De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 11

[p. 133]

[Vervolg Het huis Sandenburg]

men in de verte niet doen vermoeden welk lang en grootsch verleden zij achter den rug hebben. Het tegenwoordige huis Sandenburg, ongeveer tien minuten van het dorp Neder-Langbroek, ter zijde van den Langbroekerdijk gelegen, maakt den indruk van een sinds kort aangelegde buitenplaats. Het huis is opgetrokken in den bouwtrant, dien koning Willem II hier uit Engeland invoerde en die tijdens zijn regeering zoo algemeen gewild was. Met zijn wit gepleisterde muren, zijn gekanteelde torens, zijn veranda's en balkons, ziet het er tegelijk vriendelijk en vorstelijk uit, gelijk het daar zijde van het voorplein de oranjerie en het koetshuis met de aangrenzende stallen. Al die gebouwen zijn in denzelfden Engelsch gothischen trant opgetrokken en verkeeren in uitmuntenden staat van onderhoud.

wereldtentoonstelling van Antwerpen., - Het Paviljoen van Delftsche nijverheid.

De tuinen achter oranjerie en koetshuis, ruim, sierlijk en doelmatig aangelegd, vormen een waren lusthof, en de uitgestrekte weiden rondom het kasteel, waaruit hier en daar keurig gevormde groepen van eiken of ander opgaand hout oprijzen, bieden de schilderachtigste afwisseling. In het geheel beslaan de onderhoorige landerijen van het tegenwoordige Sandenburg, meest bosch- en weiland, een opperligt verscholen in het dichte geboomte van het heerlijke park, omgeven van frissche gazons en kleurige bloembedden. Voor den wandelaar, die in deze bekoorlijke streek omzwerft, is het een aangename verrassing, op eens te midden van het welige groen dat blanke kasteel met zijn sierlijke, aristocratische lijnen voor zijn oog te zien oprijzen. Het bestaat uit een zwaren, gekanteelden vierkanten toren met twee breede vleugels aan de voorzijde, met vijf kleinere torentjes omzet.

Van twee zijden is de vorstelijke behuizing te bereiken. De hoofdtoegang leidt van den vlakte van 700 hectaren.

Zooals Sandenburg zich op het oogenblik vertoont, mag het een schepping heeten van het adellijke geslacht der Van Lijndens, dat sedert het jaar 1792 in het bezit is van het aloude riddergoed, - meer bijzonder van den vermaarden staatsman graaf Van Lijnden van Sandenburg, wiens portret en levensschets wij op blz. 160 van den 19en jaargang gegeven hebben.

Deze liet in de jaren 1862 en 1863 tegen den zwaren toren, het eenige overblijfsel ten naastebij van de aloude ridderhofstad, een heel nieuw kasteel aanbouwen en tevens het park Langbroekerdijk over een fraaie leuningbrug met groot ijzeren hek aan hardsteenen palen tot het ruime voorplein, dat keurig op zijn Engelsch is aangelegd met sierhout, uitheemsche planten en een groote verscheidenheid van bloemen. De andere toegang, die van den grooten straatweg van Utrecht naar Arnhem, loopt langs bosschen, bouw- en weilanden, biedt op verschillende punten prachtige gezichten en loopt aan de achterzijde, ook door een ijzeren hek, op het voorplein uit. Onmiddellijk bij den hoofdingang heeft men de portierswoning en op onderling gelijken afstand verrijzen ter aanleggen, gelijk de bezoeker dat op het oogenblik bewondert. Sandenburg was het geliefkoosd verblijf van den ijverigen staatsman, die er zich, ook tijdens zijn herhaald ministerschap, geregeld van de drukkende beslommeringen van zijn ambt kwam verpoozen. In het jaar '85 is hij op 59jarigen leeftijd op zijn geliefd buitenverblijf overleden.

Hoe fraai Sandenburg in zijn moderne gedaante zich ook moge voordoen, toch zal de lezer, die het gravuurtje op blz. 134 beschouwt, het allicht betreuren dat de herbouwer de oude vormen niet meer geëerbiedigd heeft. Gelijk het huis zich daar vertoont met zijn hooge

[p. 134]

trapgevels en vierkanten toren, omringd van de breede gracht, waarovpr de valbrug is geworpen, die van het ommuurde voorplein met zijn gebouwen naar het eigenlijke slot voert, roept het toch veel meer het eerbiedwaardig verleden voor den geest dan met het tegenwoordige, nieuwerwetsche buitengoed het geval kan zijn.

het huis sandenburg in de vorige eeuw, naar een oude gravure.

Die afbeelding dagteekent uit de vorige eeuw, maar de geschiedenis van het huis klimt veel verder op. Volgens de navorschingen van den heer W.B. Kronenburg, wien wij deze bijzonderheden danken, moet de oorsprong van Sauden burg gezocht worden omstreeks het jaar 1300, het tijdstip waarop de meeste oude geslachten en kasteelen hun geschiedenis aanvangen. Daar het wapen bestaat uit drie gouden arenden op een azuren veld, wordt door genoemden oudheidvorscher aangenomen, dat de stichter waarschijnlijk uit het geslacht der Procissen was.

In den Tegenwoordigen Staat der Vereenigde Nederlanden wordt ten onrechte vermeld, dat het riddergoed leenroerig is geweest aan het Domkapittel van Utrecht, want niet in de leenregisters van het Domkapittel, maar in die van de Domproosdij komt het voor.

Van degenen, wier naam aan Sandenburg verbonden is geweest, wordt het eerst genoemd Jan van Zijll, dan Gerrit van Eck, die het in 1402 afstond aan Steven de Ridder, in wiens geslacht het een eeuw lang gebleven is. Deze familie, die den titel van baron voerde, schijnt destijds tot de voornaamste geslachten van den Stichtschen adel behoord te hebben.

Vervolgens ging Sandenburg over in handen van het oud adellijk geslacht van Borre van Amerongen, dat het meer dan anderhalve eeuw bezeten heeft, tot het eindelijk op het laatst der vorige eeuw, gelijk wij gezien hebben, in het bezit kwam der Van Lijndens, een geslacht dat vele eeuwen in Nederland en aangrenzende landen heeft gebloeid en volgens Willem Vien, den Egmondschen monnik en kroniekschrijver, afstamt van graaf Arnold van Aspremont, die in 1096 met zijn neef Godfried van Bouillon naar het Heilig Land toog en deelnam aan de inneming van Jerusalem.