Logo DBNL
Reis van Jan van Mandeville (1998)

Reis van Jan van Mandeville

(1998)–Anoniem Reis van Jan van Mandeville–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Wat landen ende conincryken cathay naest legghen ende an palen ende anders.

Dit lant van cathay is in asya die diepe. Ende een luttel in dese zide is asya die meeste ende paelt aen tconincrike van tharsen ten westen, dat een des conincs was, die onsen here quamen te bethleem te zoeken. Ende alle die van dien gheslachte sijn des conincs sijn alle kerstene. Si en eten int conincrike van tharsen en gheen

vleesch noch en drincken ghenen wijn. Ende aen dese zide ten westenwaert is tconincrike van turquesten, dat hem strect westen waert toten conincriken van persen ende noorden waert toten conincrike van corasine. Ende in dat lant van turquesten sijn luttel goeder steden ende die beste heet octarer, daer sijn vele weyden ten beesten behoef, mer daer is herde luttel broots ende corens. Ende daer omme sijn si herde ende ligghen buten in tenten ende drincken bier van mileten. Ende dan in dese zide is dat conincrike van corasine, dat een herde oueruloedich lant is zonder wijn. Ende ten oosten waert steet een wildernisse, die is wel .c. dachuaerden lanc ende die beste stat van dien

lande is gheheten corasine ende van dier stat nemet tlant sinen name. Die liede van desen lande sijn herde goede oorloghes liede ende coene. Ende dan noch in dese zide is dat conincrike vanden comanien, die in grieken waren worden bi tiden die leden zijn vut gheiaecht. Dit is een vanden grootsten conincrike van alder werelt, mer het en is niet al wonachtich noch met lieden bewoont. Want op die een side noorden waert ist so cout, dat daer niement gheduren en can. Ende daer sijn so vele vlieghen, dat een mensche niet en weet, waer hi hem bekeren sal. Jn dit lant sijn luttel bome, die fruut draghen ofte ander . . . . . sculen mach ende daer om ligghen die liede in tenten ende bernen droghen mest. Dit

lant comt hem neder streckende tote prusen ende rossien toe. Ende door dit conincrike loopt die riuiere van tygre, die een vanden meesten riuieren is vander werelt. Ende het vriest daer soe zonderlinghe zeer, datmen daer dicwille mit ghemenen heer opt ijs vecht ende strijt te paerde ende te voet meer dan cm. persone te gadere. Ende tusschen dese riuiere ende der groter wester zee, diemen heet die zee naure, leecht dit conincrike. Ende int beghinsel van desen lande opwaert is die berch cotis, die een vanden hoochsten berghe is van alle der werelt ende staet tusschen dese zee naure ende die zee van caspien. Daer staet een herde ynghe passagie ofte wech om te gaen

te jndien waert. Daer omme dede de coninc alexander daer een scone stat maken, die hi hiete alexandre, omme tlant te wachtene, dat daer niement en lede sonder orlof. Ende nv heetmense ysernen poorte. Ende die principaelste stat vanden comanien heet barach ende is een vanden drien weghen om in jndien te gaen, mar door desen wech ofte passagie en mochten niet vele liede liden, het en ware in den winter. Die ander wech is door dat conincrike van turquesten ende van persien ende alte gaende wech so vintmen vele wildernissen. Die derde wech is die vanden comanien coomt ende gaet toter

groter zee ende door dat conincrike van archas ende door die grote armenie. Ende weet, dat al dit conincrike vanden comanien ende alt lant voorseit tote aen prusen ende rossien is altemale onderdanich den groten can van cathay ende noch menich ander lantscap. Ende op dander zide van desen lande is sine macht vele meerre ende sine heerscappie.

Nadien dat jc v gheseit hebben ende gheordineert ende bescheden vanden landen ende vanden conincriken noorden waert gaende vanden lande van cathay toten kersten lande van prusen ende van rossien, so sal jc v dan segghen vanden andren landen ende coninc\riken,

die op dander zide ligghen aen die rechter zide toter griecscher zee ende totten kersten lande waert. Ende om dat die keyser van cathay ende die keyser van persien sijn die grootste heren, so sal jc v nv spreken vanden conincrike van persien. Jtem inden ersten so suldi weten, dat int keyserrike van persien ij conincrike zijn. Dat eerste beghint te orienten, dat is ten oesten waert ten conincrike van turquesten waert ende strect hem westwaert toter riuieren van phison, die een vanden iiij riuieren is, die wten aerdschen paradise comen ende te septentrionen waert, dats noorden waert strecket hem toter zee van caspien ende zuden waert toter wildernissen van jndien.

Ende dit lant van persien is goet ende wel ghouolct ende daer staen goede steden in, mar die twee principaelste steden zijn gheheten boteura ende seuerganc, mar somighe liede hetense samerganc. Dat ander conincrike van persien strect hem door die riuiere van phison ten westen waert toten conincrike van meden ende toter groter armenien noorden waert ende ter zee van caspien waert ende zuden waert totten lande van jndien ende dat is ooc een groot volhandich lant. Ende daer in sijn drie principael steden: nessabor ende saphaon ende carmassane. Ende daer na is armenien, daer iiij conincriken in pleghen te sijn ende is

een edel lant ende oueruloedich van allen goede ende beghint te persien ende strect hem ter lingheden westen waert tote turken. Ende op die ander zide staet die stat van allexanderien, diemen heet yseren poorte, daer jc v hier voor of gheseit hebbe toten conincrike van meden. Jn dit lant van armenien sijn herde vele goeder steden, mer taurise is vanden meesten name. Daer na is dat conincrike van meden, dat herde lanc is ende het en is niet breet. Het beghint oost waert an tlant van persien ende an die minder jndien en streect hem west waert toten conincrike van caldeen ende noorden waert dalet hem ter cleynre arme\nien

waert. Jn dit conincrike van meden staen herde vele groter berghe ende luttel pleyns lants. Die sarasinen houden dit conincrike ende een ander maniere van volke houden twee die beeste steden, die gheheten sijn seras ende caremen. Daer na is dat conincrike van georgien, dat ten oosten waert beghint an enen groten berch, diemen heet absor, daer woont volc van menigherhande lande. Ende men heettet lant alamo. Dit conincrike streect hem te turkien waert ende ter groter zee waert ende zuden waert paelt aen die grote armenie. Jn dit lant sijn twee conincrike, dat een is tconincrike van georgien ende dat ander is dat conincrike van

abchas Ende altoos sijn in dit lant ij coninghen ende zijn alle beyde kersten, mer die coninc van georgien is den groten can onderdanich. Ende die coninc van abchas heeft

sterker lant, so dat hi hem altoos sterckelijc bescremt ende bescudt heeft ieghen alle die ghene, die hem oyt wouden deren ende en was noyt yement onderdanich. In dit conincrike van abchas is een herde groot wonder, want een prouincie van dien lande, die wel drie dachuaerde ommegaens heeft ende hetet bonichauissen is al met donckernissen ghedect zonder enighe claerheit, so dat niement ghesien en can, wat dat sijn mach noch niement en dar daer ingaen. Ende nochtan hoortmen sulken tijt stemme van menschen ende paerden neyen ende hanen zinghen daer in. Ende men weet wel sekerlike, dat in die deemsterheit liede

wonen, mar men weet niet wat lude. Ende men seit, dat die donckerheit quam mit miraculen van gode, want het was een quaet keyser van persien, die gheheten was saures ende hi veruolchde al omme die kerstene, waer hise vant omme te dodene ende te destrueren ende om laten sacrificie doen ende offerande zijnen afgoden ende voer al omme met gheweldighen here na die kerstene, waer hise wiste om te niet te brenghen. Jn dit lant woonden herde vele goeder kerstenen lieden, die alle haer goet lieten ende vloen te grieken waert. Ende als si quamen in een pleyn, dat heet ymegijon, daer ontmoetten si den keyser ende sijn heer, die om hem allen te dodene was wt gheuaren. Doe vielen die kerstene op hare knien ende

dan daden si hare bedinghe te gode. Ende staphans quam een dicke ende een doncker wolke ende bedecte den keyser ende alle sijn heer in selkerre manieren, dat hi achterwaert noch voorwaert en mochte, so dat si al stille daer in die donckerheit bleuen ende hebben oyt sent ghedaen ende en quamen noit zint daer vte. Ende die kerstene ghinghen daer si wouden ende haer viande worden aldus bederft zonder slach te slane ende daer om mochten si wel segghen: A domino factum est istud et est mirabile in oculis nostris, dats te segghene: van den here is dit ghedaen ende is wonderlike in onsen oghen, want dit was een groot miracule, dat god om haren wille dede, also alst noch in schijn is, waer bi alle kerstene zouden

noch te heyligher sijn met rechte, want zonder twiuel en dade die quaetheit ende die zonden der kerstene, si souden heren sijn van alle der werelt. Want die baniere ons heren jhesus kerst is altoos ghereet ende ontwonden al omme sine goede serganten te hulpene, want een goet man soude wel .m. manne verdriuen, also dauid seit inden soutere: Cadent a latere tuo mille et decem milia a dextris tuis, dats te segghene: van diere siden sellenre vallen m ende xm. van diere rechter hant. Ende elwaer seit dauid: Quam persequebatur vnus mille et duo fugarent decem milia, dats te segghene: hoe mochte een persequeren hem dusentighen ende haer ij veriaghen xm. Ende hoe dat sijn mach, dat een alleen hare dusentich mach veriaghen, dauid seit hier na: Quia manus

domini fecit omnia, dats te segghen: want die hant gods heeft al ghemaect. Ende onse here seit selue door den mont des propheten: Si in uijs meis ambulaueritis super tribulantes vos misissem manum meam, dats te segghene: haddi in minen weghen ghewandelt, ic hadde mijn hant ghedaen op die ghene, die v liden doen, so dat wi claerliken sien moghen, ist dat wi goet ende salich sijn willen, niement en soude ieghens ons moghen duren. Jtem van desen donckeren lande so comt lopen .i. riuiere die groot is, die wel wijst ende betekent, dat daer liede wonen, mar niemen en darf daer in gaen omme te besien. Ende weet, dat in desen conincrike van georgien

ende van abchas ende vander cleynre armenien sijn herde goede kerstene liede, want si biechten hem alle weke ende moneghen hem eenweruen of tweeweruen. Ende daer isser herde vele, die hem alle daghe moneghen, mar dat en doen wi hier niet, nochtan dat sinte pouwels ghe\boden heeft, daer hi seit: Omnibus diebus dominicis ad communicandum exortor, dats te segghene: alle zondaghe radic v tonfane den lichame ons heren. Daer op peynsen si, mar wi niet. Jtem na dit lant in dese side is turkien, dat paelt an die grote armenien ende ooc an die cleyne. Ende daer sijn in vele prouincien: comani, capadochie, sarra, brike, geannach ende in een

yghelijc prouincie sijn vele goeder steden. Dit turkien strect hem toter stat van stacala, die op die griecsche zee staet ende paelt an surien. Surien is een goet lant ende een groot, also jc v hier voren seyde. Ende nochtan ist opwaert ten conincrike van caldeen ende strect hem oosten waert toter stat van niniue, die op die riuiere van tygre is gheleghen. Ende die breetheit beghint noordenwaert aen die stat van moraga ende streect hem suden waert toter westerscher zee. Jn caldeen es plein slechachtich lant. Ende daer sijn in luttel berghe ende luttel riuieren. Ende daer na ist conincrike van mesopotamen, dat beghint aen een riuiere, die men heet george an een stat, die men heet moselle ende strect hem westen waert toter riuieren

van eufraten ende tot eenre stat, die men heet rohays ende in die brede vanden berch van armenien toter wildernissen van indien die minder. Mesopotamen is een goet lant, mar daer sijn luttel riuieren in ende daer en sijn in mar twee berghe, vanden welken deen heet symar ende dander lison ende het paelt an dat ant van caldeen ende an arabien. Ten perthien van suden waert sijn noch vele ander lantscapen ende conincriken. Jnden eersten is daer tlant van ethyopen, dat paelt oosten waert an die grote wildernisse, westenwaert an tconincrike van nubien, zuden waert an tco\nincrike van mortaengen ende noorden waert aen die rode zee. Jn dit lant van ethyopen sijn menigherande lieden ende menigherande conincrike. Daer na leit mortaengen ende duert van ethyopen toter

hogher libien ende leyt ter lenghede neuen die westersche zee zudenwaert. Ende an dander zide paelt an nubien. Tlant van nubien paelt an dese lantscapen voorseit ende an die wildernisse van egypten. Ende die liede van nubien sijn alle kerstene Ende daer na is egypten, daer jc hier voren of gheseit hebbe. Ende daer na is die hoghe libie ende die neder ende gaet ter groter zee van spaengen, in die welke is tconincrike van seeb, van tecremense, van conisse, van cartaigi, van bugie, van algarbe, van belemarine ende van montflour ende vele ander conincrike. Ende daer is ooc in van menigher

maniere van volke. Nv hebbic gheseit van vele lantscappen, die sijn in dese side des groten conincrikes van cathay, vanden welken die meeste hoop is onderdanich den groten can. Nu sal jc v segghen hier na van enighen lantscapen ende eylanden, die in gheen zide sijn, als men cathay lijdt ter hogher jndien waert ende baccarien waert. Men lijdt door een lantscip datmen heet cadulc, dat een herde scoon ende groot lantscip is. Ende daer wast een maniere van froyte, als cawoerden, mer si sijn vele grotere ende als si rijp sijn, so snijt mense ontwee ende dan vintmen daer in een beestkijn in vleessche ende in bloede, als een cleyn lammekijn sonder wolle ende men etet tfroyt ende tbees\kijn.

Ende seker dit is groot wonder ende groot werc van natueren. Nochtan seid ic hem, dat my niet alte zeer en wonderde, want sulke bome waren ooc in onse lant. Ende in dit lant tanderen steden wassen langhe appelen van goeden roke ende van goeden smake. Ende deser appelen hancter wel .c. of meer tenen trocke ouer al opten bome. Ende dese bome hebben grote bladere ende brede ende sijn wel ij voete lanc of meer ende enen voet breet. Ende in dit lant of daer omtrent in dander lant sijn vele bome, die groffels naghels draghen ende note musscaten ende grote noten van indien ende caneel ende ander cruut. Ende daer sijn ooc wijngaerde, die so grote rosinen draghen, datter een herde starc man soude ghenoech te doen hebben, soude hi enen

trocke op heffen. Jn dit lantscip sijn die berghe van caspien, die int lant daer heten vber. Noch sijn tusschen dese berghe besloten die coninghen vanden x gheslachten, die heten goch ende magoch ende en moghen tot gheenre zide wt. Daer worden besloten xxij coninghen mit haren volke, die onder die gheslachten te voren woonden, die heten sicio. Daer iaghedse die coninc alexander binnen desen berghe ende hi waendse wel besluten mitten werken sijnre liede, mer hi en conste. Ende als hi sach, dat hi se niet besluten en conde, so bat hi gode der naturen, dat hi dat woude voldoen, dat hi beghonnen hadde. Ende hoe dat hi niet waerdich en was ghehoort te sine, nochtan mids sijnre gracien sloot

god die berghe te gadere, so dat si daer in wonen vaste besloten van hoghen berghen zonder van eenre ziden ende op die side is die zee van caspien. Nv mochte yement vraghen, na dien dat die zee op die een zide is, waer om en gaense niet vut ende gaen daer si willen. Daer op antwoordic v, dat dese zee van caspien comt vter aerden ghelopen van onder tgheberchte ende loopt door die wildernisse op deen zide van dien lande ende dan strecse haer toten ende van persien. Ende al ist dat mense zee heet, hetten is gheen zee noch en comt ooc in gheen ander zee, mer het is oft een plasch of poel waer, die meeste van

der werelt. Ende al waert dat si hem in dese zee setten, si en souden nerghent moghen landen, want si en connen ghene sprake dan haer eerste. Ende daer om en moghen si niet vut gaen. Ende weet, dat die joden en hebben gheen eyghen lant in al die werelt dan onder dit gheberchte. Nochtan gheuense tribuut der coninghinnen van amosonien, diese herde ernstelijk hoeden doet, op dat si niet wt en comen op die zide van haren lande, want haer lant paelt an dat gheberchte. Het gheualt dat dicwille enich van dien joden climmen op desen berch, mar die grote en mochtenre niet op climmen noch neder gaen.

Want die berghe sijn hoghe ende steil op te climmen, so dat si daer sijn ieghen haers selfs danc. Want si en hebben en ghenen vutganc dan een cleyn weechkijn, dat liede mit crachte eens maecten ende dat is wel iiij milen lanc. Ende noch is daer wildernisse, daermen gheen water en vint noch mit grauen noch anders, also datmen daer niet wonen en mach. Ende daer sijn ooc vele draken ende serpenten ende ander gheuenijnde beesten in die stede, so datter niement liden en mach, het en ware inden harden couden winter. Ende dat weechskijn of die passagie hietmen oliren ende is die selue passagie, die de coninghinne van amosonien hoeden doet. Ende al ist dat sulken

tijt daer enighe joden vut comen, si en connen ghene spraken dan ebreeusch, noch en connen mitten lieden niet ghespreken. Ende nochtan seit men, datse wt sellen comen inden tijden van antekerste ende sullen herde vele kerstene doden. Ende daer omme alle die joden vander werelt leren ebreeusch spreken op dien hope, dat alle dese joden vten berghe van caspien sullen comen ende moghen met hem spreken ende dat sise leyden moghen al kerstenheit door omme die kerstene te verdriuene. Want die joden segghen, dat dese joden, die aldus besloten sijn inden berghe van caspien, sullen wt comen ende sullen hem alle die werelt door spreyen ende dat die kerstene noch onder hem zijn sullen,

als si onder die kerstene gheweest hebben. Ende wildi weten, hoe si den wtganc vinden sullen van dien berghen, also als ict hebben horen segghen: Jn tiden van ankerste een vos reynaert sal sijn hol daer maken, daer die coninc alexander dede die poorten maken ende salt so verre door maken tot int lant vanden joden. Ende als si desen vos reynaert sien sullen, si sullen hem zeer verwonderen, om dat si noit sulken beeste en saghen, want van alrehande beesten waren daer in mit hem ghesloten zonder van desen, so dat sine jaghen sullen ende so langhe veruolghen, dat hi weder in sijn hol lopen sal

ende sullen noch so diepe in daerde vervolghen, dat si die poorten vinden sullen, die alexander maecte, welke ghemetst sijn met calke ende van groten stenen. Ende dese poorte sullen se breken ende dan sullense wtganc vinden.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen