Poëziekrant. Jaargang 20

[p. 48]

Column

Eddy van Vliet
De organisator

Foto Lieve Blanquaert

Met een gelaatsuitdrukking die te vergelijken valt met deze waarmee de ontwerpers van de Ariane IV haar mislukte vlucht volgden, rent de organisator van de poëzieavond naar de dichter die drie seconden later naar de micro stapt dan voorzien in het gedurende zes maanden uitgewerkte schema. Hoewel de organisator hem nog zo op het hart had gedrukt dat het dragen van de zakcomputer die hem rechtstreeks met de geluids- en lichtcabine verbond, onontbeerlijk was, had de dichter dit veronachtzaamd.

Het gedrag van deze eigenzinnige en ouderwetse sukkel had de onvermijdelijke catastrofe tot gevolg gehad. Drie kostbare seconden waren reddeloos verloren gegaan en zouden nooit meer kunnen worden ingehaald, tenzij een andere onverlaat met een zelfde ongedisciplineerde instelling het in zijn hoofd zou halen om vroegtijdig de laatste versregel aan de zaal toe te vertrouwen. Voor de organisator stond het hoe dan ook vast. Zijn reputatie was naar de maan. De maan waarover die onbezonnen warhoofden wel eens durfden te dichten. De organisator betreurde het dat je voor poëziemanifestaties beroep moest doen op dichters. Zijn onontbeerlijke subsidiebron.

In talloze coulissen en achter menig theaterdoek heb ik de organisator zien rondrennen. Steeds overspannen. Ontevreden. Rancuneus. Zweterig. Vleiend en bestraffend naargelang de economische waarde van de toegesproken auteur. Overal verwacht ik hem. Gewapend met het zacht verweer van de humor tracht ik hem te benaderen en jaag hem de stuipen op het lijf door te beweren dat ik het tijdstip van mijn optreden ben vergeten en hoe dan ook eerst een geliefde wens te spreken.

Onder het wandelen naar het Victoriatheater in het Zweedse Malmö bereidde ik mij reeds voor op de ontmoeting met de organisator en dichtte hem de spreekwoordelijke afstandelijkheid van de Scandinaaf toe. Een lange rij poëzieliefhebbers stond geduldig voor de gesloten theaterdeuren. Een bushalte in het vooroorlogse Londen.

Een tiental dichters uit verschillende landen en continenten zou hulde brengen aan de Zweedse dichter Tomas Tranströmer. Allen zouden in hun eigen taal de vertalingen van zijn werk voordragen. Deze toren van Babel zou met ijzeren hand worden bestuurd. Hierover kon geen twijfel bestaan.

Op de eerste rij nam Tranströmer plaats naast zijn vrouw. Half verlamd, alleen verstaanbaar voor haar, keek hij zachtmoedig en gelukzalig voor zich uit. Het

Hommage aan Tomas Tranströmer

Een nokvolle zaal. Een gitaar weerkaatst
het lamplicht op zijn gelaat, sprakeloos
op de ogen na: toneelgordijnen
waarachter woorden salto-mortales repeteren
zonder het podium te kunnen betreden.

Hij zit op de eerste rij en luistert
naar zijn stem die wij meertalig
uit haar slaap halen. Eén hand krachteloos
in zijn schoot gelegd, de andere die fier
met applaus en pianopartituren vecht.

Zijn vrouw, met een glimlach alsof het elke dag
aardbeientijd is, verbreekt met de rode glans
van haar kus de zegelwas, door een stompzinnige
bloedklonter op zijn lippen aangebracht.
Zacht spelt zij de engelentaal die hij ooit sprak.

theater zat afgeladen vol. Ongeveer een derde van de bezoekers werd wegens plaatsgebrek naar huis gestuurd. De deelnemende dichters gingen een voor een Tranströmer begroeten. Sommigen onder hen herkende hij van vroegere poëziefestivals. Wanneer hij moeizaam rechtstond, barstte het publiek los in een daverend applaus.

Verziekt door mijn vroegere ervaringen, begreep ik niet dat ik nog steeds geen minutieus opgesteld draaiboek had gekregen, nog niet door een hostess in een ongezellige kleedkamer was gestopt, geen stemproef had afgelegd, de vertalingen nog niet in mijn bezit had, en vooral, dat ik nog steeds niet de vermanende vinger van de organisator had gezien. Trouwens, waar was de organisator? Ik speurde naar walkie-talkies, tabellen, zenuwachtig gegeven signalen, gewichtige stappen en gebaren. Niets van dit alles.

Enkel een rustige dichter van midden de zestig, spierwit haar, een en al glimlach en beminnelijkheid. Ik had hem reeds op Poetry International en tijdens een lezing in Kopenhagen ontmoet: Lasse Söderberg. Hij leidde de dichters langs een smal trapje het podium op. Liet hen in groepjes van drie aan het tafeltje van hun keuze zitten, deelde wat fotocopies van de vertalingen uit en zette zich vervolgens achter een tafeltje waarop hij een onoverzichtelijke stapel van Tranströmers dichtbundels uitstalde. Publicaties uit een dertigtal landen. Hij spreidde ze uit over de vloer, alsof hij, in zijn huiskamer gezeten, op zoek was naar een of andere zoek geraakte uitgave. Hij pakte een willekeurig exemplaar, liep naar de microfoon, las het gedicht in zijn originele versie en vroeg vervolgens aan de Duitse dichter Günter Kunert om de vertaling voor te lezen.

Zonder de volgorde van ons optreden te kennen, namen wij een voor een plaats achter de micro. Na een kwartiertje leek de hele zaal samen met de dichters in de huiskamer van Lasse Söderberg te zitten. Hij stelde vragen aan het publiek, ging in dialoog met de dichters, vroeg hen een tweede maal hetzelfde gedicht voor te lezen als hij het mooi vond klinken, struikelde over een boek, schoot in de lach, vond plotseling dat het tijd werd voor een stukje muziek, sprong van het podium en gaf de micro aan een vrouw die haar baby de borst gaf. Vele seconden gingen verloren. Veel geluk kregen Tranströmer, de dichters en het publiek ervoor in de plaats.

En als werd het gedicteerd, schreef ik op het podium gezeten het gedicht hierboven.