De Nieuwe Stem. Jaargang 5

[p. 56]

Kort bestek

Kruis en halve maan

De Katholieke missie beleeft in Azië angstige tijden. Hoe de houding van de nieuwe regeerders in China tegenover de missie zich ook moge ontwikkelen - het is duidelijk, dat indien zij al in de toekomst er zal worden toegelaten, haar positie uiterst labiel zal worden.

Er zijn dan ook tekenen te zien, dat zij tracht elders zo snel mogelijk vaste voet te krijgen en het verloren terrein te herwinnen. De Philippijnen vormen nog een vrij hecht Rooms-Katholiek bolwerk. In Vietnam kan men het huidige, door Frankrijk gesteunde, regiem van Keizer Bao-Dai, die gehuwd is met een Katholiek meisje, zien als een inderhaast opgeworpen dam tegen de rode vloed. Of het zal helpen? Als de missie in Vietnam nog een toekomst heeft, zal het niet zijn dank zij Keizer Bao-Dai, maar dank zij de inheemse geestelijkheid, die zich in meerderheid met de nationalistische beweging van Ho Chi-Minh verbonden heeft.

Ook in Indonesië hebben de Katholieken sinds het einde van de oorlog een koortsachtige activiteit ontplooid. Van de nieuw uitgezonden ambtenaren en onderwijskrachten was een onevenredig groot percentage Katholiek. En de Katholieken hebben niet gerust, alvorens zowel de minister van Overzeese Gebiedsdelen als de Gouverneur-Generaal Katholiek waren: het tweetal Sassen-Beel.

Het is voor velen nog steeds een onverklaard raadsel, waarom juist het optreden van dit tweetal binnen enkele maanden resulteerde in de tweede militaire actie - de domste aller dwaasheden. Waarom hebben de Rooms-Katholieken, die er bekend om staan zich bij elk politiek regiem zo goed als het gaat aan te passen, zich zozeer beangst getoond voor een Indonesische staat, geregeerd door republikeins-gezinde Indonesiërs? Welke klemmende argumenten hebben hen er toe doen besluiten, zich het risico op de hals te halen, dat de missie vereenzelvigd zou worden met de koloniale overheersing?

Zuiver-Hollands provincialisme, en dus kolonialisme? Het is nauwelijks aan te nemen. Daarvoor was het te duidelijk, dat Canada en Argentinië, overwegend Katholieke staten, Nederland in de Veiligheidsraad zo goed als het kon steunden. En er zijn aanwijzingen, dat de heren Sassen en Beel voor hun actie ook de instemming hadden van het Vaticaan en kardinaal Spellman.

Angst voor het communisme? Men kan zich nauwelijks voorstellen, dat dit het beslissende argument was, op een moment toen de regering Hatta

[p. 57]

juist getoond had de communistische beweging allesbehalve vriendschappelijk gezind te zijn.

Of - was het enkel maar de traditionele strijd tussen kruis en halve maan, die de katholieke machthebbers nog altijd door het hoofd spookt? Was het de vrees voor de Masjumi, die de Katholieken tot hun wanhoopsdaad dreef? Kan het zijn, dat zij niet zozeer bevreesd waren voor de ‘communisten’ Sukarno en Hatta, als wel voor de Islamieten Sukarno en Hatta? Bevreesd, dat de missie onder een overwegend Islamitisch regiem niet zou gedijen?

En - zou het kunnen, dat nu het spel in Indonesië mislukt is; nu de Indonesische staat onder Islamitische leiding onherroepelijk tot stand ging komen, daar de Verenigde Staten van Amerika het communisme meer vrezen dan de Islam; nu de Katholieken de archipel moesten prijsgeven aan Hatta en Sukarno, zij nog eventjes hebben geprobeerd althans Nieuw-Guinea voor de missie te behouden? Nieuw-Guinea, dat een verbindingsschakel kan vormen tussen Vietnam en de Philippijnen enerzijds en de steunpunten der missie Flores, Timor en de Kei-eilanden anderzijds?

Zou dit de verklaring kunnen zijn, waarom juist minister Van Maarseveen in zake Nieuw-Guinea zo koppig en vasthoudend was? Wilde hij althans Nieuw-Guinea reserveren voor het kruis, en de halve maan zo goed als het gaat weren?

Maar als zich nu het noodlot aan deze kortzichtige politiek voltrekt; als straks Vietnam door de rode legers onder de voet wordt gelopen; als de communistische beweging naar de Philippijnen overslaat; als Nieuw-Guinea toch deel wordt van de Verenigde Staten van Indonesië - wat dan? Waar zal de angstige missie dan haar toevlucht zoeken?

Misschien op Boven-Digul?

Nog eens: boek en dollar

Van de Vereniging met de lange naam, de ‘Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels’, hebben wij een lang antwoord gekregen op de vraag, gesteld in ons tweede ‘Kort Bestek’ van het Novembernummer, blz. 671, waarom de dollar in de boekhandel de koper van f 5 - f 4,55 moet kosten, terwijl zij maar f 3,80 waard is.

Voorzover dat antwoord zakelijk is, laten wij het hier volgen:

‘De invloeden van de herwaardering van de gulden op het totale beeld van de boekenimport uit de U.S.A. lieten zich slechts gaandeweg bepalen. Nu een zekere mate van stabilisatie ingetreden is, bleek, dat met handhaving al naar gelang van de prijsklassen van de dollar voor f 4,75 en f 4,55 volstaan kon worden. Zeker, de dollar zal dus ook nu nog f 4,55 blijven kosten en wie zich de moeite eens zou willen geven zich te verdiepen in de aan de invoer verbonden kosten als vrachten, assurantie, bijzonder invoerrecht,

[p. 58]

kosten van invoerbetalingsvergunning, bankkosten, die zal even als de Prijsbeheersing, die ook lang niet over één nacht ijs gaat, volmondig toegeven, dat deze f 4,55 volkomen verantwoord is.’

Dit antwoord is, zoals men dat van een wel niet officiële, maar dan toch officieuze instantie in Nederland verwachten kan: bijna naar waarheid en helemaal zonder fantasie. Bijna naar waarheid, want de dollar van f 5 is volslagen en die van f 4,75 half weggemoffeld. Zonder fantasie, want uit niets blijkt dat de Vereniging, zelfs na daarop door ons geattendeerd te zijn, begrepen heeft, welke belangen hier op het spel staan. De Vereniging toont wel, haar naam getrouw, de belangen des boekhandels te bevorderen, maar niet in het minst gevoelig te zijn voor die van de cultuur. De Vereniging werkt lustig mee aan de culturele verarming in plaats van aan de culturele verheffing van Nederland. Zij gaat daarbij prat op haar economisch inzicht en verwijt ons een te kort daaraan. Het is ook veel gemakkelijker, zich neer te leggen bij bestaande wantoestanden dan een poging te doen, die te verbeteren. Zoveel sociaal inzicht hebben wij nu.

Wat wij van haar verwacht hadden na ons vorig stukje, en nog van haar verwachten na dit, is dat zij naar de ‘Prijsbeheersing’ stapt met de boodschap, niet hoe hoog mogen wij de dollar stellen om onze onkosten goed te maken, maar met deze: ‘mijne heren, we zijn met z'n allen bezig de Nederlandse cultuur te vermoorden. Helpt U ons de onkosten op boekenimport uit de landen met harde valuta zodanig te verminderen, dat zij voor de Nederlandse cultuurschepper niet nóg duurder worden dan zij vóór de devaluatie al waren. Bedenkt U met ons, dat ons land, wil het zijn plaats in de wereld heroveren voor een belangrijk deel is aangewezen op de export van zijn wetenschap en zijn literatuur en dat deze onmogelijk is zonder import van boeken tegen prijzen, die voor de cultuurdragers dragelijk zijn.’

Had de Vereniging haar taak zó opgevat, dan zou wellicht een onzer redacteuren ook de onaangename verrassing bespaard zijn gebleven, waarvoor hij onlangs kwam te staan, toen hij f 5 invoerrecht moest betalen op een pak boeken, waarin tien presentexemplaren zaten van de Zwitserse vertaling van - zijn eigen boek!

Een teken aan de wand

De tijdschriften-situatie in ons land is slecht, bitter slecht. Het ene verdwijnt na het andere en wat blijft kan het hoofd maar nauwelijks boven water houden.

Zo is het niet alleen in Nederland, zo is het ook in Engeland en elders. Niet lang geleden brachten de kranten het bericht, dat ook het beroemde

[p. 59]

‘Strand’ tot het verleden behoort. Na zestig roemruchte jaren heeft het de strijd om het bestaan moeten opgeven ondanks een oplaag van meer dan honderdduizend nog. Het blad van Conan Doyle, van Kipling, van Wodehouse en Wells, weg.

Laten allen die het wel menen met de Europese cultuur dit teken aan de wand verstaan. Laten zij begrijpen, dat zonder tijdschriften een cultuur op de duur ten dode gedoemd is. In de tijdschriften beginnen de jongeren, in de tijdschriften spreken de ouderen. Het is niet alleen, dat dan niet meer gedrukt wordt, wat nu nog wel wordt gedrukt, het is ook en nog meer, dat er niet meer geschreven wordt als het niet meer gedrukt kan worden en niet meer gedacht als er niet meer geschreven wordt. En dit klemt niet minder maar meer dan voorheen, nu veelal de tijd ontbreekt om boeken te schrijven en boeken bovendien ook elk jaar duurder worden.

Deze rubriek dient niet om nieuwe abonné's te winnen, evenmin om van de bestaande een belofte van trouw te vergen, maar wie halverwege begrijpt wat hier op het spel staat, zal zijn plicht inzien en het zijne doen om het stranden der Europese cultuur op het zand der Amerikaanse oppervlakkigheid te helpen voorkomen.