Neerlandia. Jaargang 103

[p. 27]

Kroniek

Aan de kroniek werkten mee: Michel Backaert, Leo Camerlynck, Guido Logie, Hugo Meert en Els Ruijsendaal.

Cultuur

ADVN: een middelgroot wetenschappelijk centrum

Op 21 maart 1984 werd in het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven in Antwerpen het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaam@-Nationalisme (ADVN) opgericht. Het bezat aanvankelijk volstrekt niet. In het voorjaar van 999 werd aan de Lange Leemstraat 24 een nieuw pand officieel in gebruik genomen, met een annex in de Hemelstraat. Afgevaardigd beheerder Frans-Jos Verdoodt, in de zevende hemel, zei in zijn toespraak ‘met discrete trots’ dat het ADVN nu een ‘middelgroot wetenschappelijk centrum’ is geworden. In de loop van de afgelopen vijftien jaar kwam het in het bezit van meer dan 6.000 archieven, ruim 20.000 boeken, en meer dan 36.000 audiovisuele stukken... Medestichter en hoofdbibliothecaris van de UFSIA Ludo Simons beschreef Verdoodt als iemand ‘die zich organiseerde op een manier waar wij een puntje aan konden zuigen, die niets vergat, niets aan het toeval overliet en telkens op de gepaste dag het gepaste document of het gepaste rapport te voorschijn wist te halen.’ Simons bracht een eresaluut aan Verdoodt voor de voorbeeldige manier waarop hij zijn ‘aartsmoeilijke taak’ vervulde en vervult. Want, stelde Simons, het Vlaams-nationalisme is zoals de wereld in het bekende gedicht van Richard Minne: Een fluit met zoveel duizend monden. Hij aarzelde om verder te citeren: ‘En elkeen blaast zijn lied, en 't geeft een droef geluid.’ Hij veronderstelde dat Verdoodt wel eens het hele gedicht reciteerde, ‘wanneer er gekrakeel is in het Vlaamsnationale huishouden en hij daar, als neutraal en toch geëngageerd waarnemer, mee in de klappen van deelt.’ In zijn toespraak formuleerde de historicus Verdoodt enkele gedachten over het verleden waar hij dag in dag



uit mee te maken heeft. Hij stelde dat het historisch discours van de Vlaamse Beweging ‘op het punt staat om de legitieme ideologie te worden van de Vlaamse overheid en van de Vlaamse sociaal-economische beslissingscentra.’ Daarom is het noodzakelijk om als gemeenschap een onberispelijke blauwdruk te formuleren van ons collectief geheugen. In iedere beweging met een strijdbaar karakter moet plaats zijn voor mythevorming en overlevering, maar beide moeten wel zo snel mogelijk uitdovend zijn. In elk geval voor ze als een boemerang terugkeren en het debat over culturele identiteit belasten, aldus de afgevaardigd beheerder.

Verdoodt hekelde ook de traagheid waarmee de overheid ‘de rechtmatige subsidies’ ter beschikking stelt. De bodem van de geldkoffer blijkt regelmatig zichtbaar. Dat is niet alleen zo voor het ADVN, maar ook voor zijn homologen van katholieke, socialistische en liberale origine.

In de schoot van het ADVN wordt het tijdschrift Wetenschappelijke Tijdingen gemaakt (deze uitgave werd vorig jaar met een Visser-Neerlandiaprijs bedacht.) Drijvende kracht achter het blad blijkt redactiesecretaris Verdoodt te zijn. Prof. Simons: ‘Wetenschappelijke Tijdingen is daarmee niet het huisorgaan van het ADVN geworden, want het beperkt zich geenszins tot de Vlaams-nationale component van de beweging, maar het is in de brede waaier van activiteiten die in dit huis plaatsvinden niet meer weg te denken, en het draagt, zoals alles wat van dit huis uitgaat, dezelfde stempel van degelijkheid, sérieux, nauwkeurigheid en zin voor objectiviteit.’ Een bewijs voor deze visie zag Simons in het feit dat de Leuvense historicus prof. Lode Wils na vijftien jaar nog steeds de redactievergaderingen bijwoont. (GL)

Meer en beter met Nederland

Als u dit leest, is de 63e Boekenbeurs voor Vlaanderen achter de rug. Elf dagen lang, van 1 tot en met 11 november, lijkt heel Vlaanderen naar het Antwerpse Bouwcentrum te stromen om op een of andere manier met de wereld van het boek geconfronteerd te worden. ‘Een mooie traditie die onze Noorderburen ons benijden,’ zei Luc Demeester, voorzitter van de Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen, op de persconferentie die traditioneel een paar weken voor de opening van de Beurs gehouden wordt.

De openingsavond is voor mediamensen niet te missen, al is grotendeels voorspelbaar welke (hete) onderwer-

[p. 28]

pen de revue zullen passeren. Het uur van de toespraken wordt afgestemd op dat van de tv-journaals. Dit jaar was het toch vooral uitkijken naar de speech van Bert Anciaux, cultuurminister in het nieuwe kabinet-Dewael. In vergelijking met de toespraken van andere ministers in de voorgaande jaren, viel bij Anciaux een grotere kordaatheid op.

De minister hield in eerste instantie een pleidooi voor meer en betere boekhandels. Een rijk gevulde tafel nodigt uit tot eten, was de boodschap. Mensen die veel lezen, hebben doorgaans een grotere communicatie-vaardigheid, en dat is een essentieel onderdeel van een goedwerkende democratie, meende Anciaux. ‘Het kan niet dat een kortingslag lokale kwaliteitsboekhandels doet verdwijnen,’ riep hij. En hij stelde pertinente vragen. Zoals: ‘En waar is het Vlaamse Centrale Boekenhuis?’ En: ‘Waarom is de vaste boekenprijs er nog niet? Wil de hele sector die wel?’ Verder wil hij bijdragen aan de ontwikkeling van ‘een echte leescultuur’ door een geïntegreerde aanpak. Daartoe moet er overleg en samenwerking tot stand gebracht worden tussen boekhandels, bibliotheken, het onderwijs, de media enzovoort.

Aan het Fonds voor de Letteren dat door de vorige regering opgericht werd, gaf Anciaux als boodschap mee dat het zich allereerst ‘met het belang van het letterenbeleid’ moet bezighouden. Hij kondigde meteen aan dat zijn cultuurbeleidsnota er nog voor het jaareinde aankomt. Waarvan akte. Het slot van zijn speech had cultuur-minister Anciaux als kop meegegeven: Meer en beter met Nederland. We nemen het integraal over, in de wat aparte ministeriële taal.

‘Meer dan ooit wil ik werk maken van een goede samenwerking met Nederland. Ik doe aan eenieder een oproep om - waar nog nodig - alle complexen af te leggen. En laat ons op alle terreinen, mét onze eigen waarde en onze inbreng, maximaal dingen samen doen. Ik ben er voorstander van om van de Taalunie een nog dynamischer instrument te maken en om de nodige middelen in te zetten in de uitvoering van het cultureel verdrag. Aan “De Brakke Grond” heb ik een nieuwe kans gegeven om de cultuur uit het Zuiden in het Noorden te spreiden, om zo veel mogelijk Nederlanders in contact te brengen met hun taalgenoten. Het domein van het boekbedrijf en van de letteren hoort de voortrekker te zijn in deze vanzelfsprekende samenwerking.’ (GL)

Winnie Sorgdrager voorzitter RvC

Winnie Sorgdrager, oud-minister van Justitie, is door de Nederlandse regering voorgedragen voor de functie van voorzitter van de Raad voor Cultuur. Minister-president Wim Kok maakte de voordracht bekend op 10 september 1999.

De Raad voor Cultuur is het officiële adviesorgaan van de Nederlandse regering op het gebied van cultuur en media. De Raad adviseert de regering, en staatssecretaris van Cultuur Rick van der Ploeg in het bijzonder, over het beleid en de toekenning van subsidies. De huidige voorzitter van de Raad is Jan Jessurun. Zijn benoemingstermijn loopt af op 1 januari 2000. (MB)

Nederlands-Vlaamse Webwijzer bibliotheken

De Nederlandse en Vlaamse openbare bibliotheken hebben een gezamenlijke Webwijzer ontwikkeld. De Webwijzer biedt Nederlanders en Vlamingen die informatie zoeken via het Internet, een selectie van interessante webstekken. Alleen die sites worden opgenomen die betrouwbare informatie bevatten die relevant is voor het brede publiek.

In 1996 startten enkele Vlaamse openbare bibliotheken met het opzetten van een Webwijzer. Het Vlaamse project werd gecoördineerd door een stuurgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van die bibliotheken en van de Afdeling Volksontwikkeling en Bibliotheekwerk van de Administratie Cultuur van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.

De gezamenlijke Webwijzer is er gekomen op voorstel van het Nederlands Bibliotheek- en Lectuurcentrum (NBLC) en het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Het Nederlands-Vlaamse project werd en wordt gerealiseerd door de Vlaamse stuurgroep en Pro-Biblio, de provinciale bibliotheekcentrale voor Noord- en Zuid-Holland, in samenwerking met het Centrum voor Overheidsinformatiek-Vlaams Informaticacentrum.

Momenteel bevat de Webwijzer 1.710 geselecteerde websites, alfabetisch gerangschikt in 20 hoofdrubrieken, die alle een aantal rubrieken en eventueel subrubrieken tellen. De Webwijzer kan op drie manieren geraadpleegd worden: je kunt de gewenste hoofdrubriek, rubriek en eventueel subrubriek aanklikken, je kunt de eerste letter van het gewenste trefwoord (van A tot Z) aanklikken, of je kunt een hoofdrubriek aanklikken en onderaan het rubriekenoverzicht een woord in het zoekvenster typen en de knop ‘Zoeken’ aanklikken.

Voor elke webstek worden de titel, een korte samenvatting van de inhoud, de bibliotheek die de site selecteerde, en de trefwoorden opgenomen.

De Webwijzer zal regelmatig geactualiseerd en aangevuld worden. De meewerkende bibliotheken brengen daartoe interessante webstekken aan bij de rubriekscoördinatoren.

In Vlaanderen is de Webwijzer te raadplegen als onderdeel van het Bibnet, de webstek van de Vlaamse openbare bibliotheken: http://www.bib.vlaanderen.be/webwijzer.

[p. 29]

In Nederland is hij te vinden op de site van de Nederlandse Bibliotheek: http://www.bibliotheek.nl/webwijzer. (MB)

Gedenksteen Fleerackers onthuld

In het Internationaal Kunstencentrum de Singel te Antwerpen werd op 28 mei jongstleden een gedenksteen onthuld voor de veel te vroeg gestorven Johan Fleerackers (1931-1989), voormalig kabinetchef van opeenvolgende Vlaamse cultuurministers en regeringscommissaris van de BRT (1965-1977). In 1977 werd hij door de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers benoemd tot voorzitter van de Vaste Commissie voor Taaltoezicht. Als geen ander was Fleerackers de Nederlandse integratie toegedaan en groot pleitbezorger voor een ‘Nederlands gemenebest’. Postuum noemde Gaston Durnez hem niet zonder reden ‘de meest Nederlandse van alle Vlamingen’. Hij bekleedde ondermeer de functies van voorzitter van de Gemengde Commissie ter Uitvoering van het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag (1980) en vicevoorzitter van de Raad voor Nederlandse Taal en Letteren van de Nederlandse Taalunie (1984). Tevens was Fleerackers een tijd lang tweede secretaris van het Algemeen-Nederlands Verbond (1965-1971). (RN)

Jaarboek De Nederlanden ‘Extra Muros’

Onlangs verscheen het 21e Zannekin Jaarboek (1999) onder zijn nieuwe benaming ‘De Nederlanden Extra Muros’, uitgegeven door de Vereniging/Stichting ‘Zannekin’. De Nederlanden Extra Muros telt 176 pagina's en is geïllustreerd.

In de loop van de geschiedenis is een groot aantal gebieden van de culturele en historische eenheid, die de Nederlanden wordt genoemd, afgescheurd en binnen de politieke invloedssfeer van Duitsland en Frankrijk gekomen.

Over de banden, die nu nog bestaan, tussen Oost-Friesland, de landen van Bentheim, Kleef en Gelre, de Limburgse gebieden in Duitsland en de Vlaamse in Frankrijk en het oorspronkelijke centrum van de Nederlanden (Nederland en België) handelen de artikelen in de jaarboeken van de Vereniging/Stichting ‘Zannekin’. In de 21e editie van het jaarboek staan bijdragen van auteurs uit (vooral het huidige) Vlaanderen, Nederland en elders ter wereld.

Een eerste artikel handelt over de Boerenkrijg. Tijdens het voorbije jaar werden heel wat activiteiten ter herinnering daaraan op touw gezet. Te vaak evenwel werd daarbij benadrukt dat het verzet tegen het Franse imperialisme van die dagen in de Zuidelijke Nederlanden uitsluitend door de Nederlandstalige gewesten werd gedragen. Tegen die historisch onnauwkeurige geschiedschrijving in, toont Erik Martens aan hoezeer ook sprake was van Het gewapend verzet tegen de Franse Republiek in het Walenland.

Antoon Lowyck kwam al vaker aan het woord in deze jaarboekenreeks. Zijn overzicht inzake Nederlandstalige schrijvers en rederijkers in Wormhout vormt het afsluitend vervolg wat Wormhout betreft. Zoals men dat van de auteur gewend is, blijkt ook deze bijdrage andermaal grondig getoetst aan talrijke bronnen.

In het Zannekin jaarboek 12 (1990) besteedde Cyriel Moeyaert al uitgebreid aandacht aan Het Nederlands in Sint-Omaars door de eeuwen heen. Samen met Jan van Ormelingen ontdekte hij sindsdien tal van aanvullende gegevens die in deze nieuwe aanvullende studie hun neerslag kregen. Als bijlage wordt ook een nieuwe lijst van Nederlandse toponiemen in en rond St.-Omaars toegevoegd.

Expansie van Kunst en Cultuur der Nederlanden, van de hand van prof. dr. A.A.F. Teurlinckx, is een overzicht van de uitstralingskracht van onze cultuur door de eeuwen heen. In deze uitgave is de auteur aan aflevering IX toe. De alfabetische zoektocht begint in het Italiaanse Modena en eindigt in Parma.

In 1998 vond de jaarlijkse Ontmoetingsdag van de Vereniging/Stichting ‘Zannekin’ plaats in Kempen. Reden te over, vond Maarten Heida, om een duik te nemen in de geschiedenis van dit oord. In Kempen, een Nederrijns stadje onder de Keulse kromstaf en de Pruisische scepter neemt hij de lezer mee door de geschiedenis van de geboorteplaats van Thomas a Kempis. Pieter Jan Verstraete is een vertrouwde auteursnaam in de jaarboekenreeks. In deze aflevering bouwt hij verder aan zijn compendium over de Friese Beweging, waarbij dit keer Waling Dijkstra, Frieslands volksschrijver, aan de beurt is. Dijkstra's levensloop wordt beknopt weergegeven. Het stuke bevat bovendien een overzicht van zijn literaire verdiensten.

De afsluitende bijdrage is van de hand van André Belmans, die aandacht besteedt aan de oorsprong van Het taalgebonden nationalisme. De wortels ervan liggen in het eeuwenoude Franse imperialisme dat met en door de Franse revolutie nieuwe armslag kreeg. De denktrant die het vertegenwoordigt, is volslagen in tegenstelling met de historische ontwikkelingen binnen de Nederlanden en vormt een niet te miskennen gevaar voor de eenheid.

Ten slotte bevat het boek de jaarlijkse rubrieken Kroniek en Boekbesprekingen, waarin eens te meer een omvangrijke oogst binnengehaald werd.

De Nederlanden Extra Muros kan worden besteld bij Vereniging/Stichting ‘Zannekin’, p/a M. Cailliau, Paddevijverstraat, 2, B, 8900 leper (België), Tel. [phone]. (RN)