De Nieuwe Stem. Algemeen onafhankelijk maandblad der jongeren

[p. 27]

Bespiegelingen van een jeugdigen grijsaard

Een gedachte, die geen tegenspraak uitlokt, ware beter onuitgesproken gebleven: elk spoor van inhoud moet er vreemd aan zijn.

* _* *

De fijne smaak en de neiging tot distinctie van een uit intellectueele voorgeslachten geborene zijn gelijkwaardig in wezen aan de wreede en vernietigende instincten van den afstammeling eener misdadigersgeneratie: beide zijn atavismen, en als zodanig zonder verdienste, zoowel als zonder immoraliteit.

* _* *

Wie liefde-zonder-zinnelijkheid predikt, is in principe even misdadig als wie een veeltallige moord beraamt - maar veel immoreeler.

* _* *

Wie het oprechte verlangen koestert als Christus' leerling te leven, heeft er in de eerste plaats voor te zorgen, buiten elk kerkverband te blijven.

* _* *

In het diepst van z'n geweten erkent elk mensch maar één God, en dat is - zichzelf.

* _* *

Het ideaal is de hefboom, waarmee de zwakste onder ons bergen kan verplaatsen.

* _* *

De illusie is de hefboom, waarmee wij denken bergen te kunnen verplaatsen. Maar de illusie is niet meer dan de ijle schaduw van het ideaal en immer blijkt dan ook de hefboom te zwak. Op een zeer schoon en zeer hoopvol moment breekt hij en de berg valt terug op den onvoorzichtige, die zoo ondegelijk een werktuig voerde. Zóó zijn er velen verpletterd.

* _* *

‘Wij zullen de nieuwe époque maken,’ snoeven de heel jonge menschen - maar ze vermoeden niet, dat de ‘époque’ hen al had gemaakt tot in hun verste toekomst, lang vóórdat ze wisten, wat een ‘époque’ was!....

* _* *

[p. 28]

Wie er nooit aan twijfelt, of een werk hem gelukken zal, die zal dat werk nooit tot een goed einde brengen. Want het wezen van alle twijfel is - kracht.

* _* *

Fanatisme is een uitvloeisel van gebrek aan diepe intellectueele kracht. Het is epn eigenschap, die behoort bij het dilettantenkarakter. Daarom vindt men vooral onder intellectueele vrouwen van allerlei richting en beginselen zoo vele en zoo onverzoenlijke fanatici.

* _* *

Wie een ideaal ‘goddelijk’ noemt, verheft daarmee den mensch tot een godheid, want in spijt van alle rethorica kan geen ideaal hooger of verder gaan dan de menschelijke verbeeldingskracht reikt. En dat is inderdaad niet zoo heel hoog of ver....

* _* *

Alleen zeer ernstige, diepe en warme gemoederen, die bovendien beschikken over een sterken en rijpen geest, zijn in staat tot eenigszins dragelijken humor.

* _* *

Alleen zeer hooge karakters kunnen sarcasme verstaan en hanteeren. De minder edele stellen zich tevreden met hatelijk te zijn en dit voor sarcasme te laten doorgaan.

* _* *

Te spreken over ‘Domheidsmacht’ lijkt mij een bewijs van gebrek aan hooger inzicht. Want daar de Domheid een uiterste is, en als zoodanig in wezen superieur, heeft ze even weinig kans ooit ‘macht’ te verwerven als de Wijsheid.

Wat macht heeft op de wereld, dat is de Middelmatigheid.

De ‘Mediocratie,’ waarvan De Balzac spreekt in ‘Les Paysans,’ regeert overal, en altijd zal ze de macht voeren als symbool van haar minderwaardigheid.

Maar de Wijsheid en de Domheid zullen terzijde staan en toezien, de eerste met een glimlach van goedmoedige minachting, de laatste met een grijns van woedende spijt.

* _* *

Originaliteit is een eigenschap van zoo fijn gehalte en zoo zeldzame verschijning, dat men het begrip er van ten eenemale verloren heeft. Meestal is het voldoende ruw en dom z'n meest onkiesche meeningen te verkondigen om door te gaan voor een origineel mensch. In totale begripsverwarring noemt men originaliteit en excentriciteit in één adem.

* _* *

Tusschen origineel en excentriek bestaat ongeveer dezelfde verhouding als tusschen ongezouten en zouteloos.

* _* *

[p. 29]

Hooghartigheid is niet veel meer dan een product van brutale vooroordeelen.

Hoogmoed is een psychische eigenschap van zeer edelen en zeer noodlottigen aard.

* _* *

Alle dingen bestaan slechts bij de gratie van hun tegenstelling.

* _* *

Virtuositeit noemt men in de wandeling ‘een gave.’ Eigenlijk is het niet meer dan een gebrek aan gave.

* _* *

Een profeet is iemand, die zijn eigen tijd klaar en duidelijk ziet. En daar het grootste deel der menschen blind is, noemt men hem: ‘een ziener.’