|
| |
| |
| |
Allard Schröder
Loek Dikker en Allard Schröder werken samen
Micha Hamel had verteld dat we twaalf minuten hadden, misschien iets meer, misschien iets minder. Dat is behoorlijk lang. Ik kende wel stukken van die lengte; ik herinnerde me La mort de Cléopatre van Berlioz - waarom ik daar nu aan dacht? - en die Diepenbrockstukken voor zangstem en orkest, die ook niet kort zijn, maar wel weer in een en dezelfde toon geschreven, als je dat van een muziekstuk kunt zeggen. Dat moest geen voorbeeld worden. Er zijn genoeg componisten die een dramatische situatie onder handen hebben genomen - ook dat stuk van Berlioz valt daaronder - waarin de tekstschrijver verschillende humeuren en stemmingen een plaats heeft gegeven. Bezonken en heftige emoties in dramatische recitatieven, mijmerende ariosi, woedeuitbarstingen. Dat soort dingen. Zoiets wilde ik ook, maar toch anders. Een staalkaart aan moderne emoties, vernuftig gerangschikt. Ja, van meet af aan wist ik dat het uiteindelijk een muzikale vorm zou moeten worden, waarin contrasten een rol gingen spelen. De tekst zou daarvoor de leidraad zijn. Tegelijk mocht het niet te klassiek zijn, liever had ik iets eigentijds, een modern levensgevoel - enfin, iets dergelijks.
Makkelijker gezegd dan gedaan.
Voordat er een letter en een noot op papier stond moest er gegeten en gedronken worden, twee dagen daarna ben ik voor anderhalve maand naar onze stek in Xiamen in China gegaan.
Hieronder de correspondentie die erop volgde, van kort commentaar (in cursief) voorzien.
| |
Xiamen, 8 september 2008
Beste Loek,
Ik ben nu in China, waar het erg warm is. Maar daarmee wil ik je verder niet lastigvallen. Dit is het geval. Micha Hamel is curator - of hoe heet zoiets - van het programma in Vredenburg, drie dagen ergens in september/oktober 2009. Hij heeft De Revisor om samenwerking gevraagd bij een project waarbij Nederlandse schrijvers en componisten samen iets maken. Ondanks mijn tegenstribbelen - ik ben geen dichter - heeft hij mij aan jou gekoppeld. Wij worden geacht samen iets te
| |
| |
maken van niet meer dan io minuten lengte. Ter beschikking staan het radiokamerorkest, of hoe het tegenwoordig ook heet, het Nieuw Ensemble en nog een paar ensembles, waarvan me de naam is ontschoten. Er was ook een ensemble met drie trombones bij. Micha vraagt het geld voor de componisten aan, wij - De Revisor - doen de schrijvershonoraria en zorgen voor de productie van een dubbel-cd die bij het blad wordt meegeleverd, dat dan helemaal aan het ‘festival’ is gewijd. Hoeveel je honorarium is, weet ik niet, het zal wel standaard zijn. Vraag: doe je mee?
Groeten, Allard
| |
Amsterdam, 10 september 2008
Beste Allard,
Heel goed van je te horen. Ik mis jouw vertrouwde gezelschap in De Zwart, waar meestal wel op gerekend kon worden om het ruiterschap op muzikale stokpaardjes te bedrijven. Ik hoop dat de Chinezen ontdekt hebben welk talent zich bij hen ophoudt en dat op waarde weten te schatten. Natuurlijk gaan wij samen iets maken, daar hebben we al zo lang over gesproken. Als het geen ‘lied’ wordt, dan iets lied-achtigs, er zijn zoveel vormen, van volksliedjes tot canzones tot ballades etc. De lengte is < 10 min. is ook goed gekozen, en gaat wat mij betreft in ons voordeel werken.
Wanneer zijn jullie weer hier?
En: natuurlijk doe ik mee!
Hartelijke groet,
Loek
Inmiddels was ik weer terug in Amsterdam. Overleg bij Loek en in het café. Op 15 maart ben ik weer naar China vertrokken.
| |
| |
FOTO Mariana Dikker
| |
Xiamen, 17 januari 2009
Beste Loek,
Dat was een zeer gezellige avond. Daarvan moeten er meer komen! Dit zijn de eerste aanzetten van wat we gaan doen. Het ‘onderwerp’ is vrouw in grote stad. Mijn voorkeur voor twee sopranen zal door jou aan onderzoek worden onderworpen. De reden voor mijn keuze was de volgende. Een zangeres wordt meteen een personage, de belichaming van wat ze zingt, terwijl twee stemmen dat euvel niet hebben. We wilden immers geen ‘dramatische scène’? Uitgangspunt wordt een contactadvertentie, het slot misschien een politiebericht (of misschien een krantenbericht). De twee stemmen zullen niet hetzelfde zingen (al kan dat natuurlijk soms wel). De intro met vijf klarinetten (15 sec.) spreekt mij wel aan.
Ik zal je (hopelijk) binnenkort, al zal dat wel uit China komen, een paar proefteksten toezenden. Ik zal ze niet te lang maken omdat de stemmen in de muziek ingebed zullen worden, die af en toe de leiding neemt.
Grof genomen was dit het wat gisteren ter tafel is gekomen. Kan je het een beetje met deze samenvatting eens zijn?
Veel groeten, ook aan Anjelène,
van Allard (en Annelie)
| |
| |
| |
Amsterdam, 25 januari 2009
Beste Allard,
Dank voor jouw bericht. Het spreekt mij aan als uitgangspunt iets ‘onpersoonlijks’ te hebben en dat aan de praat te brengen, ietwat vervreemd zelfs. Wat ik wel mooi zou vinden is om dit uit te bouwen en op een bepaald moment in een ‘persoonlijke’ onverwachte vol-emotionele confessie te laten concluderen/omslaan (als in een - eenmalig - refrein). Het mag als het ware een trip worden waarvan je volschiet.
De korte scène met de 5 klarinetten kwam intuïtief tevoorschijn, vanwege het onpersoonlijke koele geluid. Dan hebben we grotere afstand naar de warmere kleuren - meer diepte dus.
Houd mij op de hoogte van jouw gedachten - ze zullen mij dierbaar worden.
Groet, ook aan Annelie
Waar onderstaand mailtje een reactie op was kan ik niet meer terugvinden.
| |
Xiamen, 2 maart
Beste Loek,
Nog even dit. Je moet jezelf wel de ruimte gunnen voor intermezzi zonder stem.
Groeten uit de Volksrepubliek,
Allard
| |
Amsterdam, 2 maart
Ha Allard,
Ja, dat is bekend, heel anders dan de opvoedingsluidsprekers op het strand in Vietnam. Belangrijk: het is beter in overleg te schrappen en samen te vatten en dat proces samen met mij te volvoeren, dan een tekst die zo kaal is dat ze ongrijpbaar wordt - ook voor mij.
Groeten uit het land met het gematigde klimaat,
Loek
| |
| |
| |
Xiamen, ? maart
Beste Loek,
Heb je enig idee hoeveel tekst je ongeveer nodig hebt? We hebben tien minuten. Als dat er twaalf zijn is dat niet erg, als het er negen zijn ook niet, maar ik zou graag een indicatie willen hebben. Kan je die geven?
Ik geloof wel dat ik op de goede weg ben. Een echt literaire tekst wordt het toch niet, ik bedoel een die je onafhankelijk kunt lezen. Ja goed, dat kan natuurlijk wel, maar een jury geeft je er geen prijs voor.
Ik probeer zoveel mogelijk o's en a's en oe's te verzinnen en onbeklemtoonde lettergrepen op het eind zoveel mogelijk te vermijden - maar alles kan nog anders.
De beste groeten van mij en Annelie, ook aan Anjelène en zoon.
Allard
| |
Amsterdam, ? maart
Beste Allard,
Dat is moeilijk te beantwoorden, want het onderwerp, de aanpak en het drama bepalen mede het gekozen tempo van de vorm. De rap eist veel meer tekst dan een uitgesponnen elegie. In feite is dat een pakkie aan voor jou. Als je daar dwingend in bent, kan ik er niet onderuit.
Laten we gewoon ergens beginnen, dat lijkt mij het beste.
Wanneer zijn jullie weer hier, over een week of twee naar mijn schatting. Laat mij dat even weten, dan kunnen we elkaar meteen te lijf als je terug bent.
Hartelijke groet, ook voor Annelie,
Loek
Twee vrouwenstemmen in de grote stad. Ik had me daar iets moois op de hals gehaald.
| |
| |
| |
Amsterdam, 17 maart
Beste Loek,
Het staat al wel, maar nog niet helemaal op eigen benen.
Ik hoop maandag iets meer te zeggen.
Groeten, Allard
Een moment van vertwijfeling. Ik ben ontevreden met wat ik tot dan toe heb geschreven en weet even niet of ik er wel mee door moet gaan.
| |
Amsterdam, 23 maart
Beste Loek,
Onze afspraak van morgen (vier uur) blijft natuurlijk staan, maar ik had helemaal vergeten dat ik 's avonds ergens moet eten. Om een uur of zes ben ik dus weer vertrokken.
Onze andere afspraak geeft wat meer problemen. Ik had je beloofd wat te sturen, maar ik ben er nog steeds niet uit. Ik begrijp dat een gezongen tekst iets anders is dan een leestekst, maar ik kan maar moeilijk aan dat idee wennen. De tekst die ik nu heb, is in mijn ogen veel te pathetisch, maar ja, understatement werkt niet als het gezongen wordt.
Enfin, vrees niet, we komen wel ergens.
Groeten, Allard
Loek blijft koel.
| |
Amsterdam, 23 maart
Beste Allard,
Kom maar op met de pathetische tekst, ik ben heel benieuwd.
Dan maken we in ieder geval een begin.
Groet, Loek
| |
| |
Ik vertrouw de zaak niet meer. Dat krijg je ervan als je een prozaïst aan dichterswerk zet. Loek raadt me aan eens naar de teksten van Amy Winehouse te kijken. Ik had geen idee wie dat was. Hij gaf me een cd van haar mee en thuis heb ik haar teksten van het web gehaald. Ik ben er een uurtje zwaarmoedig van geworden. Nee, dit wil ik dus niet. Ik was nu juist zo blij dat ik inmiddels wat ouder was geworden.
De opportunist wordt in me wakker en ik besluit tot een nieuw uitgangspunt. Ik heb nog wat goede teksten liggen die ik in moeizame arbeid ooit geschreven heb en stel voor er een cyclus - klinkt altijd goed - van te maken.
| |
Amsterdam, 28 maart
Beste Loek,
Het is eigenlijk vreselijk, maar waar. De tekst die ik had moeten schrijven had ik - in ontwerp - allang geschreven, alleen was de herinnering eraan totaal uit mijn hoofd verdwenen. Toen ik hem nalas zag ik dat hij geschikt was voor ons doel. De eerste drie versregels zouden dan als refrein kunnen dienen. Denk niet dat ik hiermee een afgereden kliekje opwarm, het werkje is nog nooit eerder gepubliceerd. De enigen die het ooit onder ogen hebben gehad zijn Annelie en Ilja Leonard Pfeijffer geweest. De laatste was er overigens zeer mee ingenomen, hoewel het in weinig op zijn eigen poëzie lijkt.
Natuurlijk zul jij over deze volte-face brommen, omdat we hiermee van ons oorspronkelijk plan moeten afwijken. Maar misschien zou je - nadat je mij hebt vergeven - het kunnen overwegen. Het kan ook zijn dat je niets in de tekst ziet. Natuurlijk, dat kan. Zo niet, dan hebben we geen twee zangeressen nodig, maar één zanger. Een bariton, dunkt me. Al was het alleen maar omdat je dan de meeste keus hebt. Tekstaanpassingen zijn natuurlijk altijd mogelijk.
Veel groeten,
Allard
Andermaal blijft Loek koel, maar veel enthousiasme voor het nieuwe plan valt er bij hem niet te bespeuren.
| |
Amsterdam, 1 april
Welke titel en subtitels had jij in gedachten voor dit werk?
Groet, Loek
| |
| |
Op 2 april tref ik Loek toevallig in het café. Hij blijft bij het oorspronkelijke idee. Hij wil iets fels en eigentijds en vertelt me waarom De econome hem zo is bevallen en waarom hij iets dergelijks wil als tekst. Ik voel niets, het idee nog eens een boek als De econome te moeten schrijven, maar dan als liedtekst, spreekt me (nog) niet erg aan, al begrijp ik wel wat hij wil. Waar ben ik aan begonnen? Toch maar weer eens naar de oude tekst kijken, die ik in China had geschreven. Het valt me mee.
| |
Amsterdam, 17 april
Beste Loek,
In de bijlage de - hopelijk - verbeterde tekst van ons project. Het is misschien nog niet zoals het wezen moet, maar het begint al ergens op te lijken, denk ik. Er zit nu wat meer duetterigheid in. Kijken jullie beiden er nog eens naar.
(Ik zit intussen naar een strijkkwartet van Busoni te luisteren. Mwah...)
Groeten,
Allard
Dat ‘beiden’, waarvan hierboven sprake is, geldt Loek en zijn vrouw Anjelène van Vliet, die dramaturge is en nuttige opmerkingen heeft.
| |
Amsterdam, 18 april
Dag Allard,
Dank voor jouw inscriptie in jouw verse roman! En voor de uitnodiging via Annelie voor de presentatie. Altijd goed bij te wonen.
Na enig nadenken over de betekenis van jouw opmerking ‘muziek is geen verre ster’ ben ik tot de conclusie gekomen dat je verwijst naar ‘Sternklang’ van een zeker, niet lang geleden verscheiden toondichter. Awel, dat ben ik met je eens. ‘Componist zoekt dicht bij huis’ dat klinkt beter. Zoiets is zeldzaam, eigenlijk wel een persbericht waard.
Groet, Loek
| |
| |
Ik neem de oude tekst weer op, hij blijkt minder beroerd dan ik dacht. Veel minder beroerd. Uiteindelijk heb ik een werkbare tekst die ik vol angst en beven opstuur. Als dit niet goed is...
| |
Amsterdam, 30 april
Beste Loek,
Goed dan, in de bijlage (rtf) de tekst die ik tot nu toe heb.
Ayez pitié de moi et mes pauvres paroles.
Ik hoor van je,
Allard
Het gaat goed. Met Anjelène controleren we de tekst, die nu langzaam gestalte krijgt, op dramatische knelpunten.
| |
Amsterdam, 7 juli 2009
Hoi Allard,
Prima avond met jou doorgebracht onlangs, ook het werk gaat goed, een paar wijzigingen nog. Zondag vertrek ik met vakantie voor drie weken, ik zou dan graag de nieuwste en waarschijnlijk laatste versie meenemen. Zou je mij die kunnen mailen?
Hartelijke groet,
Loek
Nu de tekst zo'n beetje zijn definitieve vorm heeft gevonden merk ik dat er eigenlijk alles wel in zit wat we in het begin gewild hebben. Straks ga ik eens luisteren of Loek die vijf klarinetten erin gehouden heeft, die bevielen me wel.
De titel van het stuk is een probleem dat ik mezelf heb aangedaan. Op Loeks vraag hoe ik het stuk wilde noemen, begon ik histrionisch met de armen te zwaaien en in galmend Frans Grande scène dramatique te roepen. Het was al laat en we hadden al een paar flessen doodgedronken. Grande scène dramatique? Dat leek hem wel wat, dus heet het stuk vanaf dat moment officieel zo. Ik heb gemengde gevoelens, maar wat moet ik?
|
|
Auteursrechtelijk beschermd