Neerlandia. Jaargang 97

[p. 137]

Frankfurter Buchmesse 5-10 oktober 1993
Nederland en Vlaanderen midden in de wereld

Nederland en Vlaanderen presenteren zich samen op de Frankfurter Buchmesse als één taalgemeenschap. Binnen deze gezamenlijke culturele manifestatie wordt eveneens aandacht besteed aan de eigenheid van beide partners.

Karakteristiek voor Vlaanderen en Nederland is de openheid en de oriëntatie op de rest van de wereld. Deze openheid en het contact met andere culturen hebben het gezicht van de eigen cultuur mede bepaald. De presentatie in Frankfurt zal deze aspecten belichten; zij biedt tevens de gelegenheid het bevruchtende contact met andere culturen voort te zetten en te verdiepen. De culturele presentatie vindt daarom niet alleen plaats op de beurs, maar ook elders in de stad Frankfurt. Ook in andere steden in het Duitstalige gebied zullen activiteiten plaatsvinden.

De boekenwereld in Nederland en Vlaanderen is al eeuwenlang internationaal georiënteerd. Door als ‘Schwerpunkt’ op de belangrijkste vakbeurs ter wereld aanwezig te zijn, krijgen Nederland en Vlaanderen de kans hun boekenvak en hun cultureel-historische achtergrond te presenteren in een internationale omgeving.

De Nederlandstalige literatuur die de laatste jaren in het buitenland heel wat successen boekte, krijgt bijzondere aandacht in het programma.

De taal vormt het uitgangspunt van de presentatie en daarom zal in het Paviljoen aandacht worden geschonken aan het Nederlands overal ter wereld. Auteurs uit de Antillen, Aruba en Suriname zullen ook deelnemen aan literaire activiteiten op en rond de beurs.

Aan twee andere talen die op Nederlands grondgebied worden gesproken, het Fries en het Papiaments, en aan het Zuidafrikaans als dochtertaal van het Nederlands, zal tenslotte eveneens aandacht worden besteed.

Samenwerking met de uitgevers

De Stichting Frankfurter Buchmesse 1993 die speciaal voor de Nederlands-Vlaamse bijdrage is opgericht, werkt nauw samen met de Koninklijke Nederlandse Uitgeversbond (KNUB) en de Vereniging voor Uitgevers van Nederlandstalige Boeken (VUNB).

Op dinsdagmiddag 5 oktober, voorafgaande aan de officiële opening van de Beurs, vindt een door de algemene uitgevers georganiseerde bijeenkomst plaats over een aantal specifieke aspecten van het auteursrecht.

Op elke beursdag - behalve op de publieksdagen in het weekend - staat in het Schwerpunktpaviljoen één soort boeken centraal.

Woensdag 6 oktober is de dag van het wetenschappelijk boek. De wetenschappelijke uitgevers houden dan 's middags een symposium over de explosieve groei van informatie in de laatste jaren, getiteld ‘Informatie-Explosie?’

Donderdag 7 oktober staat in het teken van het educatieve boek. Leidraad is de opvatting dat de onderwijssystemen in Nederland en Vlaanderen de leerlingen vormen tot wereldburgers.

In de ochtend vindt er een discussie plaats met auteurs en uitgevers, in de middag met onderwijspolitici. Ook zullen dan de resultaten van een vergelijkend curriculaonderzoek aangeboden worden.

De vrijdag is gewijd aan het kinder- en jeugdboek, waarover door de uitgevers een symposium wordt georganiseerd. Tevens zal dan een ‘Who is Who’ van de Nederlandse kinderboekauteurs gepresenteerd worden.

In overleg met de KNUB en de VUNB is ook bepaald aan welke sectoren van het boek speciale aandacht in het Paviljoen zal worden besteed.

Schwerpunktpaviljoen (Congreshal)

Nederland en Vlaanderen vormen het centrale thema van de Buchmesse, het zgn. Schwerpunkt. In het daartoe in te richten Schwerpunktpaviljoen is de centrale tentoonstelling van de gehele manifestatie te zien, getiteld: ‘Flandern und die Nederlande: weltoffen’.

Het uitgangspunt van de tentoonstelling is de taaleenheid van Nederland en Vlaanderen. De openheid van beide landen vormt het centrale thema. Hoe deze is terug te vinden in taal, cultuur, kunst en wetenschap, wordt getoond aan de hand van de volgende thema's:

-	Het Nederlands in de wereld De bezoeker krijgt een beeldend overzicht van de positie van het Nederlands in de wereld vroeger en nu.
-	Tweerichtingsverkeer De voortdurende literaire wisselwerking door de eeuwen heen tussen Nederland en Vlaanderen enerzijds en de rest van de wereld anderzijds wordt geïllustreerd.
-	Nederland en Vlaanderen als literaire vrijhaven De verdraagzaamheid van steden als Amsterdam in de 16e en 17e eeuw en Brussel in de 19e eeuw wordt aanschouwelijk gemaakt, evenals het feit dat Nederland in de dertiger jaren een toevluchtsoord was

[p. 138]

	voor Duitse schrijvers die in eigen land vervolgd werden.
-	Boekdrukkunst Ook aan de boekdrukkunst door de eeuwen heen - in Antwerpen, Leiden, Amsterdam en Leuven - wordt aandacht besteed.
-	De hedendaagse boekproduktie Naast deze cultuurhistorische onderwerpen komt de hedendaagse boekproduktie uitgebreid aan bod. In overleg met KNUB en VUNB is overeengekomen kabinetten te wijden aan respectievelijk het educatieve boek, het wetenschappelijke boek, het kinder- en jeugdboek, de belletrie, de nonfictie, het kunstboek en de strip. Voor deze presentaties komen boeken van alle Nederlandse en Vlaamse uitgevers in aanmerking: zij worden geselecteerd op hun visuele aantrekkelijkheid.
-	‘Grenzenlos und Eigenständig’ Op de eerste etage van het Paviljoen is gedurende de beursperiode een tentoonstelling van Nederlandse en Vlaamse Kinderboekillustraties te zien, getiteld ‘Grenzenlos und Eigenständig’ (Grenzenloos en toch op eigen benen). Het betreft originele kinderboekillustraties van 26 kunstenaars uit Nederland en Vlaanderen. De tentoonstelling is samengesteld door Hedwig von Bilow en gaat vergezeld van een katalogus, waarin van elke kunstenaar

	een illustratie en een korte biografie is opgenomen.
-	‘Books on Flanders and the Netherlands’ Traditiegetrouw toont het Referat Schwerpunktthemen van de Ausstellungs- und Messe-Geseilschaft des Börsenvereins des Deutschen Buchhandels een overzicht van de publicaties over het Schwerpunktland die in het buitenland verschenen zijn, op de eerste etage van het Paviljoen. Deze tentoonstelling draagt de titel ‘Books on Flanders and the Netherlands’.

Behalve de activiteiten in het Schwerpunktpaviljoen vinden er ook elders in de stad aan de Nederlandse letteren gewijde manifestaties plaats.

De hoop is thans gevestigd op een recordaantal bezoekers en in de eerste plaats op een succesvol zakelijk gedeelte. Politieke druk en een enorme inzet van de Nederlands-Vlaamse ad-hoc stichting Frankfurter Buchmesse mogen dit immers doen verwachten.

Nederlanders op de Leipziger Buchmesse

Naast de bekende ‘Frankfurter Buchmesse’ heeft nu ook Leipzig sedert drie jaar zijn eigen ‘Buchmesse’, die evenwel veel geringer van omvang is. In Leipzig ligt de nadruk vooral op de literatuur. NRC-Handelsblad van 4 juni jl. wees op een ander aspect van de ‘Leipziger Buchmesse’, nl. de aandacht voor de boekdrukkunst en de boekverzorging. De jaarlijkse Gutenberg Prijs, een bedrag van 2000 mark werd uitgereikt aan de Nederlandse typograaf, schilder en illustrator Kurt Löb. In hem prijst de stad Leipzig, zoals de wethouder van cultuur zei, een kunstenaar met een geheel eigen gezicht. Anders dan de meeste andere ontwerpers heeft Löb deze herkenbaarheid niet verworven met modernistische of avantgardistische experimenten. Hij heeft gedisciplineerd in de traditie gewerkt van de impressionistische boekillustratie. De gouden medaille werd uitgereikt aan de Nederlander Piet Gerards voor zijn boek ‘Faces’, een prachtig fotoboek gericht op de promotie van de stad Maastricht in het buitenland.