De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

[p. 81]

[Nummer 11]

Onze gravures

Olivier Cromwell verhinderd naar Amerika uit te wijken.

olivier cromwell verhinderd naar amerika uit te wijken, naar prof. cretius.

Tijdens de regeering van den ongelukkigen Engelschen koning Karel 1 nam de landverhuizing naar Amerika eene buitengewoon groote verhouding aan, en het was niet zoozeer de zucht naar lotsverbetering als wel de godsdienstige dweepzucht die de Engelschen bij duizenden uit hun vaderland dreef. Er hadden zich namelijk daar gelijk overal elders, uit het protestantism een aantal sekten ontwikkeld, die allen, niet alleen op godsdienstig maar ook op politiek gebied hunnen zin wilden doordrijven en zich openlijk tegen de koninklijke regeering verzetten, welke allerwegen de zoogenaamde Episcopaalsche kerkregeling wilde invoeren.

Vandaar overal ontevredenheid tegen den koning en herhaalde opstanden der Puriteinen of Independenten, welke het heftigst aan de officieele kerkregeling vijandig waren, en in hunne streng Calvinistische begrippen de nieuwe liturgie, welke door 's konings gunsteling, den bisschop Laud samengesteld was, als afgoderij verfoeiden. Liever dan zich aan de bepalingen der regeering betreffende de openbare uitoefening van den godsdienst te onderwerpen, namen zij de wijk naar Amerika, waar zij door niemand verhinderd werden, hunnen eeredienst in te richten zooals zij dat verlangden.

Aanvankelijk zag de koning het vertrek der landverhuizers onverschillig aan, ja hij scheen er zelfs mee ingenomen te zijn, dat hij op die wijze van een aantal weerspannige en onhandelbare onderdanen verlost werd. Maar weldra nam de landverhuizing zoodanig toe, dat de nadeelen, die daaruit voor 's lands inkomsten voortvloeiden, niet verborgen konden blijven. Men ging na hoeveel schatten langzamerhand

[p. 82]

naar de overzijde van den oceaan werden gesleept, hoeveel degelijke burgers op den duur voor het vaderland verloren gingen, en toen het jaar 1637 aanbrak, bestatigden de beheerders der geldmiddelen dat er reeds meer dan twaalf millioen aan klinkende munt het land uitgedragen waren.

Thans besloot men maatregelen te nemen om de landverhuizing te keer te gaan en er werd een koninklijk bevel uitgevaardigd, waarbij aan ieder verboden werd zonder oorlof des konings het land te verlaten. Reeds lagen in de haven van Londen een aantal schepen zeilree, om met honderden landverhuizers aan boord de reis naar het verre Amerika te aanvaarden. Onder die landverhuizers behoorde ook Olivier Cromwell, een der hevigste Puriteinen, die met vrouw en kinderen in de Nieuwe Wereld eene plaats ging zoeken, waar hij zijne fanatieke vrijheidszucht ongehinderd kon botvieren. Onze gravure, naar de schilderij van professor Cretius vervaardigd, stelt het oogenblik voor, waarop hij, op het punt om met zijne familie aan boord te gaan, door een soldaat wordt tegengehouden.

Het stond geschreven dat Cromwell niet als zoovele andere Puriteinen naar de Nieuwe Wereld vertrekken zou; in zijn eigen vaderland was hem nog eene vreeselijk bloedige rol weggelegd, en dit ondervond Karel I, toen hij den 30^en Januari 1649, voornamelijk door Cromwell's toedoen, op het schavot het leven liet.

Uit liefhebberij en voor het dagelijksch brood.

De zon is aan het dalen en sinds den morgen dwaalt Martha door de straten der stad, zonder anderen beschermer dan de oude Médor, om door gitaarspel en zang de eenige centen te vergaderen, die tot haar onderhoud en dat heurer grijze, zieke moeder noodig zijn. Afgemat leunt het meisje tegen eenen muur en overlegt langs welken kant der stad zij nog hare slepende schreden richten zal, want de oogst was schraal tot nu toe en hare dagtaak is dus nog niet volbracht. Daar klinken, door het openstaande venster van het tegenoverliggende huis, de juichende stemmen van een vroolijk gezelschap. En het meisje herbegint daarop spoedig haar klagend lied. Maar na eenige oogenblikken wordt haar weifelend snarengetokkel en haar bevend stemmeken door krachtige gitaartonen en eene schelle mannestem beantwoord en overheerscht. In den feestenden kring schijnt men te spotten met de onbeduidendheid van Martha's spel, en ontmoedigd en treurig vallen plots de vingers onbeweeglijk op de snaren en zwijgt de mond der arme zangster, wijl zij een verwijtenden en betraanden blik werpt naar de plaats, vanwaar heur die rijke heer, in den baldadigen overmoed zijner weelde, begekt en beleedigt. Maar een stond later nadert deze alzingend het open balkon en aan zijne lustige tronie is het duidelijk merkbaar, dat geen boos opzet maar alleen de opwekking van Martha's speeltuig hem van den welvoorzienen disch naar de gitaar heeft doen grijpen. Vriendelijk knikkend neigt de luimiggestemde mijnheer zich tot het jonge meisje en werpt haar, zonder zijne muzikale improvisatie te staken, een kushandje toe en.... een dik zilverstuk. Alsof hij de volle overtuiging had dat dit laatste bewijs van genegenheid veel meer welkom was bij de arme, maar deugdzame Martha, dan het eerste, maakt onze vroolijke gast zich door eenen luchtigen draai als van de gansche zaak af en stapt, immer zingend, met wijduitgespreide schreden naar zijne lachende tafelgenooten terug.

Martha's dagtaak was volbracht. Eenige oogenblikken nadien zat de zwervende muzikante aan de voeten harer oude, blinde moeder en vertelde met een lichten glimlach haar laatste avontuur van dien dag.