Ons Erfdeel. Jaargang 6

[p. 68]

nederlandse taallessen in frans-vlaanderen
door Andre Maes
Brugge

Tijdens de maand augustus van dit jaar volgden in Frans-Vlaanderen 45 leerlingen, tussen de 6 en 51 jaar, Nederlandse lessen.

Dit initiatief werd genomen door de Werkgroep Nederland, die als dienst voor Nederlandse vorming bij de jeugd, een uitwisseling wil tot stand brengen van jongeren in het Nederlands taalgebied van België, Frankrijk en Nederland. Zo slaagt de Werkgroep er reeds vanaf 1959 in, op basis van het jeugdtoerisme, jaarlijks honderden jongeren uit Vlaanderen en Nederland in Frans-Vlaanderen te brengen om hen de bijzonder leerzame situatie van deze streek te leren kennen. Hoe komt de Werkgroep Nederland er echter toe les in het Nederlands te gaan geven? Gaat men niet overhaastig te werk? Hoe wordt dit initiatief in de toekomst verder uitgebouwd?

Waarom?

De vakantiekursus in de Nederlandse taal is het meest merkwaardig en tevens het meest bemoedigend resultaat dat groeide uit de konfrontatie van Nederlandstalige jongeren met Frans-Vlaamse mensen. De eerste opzet van de Werkgroep Nederland bleef steeds de vorming van jongeren uit Vlaanderen en Nederland door de ontdekking van de mooie streek en het gastvrije volk van Frans-Vlaanderen en de situatie waarin het leeft. Deze exploratie is uitgegroeid tot een ware ontmoeting. De Nederlandse aanwezigheid heeft voor velen uit dit volk als het ware de deur geopend voor wat zij als een verloren paradijs beschouwden. ‘Je parle le Français, mais ma langue c'est le Flamand’ ontdekt een studente in de rechten uit Kassel. En een

[p. 69]

Ekelsbekenaar getuigt: ‘Ici beaucoup de gens parlent le Flamand, par conséquent, je trouve intéressant de le connaître. Je ne comprends pas du tout le Flamand’.

Kon de vraag om Nederlands te leren duidelijker gesteld worden? Hier moest dus een helpende hand geboden worden.

Reeds in augustus 1961 startten twee lesgeefsters met een kursus in de Nederlandse taal te Kassel. In een jeugdheem volgden 10 leerlingen met veel interesse de lessen die schriftelijk werden voortgezet tijdens het schooljaar. De eerste resultaten waren een aansporing om in 1962 verder te gaan met het aftasten van de mogelijkheden en om het experiment in Kassel door te voeren op verschillende plaatsen. Door middel van een omzendbrief werden te Kassel, te Rexpoede, te Hondschoote, Ekelsbeke en Steenvoorde de taallessen aangekondigd. In deze laatste twee gemeenten kregen de taallessen zelfs een aanbeveling vanaf de preekstoel.

Vooral daar waar het Nederlands volkstoneel (Verbroedering Westouter en andere) sukses kende en waar de jeugdkampen veelvuldige kontakten hebben geschapen, groeide de belangstelling voor de Nederlandse taal. Kassel: 5 leerlingen; Steenvoorde: 9 leerlingen; Ekelsbeke: 16 leerlingen; Rexpoede: 10 leerlingen; Hondschoote: 5 leerlingen. De motieven die de leerlingen aanzetten om het Nederlands te leren lopen ver uiteen. Een journaliste van ‘Croix de Nord’ doet het ‘om beter kontakt te krijgen met de bevolking’. Een verzekeringsagente ‘omdat ik Vlaams leerde thuis en in de boeken die mijn vader had’. ‘Ik leer Vlaams omdat ik reeds iets ervan ken van thuis uit’, zegt een student van het kollege te Sint-Omaars. En een moeder uit Steenvoorde komt met haar man, twee zoons en een dochtertje de lessen volgen ‘omdat wij in een Vlaamse streek wonen en met de familie thuis Vlaams willen spreken.’

Het enthousiasme en de belangstelling waarmee de 45 leerlingen de kursus hebben gevolgd, de trouw om regelmatig per week twee en een half uur lang te studeren tijdens hun vakantie, dat alles bewijst meer dan wat ook dat deze lessen beantwoorden aan een werkelijke behoefte.

Om deze behoefte te lenigen zijn 13 leerkrachten (zes dames en 7 heren) tijdens de maand augustus in de bres gesprongen. Deze pioniers van de Nederlandse bewustwording in Frans-Vlaanderen verdienen ons aller lof en bewondering. Met een onvermoeibare toewijding hebben zij ‘pro Deo’ uren van hun mooie vakantietijd gegeven, om Frans-Vlamingen in de mogelijkheid te stellen opnieuw met hun eigen mensen te kunnen spreken. Zo zei het toch zelf een van de leerlingen: ‘Ik volg de lessen Nederlands om beter met mijn grootvader te kunnen praten, die niet zo goed Frans spreekt’. En een ondeugende jongen vertolkt het nog meer aangrijpend: ‘Om beter mijn vader en moeder te verstaan als ze onder mekaar Vlaams spreken’.

Overhaastig werk?

Het is maar al te duidelijk dat de vraag van de Frans-Vlamingen om Nederlands te leren volledig moet beantwoord worden. Het zou

[p. 70]

dus schadelijk werk zijn, onvoorbereid en zonder enige didaktische of methodische verantwoording wat Nederlandstalige leesboeken op de Frans-Vlaamse markt te werpen. Het zou eveneens onverantwoord zijn zonder planning en zonder systeem een vakantiekursus in de Nederlandse taal te beginnen. Men leert immers geen taal in 20 lesuren. Terecht wordt dus de vraag gesteld: ‘Ging men niet overhaastig te werk?’.

Men moet het ijzer smeden als het heet is, zegt de volksmond. Maar elke goede smid weet daarbij dat de eerste mokerslagen de vorm van het ijzer zullen bepalen. Het feit dat de vraag om Nederlands te leren van de Frans-Vlamingen uitging is het bewijs dat het ogenblik er was om met de lessen een aanvang te nemen. En het enthousiasme waarmee de 45 leerlingen de kursus hebben voltooid, het verlangen dat bij hen aanwezig was om met de studie van de Nederlandse taal verder te gaan, bewijst dat deze vakantiekursus voor hen meer dan bevredigend is geweest. Het initiatief der taallessen is het stadium van het experiment voorbij. De verdienste voor het sukses der lessen kan enkel en alleen worden toegekend aan de leerkrachten die stuk voor stuk onderlegde en toegewijde mensen waren. Ze geven echter graag toe dat ze heel wat ervaring hebben opgedaan in de zo uitzonderlijke situatie van een Frans-Vlaming die Nederlands gaat studeren. Al smedend wordt men smid. Zo zijn zij dan ook de mensen die bevoegd zijn voor deze vakantiekursus de aangepaste metodiek en didaktiek uit te bouwen. Zij weten in welke kategorieën de leerlingen het best worden ingedeeld en wat men hen met sukses kan aanleren. Zij weten welke tekorten er zijn aan didaktisch materiaal en hoe voor handen zijnde materiaal doeltreffend kan worden aangewend.

Deze vakantiekursus is een onmisbare inzet geweest voor het breed uit te bouwen initiatief van de vakantiekursus Nederlands in Frans-Vlaanderen. Het was daarbij een suksesvolle inzet.

En in de toekomst?

Allereerst moet het ijzer warm gehouden worden. Het blijft dus van het allergrootste belang de Nederlandse aanwezigheid in Frans-Vlaanderen te bestendigen en zelfs te vergroten, dit zowel door het optreden van toneelgroepen, het deelnemen aan volksfeesten, het kamperen of trekken van jeugdgroepen als door het bevorderen van het zondags familietoerisme.

Vervolgens zal in samenwerking met de leerkrachten een ernstige studie gemaakt worden van de meest aangepaste onderwijsmetode in Frans-Vlaanderen. Het didaktisch materiaal moet worden verzameld, en een werkplan zal worden opgesteld voor de verschillende kategorieën van leerlingen. Een systematisch leerplan moet worden uitgewerkt.

Tenslotte ligt het in de bedoeling, volgende vakantie in nog meer gemeenten met deze kursus te starten. Kunt ook U niet helpen aan de uitbouw van dit plan? Immers de Frans-Vlaming wil nog steeds Nederlands spreken.