Neerlandia. Jaargang 93

Media

De Vlaamse connectie

Op radio 1 en 2 (Nederland), op FM en Middengolf, wordt sinds januari elke week ‘De Vlaamse Connectie’ uitgezonden. Het programma laat telkens gedurende een uur enkele Vlamingen aan het woord. Het loopt onder de auspiciën van VPRO en de verantwoordelijke voor de inhoud is Piet Piryns.

Commerciële omroep in Vlaanderen en Nederland

Op 1 februari 1989 kwam VTM (Vlaamse Televisie Maatschappij) voor het eerst op de kabel. Deze commerciële omroep werd mogelijk toen de Vlaamse Raad - na heel wat gehakketak - het kabeldecreet goedkeurde. Dat het monopolie van de publieke omroep BRT moest doorbroken worden, was vooral het stokpaardje van de liberale cultuurminister Dewael. Op het VTM-openingsgala in het Oostendse casino eind januari, verklaarde minister Dewael triomfantelijk: ‘We hebben de Nederlanders geklopt. In Nederland praat men alleen nog maar over commerciële televisie, wij hebben er nu één’.

NRC Handelsblad van 30 januari merkte op dat de boulevard achter het casino vol was geparkeerd met vrachtwagens van Nederlandse bedrijven die de beeld- en geluidstechniek verzorgden: ‘Cinevideo uit Almere domineert, Eurosound Holland en de Fa Heuvelman, al even bekend van Nederlandse programma's, zijn ook aanwezig. ID TV, ook zeer Hollands, geeft ‘acte de présence’ aan de voorkant van het gebouw waar de ‘celebrities’ en relaties van VTM in avondkleding hun opwachting maken (...). Ook ID TV is door de nieuwe Vlaamse omroep bedeeld met een order van enkele miljoenen’.

De inbreng van hun landgenoten in VTM kon door de Nederlandse kijkers echter niet op de Nederlandse buis worden bekeken. Artikel 66b van de Nederlandse Mediawet weert immers in het buitenlands uitgezonden, op Nederland gerichte reclame. Door de Europese ministers voor de interne markt werd intussen beslist (op 14 maart; de bekrachtiging volgt op 13-14 april) dat de grenzen ook op mediavlak wagenwijd moeten worden opengezet. De Nederlandse Mediawet dient dus aangepast. Een jaar geleden had het Europese Hof van Justitie dat trouwens al gezegd.

De Europese Commissie verzette zich eind januari 1989 ook tegen enkele bepalingen in het Vlaamse kabeldecreet, dat VTM mogelijk maakt. De bezwaren slaan ten eerste op de verplichting van de kabelnetten de landelijke commerciële omroep door te geven, ten tweede op de verplichting dat de niet-openbare televisie een bepaald percentage eigen Vlaamse produkties moet uitzenden (50% tegen 1994), en ten derde tegen de bepaling dat het kapitaal van de zender zeker voor ten minste 51% moet afkomstig zijn van de Vlaamse pers.

Cultuurminister Dewael antwoordde dat het hier telkens gaat om een bewuste keuze met als doel de Vlaamse culturele identiteit te beschermen.

De bezwaren van de Europese Commissie tegen het Vlaamse kabeldecreet vormden een aanleiding voor de Nederlandse cultuurminister Brinkman om de beslissing over de commerciële omroep in Nederland uit te stellen (NRC 21/2/89).

De minister wou eerst nagaan of het initiatief van AVRO, TROS en Veronica (ATV) en de vier grote uitgevers Elsevier, Perscombinatie, De Telegraaf en VNU wel voldeed aan de EG-regels.

Half maart 1989 maakten de ministers Brinkman en De Korte dan bekend toch in te stem-

[p. 97]

men met de plannen voor een Nederlandse commerciële omroep, zij het onder bepaalde voorwaarden. Het kabinetsvoorstel vond echter geen genade in de ogen van Rob Out, directeur van Veronica. In NRC van 20 maart noemde hij het ‘een paling in een emmer vol snot’. Hij voelt er ogenschijnlijk meer voor deel te nemen aan een buitenlands commercieel project, via satelliet gericht op Nederland (b.v. i.s.m. de CLT-groep, eigenaar van RTL).

Zullen de promotoren van de commerciële TV in Vlaanderen en Nederland ooit de handen in elkaar slaan? Wie weet...

W. VANDAELE

Robert Becu overleden

Journalist en communicatiedeskundige Robert Becu overleed begin januari op 63-jarige leeftijd in Amsterdam. Als Vlaming die achteraf de Nederlandse nationaliteit aannam, zette Becu zich in voor de toenadering tussen Nederlanders en Vlamingen. Ook was hij medestichter en secretarispenningmeester van de Noord-Zuid Coproduktieprijs.

Vlaanderen kijkt naar Nederland 2

Uit een kijk- en luisteronderzoek voor de week van 13 t.e.m. 19 februari 1989 bleek dat de twee meest bekeken programma's in Vlaanderen uitgerekend Nederlandse programma's zijn: ‘Wedden dat’ met Jos Brink en ‘Rons Honeymoonkwis’ met Ron Brandsteder. Beide programma's worden uitgezonden door Nederland 2. Het BRT-nieuws komt op de derde plaats. Jos Brink haalt met zijn ‘Wedden dat’ een kijkdichtheid van 26,5% (1.354.000 kijkers) en Ron Brandsteder haalt 24,6% (1.257.000 kijkers).

Het succes van het Gulden Vlies... maar hoe verder?

Een actief Nederlands cultuurbeleid, zelfs binnen Europa, ontbreekt. Het weinige wat er gebeurt zijn doorgaans privé-initiatieven, die uit de aard der zaak beperkt moeten blijven. Toch zijn er ook positieve elementen aanwezig.

Een goed voorbeeld vormt de prachtige televisieserie over het Gulden Vlies, onlangs uitgezonden door de BRT en NOS. In een

Op dinsdag 7 februari had in de WTC-toren van Rotterdam een informele ontmoeting plaats tussen de Vlaamse Gemeenschaps-minister van Openbare Werken en Verkeer Johan Sauwens, en zijn Nederlandse ambtscollega van Verkeer en Rijkswaterstaat, Mevr. Neelie Smit-Kroes. In een ontspannen sfeer wisselden beide delegaties van gedachten inzake de grensoverschrijdende problematieken in hun beleidsdomein. Hierbij werd een nieuwe afspraak vastgelegd in de loop van april in het kasteel van Alden Biezen. Bovendien werd overeengekomen een directe communicatielijn te ontwikkelen tussen beide ministeries.

toelichting bij deze serie in het BRT-tijdschrift Muziek en Woord van december 1988, deelde Prof. W. Blockmans mee dat men het publiek in Nederland en Vlaanderen niet de Franse visie op de Bourgondiërs wilde voorleggen. Zoals bekend beschouwden de Franse koningen de Bourgondiërs als hun vijanden en legden ze de basis voor het huidige Franse, engstaatsnationalistische standpunt. Of zoals de Bourgondische historicus Bob Putigny in zijn boek L'Epopée de Bourgogne schrijft: ‘Et, les vainqueurs écrivant l'histoire, les grandes heures de l'épopée bourguignonne furent soigneusement effacées de la mémoire nationale. Le roi de Franse, à partir de Paris, faisait la France et en composait l'histoire, à sa manière’ Een aanpassing van het televisiescript zodat ook de Nederlandse visie aan bod kwam bleek onmogelijk. Bijgevolg schreef Prof. Blockmans een versie waarin dat wel het geval was. Deze versie is bijzonder goed en verhelderend. De kijker heeft een goed beeld gekregen van dit tijdvak, waarin de Nederlanden een culturele opbloei doormaakten, die nauwelijks zijn weerga kent in de Europese geschiedenis.

Toch kleven er voor de verspreiding van de Nederlandse cultuur negatieve aspecten aan deze gang van zaken, waarop overigens Prof. Blockmans en de andere medewerkers aan de serie in Nederland en Vlaanderen amper of geen invloed hadden. De televisieserie wordt namelijk ook elders in Europa uitgezonden. Daar krijgt men echter niet de Nederlandse versie te zien maar de Franse, zonder ook maar een aanduiding dat er andere en zeker niet minder onrealistische visies op het verschijnsel Gulden Vlies en de Bourgondische gedachte mogelijk zijn. Kortom, de Bourgondische tijd, in de Nederlandse geschiedenis zo'n belangrijk tijdvak, raakt bij een groot publiek in Europa bekend zoals bekeken niet

[p. 98]

door een Nederlandse bril, maar door een Franse, jacobijnse bril. Dit ondanks het feit dat zelfs de Franse versie gebaseerd was op het werk van Yves Cazaux met zijn bekende, voor Franse begrippen afwijkende standpunt. De vragen die opkomen zijn legio, maar komen alle op hetzelfde kernprobleem neer: had men niet zelf binnen de Nederlandse en Vlaamse omroep initiatieven kunnen ontwikkelen voor een dergelijke serie, waarin gerenommeerde (cultuur)historici uit Nederland en Vlaanderen hun visie hadden kunnen neerleggen? Ontbreekt het misschien aan de juiste mensen binnen de omroeporganisaties, die dergelijke initiatieven kunnen ontwikkelen, daarvoor de fondsen kunnen bijeenbrengen en ook voor de verspreiding van de produkties over Europa zorg kunnen dragen? Wie bijvoorbeeld in de afgelopen tijd de serie over de Kruistochten heeft gezien, die geproduceerd werd door de Duitse televisie en uitgezonden op Duitsland 3, of de serie over het Klassieke Wenen van de BBC, uitgezonden op BRT-2, moet tot de conclusie komen dat het niet alleen een kwestie is van geld, zoals men meestal in Brussel en Hilversum als argument aanvoert.

Dr. W. van HEUGTEN