Ons Erfdeel. Jaargang 11

Rik Brouwers.

Rik Brouwers wordt straks 64. Hij komt eigenlijk uit Bonheiden maar is, sedert 1927, te Mechelen gevestigd. In de Akademie aldaar kreeg hij nog les van Gustaaf Van de Woestijne die hij nog steeds diep in het hart draagt.

Het is begrijpelijk dat Rik Brouwers, na een halve eeuw artistieke aktiviteit, zowat al de perikelen van de moderne kunst heeft meegemaakt. Zowel het kubisme, als het ekspressionisme en de abstraktie. Brouwers is echter nooit méégelopen met de grote hoop. En aan de artistieke modeverschijnselen heeft hij een broertje dood. Eigenzinnig (koppig, zeggen sommigen), maar welbewust, heeft Rik Brouwers al die jaren bepaalt wat hem wél en wat hem niet kon dienen. In de diverse richtingen die hij beoefende koos hij wat paste bij zijn temperament, bij zijn talent, bij zijn geestelijke instelling.

Gustaaf Van de Woestijne maande zijn eerste Mechelse leerlingen aan een verwant beroep uit te oefenen, zodat ze hun artistieke vrijheid konden behouden. Rik Brouwers knoopte dat in zijn oren en bekwaamde zich in verscheidene kunstambachten en in de industriële schildering. Dit verklaart waarom Rik Brouwers - die voortdurend aan tekenen en het schilderen, maar nooit aan eksposeren dacht - zéér zelden naar buiten is gekomen. Brouwers stelde onlangs ten toon in de Galerij Nova te Mechelen. Deze tentoonstelling - hoewel slechts beperkte facetten omvattend van zijn omvangrijke produktie - bood een unieke gelegenheid om met het werk van de kurieuze Mechelaar kennis te maken.

Kunstkritici als Leo Madelein en wijlen Jan Walravens, hebben vastgesteld dat Brouwers' werken, ondanks de diversiteit van hun benaderingsmogelijkheden, een eigen realiteit vertonen, los van het geschilderde gegeven. Brouwers heeft alleen oog voor de eenvoudige dingrelaties en de alledaagse, onmiddelijke intimiteit van zijn omgeving.

Geboeid door de verschillende materies, het stoffelijk uitzicht der dingen, schildert hij dikwijls onderwerpen. die ontleend zijn aan de wereld der natuur en de biologische wetenschappen. Deze motieven worden echter niet tot makroskopische, louter abstrakte tekstuurkomposities. Zowel de ongewone gezichtshoek als de non-konformistische keuze werken méé om een vervreemdingseffekt tot stand te brengen, waarvan de dreigende fantastiek het realisme doorbreekt.

Het is niet de bedoeling hier de ontwikkeling

[p. 173]

‘Kikker’ van Rik Brouwers, rechtstreeks met de vlam op het papier getekend.

van Rik Brouwers op de voet te volgen. Ons interesseert het vooral te wijzen op zijn twee laatste werken: ‘De Nachtelijke Bijeenkomst’ en ‘De Gepensioneerde’. Deze twee doeken zijn immers van een onthutsende en verbazende aktualiteit. De promotors van pop-art, van nieuw-realisme en dergelijke zouden er goed aan doen deze doeken nader te bekijken.

De twee genoemde werken bewijzen immers dat een waarachtig Vlaams schilder noch de Amerikaanse voorbeelden, noch andere vreemde voorbeelden nodig heeft, om hedendaags, om up-to-date te zijn. ‘De Nachtelijke bijeenkomst’ is een angstwekkende kompositie met dieren en vormen, zo reeel dat men van irrealiteit kan spreken. ‘De Gepensioneerde’, deze mens die zijn uiteindelijke nutteloosheid toont, stapt zó uit de werkelijkheid op u toe en suggereert nochtans een héél bestaan en een hele wereld met wetten en... noden. Ook wat de vormgeving betreft, gekoppeld aan een merkwaardige reliëfschildering en aan een opvallende koloristische trefzekerheid, kan men van een... les spreken. Rik Brouwers is een schilder, géén knutselaar.

Tenslotte moeten we nog wijzen op de ‘vuurtekeningen’ van Rik Brouwers. Rechtstreeks met de vlam op papier tekenend en schilderend, toont Brouwers zich ook hierdoor hedendaags.