Pharmacopaea Amstelredamensis, of d'Amsterdammer apotheek
(1698)–Anoniem Pharmacopaea Amstelredamensis–
Auteursrechtvrijin welke allerlei medicamenten, zynde tot Amsterdam in 't gebruik, konstiglyk bereid worden
[pagina 44]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sectio II. Van de Wateren en Azijnen, de aquis & acetis.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Enkele neergedrupte Waters.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 45]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Manier om de Wateren te distilleren.MEn neemt de kruiden, na datse op de volle middag geplukt zijn, en men stootse matig fijn in een mortier oft vysel, welk men in een distileer-ketel doet, totse omtrent half vol is. Hier roert men dan onder een weinig gest van bier, of tot yder pond kruiden een dragme Tartari, dit laat men een dag of twee staan digeren, op dat de fijne deeltjes des te gereeder werden, om onder het distilleren over te vliegen. Dese kan men beter uit haar eigen sap distilleren, welker water seer kragtig is, of men doet by yder pond kruid een pinte nats, en men haalt dan van yder pond een muddetjen (dat is vyf oncen nat) af. De Helm toegeluteert zijnde met styfsel, lynsaad meel, of tarwen meel, distilleert men sagjes, op dat de ketel niet open berste, nog de kruiden aan branden. Zoo het te hard distilleert giet men wat water in het vuur, en boven op de helm, 't welk terstond alle hitte uit dooft. Aan de pyp van den helm, werd nu een ton gevoegt, door welke een tinne of lode slange loopt, de ton werd dan met kout water gevult, op dat het gedistilleerde water terstont soude kouwt zijn, en niet door wasem vervliegen. Onder aan de ton is het recipient, of den ontvanger vast gemaakt, wan- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 46]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
neer het daar in tappelinx d'een druppel na d'ander drupt, is 't wel. Wanneer ghy Venkel water distilleert, is 't best dat gy daar een goed deel ongestooten Venkel zaad by doet, want gestooten zijnde, wil d'oli sig met het water niet mengen, en by gevolg sou men geen olie overkrygen. Dit Venkel zaad doet men daar by, om het water des te krachtiger te maken. De bloemen zijnde ook beter ongestoten gedistelleert, ten zy men die souten wilde, 't welk in de rosen beter is dan van versche gemaakt, want door het zouten, gesten de rosen beter, en de fijne deeltjes zijn dan bequamer om over te vliegen De riekende waters zijn ook beter wanneer sy een half jaar zijn gedistilleert geweest, dan dat sy vers zijn. Wanneer men Aqua Spermatis ranarum maakt moet men de ketel maar een derde vullen, of anders heeft de ketel licht nood van overkoken.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua Centaurii Minoris. Graminis.GEstooten sijnde, giet 'er water op, tot de hoogte van twee vingers hoog met een weinig souts, laatse soo eenige tyd digereren, tot ze wat murw en goorachtig beginnen te werden, daar na distilleert men die in B. M. tot de helft van het water afgetrokken is. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 47]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Is beide bequaam voor de wormen en koors.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua Cinamomi simplex.
De Kanneel van de sterkste soort, gestooten zynde, giet men daar het gerste water op, en men distilleert soo lang als het water wit is, want klaar werdende is 't slap. Versterkt het bloed, en doet de geesten weder verquikken, alleen, of in eenig vogt in genomen.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua MellisRecipe. Mellis. q.s. Laat het tiende deel van uw glasen of stenen kolf hier mede vervult werden, en distilleert in 't kokent bad. Wanneer de druppelen beginnen zuur te werden, set men de kolf in 't sand, en het vuur vermeerderende, haalt men daar een tweede en derde vogt af. Om het opbruisen van den honing eenigsins te beletten, doet men daar wel wat zand by. Dit water is bequaam om het uitvallende hair te doen wasschen, wanneer men de kale vlekken daar mede wast. Het dient ook om wratten te verdryven, en om Tinctura Corallorum te maken. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 48]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua alexipharmaca.
Doet hier over een genoegsame quantiteit wyn azyn, tot het twee of dry vingeren bedoken is, eerst d'okker noten en de kruiden klein gestampt sijnde, laat het alsoo een week of twee staan, en distilleert door de kolf in 't zand, tot het vogt, sonder aanbranden daar afgetrokken is. Dit water wort gebruikt in pest en heete koorsen onder Julapia en Sweetdrankjes gedaan tot een half once. Het doet sweeten, en doorsnyd alle swavelige en ziltige fenynen, de zelve t'onderbrengende, of door sweeten uitdryvende.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua ant-epileptica.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 49]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Laet alles grof gestooten werden, giet dat over tien pond Spiritus vini, laatse agt dagen of langer in een toegestopte fles staan weiken, sijgtse dan door een zift die wat nauw is, of door een doek, en bewaart het in een naeuw gehalsde fles. Dit water is bequaam in de vallende ziekte, als ook in eenige andere hersen siekten, als hooft-swijmel, pijn in 't hooft uit dicke slijmige vogten, en diergelijke: 't is ook niet ondienstig in de kinderstuipen en koude maag-ziekten. In oude persoonen geeft men het lepelwys elders anders in (tot een once) onder gemengt. In de kinderen doet men dat altijd onder eenig bequaam vogt tot twee drachmen in een half once. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 50]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua Prophylactica.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua anti-nephritica.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 51]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Laat alles in half Succus Hederae terrestris en half Rinsche wijn, soo veel tot de kruiden ruim bedoken zijn, dry dagen, weiken. Distilleert dan na de Konst, het water digt bewarende. Dit water drijft alle graveel af, gebruikende het enkel lepelwijs, of tot een once of meer elders onder gemengt, men gebruikt het oock in Stranguria , dyjuria, urina ardente en diergelijcke.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua anti-paralytica.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 52]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Laat dit alles dry dagen lang in goede Spiritus Vini weiken, daar soo veel op gietende tot het vier vingers daar boven op staat: distilleert dan door het glas, weikt dan de volgende in 't gedistilleerde vogt.
Distilleert weder door het glas na de konst, en bewaart het in een nauw toegesloten glas. Dit water werdt innerlyk en uiterlijk voorgeschreven in de lamheid, geraaktheid, hooftswijmel, kouwe hoofd-pijn, &c. men giet het in 't oor voor ruisingen en doofheyt; opgesnoven, is goed voor een Coryza, en Odontalgia. In de mond gehouden verdrijft mede koude klieren, geronnen bloed &c. verdrijft ook de winden, en sterkt een koude maag. Men gebruikt het innerlijk | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 53]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
en om sijn sterkigheyit zelden alleen, en daerom mengt men een once of twee, in't eene of 't ander vocht. Uiterlijk gebruikt men het gemengt.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua Hysterica, Moer-water,
Gestampt zijnde laat ze agt dagen weiken in vier pond Spiritus vini: zijgtse dan door een zeer nauwe seef, en bewaart het in een nauw glas. Dit water gebruikt men in de vrouwe op- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 54]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
stijgingen, lepelwijs of elders anders onder gemengt tot een half once en meer.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua Theriacalis, & Spiritus Theriacalis Destilat.
Laat alles een grof poeder werden, en acht dagen weiken in twaalf pond Spiritus vini, in een wel toegestopte fles: gietse door een nauwe teems, en mengt daar by Theriacae die oud is drie oncen. Olei sulphuris per campanam destillati, drach. duas. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 55]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bewaart alles in een toegesloten fles. Wanneer dit water gedestileerd werd is het Spiritus theriacalis, en des te aangenamer te gebruiken. Het wert alleen lepelwijs of elders anders onder gemengt, ingegeven, in koors, pest, en alle quaataardige ziekten, winden, verkouwtheden, wormen, en diergelijke, en doet fraytjes sweeten.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua Vitae Composita.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 56]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stoot dit tot een grof poeder, welker helft in dry pond Spiritus vini geweikt wert, agt dagen lang: 't welk men dan door een digte teems doorzygt. By d'andere helft doet men
Laatse in gelijke quantiteit spiritus vini weiken, en doorgesygt werden als voren: mengt daar dan by
Giet dan beide by elkander, en bewaart het in een toegesloten glas. Het verquikt de geesten en het bloed, helpt alle ziekte uit kouw en slijm voort komstig, als hooftpijn, swijmeling, quade maag, winden, zurigheden en ziltigheden, walgen, braken, hik &c. Men geeft het alleen, of elders anders onder gemengt, lepelwijs, tot een once en een half once. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 57]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Spir. Salis Armoniaci.
Het water zy so veel dat beide souten gesmolten werden, distilleert dan in het sand, door een glasen kolf, tot dat'er geen reuk meer over komt. Het tempert kragtig het suur, maakt verstoptheden los: dient tegens Scheurbuik, jigt, hert-kloppingen, braken, walgen, graveel, droppel-pis: tien of twaalf droppelen in een glaasjen Wyn gedaan, en gedronken. Wanneer men daar aan riekt, of de zieken onder de neus houd, stilt het hoofd-pyn, tand-pyn, vallende ziekte, stuipen, apoplexien, slaap-siekten, opstygingen &c.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aqua Vitae Matthioli.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 58]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stoot, en snyd alles, en doet het in een glasen kolf, giet daar twaalf pond van de alderbeste brandewyn op: laat het veertien dagen weiken, en distilleert na de konst in B. M. by het gedistilleerde doet men dan twee dragmen riekend sandel-hout, muscus en amber grys elx tien grein, dese hangt men in een popjen daar in, daar by gietende een pond julapium rosaceum, schommelt het te degen om, en laat het staan weiken. Dese beschryvinge is uit Mattiholus selfs genomen, alsoo de beschryvingen van andere niet te vertrouwen syn. Het beneemt alle verrottingen, en verlengt het leven: het versterkt de maag, en | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 59]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
hersenen, scherpt het verstand en gesigt, en herstelt de geheugenisse, verquikt de geesten, verheugt het hert, geneest de hertkloppingen en bevingen, flauwten, Swymelingen des hoofds, verdryft winden, versterkt de maag, verdryft kolyk, en moeder qualen, geeft de stervende kragt. Men neemt het lepel-wys, gemengt of ongemengt. Ook doet men wel een once by de clysteren, tegens de buik-pynen.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sal Volatile Oleosum.
Alles gestooten en gesneden synde, laat eenige dagen in een mingelen goede brandewyn weiken, doet daar by Salis tartari en Salis armoniaci, elx twee oncen, en distilleert in het sand in een kolf, tot daar de helft is afgekomen. Men gebruykt het tegens de flauwten, verslymde maag droef-geestigheid, winden, scheurbuik, jigt, hertkloppingen, wal- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 60]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
gen, braaken, hoofd-swymel, wormen, graveel &c. Tempert suut en beneemt de slym. In een roemer wyn, over tafel soo veel droppelen gedaan tot die koomt van koleur te veranderen.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elixir Proprietatis Par.
Giet daar soo veel brandewyn op, tot die daar dry vingeren breed opstaat, laat dit te samen in het sand eenige dagen digeren, giet het klare af, drupt daar soo veel Sp. Sulph. per camp. by tot het een weinig amper is. Verwekt honger, dood wormen, verdryft koorsen, verteert slym, maakt den buik week. Van tien tot twintig droppelen, des ogtens of s'avonds, met eenig vogt ingenomen.
|
|