Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1997 (nrs. 77-80) (1997)

Informatie terzijde

Titelpagina van Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1997 (nrs. 77-80)
Afbeelding van Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1997 (nrs. 77-80)Toon afbeelding van titelpagina van Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1997 (nrs. 77-80)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave



Genre

proza
poëzie

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1997 (nrs. 77-80)

(1997)– [tijdschrift] Raster–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 58]
[p. 58]

Berlijn: vijf gedichten

Richard Dehmel
Preek tot het volk van de metropool

 
Ja, de metropool maakt je klein.
 
Ik kijk met verstikt verlangen
 
door duizend mensenwalmen op naar de zon;
 
en zelfs mijn vader, die zich tussen de reuzen
 
van zijn dennen- en eikenbossen
 
gedraagt als de grote tovenaar,
 
is tussen deze protserige muren
 
niet meer dan een boers oud mannetje.
 
O, kom in beweging, jullie duizenden!
 
Ooit zag ik jullie in een sterheldere winternacht
 
tussen de trieste rijen van de gaslantaarns
 
als een reusachtige worm, een leger,
 
een uitweg zoeken uit jullie benauwenis;
 
maar toen kropen jullie een betaalde zaal binnen
 
en hoorden door rook en bierwalm woorden schallen
 
over vrijheid, gelijkheid en nog zo wat.
 
Ga toch naar buiten en zie de bomen groeien:
 
ze zijn stevig geworteld en laten zich opkweken,
 
en allemaal strekken ze zich anders naar het licht.
 
Jullie hebben toch voeten en vuisten,
 
voor jullie hoeft geen houtvester ruimte te scheppen,
 
maar jullie staan daar en schept jezelf tuchthuismuren -
 
ga dan toch weg, schep land voor jezelf! land! kom in beweging!
 
vooruit! ga op weg!
[pagina 59]
[p. 59]

Wieland Herzfelde
Berlijn

 
Zal ik in jou geborgen zijn
 
Verleidelijke stad vol knetterende haast,
 
waardoor mijn bloed in vonken fladdert?
 
 
 
Mijn voeten hebben de kiemende aarde verloren,
 
ze rennen door kloven vol schokkend licht,
 
om het stamelen van mijn hart te verloochenen.
 
 
 
Eindeloos ben ik moe en zoek ik mijzelf.
 
O mijn ledematen verlangen naar bedauwde stilte,
 
mijn oogleden hunkeren naar sluimerend zwart.
 
 
 
Maar jij houdt ze met geweld open!
 
Onafgebroken moet ik in je sfinxgezicht kijken,
 
Hulpeloos en almachtig, de betoverde kalief.
[pagina 60]
[p. 60]

Iwan Goll
Ode aan Berlijn (1918)

 
Jouw hart van asfalt
 
Proleten gooien het tussen de raderen van de eeuw
 
En je elektrische oog brandt boven hangende tuinen
 
Gele trein van de ondergrondse
 
Vlucht naar de lieflijke bronnen van de avond
 
 
 
Berlijn, kroeg van de planeet die je bent
 
Hoe ervaar ik de oertijd!
 
De autobus ontstijgt onderwerelden
 
Hersens bruingebakken bij Kempinsk
 
 
 
Vet bevingerde profeet
 
Boven pruisisch blauwe postboden
 
Broeder: ach, de as van de hemel wankelt
 
Slaat je hoge hoed dicht
 
 
 
Maar in de bioscoop kronen ze nog koningen
 
Kant en Einstein glimlachen populair
 
De cultuur! Cultuur! Cultuur!
 
Naar de negers telegrafeer je je leugens
 
 
 
Kleine meisjes hebben een papieren hart
 
Schaduwrijk paradijs van banken langs de promenaden
 
Je lentes van tule en lindenbloesem
 
Daar houdt de pandjesbaas van
 
 
 
In marmer moet het kolossale pralen!
 
Torens zijn er noch goden;
 
Maar het kwadraat van de bank, tuchthuis van Moabit:
 
En Egyptisch
 
Lijkt het standbeeld van de diender
 
Bij de automatiek
 
 
 
Daar ontsnapt mijn proleet aan het jenevermoeras!
 
Vrijheid! kauwt de moede muil van de honger
 
Vrijheid! Tsjilpt de verre artillerie
 
Vrijheid! in oprukkende kolonnes
[pagina 61]
[p. 61]
 
Hymnen schrijft de rode redacteur!
 
En de orgels ruisen: O Suzanna!
 
Heilige rozen bloeien in het Landwehrkanaal
 
Laatste roos van Duitsland!
 
 
 
Alles wat goud was verschraalde tot gratis bier
 
Dat het asfalt van de meute oplost -
 
O Berlijn, jij netel langs de kruisweg van het oosten
 
Verdor aan je stof verpulver vergetelheid
[pagina 62]
[p. 62]

Kurt Schwitters
Aan het proletariaat van Berlijn!
Transitoverkeer

 
De kolenschaarste is groot
 
Spaart gas en prijzen van tramkaartjes! (Overgangsverkeer.)
 
Gevonden voorwerpen worden gezocht, de bekendmaking aan de lijn te houden
 
Hondenbelasting svp bij de stationsbeambten voldoen
 
Loketbeheer in het ziekenhuis (niet-rokers onverwoestbaar.)
 
Deze plaats svp afstaan aan niet-invalide honden
 
Elke handel is onbevoegde tandpasta (ook de sluikhandel.)
 
Juwelen zijn verboden en uitgesloten van verder reizen
 
Hoedenspelden zonder geleide moeten in het middenpad gaan staan
 
Niet in de rijdende kameraad springen (als de trein stilstaat.)
 
Niet openen voordat de trein rijdt (ter verzorging der tanden.)
 
Dat is de kardinale fout van onze politiek.
[pagina 63]
[p. 63]

Kurt Tucholsky
Huizen

 
Doorsneehuis in de Köpenicker Strasse, in de Avenue
 
des Ternes, aan de Harvestehuderweg -
 
je bent volgeleefd.
 
 
 
Achter je behang heeft zich bijkomend leven verzameld,
 
's nachts ritselt het,
 
overdag ademen honderd levens daar uit,
 
doorsneehuis.
 
 
 
Daar sta je doorsijpeld van vocht,
 
doortrild van draden,
 
een levend lijf;
 
boven graaien de vorken van je antennes in de lucht en
 
trekken de muziek naar binnen, die helpster van de banaliteit;
 
terecht spannen zich de draadtrapezes, waarop de
 
ethergolven turnen over het dak,
 
naast de hypotheken -
 
want wie zou hypotheken kunnen bevatten
 
zonder de avondlijke hulp van Beethoven!
 
Je bent niet zoals die grijsaards van huizen
 
waarin het muurleven allang is afgestorven;
 
dood rust de kalk,
 
de wandluizen wenen
 
en bijten, vervuld van de vertwijfeling van het isolement;
 
niets zegt de trap meer,
 
zwijgzaam is de deur als de gerimpelde mond van een grijsaard.
 
Zulke bejaarden zeggen niets meer -
 
die hebben te veel gezien.
 
 
 
Jij bent een doorsneehuis.
 
 
 
Je bent niet zoals die nieuwbouwhuizen, die vaten van ongeluk,
 
in wier witgepleisterde luciferdozen de mens tuimelt
 
om hier zijn scheiding, zijn pasgeboren kinderen, zijn ongeluksbrieven af te wachten;
 
kinderlijk klokt de badkuip, dat jonge ding,
 
suf blinken de deurklinken
 
en stuntelig schokt de net ingewijde lift
[pagina 64]
[p. 64]
 
naar boven en maakt dat hij wegkomt -
 
wat een werk is het, zo'n fonkelnieuw omhulsel
 
vol te wonen!
 
 
 
Zulke jongelieden zegen niet veel -
 
ze hebben nog te weinig gezien.
 
In hen verspillen huurders hun kracht - hun ziel
 
droogt uit van het wonen.
 
 
 
Jij bent een doorsneehuis.
 
 
 
Jij hebt al veel binnen in je gehad, moeder der meubels,
 
maar nog niet genoeg.
 
Ontvang, slurp op, spuug uit:
 
elke verhuizing een kleine geboorte.
 
 
 
Je komt net aan het leven toe.
 
Je leidingen ruisen, het kookt in de afvoeren, het pruttelt in de badkamerkachel.
 
 
 
Door je stenen sijpelt geween,
 
je tegels zweten treurnis uit
 
en stollend gesteun van de komedies van de nacht.
 
 
 
Verkalkte doorsnede!
 
Doorbruld van het lawaai van huishoudens,
 
van zinloos gebel
 
en van het gekwaak van neuzelende grammofoons!
 
 
 
Velen wonen boven in jou,
 
doorsneehuis.
 
En 's avonds,
 
als de film van de bezigheden stilstaat,
 
steekt een hond zijn kop uit het raam,
 
ernstig als God de vader neerziend op de stratenwurmen,
 
zijn poten heeft hij op de vensterbank gezet -
 
dat is voor hem een tweede aarde.
 
 
 
Doorsneehuis.

vertaling: willem van toorn


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

  • Kurt Tucholsky

  • Richard Dehmel

  • Wieland Herzfelde

  • Yvan Goll

  • Kurt Schwitters


vertalers

  • Willem van Toorn