De Nieuwe Stem. Jaargang 5

[p. 188]

Kort bestek

Beschamend verschil

Een onzer redacteuren heeft onlangs een lezing in Nederland gehouden en die twee weken later in België herhaald. Geen wereldschokkende gebeurtenis voorwaar. We zouden er onze lezers dan ook niet van in kennis stellen indien hij daarbij geen ervaring had opgedaan, die naar onze mening de algemene aandacht verdient.

Wat toch was het geval? De voordracht in het Noorden werd gehouden ter gelegenheid van een academische plechtigheid en uitgesproken voor een gehoor dat een kerk vulde. Geen radio-man in velden of wegen te zien. Of misschien wel in velden of wegen, maar dan toch niet in de kerk. In het Zuiden waar het gehoor uit enkele honderden leden ener particuliere vereniging bestond daarentegen was de Belgische radio wel aanwezig. En dat niet alleen, maar zij nam de rede ook van A tot Z op. En dat niet alleen, maar zij zond een paar dagen later en een kwartier lang, fragmenten van het gesprokene uit, verbonden door een eigen samenvattend commentaar, dat niet beter had kunnen zijn, indien de spreker er zelf al zijn best op gedaan had. En dat niet alleen, maar hetzelfde werd de Zondag daarop, zij het verkort, nog eens herhaald.

Zou deze ervaring tot die ene persoon beperkt zijn, men zou van toeval kunnen spreken of het afdoen met het spreekwoord van de profeet en het eigen land. Maar dit is veler ervaring; ook van mensen die, evenmin als onze redacteur trouwens, tot de profeten kunnen worden geteld. De conclusie kan dan ook geen andere zijn dan dat er een beschamend verschil bestaat tussen de Belgische en de Nederlandse radio waar het intellectueel-culturele aangelegenheden betreft.

Hierop wijst ook het feit dat de Belgen indertijd heel wat Nederlandse cultuurdragers voor de Brusselse radio hebben laten spreken. Wanneer zij daar mee opgehouden zijn, heeft dat geen andere reden dan dat er nagenoeg nooit een Belg naar Hilversum werd genood.

En de verklaring van dit verschil? Zij dient gezocht in het jammerlijk ‘systeem’ van onze drie zuilen. Terwijl de nationale omroep in het Zuiden een opvoedende cultuurpolitiek kan voeren en dat - zie boven - ook doet, moeten de particuliere radio-verenigingen in het Noorden elkaar beconcurreren met het noodlottig gevolg dat het peil meer en meer daalt tot ook de laatste debiel als lid is ingeschreven.

Millioenen voor Azië

Dezer dagen werd bekend, dat de Amerikaanse Export-Importbank aan Indonesië een crediet heeft toegestaan van 100.000.000 dollar

[p. 189]

tegen een jaarlijkse rente van 3½%. De President van de bank verklaarde, dat Amerika economische steun verleent ‘in de hoop van Indonesië een welvarend bastion voor de vrede in het verre Oosten te maken’.

Van welke aard is de verleende hulp? Streeft Amerika ernaar, de economische structuur van Indonesië, die totdusver overwegend agrarisch was, evenwichtiger te maken door de opbouw van een nationale industrie te stimuleren.

Men wordt sceptisch gestemd, wanneer men leest, dat de President van de Bank gewezen heeft op de dringende noodzaak voor Indonesië om de rubberplantages en de petroleum-industrie te herstellen. Deze uitlating wijst erop, dat Amerika - economisch gesproken - geen nieuwe wegen wil inslaan en de Nederlandse exploitatievormen van voor de oorlog eenvoudig wil voortzetten. Met deze vormen is in het verleden nooit welvaart voor Indonesië of enig ander koloniaal land bereikt. En met name het herstel van de Westerse rubberondernemingen, die totdusver de zeer talrijke inheemse rubberplanters beconcurreerden, zal de Indonesische bevolking weinig baten - eerder schaden.

Neen, welvarend zal Indonesië op deze manier niet worden. Maar een bastion? Waartegen? Dat hoeft men hier niet te vragen. Maar de Indonesiërs zullen wèl vragen stellen. Zij zullen vragen, waarom het nieuwe China van zijn nieuwe vrienden een lening kon krijgen van 300.000.000 dollar tegen een rente van slechts één procent. En waarom deze lening wèl kan dienen voor machinerieën ten behoeve van electrische centrales en metaalbewerkende industrieën. En zij zullen voor dit waarom ook een antwoord klaar hebben: omdat aan China's armoede niemand, geen zakenman en geen concern, iets hoeft te verdienen. Zodat de belangen van Russen en Chinezen in wezen parallel lopen.

Amerika, dat zo weinig van de oorlog heeft geleden, kan aan de ‘onontwikkelde gebieden’ zeer belangrijke economische hulp bieden. Maar zolang deze hulp haar tegenwoordig karakter draagt, zal geen Aziatisch volk ervoor voelen, bastion voor Amerika te worden.

En komt er een fundamentele verandering in het karakter van de Amerikaanse hulp en van de gehele Amerikaanse wereldpolitiek - wel, dan heeft Amerika misschien aan bastions geen behoefte meer.

Zoals de zaken nu liggen, is het Russisch-Chinees verdrag een zware bres in het bastion, dat Amerika met zijn hulpprogram voor onontwikkelde gebieden inderhaast wilde opwerpen.