structuren permanent te wijzen op het belang van dit onderdeel van hun takenpakket. Het Noord-Zuid verkeer moet immers op het landelijke vlak méér aandacht krijgen.

C. Mentaliteitsproblemen

De werkgroep stelt vast dat de Noord-Zuid contacten vooral kansen krijgen in deze groepen van de bevolking die gemakkelijker de eigen woon-, leef- en werksfeer kunnen verlaten. Bij bepaalde sociale groepen - in aantal de grootste - kan men spreken van een werkelijke drempelvrees.

De werkgroep is van oordeel dat men met de gewenste culturele contacten en uitwisselingen reeds in het onderwijs moet beginnen. Verder kan aan dit mentaliteitsprobleem verholpen worden door:

a.	het organiseren van goed voorbereide oriëntatiereizen, óók t.b.v. personen met een provinciale, regionale en zelfs een lokale verantwoordelijkheid;
b.	het organiseren van eendagsbijeenkomsten die binnen een educatief proces een plaats vinden.

Opmerking: ook andere voornoemde voorstellen zijn van aard om aan dit mentaliteitsprobleem te verhelpen (b.v. de voorstellen betreffende de pers).

[p. 91]

D. Concrete voorstellen, gericht op de nabije toekomst.

1.	Voorgesteld wordt om een kleinschalige regionale werkdag te organiseren, eventueel gericht op bepaalde publiekgroepen;
2.	Het vormingscentrum Hedenesse zal in het najaar een cursusweek in verband met bejaarden organiseren, gericht op deelnemers van Oost- en West-Vlaanderen en Zeeland;
3.	Jumelages tussen Zeelandse en Oosten Westvlaamse gemeenten dienen vanuit de basis gestimuleerd te worden. Voorwaarde is dat deze jumelages resulteren in concrete samenwerkingsprojecten van basis-organisaties.