Neerlandia. Jaargang 96

[p. 153]

Algemeen-Nederlandse kroniek

Cultuur

EG en kunst

Het Verdrag van Rome verbiedt in-en uitvoerbeperkingen. Er is wel een aantal uitzonderingen. Om bijvoorbeeld de openbare orde te verzekeren of de volksgezondheid te beschermen, mogen de lidstaten het vervoer van bepaalde goederen verbieden. Dat geldt ook voor ‘het nationaal artistiek historisch en archeologisch bezit’. Nationale kunstschatten in het eigen land houden, gaat dus niet in tegen het beginsel van het vrij verkeer van goederen.

Op 1 januari 1993 gaan de binnengrenzen echter open. Alle grenscontroles op het goederenverkeer verdwijnen dan. Daardoor valt een instrument weg om de ongeoorloofde uitvoer van cultuurgoederen te beletten. Rapporteur Marc Galle van het Europees Parlement besprak in juni twee Commissie-voorstellen die de versnippering van het nationaal erfgoed willen voorkomen. Hij riep alle lidstaten op mee te werken aan de bescherming van elkaars cultuurgoederen.

Een eerste maatregel harmoniseert de exportcontrole aan de buitengrenzen. Anders bestaat het gevaar dat bijv. een Deens kunstwerk naar de VS wordt gebracht via pakweg Portugal, omdat de douane daar waarschijnlijk de waarde van het werk niet beseft. De douane-beambten kunnen onmogelijk 12 nationale wettelijke regelingen kennen. Er komt dan ook een lijst met categorieën van cultuurgoederen die onder de uitvoerbeperkingen vallen.

Dezelfde lijst geldt eveneens voor de tweede maatregel, die de teruggave regelt van illegaal geëxporteerd cultuurpatrimonium. De lidstaat waar een kunstwerk gevonden is, moet dit terugbezorgen aan het land van herkomst, dat de laatste koper schadeloos stelt. Deze moet dan wel bewijzen dat hij te goedertrouw heeft gehandeld. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gestolen en niet-gestolen goederen.

De rapporteur stelde een aantal verbeteringen voor in de Commissievoorstellen, onder meer de verlenging van de verjaringstermijn tot 50 jaar, en zelfs onbeperkt voor nationaal bezit uit musea.

Nieuwe directeur van Maison Descartes

Philippe Noble, vooral bekend om zijn vertalingen van Nederlandse schrijvers in het Frans, wordt de nieuwe directeur van Maison Descartes in Amsterdam. ‘Ik ben voorstander van een wetenschappelijke aanpak’.

‘Mijn voorgangers in Amsterdam hadden een uitgesproken filosofische belangstelling. Ik ben wat meer geïnteresseerd in de literaire actualiteit. Mijn wens voor de toekomst is om van Maison Descartes een trefpunt te maken voor diegenen die zich in Nederland en Frankrijk bezighouden met het boek: schrijvers, vertalers, uitgevers. Daarnaast zou ik, mogelijk in samenwerking met de andere buitenlandse instituten, aandacht willen besteden aan actuele, maatschappelijke problemen zoals die in de verschillende Europese landen spelen,’ aldus de NRC.

Philippe Noble, per 1 september benoemd tot directeur van het Maison Descartes, het Franse culturele instituut in Amsterdam, was gedurende twaalf jaar als docent Nederlandse taal- en letterkunde verbonden aan de Sorbonne. Zijn bekendheid in Nederland dankt hij echter aan zijn werkzaamheden als vertaler van onder meer Mulisch, Nooteboom, Etty Hillesum en Bernlef. Recentelijk maakte hij nieuwe vertalingen in het Frans van het dagboek van Anne Frank en van Multatuli. Daarnaast was hij, zoals hij het zelf uitdrukt, actief als ‘hulpje’ van het Institut Néerlandais in Parijs.

Theaterfestival

‘Als wij in de zestiende, zeventiende, achttiende en negentiende eeuw wat zorgvuldiger en vooral wat gewetensvoller met onze taal waren omgesprongen, hoefden we nu waarschijnlijk niet allemaal Engels als tweede taal te leren.

Sterker nog, waarschijnlijk zou het Nederlands de plaats hebben gehad die nu het Engels heeft. Wat heeft ons toch bezield dat wij, die alle kusten van de toenmalige bekende wereld bevaren hebben, die zelfs handelsposten hadden op plaatsen die voor alle andere zeevarenden taboe waren, nergens onze taal hebben achtergelaten? Wat is er toch mis met ons eergevoel, chauvinisme, taalgevoel, nationale trots en cultuur, dat er in serieuze Italiaanse kranten zelfs

[p. 154]

berichten kunnen staan over de afschaffing van onze taal? Welk land op deze wereld stelt aan het hoofd van zijn nationaal theaterinstituut een directeur die de landstaal niet machtig is? Heeft culturele identiteit niet alles met taal te maken?’

Aldus luidde het begin van de aankondiging van het driedaagse theaterfestival dat in Den Haag begin september plaats vond. Verschillende toneelvoorstellingen 's avonds werden 's middags vooraf gegaan door lezingen gevolgd door discussie over cultuurbeleid in Europa, de culturele paragraaf en het betoog ‘Europa bestaat bij cultuur in eindeloze verscheidenheid.’

Uit deze opzet kan worden afgeleid dat het besef over de betekenis van de eigen taal en cultuur te moeten nadenken, gestaag toeneemt.