Nieuwe verhandeling vande hoofsche welgemanierdheyt

XXII. Hoofdstuk.
Het besluit van deze Verhandeling.

DIt is het, 't welk wy kortelyk van de Hoofsche Welleventheid, en loffelyke Welgemaniertheid hebben konnen t'zamen brengen, want of schoon iemand zelfs daar noch zo zeer toe bequaam was, zo zou het nogtans onmogelyk zyn, regelen van Welgemaniertheid te geven: voor alle soorten van voorvallen. Ik weet ook wel, dat in dit Boekje veele onnutte dingen gestelt zyn, daar de geheele Wereld ligtelyk kennis van kan hebben; maar het heeft anders niet konnen wezen: want moetende handelen van de welbetamelykheid der menschelyke daden, die byna altyd de zelfde zyn, (alzo 'er van den beginne der Wereld af Menschen zyn geweest, die gedronken, gegeten, gerogchelt, gegeeuwt, enz. hebben) zo kan men niet voorby dezelfde regelen

[p. 244]

weder te geven, wanneer men van dezelfde daden spreekt. Indien 'er, (dewyl de betamelykheid is dat gene, 't welk de reden, volgens de gronden van de natuer, en 't gebruik, gevoegelyk geoordeelt heeft) voor ons anderen geweest zyn, die de reden gebruikt, en by gevolg, zo wel als wy, die gevoegelykheid geweten hebben, konnen wy 'er geen andere Lessen af geven, als zy zouden hebben gedaan, zo zy de zaaken op 't papier hadden willen brengen.

Doch dewyl het waarschynelyk is, dat zo veele Persoonen van verdiensten, die hun werk maken van de Jonkheit te onderwyzen, en zich daar met zulk een vlyt en iever op leggen, niet vergeten zullen hebben regelen van de Welgemaniertheid voor te schryven, alzo zy een van de noodzakelykste deelen der onderwyzing is, of ten minsten zodanige, die zeer dikwils, en allermeest van de geheele Wereld gezien word. Indien dit zo is, moeten zy ook zelve welgemaniert en beleeft zyn; en dan hebben wy reden om te hoopen, indien gy by geval hen deze Verhandeling deelachtig zoud mogen maken,

[p. 245]

dat zy 't niet qualyk nemen zullen, dat wy hen in eenige dingen nagevolgt hebben.

Waarlyk, om het zelfs op zyn scherpste te nemen, gelyk als zy en wy, omtrent deze Verhandelingen die gene nagevolgt hebben, die eenige wetten verzamelen, welke zy niet gemaakt hebben, en waar door by gevolg zy belagchelyk zouden zyn, indien zy meenden iets te verdienen: op dezelfde wyze zullen wy 't ook niet qualyk nemen, zo anderen haren arbeid by den onzen voegen; dewyl zy ons niet van het onze benemen. Weshalven wy zelve met veel vreugde zullen aanschouwen, dat anderen, gelyk als van hand tot hand, overnemen de fakkel, die wy hen aanbieden, en volmaken het gene daar wy niet dan een schets van ontworpen hebben. Ik zeg een schets: want die voornemen zou ten eersten te doorloopen alle de daden der Menschen, daar de regelen der Welgemaniertheid op toegepast konnen worden, zou zich in een onmogelyk werk steken: zo dat alhoewel zy, die misschien voor ons van de Welgemaniertheid hebben gehandelt, veel daar van gezegt hebben, indien zy

[p. 246]

aan zulk een ryken stoffe hebben willen voldoen; en hoe veel wy daar van ook in dit Geschrift aangeroert mogen hebben; zyn wy des niet te min verzekert, dat 'er noch veel meer overig blyft om daar van te konnen zeggen.

Dit meer is, dit gebruik, daar wy van gesproken hebben, laat niet toe, dat het meeste deel dezer wetten onveranderlyk zyn; en met 'er tyd zal het met eenige van deze gaan, gelyk 't met die, welke voor deze geweest zyn, gegaan is.

Voor dezen, by voorbeeld, was het, als niet onmanierlyk zynde, toegelaten een groote ragchebel op de vloer te spuwen in 't byzyn van Persoonen van aanzien; en het was genoeg den voet daar op te zetten: tegenwoordig is dat een leelyke onbetamelykheid.

Wel eer mogt men geeuwen; en 't was genoeg, dat men niet sprak al geeuwende: tegenwoordig zou dat een Persoon van aanzien zeer mishagen.

Eertyds mogt men ook zyn brood in de saus doopen; en 't was genoeg als men daar maar niet af gebeten had: tegenwoordig zou dat een soort van boersheid wezen.

[p. 247]

Voor dezen mogt men uit zynen mond nemen het gene men niet eeten kon, en dat op de vloer werpen, als het maar behendig geschiede: en nu zou dat een groote vuiligheid zyn: en zo is het met veele andere dingen gelegen.

Het is dan wis en zeker, dat mogelyk het Gebruik zal konnen beschaven, afschaffen, en veranderen een deel van de regelen, die wy geven: maar niet te min, gelyk de Welgemaniertheid wezentlyk uit de zedigheid spruit, en de zedigheid uit de nedrigheid, die, gelyk de andere deugden, gevestigt zyn op onwrikbare gronden; zo is het een bestendige waarheid, dat, schoon 't gebruik veranderde, de Welgemaniertheid nochtans in haar grond niet veranderen zoude, en dat men altyd welgemaniert zal zyn, wanneer men zedig; en altyd zedig, wanneer men nedrig is.