Seghelijn van Jherusalem

[p. 1]

tekstkritische noten

Dye hystorie van Seghelijn van Jherusalem.

⁺ O Maria, maghet soete,
Medicine, gherechte boete
Hem allen die sijn in sonden!
Dat heeft die menighe ondervonden:
Ghi sijt hulpe, troost ende raet.
Gherne set ic mijns herten staet
In u, vrouwe, te deser tijt.
Ic bid u, dat ghi mi behulpich sijt
Jeghen uwen sone, dien ghi droecht.
Bidt hem, vrouwe, dat hi voecht
Minen sin ende ghesterke
Int beghin van desen werke,
Totten einde, dat ic sal volbringhen
Dese hystorie ende schone dinghen,
Die ic hier te dichten ghere
Soe dat ic blive in mijn ere,
Sonder scande ende lachter
Van hem diet sullen lesen hier achter
Ende hoeren sullen, sijnt leec of clerc.
Want het wort een sonderlike werc
Ende ene aventure waer,
Die gheviel dertich jaer
Na dat God die doot ontfinc
Ende doer ons aent cruce hinc.⁺

Wonder heeft mi, dat si vergaten,

Die hem wilen dichtens vermaten
Van boerden ende menighen jeesten,
Ende si lieten metter keesten
Dese edel hystorie achter.
Men machse lesen sonder lachter
Voer elken die aen Gode gheloeft;
Ende al waer een mensche verdoeft,
Van redene dom ende blent,
Hi warde saen bekent,
Indien dat hi reden verstoede.
God, die ons coft met sinen bloede,
Die moet mi in hulpe staen!
Ic wil ter materien gaen,
Daer ic af wil maken
Aventuerlike saken,
Siene te hoeren, met wonder van desen,
Want men in die kerke mach lesen,
Hoe dat soete cruys wart vonden,
Daer God aen sterf doer onse sonden.
Men seyt dat Helena vant:
Het was waer, mer een wigant

[p. 2]

 

⁺ Wasser mede, een deghen fijn,

 

Van Jherusalem Seghelijn,

 

Daer ic u af segghen sal.

50

God, die here es boven al,

 

Hi laet mi segghen ende u so hoeren,

 

Dat wi die enghel met neghen choren

 

Moeten scouwen tonser vramen!

 

lc beghin in Marien namen.

 

 

55

Het was een coninc ende hiet Prides

 

Van Jherusalem, sijts ghewes,

 

Die teghen tghelove Gods was stuer.

 

Hi had een wijf, hiet Blensefluer,

 

Die scoen was ende goet.

60

Herte, sin ende moet

 

Was aen Gode, ic seker bem,

 

Die daer was te Jherusalem

 

Uytghegheven als een dief

 

Ende ghedoet, al doer den grief

65

Van onsen sonden al ghemene.

 

Blensefleur, die vrouwe rene,

 

Minde Jhesum den prophete

 

Ende hadde Gode des beheten,

 

Mocht si crighen een knapelkint,

70

Si soude die wet, also men vint,

 

Van kerstenhede anegaen.

 

Mer nu en dorst sijs niet bestaen

 

Om dat si sonder hulpere was.

 

Daer na ghevielt, sijt seker das,

75

Als si dus droech den soeten fine,

 

Ende het naecte te haren termine

 

Ende si ligghen soude daer of,

 

So dede die coninc in sijn hof

 

Voer hem comen een astronomien,

80

Die in die starren conde sien,

 

Ende hiet hem dat hi soude waken

 

Alden nacht ende hem vroet maken,⁺

 

Wat vander vrucht soude ghescien,

 

Die sijn wijf droech. Die astronomien,

85

Hi ghinc snachts sien in die sterre.

 

Daer sach hi, des hi wert erre

 

Van den wonder, dat hi sach.

 

Ende alst was gheworden dach,

 

Ontboet die coninc den astronomien

90

Ende vraeghdem, wat hi had ghesien

 

Snachts in die sterre ende verstaen.

 

Dastronomien antwoerde saen:

 

‘Heer, ic hebbe wonder ghesien,

 

Wat vander vrucht soude ghescien;

95

Wonder groet, o wy, o wach!

 

Ende dat niement beletten en mach:

 

Indien dat kint behoudt sijn lijf,

 

Het sal beide man ende wijf

 

Crancken van onser wet,

100

Entie prophete, die was gheset

 

Aen den cruce, sonder waen,

 

Dien sal u kint te dienste staen,

 

Ende doen onse wet al achter,

 

Ende u selven saelt doen lachter

105

Alsoe ic in die sterren sach,

 

Ende gheven u den sterfdach.’

 

‘Ha!’ sprac Prides die coninc,

 

‘Es dat een waerlijc dinc,

 

Des ben ic rouwich ende onblide.

110

Maer eert ghesciet, sal ic te tide

 

Van hem corten ende nemen tlijf,

 

Waer si daer af ghesceiden, mijn wijf.

 

Hets beter dat icket dode,

 

Dant ons allen brocht in node.

115

Minen wijf en seghes twint:

 

Waer gheboren van haer dat kint,

 

Ic sout sciere hebben doot;

 

Beletten sal ic desen noot.’

[p. 3]

 

⁺ Die coninc was een droeve man,

120

Dat hi die vrucht ie ghewan,

 

Die hem doen soude sulc verdriet.

 

Die vrouwe merket ende siet

 

Den coninc verkeren sinen staet,

 

Altoes droeve in sijn ghelaet.

125

Jeghen haer wart hi putertieren,

 

Dat sach si wel an sijn manieren.

 

Op enen nacht lach si bi hem,

 

Ende seide: ‘Heer, hoe droeve ic bem,

 

Dat ic u sie in dese maniere!

130

Te mi so waerdi goedertieren,

 

Maer nu sidi worden fel.

 

Nu segt mi, here, ende doet wel,

 

Wat u let ende wat u deert.

 

Ic ben altoes die begheert

135

Uwen peys ende uwe minne’.

 

Die coninc verseec ende seit: ‘Vriendinne,

 

U en gan ic gheen quaet;

 

Dat ic dus jeghen u ghelaet,

 

Dat en es sonder sake twint.’ -

140

‘Ay, telt mi ende ontbint,’

 

Sprac Blensefluer, ‘wat u deert.

 

Hebdi mi niet alsoe weert,

 

Dat ghi mi seghet uwen staet?

 

Heeldine mi, dat ware quaet,

145

Want wi sijn een vleesch ende een bloet.

 

Hoe moghedi bedecken uwen moet

 

Jeghen mi of draghen enich last?

 

Heer coninc, ghi sijt hierin te vast:

 

Ic minne u als mijns selves lijf.’

150

Doen seide Prides: ‘O scone wijf,

 

Ic saelt u segghen; nochtan waendic

 

Ghesweghen hebben noch een stic.

 

Mi heeft gheseit een astronomien,

 

Die in die sterren conde sien,

155

Dat dat lant al wert gheplaeght

 

Van der vrucht die ghi draeght,

 

Ende mi selven, scone wijf,

 

Sal dit kint benemen tlijf.’ -

 

‘Help, here!’ sprac die vrouwe,

160

‘Es dit dine pine entijn rouwe,

 

So es mijn herte seer verveert.’

 

Ende si is haestelijc tot hem ghekeert:

 

‘Hier af, here, en hebt gheen ducht;

 

Waer ic versceiden vander vrucht,

165

Ic sal hem selve nemen tlijf,

 

So wort van desen een gheblijf.’

 

Dit sprac die vrouwe metten mont,

 

Mer si peinsede inder herten gront,

 

Dat sijt node soude verslaen.

170

‘Mi ware liever, soudic ontfaen

 

Die bitterlike doot selve mede,

 

Ende al die ghene vander stede’.

 

Die coninc was blide als hi hoert

 

Die vrouwe segghen tgoede woert,

175

Dat si die vrucht soude doden,

 

Die hem tlant al soude in node

 

Brenghen, behieltet sijn lijf.

 

Doen custe hi dat scone wijf

[p. 4]

 

⁺ Ende si hem weder metten monde,

180

Mer si deedt met quaden gronde

 

Sonder yonst, en lieghe u twint,

 

Alsmen noch vele wiven vint,

 

Die helsen, cussen ende blecken

 

Ende met haren samblanten trecken

185

Die mannen aen haer acoert.

 

Nu heeft die vrouwe wel ghehoort

 

Den nauwen raet van haren man,

 

Daer hi sident ane wan

 

Die bitter doot, dat es waer,

190

Alsmen horen sal hier naer.

 

Bedi seitmen, het es quaet,

 

Dat yement seit sinen nausten raet.

 

Had hem die coninc wel bedacht,

 

Hi had node utebracht

195

Alsulke tael, alsulke woert.

 

Want eer die vrouwe had vermoert

 

Haer kint ende ghenomen tleven,

 

Si waer liever selve doet bleven,

 

Want het gaet elcken wive so naer,

200

Die vrucht draghen, het es waer,

 

Dat si se niet en moghen doden.

 

Menighe wiven hebben in node

 

Ghesijn, so dat si versloeghen

 

Kinder, die si selve droeghen;

205

Mer dese waren argher dan quaet.

 

God kent alder herten staet:

 

Hem en mach men niet ontsteken;

 

Dusghedaen dinc sal God wreken

 

Boven al dat men mesdoet.

210

Blensefluer die vrouwe goet

 

Begonste comen thaerre pine.

 

Si toech wech, die vrouwe fine

 

Buten der stat in een foreest.

 

Als si van haren kinde vreest,

215

Dat si in haer lichaem droech,

 

Dat ment doen mocht onghevoech,

 

Toech si allene in dat wout.

 

God moet der vrouwen wesen hout,

 

Want si was daer allene.⁺

220

Hare pine en was niet clene,

 

Die si doechde ende dat torment.

 

Menighe beeste liep daer omtrent,

 

Anders en was daer niement behende;

 

Mer God onse Heer daer seinde

225

Drie prophetessen te haren noot;

 

Dat was den kinde bliscap groet,

 

Want si gaven ghiften drie,

 

Die scoenste, die ic hoerde nie,

 

Noch nemmermeer en mochte sijn,

230

Het was ghedoept Seghelijn.

 

Nu hoert: die yerste pilleghifte,

 

Die men hem gaf, en was niet lichte:

 

Dat was seghe tallen tiden;

 

Dies was dat kint harde blide,

235

Dander ghift, die daerna lach,

 

Soe wient tusschen oghen sach,

 

Ende hem iet bade, had hijs noot,

 

Hi sout hem gheven, waert clein of groet.

 

Mer hi en mochte lieghen twint.

240

Loghet oec, so moest dat kint

 

Dertien daghe beiden rechtevoert,

 

Eer sijn bede waert ghehoert.

 

Die derde ghift was hem ghegheven,

 

Dat hi int einde so soude leven,

245

Dat hi ten hemel soude varen mede

 

Met vruechde inder enghelen stede.

 

(Als ghi alle hoeren sult

 

Eer distorie wort vervult,

 

Want hem vele overghinc.)

250

Dit waren drie scoene dinc,

 

Die hem daer ghegheven sijn.

 

Het hadde op die borste sijn

 

Een cruce groen als een gras;

 

Ende daerin gheprent was

255

Ene figure dier ghelike,

 

Naect, doersleghen sekerlike,

 

Als God aenden cruce hinc.

 

Ende tusschen den scouderen, dats ware dinc,

[p. 5]

 

⁺ So had hi een cruys reael:

260

Dat waren teken principael,

 

Dat dit kint was vercoren

 

Te hoghen dinghen ende gheboren.

 

Saen doement Blensefluer dede sien,

 

Si danckes Gode den Here mettien,

265

Als sijt metten oghen aensach:

 

‘Lieve kint,’ seitsi, ‘dits die dach,

 

Die ic langhe heb begheert!

 

Met groeten rechte heb ic u weert.

 

U vader woude u verslaen.

270

Ay, soete vorme wel ghedaen,

 

Dat waer yammer groet ghescien!

 

Lachter ghescie den astronomien

 

Die voerseide van uwen ghevalle.

 

Noch had ic liever, dat si alle

275

Souden sterven quaden fijn,

 

Die te Jherusalem binnen sijn,

 

Dan ghi, lieve kint, allene.

 

Nu sidi van leden clene.

 

Ic en weet niet wat bestaen.

280

Wil ic weder te hove gaen,

 

Ende ic u dede in behouden hande,

 

Soe stoeter mi af te hebben scande.

 

Of ic moest u voer oghen bringhen,

 

Soe en mochten u niet verdinghen

285

Alle die lijf hebben ontfaen;

 

U vader soude u verslaen.

 

Dit en sal u niet ghevallen:

 

Ic soude eer after lande dwalen,

 

Ende gaen met u om broet,

290

Eer ic u brenghen liet ter doet.

 

Doen antwoerde daer ter stede

 

Die prophetesse ende sede:

 

‘Vrouwe, hoert mi ende verstaet:

 

Wi sullen u gheven goeden raet;

295

Dit kint sullen wi besteden,

 

Ende ghi sult keeren sonder beden⁺

 

In die stat met haesten groet,

 

Want ic weet een kint al doet

 

Dat ghisteren gheboren was.

300

Dat suldi draghen int palas,

 

Ende segghen den coninc vercoren,

 

Dat van u es gheboren

 

Al doet in deser manieren.

 

Dus suldi doen, goedertieren,

305

Ende dit kint sullen wi besteden

 

Ende ghi en siets meer after heden,

 

Voert out es vijftien jaer.

 

Al eest u te doene swaer,

 

Het moet aldus wesen ende sijn.

310

Nu neemt hier dit vingherlijn

 

Ende draghet aen u hant,

 

Diet ghevoecht; dits een pant,

 

Dat ghi kennis crighen sult

 

Aen u kint, alst es vervult,

315

Bi desen vingherlijn, dit es waer,

 

Ende hi out es vijftien jaer,

 

Ende niet eer, edel vrouwe,

 

Suldi hem kennen ende dit scouwen.

 

Aldus wilt God, dat dit ghesciet.

320

Blensefluer die hads verdriet,

 

Dat si dus sciet van haren kinde.

 

Hoert wat dede die welghesinde:

 

Si keerde te hove met haesten groet.

 

Een kint droech si daer al doet

325

Dat sanderdaeghs gheboren was.

 

Daer streec si mede int palas,

 

Ende die prophetessen alle drie

 

Ghinghen binnen der stat, daer sie

 

Vonden enen visscher goet.

330

Si Spraken aldus, si waren vroet:

 

‘Her goet man, in waerre dinc,

 

Siet hier dat scoenste vondelinc,

[p. 6]

 

⁺ Dat noyt van moeder gheboren was.

 

Wildijt houden, sijt seker das,

335

Gheluc sal altoes met u sijn.’

 

Doen besaecht die visscher fijn:

 

Het was so scoene, dat hi sede:

 

Die dit kint alhier ter stede

 

Brocht, moet hebben goeden dach.

340

Also lanc alst leven mach,

 

Sel ict herde yonstich sijn,

 

Ende houden oft waer mijn.’

 

Doen ontfinc hi dat scone kint

 

Ende sijn wijf, diet sere mint.

345

Doe seiden die drie prophetessen:

 

‘Vrouwe, dit kint moetti bewessen,

 

Want het is edel ende wel gheboren,

 

Dat maect ons cont dat teken, voren

 

In sijn borst gheprint,

350

Ende after mede heeft dit kint

 

Een cruys scone ende reael.

 

Dats een teken principael,

 

Dat van groeter macht sal sijn.

 

Nu houdt hier dit vingherlijn;

355

Dat doet hem draghen, alst es groet;

 

So starc, so vroem, so mans ghenoet

 

 

 

Doet wel wisen ende leeren,

360

Ende hem ter scolen keeren.’

 

Die prophetessen sijn wech ghegaen,

 

Ende lieten daer sonder waen

 

Dat soete kint Seghelijn

 

Metten gulden vingherlijn,

365

Dat scone was ende goet.

 

Mer ic wil, dat ghijs sijt vroet,

 

Ten was noyt man of wijf gheboren,

 

Diet mocht anden vingher voren,

 

Sonder dat kint Seghelijn;

370

Noch gheen so clein kindekijn,⁺

 

Dat men vant, en mocht doen an.

 

Dit wonderde den goeden man

 

Vanden vingherlijn openbare.

 

Doe dede hi loepen die niemare,

375

(Dit dedi oerconden openbare)

 

Dat sijn wijf gheleghen ware

 

Van enen kinde herde scone.

 

Onder des hemels trone

 

En was noyt scoenre ghesien;

380

Diet kint saghen, woudens plien,

 

Want hem allen bequam wel.

 

Aey hoert, wat Blensefluer ghevel.

 

Nachts omtrent der middernacht

 

Riep si, alse die onsacht

385

Van kinde hevet, des sijt vroet.

 

Als die coninc dit verstoet,

 

Spranc hi op ende sprac sciere:

 

‘Ic sal doen comen u cameriere.’ -

 

‘Ach,’ sprac si, ‘ic heb onsochte!’

390

Eerse die coninc ghehalen mochte,

 

Riep die vrouwe: ‘Hier is een kint!’

 

Die coninc en lette twint:

 

Sciere dat hire ane scoet.

 

Doen vant hi een kint al doet.

395

Dies was hi blide in sinen sinne.

 

Hi seide: ‘Blensefluer, lieve minne,

 

Dit kint es doet, het en sal mi

 

Niet moghen doden, ic ben vri.

 

Des hebbe Mamet lof ende ere!

400

Noch is hi gheweldich here,

 

Dat hijt dus wale can voersien,

 

Hi weet al datter af mach ghescien.’

 

Die vrouwe seide: ‘Ic ben blide,

 

Dat dit kint is doot te tide,

405

Daer u lichte af had messciet.

 

Die cameriere, en lieghe u niet,

[p. 7]

 

⁺ Si quamen in ghereet mettien,

 

Ende als sijt kint al doet sien,

 

Maecten si groet hantgheslach.

410

Die vrouwe was blide, als si sach

 

Dat si den coninc had verdult.

 

‘Aey God Here!’ seitsi, ‘ghi sult

 

Mi troesten, des hoepic sere!’

 

Dat kint was met groeter ere

415

Begraven ende begaen.

 

Daer was ghelaten menich traen

 

Van den wiven, dat was doot.

 

Die astronomien snachs scoet

 

Tenen boeke ende las.

420

Doen sach hi aen der starren palas,

 

Dat een kint sdaeghs te voeren

 

Vander vrouwen was gheboeren.

 

Hi ghinc tote den coninc,

 

Ende seide hem dese dinc:

425

‘Heer coninc, wacht u hier teghen,

 

Ghi sijt harde seer bedreghen;

 

U kint leeft, o wy, o wach!

 

Ende was gheboren ghisterdach.

 

Nu wacht u, dat ghi u voersiet.

430

Die coninc sprac: Hets min dan niet,

 

Dat ghi seght; ic segt u twi.

 

Ic was der vrouwen selve bi

 

Daer si versciet van der vrucht:

 

Ic en hebbe gheen ducht,

435

Dat noch leeft, heer astronomien!

 

Ghi hebt u boeke qualijc besien;

 

Coemt voert ende besiet u bet!’ -

 

‘Wat, her coninc! Mamet

 

Moet mi alle lachter gheven!

440

U kint sal u benemen tleven,

 

Dat van u wijf was gheboren;

 

Of ghi wilt, wachter u vore.

 

Doen ghinc saen die coninc

 

Sinen wive segghen dese dinc.

445

‘Helpe!’ sprac die edel vrouwe,⁺

 

‘Coninc here, nu heb ic rouwe,

 

Dat ghi dese dinc gheloeft.

 

Sidi sot of sidi verdoeft?

 

En gheloefdi u selven niet,

450

Dat ghi hoert, tast ende siet?’

 

Die coninc was erre ende gram;

 

Uter camer dat hi quam,

 

Daer stont die astronomien.

 

Enen knijf toech hi uyt mettien,

455

Ende stacken daer ter stede doot,

 

Ende seide: ‘U vroescap was niet groot,

 

Die ghi cost; ghi waert vol treken.

 

Nu heb ic u doet ghesteken.

 

Ghi const qualijc in sterren sien;

460

Nemmeer en gheloef ic astronomien!

 

Alle syn het droghenaers,

 

Die groete duvel woude haers!

 

Si leden den menighen in den sac;

 

Het is recht, dat icken doet stac,

465

Het was truffe, wat hi seide.

 

Ic danc Mamet der hoesscheide,

 

Dat hi mi dede ere groet,

 

Dat mijn kint was gheboren doot;

 

Want hadt levende ghecomen,

470

Ic had hem selve tlijf ghenomen.

 

Daar toe hadt dese keitijf ghebrocht.

 

Hets recht, dat hijt hevet becocht

 

Metten live, dese keitijf.’

 

Ay God, hoe blide was sijn wijf,

475

Die edel vrouwe Blensefluer!

 

 

 

Nu beghint die aventuer

 

Van Seghelijn, sijt seker das,

 

Die metten visscher onthouden was.

 

Doen Seghelijn so out was van daghen,

480

Dat hi mocht eysschen ende vraghen,

[p. 8]

 

⁺ Doen dede men ter scoelen gaen.

 

So wel heeft dit kint verstaen,

 

Dat hi meester wart van aerten.

 

Alle doeghden aen hem paerten,

485

Ende was daerin ghefondeert

 

So hoghe, so diep, so wel gheleert

 

Dat hem in alle dinc verstoet,

 

Ende was in sinen sinne vroet

 

Vander wet ons liefs Heeren.

490

Die visscher dien dus dede leren,

 

Seide dattet was sijn kint.

 

Ende Seghelijn en wiste twint

 

Van vader noch moeder diene wan.

 

Mer dien visscher, dien goeden man,

495

Hielt hi voer den vader sijn.

 

Hi seide hem menich exempelkijn,

 

Den visscher, dien hi hielt over vader,

 

Van Gode, so datten beidegader

 

Die visscher ende sijn wijf verhaten,

500

Ende deden hem die scole laten.

 

Want si minden Gode littel.

 

Nu hoert hier den eersten tytel

 

Van Seghelijn ende van sijnre pine.

 

Hi moest gaen op die marine

505

Vanghen vissche doer den noet,

 

Ende met pine winnen sijn broet,

 

Die visscher ende hi te gader.

 

Die coninc Prides, Seghelijns vader,

 

Ontboet den visscher met ghenende,

510

Dat hi vissche te hove sende,

 

Want het was die visscher sijn.

 

Die visscher sprac te Seghelijn:

 

‘Neemt hier vissche altehande,

 

Ende gaet te hove metter mande

515

Toten kocken ende keert sciere.’

 

Doen seide Segbelijn, die goedertiere:

 

‘Ic can qualijc metter mande⁺

 

Vissche draghen; het waer oec scande,

 

Viel icker mede in dat slijc.’

520

Die visscher sprac verbolghenlijc:

 

‘Cockijn, ghi sultse draghen daer,

 

Also wi hebben een quaet jaer,

 

Want icken hebbe ghene renten;

 

Waendi te leven met vijstementen?’ -

525

‘Vader’, sprac Seghelijn, ‘swijcht stille,

 

Ic sal doen al uwen wille,

 

Al soudic breken minen hals.

 

Pine ende veel onghevals

 

Dunct mi, dat ic hebben sal.

530

Het cromt tilijc, dat haken sal.’

 

Dus nam die mande Seghelijn.

 

Hi hadde aen een covelkijn

 

Al te sticken met menighen gate.

 

Die vissche droech hi in die sate,

535

Op die vloer toten kocken.

 

Doen sine saghen, riepen si: ‘Cocken,

 

Quade sprute, leerdi draghen

 

Vissche? hoe macht u behaghen,

 

Dat ghi niet tuwer scolen en gaet?’

540

Seghelijn en seide goet noch quaet,

 

Mer hi peinsede an die woerde,

 

Die hi die kocken segghen hoerde

 

Ende hadde int herte seer.

 

Doer die sale dede hi sinen keer,

545

Die goedertieren Seghelijn;

 

Hi nam die mande opten halse sijn,

 

Al wenende dat hi ghinc.

 

Die vrouwe sach den jonghelinc

 

Wenen ende drivende meslaet.

550

Si ghinc te hem al daer hi staet,

 

Ende seide: ‘Seghet mi,

 

Lieve vrient, wat mescomet di?’ -

[p. 9]

 

⁺ ‘Lieve vrouwe, ie en weet;

 

Al vertreckic u miju leet,

555

Wat soudi mi doen berecht?

 

Hets so comen, ic blive knecht

 

Ende moet sijn al mijn leven.

 

Waer ic aen die scole bleven,

 

So had ic ghewonnen wel mijn broet,

560

Sonder te doene pine groet,

 

Sonder lachter ende scande.

 

Nu moet ic vissche draghen after lande,

 

Dies ic mi niet can onderwinden.’

 

Doe sprac die vrouwe te haren kinde:

565

‘Aey, lieve gaersoen, wies kint sidi?’

 

‘Vrouwe, opdat u lief si,

 

Ic seght u al te gader.

 

Die visscher is mijn vader,

 

Die te Gode heeft crancken spoet.

570

God danc, nu moet ic winnen goet

 

Met pinen die ic niet can doen.’

 

Die vrouwe sprac: ‘Lieve gaersoen,

 

Nu hout hier desen bisant,

 

Ende coept cleder voert faliant;

575

Gaet ter scolen ende leert doghet,

 

Ende trect ter eeren daer ghi moghet.

 

Ic gans u wel,’ sprac Blensefluer.

 

Hier wrochte poringhe der natuer,

 

Dat si den jonghelinc jonste goet.

580

Si hadden ghecust daer hi stoet

 

Met alle mettcr mande,

 

Mer si duchte hare scande

 

Ende datter af mocht comen verdriet.

 

Het was haer kint, al wist sijs niet;

585

Dus ghedaen es die aventure.

 

Seghelijn liep in corter ure

 

Ten scepe waert, al dat hi can.

 

Doe vroech die visscher, die felle man,

 

Als die sere was vererret,⁺

590

Waer hi so langhe had ghemerret.

 

Seghelijn seide: ‘Vader mijn,

 

Hout uwen peys, wilt blide sijn;

 

Siet ic hebbe enen bisant,

 

Die mi die vrouwe in mijn hant

595

Gaf te minen clede,

 

Ende hiet mi, dat ic mi gherede,

 

Ende ic ter scolen weder ghinghe.’

 

Doe sprac hi ten jonghelinghe:

 

‘Hier ter vaert den bisant!’

600

Doen gaf hine hem in die hant.

 

Doe sprac te hem die visscher stout

 

‘Hier mede geldic mine scout.

 

Ter scolen so en gadi niet,

 

Ende ander cleder en crijchdi niet.

605

Dit verstaet wel emmermee,

 

Ghi sult met mi varen ter wilder see

 

Ende winnen u broet op die marine,

 

Also ic doe met mijnre pine.

 

Wat heb ic te doen met eenen clerc?

610

Ic wille dat ghi doet dit werk,

 

Soe ic doe, ende mijn ambocht!’

 

Seghelijn was saen bedocht

 

Ende peinsede aldus: ‘Wats ghesciet,

 

Dese man en is mijn vader niet.’

615

Doe sprac hi dus ende seide: ‘Vader,

 

Ghi hebt een harde felle ader

 

Te mi waert; des ben ic erre.

 

Al waer ic hondert milen verre,

 

Ghi en sout des achten twint.

620

Hets wonder, dat gi mi so luttel mint,

 

Nadien dat ghi mijn vader sijt.

 

Die visscher seide: ‘Te quader tijt

[p. 10]

625

⁺ Nu laet u castien staen!

 

Neemt dese vissche, wilt weder gaen

 

Sonder letten, het moet sijn.’

 

Al wenende ghinc Seghelijn

 

Metten visschen in die sate.

630

Doe riepen si alle utermaten

 

Die kocken met een gheluyt:

 

‘Willecome, quade spruyt!

 

Waer hebdi so langhe ghemerret?’

 

Seghelijn wert doe vererret,

635

Ende goet die vissche uter mande.

 

Die op hem histen ende maecten scande,

 

Sloech hi voer noese ende voer mont

 

So dat hem vieren daer ter stont

 

Tbloet ten nose utebrac.

640

Seghelijn riep ende sprac:

 

‘Ende so ic ben een quade sprute,

 

So moet die pust breken ute,

 

Ende ic moet quaetheit plien.

 

Lachter moet u allen ghescien,

645

Dat ghi mi onverdient doet scande!’

 

Doen ghinc hi wech met sijnre mande.

 

Doen quamen si al bloedende achter;

 

Om Seghelijn te doene lachter,

 

Volgheden si den jonghelinc

650

Tot in die sale voer den coninc

 

Ende voer die coninghinne mede.

 

Dus quamen si al daer ter stede,

 

Toten coninc omme wrake.

 

Seghelijn antwoerde na der sprake;

655

Als die hadde droeven moet,

 

Al wenende op des conincx voet:

 

‘Edel coninc, hoert hiernaer:

 

Ic sal u segghen algader waer;

 

Si riepen op mi: “Quade spruyt!”

660

Ghemeenlike met een gheluyt.

 

Doen maectic hare tale waer:

 

Ic sloech den enen hier, den anderen daer.

 

Dat ic hebbe mesdaen hier an,⁺

 

Coninc here, edel man,

665

Dat willic tuwen segghen boeten.’

 

Cnielende voer des conincx voeten

 

Seide dit die jonghelinc.

 

Doen sprac Prides die coninc:

 

‘Gaet al henen, quade knechte!

670

Dat hi u sloech, quam wel te rechte.

 

Alle sidi ongheraect;

 

Of ghi den jongelinc verspraect,

 

Waerom en soude hi hem niet wreken?

 

Vrient, of si u weer verspreken,’

675

Sprac die coninc te Segheline,

 

‘So doet hem allen mere pine,

 

Slase seer ende neem hem tleven,

 

Den dootslach is u vergheven.’

 

Seghelijn mettien opspranc,

680

Ende seide den coninc groten danc

 

Van deser gonste doe ter ure.

 

Doe sprac die scone Blensefluere:

 

‘Hoerstuut, jonghelinc wel ghemeet,

 

Ganc, coep nieuwe cleder ghereet

685

Metten bisant, die ic di gaf.

 

Seghelijn seide: ‘Vrouwe, daer af

 

Sal ic u segghen: die vader mijn

 

Salder mede ghelden die scoude sijn;

 

Cleder sijn mi onghereet.’

690

Die vrouwe in die camer geet,

 

Ende gaf hem een paer cleder goet,

 

Dat hem te punte wale stoet.

 

Dies seide hi der vrouwen danc.

 

Doen ghinc hi enen snellen ganc

695

Ten scepe waert met groeter spoet.

 

Die cocken quamen in sijn ghemoet

 

Ende seiden: ‘Dief, ghi hebt volgaen!’

 

Seghelijn begonst te slaen

 

Met sijnre mande in den hoep,

700

Datter een niet en ontsloep

[p. 11]

 

⁺ Van den vieren; si bleven ghestrect

 

In den sande ende so berect

 

In onmacht te haerre scande.

 

Seghelijn seide: ‘Dese mande

705

Heb ic utermaten waert,

 

Si es beter dan een swaert.

 

Dus ghinc wech die deghen goet

 

Metter mande al bebloet.

 

Alsen die visscher comen siet,

710

Seide hi: ‘Wat es u ghesciet,

 

Seghelijn, wel lieve kint?’

 

Doe sprac Seghelijn wel ghemint:

 

‘Ic hebbe enen ghenomen tleven,

 

Ende sijn cleder sijn mi bleven,

715

Na dien dat ic met pine leven moet,

 

So dunct mi sijn harde goet,

 

Dat ic winne, daer ic mach.’

 

Die visscher seide: ‘Droeven dach

 

Moetstu hebben, vondelinc!

720

Dat u ghesciet es dese dinc.

 

Op wien hebdi dit ghedaen?

 

Der ghere, die u bestaen

 

En bennic niet, so en doedi mi mede.’

 

Seghelijn sprac ende sede:

725

‘Nu ben ic der saken vroet

 

Alsoet utegaf minen moet,

 

Dat ghi mijn vader niet en sijt.

 

Nu bid ic u op dese tijt,

 

Dat ghi mi seght in corten stonden,

730

In wat manieren ic was vonden;

 

Nu seght mi, wel coene deghen.

 

Ic en heb niement doot ghesleghen,

 

Al dedict u oec verstaen.

 

Om u te proeven heb ict ghedaen,

735

Des ic wilde leren ende goet

 

Weten, des ic niet ben vroet.

 

Nu heb ict claerlyc verstaen

 

Daer ic af hadde groten waen!’

 

Doe sprac die visscher metter spoet:⁺

740

‘Dine mande is so bebloet,

 

Hoe mach dat ghecomen sijn?’ -

 

‘Ic seght u,’ sprac Seghelijn.

 

‘Die cocken riepen met een gheluyt:

 

“Willecome, quade spruyt!”

745

Doen gaf ic hem haer paeyment.

 

Si claeghden over mi, dat kent,

 

Den coninc Prides, haren here;

 

Des hadden si groete onnere,

 

Want hi mi oerlof heeft ghegheven:

750

Al name ic hem allen tleven,

 

Hi scolde mi den dootslach quite.

 

Doen quam die coninghinne met vlite,

 

Ende gaf mi dese cleder goet.

 

Doe quamen die cocken metter spoet,

755

Ende hadden mi doen ghelaghet.

 

Alle vier heb ic se so gheplaghet,

 

Dat si legghen in den sande,

 

Daer af is bebloet die mande.’

 

Als die visscher dit verhoerde,

760

Was hi droeve vanden woerde,

 

Dat hi hem noemde vondelinc.

 

Hi seide: ‘Sone, van deser dinc

 

Eest mi leet, dat ic ghewoech.

 

Siet hier die moeder die u droech:

765

Ic ben die vader die u wan.’

 

Seghelijn seide: ‘Heer, daer an

 

So en houdic mi nemmermeer,

 

Want eer ghi seit, dat si den keer,

 

Dat ghi mijn vader niet en sijt.

770

Ic biddes u, segt mi nu ter tijt

 

Die waerheit in gherechter trouwe.’

 

Des visschers vijf, die scone vrouwe,

 

Weende utermate seer.

 

‘Seghelijn’, seitsi, ‘scone jonckheer,

775

Om u soe ben ic vol van rouwen.

 

Hier quamen tot ons drie vrouwen

[p. 12]

 

⁺ Ende brachten u hier, Seghelijn,

 

Te houden, ende dit vingherlijn

 

Hieten si mi u te gheven.

780

Ic en mochts binnen minen leven

 

Nie ghedoen aen mine hant.’

 

Doe gaf sijt voert den wijgant,

 

Ende hi staect aen den vingher sijn.

 

So wel stont hem dat vingherlijn,

785

Al hadt daer na gheweest ghemaect.

 

Te hant was Seghelijn wel gheraect,

 

Ende peinsde in sinen moet:

 

‘Dit vingherlijn is harde goet,

 

Ic wilt der coninghinnen draghen gaen,

790

Die mi dese ere heeft ghedaen;

 

Het en mach niet sijn verloren.’

 

Doe sprac die jonghelinc welgheboren:

 

‘Vrouwe, ic sal u, wats gesciet,

 

Dancken, des en laet ic niet.

795

God, die alle dinc wel weet,

 

Ende beteren mach al mijn leet,....

 

Danc hebt van dat ghi mi hebt ghedaen!

 

Uwen oerlof, ende ic wil gaen

 

Soeken, die mi bestanden,

800

Hier ende daer achter lande;

 

Dits mijn begheren te deser ure.

 

Ende der sconen Blensefluere,

 

Die mi gaf die cleder mijn,

 

Sal ic gheven dit vingherlijn,

805

Te harer eren, te harer vromen.

 

Ist, vrouwe, dattet mi so mach comen,

 

Dat ic wel gheboren si,

 

Ic sal minen here maken vri,

 

Dat hi en sal dorven nemmermee

810

Sijn lijf avontueren op der zee.’

 

Doe sprac si ende weende sere:

 

‘Ay, Seghelijn, scone jonchere!

 

Nu blijft hier, nemmermee

 

Doet men u varen ter wilder zee.

815

Die scole suldi hantieren,

 

Ende soe leven bi manieren,

 

Dat ghi winnen sult u broet

 

Sonder te doene pine groet.’⁺

 

Doe weende die vrouwe bitterlijc

820

Ende die visscher dies ghelijc,

 

Om dat hi wech soude gaen.

 

Seghelijn sprac: ‘Heerende vrouwe, laat staen

 

U wenen ende u kermen.

 

Gode moet mijns ontfermen,

825

Ende late mi cortelike gaen

 

Daer ic vinde die mi bestaen,

 

Sijn si arm of sijn si rijc.

 

Heer, nu bid ic u vriendelijc’,

 

Sprac Seghelijn die deghen waert,

830

‘Dat ghi mi geeft knijf of swaert.’

 

Die visscher sprac ende seide:

 

‘Seghelijn, bi rechter waerheide,

 

Ic en hebbe swaert noch knijf.

 

Mer ic seght u sonder blijf,

835

Hier is een meestich(?) swaert out:

 

Wildijt hebben, deghen bout,

 

Dat geeft ic u gherne utermaten.

 

Men brochtet ute Pylatus saten,

 

Des es leden, scone joncheer,

840

Dertich jare ofte meer.

 

Ende het was in der selver tijt,

 

Dat die prophete, des seker sijt,

 

Te Jherusalem was uytghegheven,

 

Dat men hem soude nemen tleven,

845

Ende oec hanghen aen een cruys.

 

Ic hoerdene noemen Jhesus.

 

Daer hi stont in die caetse,

 

Vant men dit swaert in die plaetse.

 

Doen waest scone, al eest nu verroest.’

850

Seghelijn was doen wel ghetroest

 

Ende seide: ‘Haelt mi dat swaert verrot,

 

Ic hope aen den soeten God,

 

Dat mach wel goet van egghen sijn.’

 

Men brocht voert ende Seghelijn

855

Seide: ‘Dits wel mijn ghevoech,

 

Dit ist sweert, dat hi droech,

 

Sinte Peter, int ghevecht

 

Des witten donderdaechs, daer hi den knecht.

[p. 13]

 

⁺ Malchus afsloech dat ore sijn.’

860

Dat swaert besach wel Seghelijn,

 

Het was stalen, herde goet.

 

Die letter, die daer ane stoet

 

Die Seghelijn begonste merken,

 

Die sprac aldus: ‘Dits van der kerken

865

Theilighe sweert ende bliven sal.

 

Gheluc, seghe ende goet gheval

 

Sal hem ghescien, diet draghet.’

 

Seghelijn sprac: ‘Waert vervaghet,

 

Soe en waer in de werelt sweert,

870

Dat ic so lief hadde of so weert.

 

Diet mi gaf ende niet behelt,

 

Dat ic hebbe in mijn ghewelt,

 

Die moet sijn ghebenedijt!’

 

Die visscher sprac ter selver tijt:

875

‘Het becoemt u wel, dat sweert.

 

Het is cume twee penninc weert.

 

Roestich eest ende oec verrot,

 

Draeghdijt in node, so sidi sot:

 

Het soude di costen tleven dijn,

880

Ghi kent noch qualijc die wapijn,

 

Want ghi hebter luttel gheploen.’

 

Seghelijn peinsde: ‘Ic sal noch doen

 

Wonder groot met desen sweerde.

 

Hi en leeft niet opter eerden,

885

Dien ict ghave om gheen goet.

 

Ende waerdi oec daer af vroet,

 

Watter dogheden leit an,

 

Ghi en haddes mi niet ghegheven dan.

 

Goet ende claer sijn die egghen.’

890

Seghelijn seide: ‘lc sal u segghen,

 

Lieve here, mijn gepeins.

 

Dat sweert sal mi gheven cheins,

 

Om u te peinsen utermaten.

 

Mi waer leet, dat ict vergate.

895

So moghen comen mine dinghen,

 

Dit sweert, dat ghi prijst twee penninghen,

 

Het soude mi vromen hondert marc.

 

Al eest roestich, het is starc.⁺

 

Hets sulc dinc, dat onsienlijc scijnt,

900

Mer alsment proeft ende pijnt,

 

Soe ist beter, sijts ghewes,

 

Dan sulc, dat behaghelre es.

 

Hets menich scone quaet:

 

Sulc ander dier besiden staet

905

Wart onsienlijc ende cleen;

 

Hi es beter veel alleen,

 

Dan twee ander gaende daer,

 

Die opt hooft draghen ghelu haer.

 

Aen scoenheit, diemen van buten siet,

910

Daer aen en leit die doghet niet.

 

So es dit sweert mi sere bequaem.’

 

Nu wil ic segghen sinen naem:

 

Het is gheheten Rosebrant;

 

Moyses hadt met hem int lant

915

Van Egypten tegen Pharaoen,

 

Daer hi oerloechde als een coen,

 

Ende hielter mede Godes wet,

 

Die hi ons hadde gheset.

 

Dies Goed, ghelove wil hi sterken

920

Doer dat sweert der heyligher kerken,

 

Dies die menighe hadde toren.’

 

Seghclijn, die wel gheboren,

 

Hi nam oerlof metter vaert

 

Ende ghinc saen te hove waert,

925

Daer hi vant vader ende moeder,

 

Al en was hi des niet vroeder;

 

Mer hi warts vroet hier naer,

 

Doe hi out was vijftien jaer.

 

Ende als hi in die sale quam,

930

Sach hi daer ende vernam

 

Die vier cocken, ende hebben ghewacht

 

Ende elc hadde een sweert ghebracht.

 

Ende riepen: ‘Nu sidi doot!’

 

Si toghen uut hoer sweerde bloot,

935

Ende Seghelijn oec dat sijne.

 

Doe riepen si: ‘Nu naect ons pine!

[p. 14]

 

⁺ Siet daer een sweert behaghel;

 

Hets weert omtrent een omnaghel(?)

 

Hets so roost, ic wane dat bloyt,

940

Het snede wel boter, waert ghegloyt!

 

Ic en sach noit beter sweert!’

 

Seghelijn seide: ‘Ic hebt so weert,

 

Also weert, als ghi dat u,

 

Al sijn si claer ende nu.

945

Het mach wel sijn also goet.’ -

 

‘Help, het coemt al uter gloet!’

 

Sprac die een van die daer sijn.

 

‘Hets veel nuwer dan dat mijn,

 

Nochtan wart dat sijn mesval,

950

Die men hier mede doden sal.

 

Al laghen wi voer u al stille,

 

Ende lieten u slaen al uwen wille

 

Metten swaerde slach in slach,

 

Ghi mocht wel slaen al enen dach,

955

Eer ghi doersloeght ene maelgie.’ -

 

‘Dat suldi weten in die bataelgie’,

 

Sprac die coene Seghelijn,

 

‘Oft ghebreect aen die armen mijn.

 

Het sal bliken uwen rebben,

960

Mijn sweert sal hier ere hebben!’

 

Die ander seiden: ‘Dat sullen wi sien.’

 

Na Seghelijn sloeghen si mettien,

 

Ende Seghelijn proefde sine crachte.

 

Hi stelde hem selven op die grachte:

965

God moet wesen te sinen doen!

 

Al was hi van herten coen,

 

Hi was vermannet ende verlast

 

Nochtan sloech hi slaghe vast,

 

So dat hi den enen cloefde

970

Die meeste helft van sinen hoefde

 

Den anderen sloech hi af die arme,

 

Den derden sloech hi, dat die darme⁺

 

Hem utewoeden ende viel doet.

 

Die vierde was in sulker noot,

975

Dat hi begonste vlien.

 

Seghelijn liep na hem mettien

 

Ende sloeghen op sinen hoefde,

 

Dat hijt hem toten tanden cloefde

 

Ende hi doot ter eerden vel.

980

Seghelijn seide: ‘Het scijnt wel,

 

Dit sweert snijt vleesch ende been

 

Nu en weet ic niewer gheen,

 

Dat ic core vore dit;

 

Al ist roestich ende besmit,

985

Tis goet van snede utermaten.’

 

Die een coc is ghelopen ter saten,

 

Dien die arme waren of,

 

Ende verstormde al dat hof,

 

Ende riep: ‘Wat sal mijns sijn!

990

Svisschers soen Seghelijn

 

Heeft mijn drie ghesellen doot,

 

Ende mi brocht in groten noet.

 

Met hem brocht hi een roestich sweert,

 

(Ten sceen niet twee penninghe weert.)

995

Daar hi mede op ons quam striden.

 

Ic en sach noyt sweert so sniden!

 

Hi slaet af met enen slaghe

 

Arme, voeten, teenre vlaghe,

 

So wat hi binden slaghe lauwet.

1000

Siet, merket ende scouwet,

 

Hoe ic doghe dit grote wee.¹⁾

 

Hi sloech af in slaghen twee

 

Mine arme, des heb ic grief,

 

Si waren af, eer ict besief,

1005

So snel sneetet ende so sere.

 

Coninc Prides, edel here,

[p. 15]

 

⁺ Doet ons bate van deser daet.

 

Doet so, here, dat men vaet.’

 

Die coninc seide: ‘Ic hore wonder,

1010

Dat ghi viere leghet onder.

 

Ende wat hebdi hem mesdaen,

 

Dat hi u dus wilde slaen?

 

Het scijnt een jonghelinc goedertieren.’

 

Doe sprac die coninghinne sciere.

1015

‘Coninc, ic ben vroet der sake:

 

Den jonghelinc dat si verspraken,

 

Doen hi die vissche te hove brochte,

 

Ende sloeghene onsochte.

 

Sint so quamen si ghegaen,

1020

Ende wilden den jonghelinc echter slaen.

 

Hi weerde hem als hi best mochte,

 

Dat hise alle vier onsochte

 

Te haerre scande sere sloech.

 

Heer coninc, om dit onghevoech

1025

Hebben sine anderwerven beleghen,

 

Ende waenden hebben doot ghesleghen.

 

Hi weerde hem, alsoet wel scijnt;

 

Dicke hebben si hem ghepijnt,

 

Den jonghelinc te doene scande;

1030

Hi sloechse eens met eenre mande,

 

Dat si bleven in onmacht.

 

Nu hebben sine derdewerf ghewacht

 

Met haren wapenen alle viere,

 

Ende die jonghelinc goedertiere

1035

Heeft hem verweert als een deghen goet.

 

Ondanc hebbe die hem misdoet!

 

Mer mocht na minen wille ganghen,

 

Men soude desen oec doen hanghen,

 

Die sine arme heeft verloren,

1040

Ende die ander drie als te voren,

 

Hem te scanden, dat si int hof

 

Laghen maecten sonder oerlof.⁺

 

Die jonghelinc si ghebenedijt,

 

Die hem so weerde in den strijt.

1045

Met rechte sal hi quite gaen.

 

Hi en heefter niet ane mesdaen.’

 

Die goedertieren Seghelijn

 

En weet wat doen, die deghen fijn,

 

Weder hi wille te hove gaen,

1050

So keeren, ende is ghestaen

 

In twifelinghen, wat hi best doet:

 

Doe peinsde hi in sinen moet:

 

‘Keer ic weder, dat ware mijn lachter;

 

Men soude mi sciere volghen achter.

1055

Hets beter, dat icker boven ga.

 

Waer dat men mi volghde na,

 

Ic worde ghevaen met onneeren.

 

Hets beter, dat ic met eeren

 

Gheniete des fonnis der baroen,

1060

Ende ga in sconincs prisoen.’

 

Dus sal hi te hove gaen.

 

Prides die coninc es ghestaen

 

In die sale ende seide:

 

‘Vrouwe, merke die waerheide,

1065

Seghelijn heeft seer misdaen,

 

Dat hi mijn cnapen dorste slaen.

 

Het waer scande ende lachter,

 

Dade ic hem niet volghen achter,

 

Ende rechten na sijnre mesdaet.

1070

Soudi vergheven dus groten quaet

 

Sonder wrake, waent verstaen,

 

Hi soude al mijn volc verslaen

 

Die binnen minen hove sijn.’

 

Mettien so quam Seghelijn

1075

Ende viel voer sconincs voeten,

 

Ende seide: ‘Here, doet oetmoet;

[p. 16]

 

⁺ Vergheeft mi dat ic heb misdaen.

 

U kocken hebben mi bestaen,

 

Ende ghesworen mine doot.

1080

Dat icse sloech, dede mi den noot;

 

Gherne leefdic met ghemake.’

 

Als hi seide dese sake,

 

Den coninc hi tusscen den oghen sach.

 

Prides seide: ‘Ic en mach

1085

U mesdoen om gheen goet;

 

Ic vergheef u minen evelen moet.

 

Nochtan waendics niet hebben ghedaen,

 

Mer nu eest mi dus vergaen,

 

Sint dat ic u met oghen sach.

1090

Mi wondert hoe dat comen mach:

 

Ic liet ute van minen bloede,

 

Daert u teren ende te goede

 

Comen mochte ende te baten,

 

Ic en mach u niet verhaten;

1095

Die u mesdade, het coste hem tleven.

 

Mine tafel wil ic u gheven,

 

Ende ridder maken in corter tijt,

 

Om dat ghi dus vrome sijt.’

 

Die coninc hieffen vander eerden.

1100

Al dat Seghelijn begheerde,

 

Hadde hi van den coninc fijn,

 

Des hi dede die bede sijn,

 

Ende dat hi hem vriendelijc bat.

 

Sijt des seker, dat was omdat

1105

Het was den jonghelinc ghegheven

 

In pilghiften al sijn leven,

 

So wat hi bidden soude doer noet,

 

Men soudt hem gheven clein ende groet,

 

Dat gheen man waer so hoech,

1110

Indien dat hi niet en loech.

 

Daer om was sijn bede algader

 

Wel ghehoert voer sinen vader

 

Ende voertmere op elken dach,

 

So wien hi tusschen den oghen sach,

1115

Hi moest hem gheven, wat hi bat.⁺

 

Die vrouwe was blide omme dat,

 

Als sijt metten oghen siet;

 

Het was haer kint, al en wist sijs niet.

 

Daer wrochte poringhe der natueren.

1120

Die coninc bat Bleuseflueren,

 

Dat sine deden wisen ende leeren

 

Ten wapen, ende daer toe keeren,

 

Dat hi ridderscap mocht ontfaen.

 

Die vrouwe seide: ‘Het wert ghedaen.’

1125

Si belovet hem al plat.

 

‘Seghelijn’, seitsi, ‘so wil ic dat,

 

Dat ghi ontbiet uwen vader,

 

Ende seght hem allegader,

 

Dat ghi hier sult onthouden sijn.’

1130

Doe versuchte Seghelijn

 

Menichwerven ende ghedichte.

 

Die tranen liepen over sijn aensichte,

 

Eer hi te woerde comen mochte.

 

Der coninghinnen dit wonder dochte,

1135

Soe dede oec den coninc mede.

 

Doe sprac die vrouwe ende sede:

 

‘Nu seght ons, lieve Seghelijn,

 

Waerom weendi, wat mach u sijn,

 

Dat ghi versucht also sere

1140

Ende dus onsochte, lieve jonchere?’

 

Seghelijn sprac: ‘Ic saelt u segghen,

 

Ende u oec voer oghen legghen,

 

Al eest scande, sijt des vroeder.

 

Ic en heb vader nochte moeder

1145

Noch oec vrient, die mi bestaet.

 

Daerom drivic dit mislaet.

 

Is sfisschers huys was ic onthouden.

 

Ic was clein ende jonc van ouden,

 

Als ic was ghebrocht al daer.’

1150

Dit woert ghinc der vrouwen naer,

 

Want si peinsede om haer kint.

 

Noch en kende sijs niet een twint;

[p. 17]

 

⁺ Haer dochte therte binnen breken.

 

‘Aldus, vrouwe, ben ic versteken

1155

Van hem’, sprac die jonghelinc,

 

Want hi hiet mi vondelinc,

 

Ende hi was mi harde stuer.

 

Dus wil ic soeken avontuer

 

Harentare after lande

1160

Tes ic vinde die mi bestanden.

 

Had ic gheleert der wapine!’

 

Die coninc sprac te Segheline:

 

‘Seghelijn, hout uwen paes!

 

Alle dat goet ende dat solaes,

1165

Dat u hart peinst, wert u ghedaen.

 

Seghelijn, ghi en moecht niewaert gaen;

 

Ghi sijt edelre ende bat gheboren,

 

Dat weet ic wel hier te voeren,

 

Dan of ghi waert tfisschers kint.’

1170

Hi seide waer, al wist hijs twint.

 

Hi was sijn vader ende si sijn moeder.

 

Blansefluere, die niet vroeder

 

Was der waerheit, hare dochte

 

Dat haer kint wel wesen mochte.

1175

‘Ay Seghelijn,’ seitsi, ‘Seghelijn,

 

Laet u groete droefheit sijn,

 

Ic hope, ghi sult te hant verstaen,

 

Wie si sijn, die u bestaen.

 

Ic sal u brenghen te hogher dinc:

1180

Ghi sult sijn mijn camerlinc.’

 

Seghelij seide: ‘Het is mi lief’.

 

Een deelkijn es sijn gherief

 

Vergaen ende sine rouwe.

 

Biderhant nam hem die vrouwe

1185

Ende leiden thaerre camer binnen,

 

Daer si hem toesprac met soeten sinne.

 

Si custen aen den monde sijn.

 

Doe sprac aldus Seghelijn:

 

‘Edel vrouwe, hoert een deel:

1190

Ic hebbe noch een scoen juweel,

 

Dat mi is comen, als ic bevroede,

 

Van patrimonien van edelen bloede.

 

Had ic enich weerder dinc,’⁺

 

Sprac die scoene jonghelinc,

1195

‘Ic gaeft u, edel vrouwe fijn.

 

Siet hier is een vingherlijn,

 

Dats al dat goet ende nyemeer,

 

Vrouwe, daer ic af ben heer.

 

Dat ghevic u’, sprac die wigant,

1200

‘Moechdijt doen aen uwe hant.

 

Die jonghelinc die waende wel,

 

Dat niement mochte draghen el,

 

Dan hi selve aen den vingher.

 

Het sceen nauwer ende ingher.

1205

Al daert een sach, hem dat dochte,

 

Dat een kint niet draghen mochte

 

Van een jaer, seit die hystorie.

 

Der vrouwen verblide haer memorie,

 

Als si dat vingherlijn aensach.

1210

Si riep lude: ‘Dit is die dach,

 

Die ic begheer, en lieghe u twint.

 

Ic ben u moeder, ghi sijt mijn kint.

 

Des toech ic u goet littekijn:

 

Siet hier, ghenoot, dit vingherlijn.

1215

Aen mijn hant so moechdijt scouwen.

 

Tsvisschers brochten u drie vrouwen

 

Ende dit vingherlijn daer mede.

 

Het heeft oec ene sede,

 

Dat niement draghen en mach dan ghi.’

1220

Seghelijn seide: ‘Vrouwe vri,

 

Nu bid ic u sere utermaten

 

Dat ghi wilt dese tale laten,

 

Ende en houdt met mi gheen spot.

 

Ic en ben oec niet soe sot,

1225

Dat ic u dies mach gheloven.

 

Ghi en moghet mi niet verdoven.

 

‘Wat node waer,’ sprac Seghelijn,

 

‘Of ic u kint hadde ghesijn,

 

Dat ghi mi tsvisschers had ghesent.

1230

Ic en ben oec niet so blent,

 

Ic en weet wel bi mijnre trouwen,

 

Dat ghi met mi maect die mouwe.’

[p. 18]

 

⁺ ‘Aey’, seitsi ‘lieve kint, in doe.’

 

Vriendelike sprac si hem toe:

1235

‘Ic sal u segghen die waerhede,

 

Want mi al noetsaken dede,

 

Die meeste, die ie mensche hoerde,’

 

Ende si weende metten woerde.

 

‘Lieve kint, wilt mi verstaen,

1240

Waerom dattet was ghedaen.

 

Tuwen vader seide een astronomien,

 

Die in starren conste sien,

 

Dat gi u vader soudt verslaen.

 

Als hi dat hadde verstaen,

1245

Swoer hi u te nemen tlijf.

 

Doen was ic een droeve wijf,

 

Dat hi u dit bedreech had ghegheven.

 

Doe peinsdic hoe ic best u leven

 

Behouden soude, ic waes ghevreest.

1250

Doe ghinc ic in een foreest,

 

Daer ic van u versciet met rouwen.

 

Doen quamen te mi drie vrouwen,

 

Prophetessen waren si.

 

Lieve kint, si gaven di

1255

Seghe in allen striden,

 

Ende wat ghi bidt in allen tiden,

 

Eest heeren ofte vrouwen,

 

Moeghdise tusschen die oghen scouwen,

 

Dat suldi hebben cleen of groet.

1260

Mer en bidt niet, ten doe u noot,

 

Ende lieghen en moeti twint.

 

Dat was dander ghifte, lieve kint,

 

Die u daer was ghegheven.

 

Die derde was, dat ghi sout leven

1265

So wale ende so heilichlike,

 

Dat ghi sult comen in hemelrike.

 

Ghi moghet bekennen dese dinc,

 

Want u vader die coninc,

 

Micte u te nemen tleven.

1270

(Tote noch eest aldus bleven:

 

Dat ghi sloecht die knechten sijn,⁺

 

Dats vergheven, lieve Seghelijn.)

 

Doen waerdi in waerre dinc

 

Tsvisschers brocht over vondelinc,

1275

Ende ic en mochts gheweten niet.

 

Haddict gheweten, so waer ghesciet,

 

Ic had so dicke tot u ghegaen,

 

Dat ment int hof wel had verstaen.

 

Dus waerdi tsvisschers sonder mijn weten:

1280

Wat soudic u vele pleten?

 

Die reden heb ic u wel verclaert.

 

Ghereet quam ic te hove waert,

 

Een doet kint droech ic met mi,

 

Dat mi gaven die vrouwen vri.

1285

Snachs omtrent der middernacht

 

Riep ic alse wijf, die onsacht

 

Pleeght te hebbene van kinde.

 

U vader spranc op met gheninde

 

Ende soude om een joncfrou gaen.

1290

Doen riep icken weder saen,

 

Ende gaf hem tkint, den fellen doren,

 

Ende seide, het waer doot gheboren,

 

Toten coninc, sonder blijf.

 

Aldus behieldic u lijf,

1295

Wel lieve kint Seghelijn!

 

U vader ende alle die hier sijn,

 

Waren mi liever alle doot.’

 

Aen sinen hals dat si doen scoot,

 

Ende custe haer kint Seghelijn,

1300

Ende hi weder die moeder sijn.

 

Si waren blide, en lieghe u twint,

 

Alse moeder ende haer kint

 

Sijn sculdich te wesen bi nature.

 

Die feeste, die was in Blenseflure,

1305

Die was utermaten groet.

 

‘Ay, lieve kint! die uwen doot

 

Begheert, ic bidde dat hi moet

 

Qualike sterven; ghi sijt so soet

[p. 19]

 

⁺ Ende van leden also scoen!

1310

Dies danckic Gode van den troen.’

 

Ende als Seghelijn dit verhoerde

 

Gaf hi sijnre moeder antwoerde:

 

‘Moeder, hout in u gedochte

 

Den selven here, die ons cochte

1315

Met sinen bloede aen een cruys.

 

En twivelt niet, ons Heer Jhesus,

 

Hi en was almachtich God,

 

Daer die Joden mede haer spot

 

Makeden hier in der stat.

1320

Over waer segic u dat:

 

Hi is vader, soen ende heilich gheest,

 

Die van allen is volleest,

 

Ende wart gheboren om ons, Jhesus,

 

Ende ghehanghen aan een cruys

1325

Vor sine scape, in goeden vridaghe,

 

Dies si noch sullen hebben plaghe,

 

Ende jammerlijc sijn ghescint.’

 

Blensefluer seide: ‘Wel lieve kint,

 

Ic en begheer el ghene dinc

1330

Te gheloven, dan God ontfinc

 

Menscelichede aen een wijf,

 

Ende voer ons gaf dat selve lijf,

 

Dat hi van sijnre moeder ontfinc,

 

Aen een cruys daer men aen hinc

1335

Ende starf als een mensce,

 

Ende daer na bi sinen wensche

 

Weder verrees alse vader.

 

Levende vleesch ende inader

 

Had hi weder in sijn volleest;

1340

Dat dede al sijn suver gheest,

 

Die de onreine helle brac,

 

Ende sijn vrienden daer uyt trac,

 

Ende voerdese ter bliscepen.

 

Sone, nu ben ic begrepen

1345

Inden wille ende heb ghesijn,

 

Lieve kint, Seghelijn,

 

Van hem te houden mine wet,

 

Die doer mi aent cruce was gheset.

 

Hem wil ic minnen ende heb ghemint.⁺

1350

Hem bad ic dicke om een kint

 

Die mi die kerstenwet halp stercken.

 

Nu danc ic hem van desen wercken,

 

Dat hi mi heeft na mijn ghevoech

 

Een kint verleent’, ende si loech,

1355

‘Dat mi sal ghehulpich sijn.’ -

 

‘Ghi segt waer,’ sprac Seghelijn.

 

Dus so was die jongelinc

 

Sijnre moeder kamerlinc

 

Ende si bat hem ende hiet

1360

Dat hi sijn vader ontdecte niet,

 

Dat hi sijn kint waer, clein of groet

 

‘Want daeraen so laghe u doot.’

 

‘Wat moeder!’ sprac Seghelijn,

 

Of ic bade den vader mijn,

1365

Dat hi mi dede engheen quaet,

 

Soude hi niet sijnre herten staet

 

Voeghen aen mijn acoert?

 

Want ic hebbe van u verhoert,

 

So wat ic bade heren of vrouwen,

1370

Die ic mach tusscen oghen scouwen,

 

Dat hijt mi ghave in corten stonden,

 

Ende dat heb ic ondervonden.’

 

Doe antwoerde Blensefluer:

 

‘Lieve kint, soete figuer,

1375

Als gi uten oghen sijt,

 

Mocht hi u wel dragen nijt

 

Ende u doden in eenre nacht.

 

Vele beter is, dat ghi u wacht

 

Ende hout dese dinc verholen,

1380

Als ic u hier heb bevolen.’ -

 

‘Bi Gode! moeder,’ sprac Seghelijn,

 

Ic sal doen den wille dijn

 

Ende wercken bi uwen rade,

 

Al soudt mi vergaen te quade,

1385

Want ic u minne,’ sprac die joncheer.

 

‘So doe ic u, lieve kint, wel seer.’ -

 

‘Moeder,’ sprac hi, ‘dat doet nature.’

 

Si dede halen in corter ure

[p. 20]

 

⁺ Enen meester, diene leerde

1390

Van wapinen ende daertoe leerde

 

Scermen, ende nauwe slaghe slaen,

 

Dat die joncheer wel heeft verstaen,

 

Alse die van herten was subtijl.

 

So dat hi seide op ene wijl,

1395

Daer si scermden beidegader,

 

In een crijt voer sinen vader

 

Ende voer Blensefluer sijn moeder:

 

‘Meester,’ seithi, ‘sijt des vroeder,

 

En wildi u erren niet op mi,

1400

Mi dunct, ic soude vinden di

 

In eenre laghe seker bloet.

 

Die meester wart van scaemten roet

 

Ende seide: ‘Nu, laet sien,

 

Hets al vergheven,’ ende mettien

1405

Sloech hi den meester, Seghelijn,

 

Onder dat rechter ore sijn

 

Metten platte van den sweerde,

 

Dat hi voer hem viel ter eerden.

 

Doen was daer ghelachen vele.

1410

Die meester sprac: ‘Van desen spele

 

Wistic wale, Seghelijn,

 

Mer ic wilde die conste dijn

 

Proeven of ghi const dit spel.’

 

Seghelijn sprac: ‘Dat ghelove ic wel.’

1415

Hi seide so, hi en wiste twint

 

Van den keer, dat hem dat kint

 

Voer alle die liede hadde gheleert.

 

Anderwerven dat hi hem keert

 

Metten sweerde ende metten scilde,

1420

Als die den jonghelinc blouwen wilde.

 

Sijn slaghen waren nouwe ende fel.

 

Ende Seghelijn verstont hem wel:

 

Hi decte hem, so hi best mochte,

 

Als sijn meester hem besochte

1425

Op hem scermen ende houwen.

 

Daer mocht men Seghelijn scouwen,⁺

 

So cort hem vouwen onder den scilt

 

Dien hi coenlike voer hem hilt,

 

So dat hi smeesters bande brac,

1430

Ende metten rechteren voete stac

 

Sinen meester voer sijn borste,

 

Dat hi voer hem ter eerde storte

 

Ende langhe in onmacht lach.

 

Als dit sijn vader ende moeder sach,

1335

Hadden sijs beide groet spel.

 

Die coninc sprac: ‘Seghelijn, hoe wel

 

Sidi int scermen ende int slaen!

 

Ghi hebt u lesse so wel verstaen,

 

Dats u meester es onvroe.’

1440

Seghelijn antwoerde doe:

 

‘Waer saeghdi bi uwer trouwen

 

Enighen man so nauwe houwen

 

Alse mi mijn meester helt?

 

Ic ware versleghen op dat velt

1445

Met sijnre groeter onhoveschede,

 

Die hi daer te miwaert dede.

 

En haddic niet aldus ghedaen.’

 

Bin desen es hi opghestaen,

 

Die meester, van der onmacht sijn,

1450

Ende seide aldus: ‘Seghelijn

 

Mi dunct, ic hebbe u gheleert,

 

Daer ic mede bin onteert,

 

Ende drincken moet groete scande

 

Voer die hoechste van den lande.’ -

1455

‘Meester,’ sprac doe Seghelijn,

 

‘Anderwerf wilt hovescher sijn

 

In u scermen ende in u spel.

 

Wat waendi, ic en wiste wel,

 

Dat ghi onhoveschede daet.

1460

Ic rade u wel dat ghi dat laet

 

Anderwerven ende scuwet;

 

Ghi hat mi onder u gheduwet,

[p. 21]

 

⁺ Dat ic mi cort moeste vouden.

 

Ghi hadt mi meer tonder ghehouden,

1465

Dat ic waer bleven in onmacht.

 

Daerom stac ic u bet acht,

 

So ic best mochte metten voet.’

 

Die meester seide: ‘Ay, ic moet

 

Van minen live gheonneert sijn,

1470

Of ic emmermeer, Seghelijn,

 

Teghen u scerme luttel of vele:

 

Ghi sijt van so fellen spele.’

 

Daerom loech sere die coninc

 

Ende al dier saten in den rinc,

1475

Soe dede sijn moeder Blensefluer.

 

Daer mocht men scouwen op die uer,

 

Dat hi seghe hadde, die jonghelinc,

 

In stride, want hi daer ontfinc

 

Groten prijs, lof ende ere,

1480

Ende het volghede emmermere.

 

Dit was hem een scoen juweel.

 

Si toghen alle in den casteel;

 

Den jonghelinc gaven si den prijs.

 

Daerna ghevielt in corter wijs,

1485

Dat hi leerde op een ors riden,

 

Ende oec metten spere striden.

 

Het was sijn meester die beste rider,

 

Van Ysona was hi ontbider,

 

Van landen scone ende rijc.

1490

Hi reet harde starckelijc,

 

Daer hi op wilde striden mit nide,

 

Op dat hi hadde een spere stide.

 

Hi reet man ende peert ter eerden

 

Ende Seghelijn die begheerde

1495

Te connen van spere ende van scilde.

 

Hi bat sere den ridder milde

 

Dat hine leerde van scilt ende spere.

 

Die ridder seide, hi hads ghere.

 

‘Ic saelt u leren, soe ic best can.’

1500

Doe ghinghen si hem wapenen dan,

 

Ende reden buter stat opt velt.

 

Die coninc ende sijn ghetelt⁺

 

Quam daer; die coninghinne mede,

 

Die haer bedinghe te Gode dede,

1505

Dat Seghelijn moeste verstaen,

 

Also wel als hi hadde ghedaen

 

Van den scilde ende van den sweerde,

 

Want si sine eer begheerde

 

Voer hem allen die daer sijn.

1510

Al ghewapent was Seghelijn

 

Op een ors van groeter ghewelt.

 

Die meester liet lopen op dat velt

 

Sijn ors ende sloech met sporen.

 

Hi wijsdem, hoe hi doen soude, voren:

1515

Sijn spere opdraghen ende dan sincken;

 

‘Ende of ghijt braect, waent u bedincken,

 

Ende werp den trensoen opt sant

 

Ende hout den breidel in u hant,

 

Ende dat ghi dat ors ommekeert.

1520

Als Seghelijn dit hadde gheleert

 

Settem die meester op die dye

 

Sijn spere, ende seide: ‘Coemt te mi,

 

Proeft u crachte met alre ghewelt;

 

Laet sien, moechdi mi opt velt

1525

Tumelen doen, so haddijs prijs.’

 

Seghelijn, die deghen wijs,

 

Noepte tors metten sporen,

 

Ende heeft den meester sijn vercoren.

 

Hi gheraecte den helm van stale:

1530

Sijn spere brac ende altemale

 

Viel die helm op die hede,

 

Ende hi gheraecte sijn scouderen mede,

 

Dat hi viel van den peerde sijn.

 

Dus hadde prijs Seghelijn.

1535

Doe stont op, als ic versta,

 

Pelles van Ysona.

 

Hi scaemdem sere van den steke;

 

Hi peinsede, hi sout wel wreken.

 

Hi loech, mer het was sonder spel,

1540

Ende seide: ‘Seghelijn, dit was wel

[p. 22]

 

⁺ Ghesteken als een deghen fijn.

 

Ghebenedijt so moetti sijn:

 

Ghi beghinnes wale, deghen vri.’ -

 

‘Aey meester, en belcht u niet op mi’,

1545

Sprac Seghelijn, ‘dies bid ic u.

 

Heb ic u misdaen, dat wil ic u

 

Beteren na u ghevoech.’

 

Pelles seide ende loech:

 

‘Seghelijn, hier en es niet mesdaen.

1550

Wildijt voert aldus bestaen,

 

Ghi sout noch goet ridder sijn.

 

Doen sat op Seghelijn,

 

Ende seide: ‘Laet ons riden te gader.’

 

Doen sprac Prides, Seghelijns vader:

1555

‘Prijs, lof ende ere moetstu

 

Hebben, mer ic duchte nu,

 

Dat ghijt ontgelden sult ter vaert.’

 

Die vrouwe boet die hant opwaert

 

Ende bat met sinne over haer kint,

1560

Dat si met herten sere mint,

 

Dat hi bleve onghescent.

 

Pelles hevet hem ghewent

 

Ende was bereet om steken.

 

Met alre herten wil hi hem wreken

1565

Van den steke, dien Seghelijn

 

Hem stac, ende noepte dat ors sijn

 

Ende sloech met sporen fellike seer.

 

Seghelijn sprac: ‘Nu help God Heer!

 

Laet mi sijnre steken ontstanden,

1570

Dat ic blive sonder scanden.

 

Ghi en helpt mi, God, ic merke wel

 

Dat ic verloren heb dit spel.

 

Want Pelles coemt verstomet sere.

 

Si vergaderden met enen kere,

1575

Die fel was, si u becant:

 

Haer spere braken toter hant.

 

So fel was dat ghemoet,

 

Dat Seghelijn, die deghen goet,

 

Beide Pelles ende sijn paert

1580

Dede keeren die voet opwaert,⁺

 

Ende bleef in onmacht op die eerde.

 

Seghelijn keerde met sinen peerde

 

Van dat felt sonder faelgieren.

 

Alse die ghene, die in rivieren

1585

Varen spelen in den meye

 

Also reet hi in die valeye

 

Sonder mincke ende grief;

 

Dat was der moeder te siene lief.

 

Si prijsdene alle, diene saghen.

1590

Lof ende eer van daghe te daghe

 

Hadde die jonghelinc al sijn leven,

 

Want het was hem al ghegheven.

 

Noyt en was so wel gheraect

 

Op eertricke noch so volmaect

1595

Alse hi was, die jonchere.

 

Pelles bequam van sinen sere.

 

Sijn een been was uter lede.

 

Doe sprac Pelles ende sede:

 

‘Noyt en was ic so onsocht

1600

Ghesteken, daer ict weren mocht,

 

In betaelgen noch in wighen;

 

Hets recht, dat men desen nighe.

 

Hi is bloeme van al dat leeft.’

 

Seghelijn seide: ‘Heer, vergheeft

1605

Mi, dat ic u aldus stac.

 

Dat kent God, dat onghemac

 

Woudic wel hebben ende ghijs niet.

 

Pelles op Segheline siet,

 

Ende seide: ‘Scone jonchere,

1610

In wancons u nemmermere:

 

Vergheven es minen evelen moet:

 

Ghi sijt coene ende van talen goet.

 

Doen custe elck den anderen daer,

 

Ende keerden te hove sonder vaer.

1615

Doen seide Prides die coninc:

 

Dat hi Seghelijn den jongelinc

 

Voervoets ridder woude maken.

 

Doe ontboet hi sulke saken,

[p. 23]

 

⁺ Alse ten ridderscap behoert.

1620

Te Jherusalem binder poert

 

Was hi ghemaect ridder sciere.

 

Die coninc seide: ‘Goedertiere

 

Seghelijn, nu wel verstaet:

 

Waer ghi coemt of waer ghi gaet,

1625

So groet also vriendelike

 

Die arme lieden als die rike.

 

Vordert weduwen ende weesen,

 

So waer ghise vint in vresen;

 

U hulpe si hem bereit.

1630

Wacht u van alre dorperheit.

 

Vindi vrouwen in enigher noot,

 

Die secoerst of blijfter voer doet.

 

Si yement verwonnen voer u sweert

 

Ende ghenade aen u begheert,

1635

Doet hem ghenade, dats mijn raet,

 

Want ter ridderscap toebestaet.

 

En lieghet niet dor ghenen noet.

 

Hout u wet al toter doet

 

Onsen groten here Mamet.’

1640

Seghelijn seide: ‘Ic weet bet

 

Te gheloven dan aen hem.

 

Jhesus die te Jherusalem

 

An dat cruce was verdaen,

 

Hem willic te dienste staen.

1645

Hi mach beteren al mijn verdriet.

 

Heer coninc, dies en belcht u niet.’ -

 

‘Ic en moet,’ sprac die coninc.

 

Den menighen wonderde vander dinc,

 

Die des conincs tale hoerden,

1650

Dat hi hem so vriendelijc antwoerde.

 

Mer al haddijt ghesworen op sijn leven,

 

Hi en had ander antwoerde ghegheven,

 

So langhe hine metten ogen sach.

 

Hi nam een sweert, dat daer lach

1655

Ende wout hem gorden aen sijn side.⁺

 

Seghelijn sprac, als die was blide:

 

‘Heer coninc, laet staen dat sweert,

 

Eude gort mi dit, of ghijt begheert.’

 

Die coninc naemt onversaghet;

1660

Hi toecht ute ende besaghet:

 

Het docht hem roestich ende verrot.

 

Die coninc seit: ‘Ghi slacht den sot,

 

Die emmer wilde coene sijn,

 

Ende anders niet, Seghelijn;

1665

Also wildi houden dit sweert.

 

Mer sidemeer dat ghijt begheert,

 

So sal ic doen al u ghevoech.’

 

Doe sprac Seghelijn ende loech:

 

‘Heer coninc, ic kent bat dan ghi.’

1670

Doen gorde hijt den deghen vri,

 

Ende gaf hem in den hals een slach

 

Ende seide: ‘Peinst om desen dach,

 

Dat ghi ridderscap ontfinct;

 

Des bid ic u, dat ghi dinct

1675

Om dat ic u hebbe gheseyt.’

 

Seghelijn antwoerde ghereit:

 

‘Coninc here, het wert ghedaen’.

 

Hi nam dat sweert herde saen,

 

Ende bat den coninc terre stont,

1680

Dat hi den visscher hondert pont

 

Sjaers te renten soude gheven,

 

Also langhe als hi mocht leven,

 

‘Want hi hielt mi van kinde clene.’

 

Die coninc seide: ‘Deghen rene,

1685

Ic geeft hem ende en laets niet.’ -

 

‘Coninc here, wats ghesciet,’

 

Sprac Seghelijn vriendelike,

 

‘Om dat ghi sijt so rike,

 

Ende u luttel leit daer an,

1690

...........

[p. 24]

 

⁺ So bid ic u dese bede.’

 

Die coninc sprac ende sede:

 

‘Al baeddi om die crone mijn,

 

Ghi soutse hebben, Seghelijn.

1695

Wonder heeft mi, hoe dat coemt.

 

Mi dunct, dat ic ben verdoemt.

 

............’

 

Doen sprac die scone Blensefluer:

 

‘Daer waer luttel aen misdaen,

1700

Al haddi u croen ontfaen,

 

Ende hise droech al sijn leven,

 

Opdat ghi, coninc, doot waert bleven.’

 

Die coninc seide: ‘Ghi seit waer.’

 

Men dede den visscher comen daer.

1705

Doen sprac die coninc met sinen mont:

 

‘Te renten geef ic u hondert pont,

 

Omdat ghi Seghelijn ophelt.’

 

(Met goeden rechte gaf hi tgelt,

 

Want Seghelijn was sijn kint,

1710

Al en wist hijs niet een twint)

 

‘Proeft u wel ende sijt blide;

 

Ghi hebbes seghe tallen tide.’

 

Nochtan gaf hi gerne tgoet.

 

Seghelijn was blide in sinen moet,

1715

Dat hi die ghifte hadde daer,

 

Ende Seghelijn gaf hem voerwaer,

 

Tsweert dat hem die coninc gaf.

 

Hi dancte hem seer daer af,

 

Dat hi hem ghedaen had goede.

1720

Int hof so waren vele moede,

 

Die te Seghelijn droeghen nijt,

 

Vander ure ende der tijt,

 

Dat hi twoert hadde gheseyt,

 

Ende hi gheloefde aen Kerstenheit,

1725

Ende droeghen ten coninc grote micke,

 

Dat hi doechde sulke sticken,

 

Ende hi hem dede alsulcke ere.

 

Dat vernoyde den menighen sere

 

Onder den dume stillekine.

1730

............⁺

 

Doen die coninc was van Seghelijn,

 

Ende oec uten oghen sijn:

 

‘Wacharmen,’ seide die coninc,

 

‘Hoe mach comen dese dinc,

1735

Dat ic al doe des hi begheert.

 

Blijft hi hier, ic werde onteert.

 

Als icken metten oghen scouwe,

 

So wensch ic hem al goet, bi trouwe,

 

Soe gracelijc sijn sijn manieren,

1740

Ende inder talen soe goedertieren,

 

Dat ic doe den wille sijn.’

 

Doen sprac daer een, hiet Robbolijn,

 

Verrader was hi ende fel,

 

Hi seide: ‘Heer coninc, doet wel;

1745

Nu is Seghelijn ridder ghedaen.

 

Enen tornoy doet hier opslaen

 

Buten der stat, ende segt hem, here,

 

Dat ghijt doet doer sine ere.

 

Dan sullen hier comen vremde lieden,

1750

Ende men sal hem ontbieden,

 

Dat sijt laten dor ghenen noet,

 

Si en slaen den nieuwen ridder doet.

 

Dat dinct mi talre beste sijn:

 

Dus wart verslaghen Seghelijn.’

1755

Dit was een treke harde nauwe.

 

Allen lachter ende allen rouwe

 

Moet hi hebben, die verrader!

 

Doen so dede Seghelijns vader

 

Sine boden utegaen,

1760

Ende dede een tornoy slaen,

 

Buter stat indier ghebare,

 

Oft doer Seghelijns ere ware;

 

Mer het was om sinen lachter.

 

God die moete sijn sijn wachter,

1765

Dat hi blive in die ere!

 

Blensefluer was blide sere,

 

Ende seide: ‘Wel lieve kint!

 

Nu so en ontsiet u twint.

[p. 25]

 

⁺ Proeft u wel ende sijt blide;

1770

Ghi hebt seghe tallen tide.’ -

 

‘Des sijt seker als der doot,

 

Vrouwe, ic en bin niewer bloot,

 

Dat ic mi yewaer af ontsie.

 

God onse here hevet mi

1775

Wel voersien voer mijn leven.

 

Sulke gracie moet mi God gheven,

 

Dat ic sinen lachter mach wreken

 

Op al die ghene, die hem steken

 

Teghen Jhesus Cristus wet.

1780

Hoe mocht icken wreken bet

 

Dan opt volc, groet ende smal,

 

Dat hier nu vergaderen sal.

 

Mijn vader heeft harde wel ghedaen:

 

Ic salre harde veel verslaen;

1785

Des hoepic aen onsen here,

 

Dat ic sal hebben lof ende ere.’

 

Hi dede vervaghen sinen brant,

 

Den besten die men yewaer vant

 

Van sneden op erterike.

1790

Men ghinc slapen haestelike,

 

Tot het was scoen dach.

 

Daer Seghelijn in slape lach,

 

Docht hem, dat hi sach een aren,

 

Die quam boven sijn bedde ghevaren.

1795

Na sijn jonc dat hi leet;

 

Ander voghelen quamen ghereet

 

Op hem striden ende vechten,

 

Mer hi const hem wel berechten,

 

Dat hi die voghel al verwan.

1800

Doe ontwiec die jonghe man

 

Seghelijn, ende maecte een cruys,

 

Ende seide: ‘Goedertiere Jhesus,

 

Also waerlijc als ghi met uwen bloede

 

Ons coft, so moetti te goede

1805

Minen droem nu spellen;

 

Ende of mi yement wille quellen,

 

So helpt mi, Jhesus van Nasarene,⁺

 

Ic bin mer een kint allene.’

 

Dus sal hi sijn droem spellen,

1810

Die ic voer wil tellen,

 

(Dat seit die boec die niet en loech):

 

Die aren die boven den bedde vloech,

 

Dat bespelt den vader sijn,

 

Ende tjonc betekent Seghelijn,

1815

Daer hi so vast na beet,

 

Ende die coninc soude leet

 

Hem beraden ende groete pijn

 

Met menighen Sarrasijn:

 

Dat bediet der voghelen scare;

1820

Ende dat harentare

 

Die voghelen al maecten jacht,

 

Dat bediet dat Seghelijns cracht

 

Wonderen sal in den strijt

 

Die wareu vergadert op die tijt,

1825

Namelijc om Seghelijns doet,

 

Die hi sal brenghen in sulker noet,

 

Dat noyt man sulc wonder dede:

 

Mer Gods hulpe was hem mede,

 

Als ghi alle moghet horen.

1830

Dat heerscap sloech daer voren

 

Tenten ende pauwelioene.

 

Daer was menich glottoene,

 

Coninghe ende ammirale.

 

Prides dede scriven wale

1835

Letteren ende daerin verstaen,

 

Datsi den ridder souden verslaen;

 

Die den roden lioen daer brocht

 

In selver, dat si haer ghedocht

 

Daertoe deden ende haren sin.

1840

Hi ontboet hem oec daerin,

 

Dat hi sterken wilde die wet,

 

Daer die prophete om was gheset

 

Aen een cruce buter stat.

 

Als die heiden verstonden dat,

[p. 26]

1845

⁺ Hadden si op hem groten nijt:

 

Nu moet God die allen strijt

 

Verwinnen can sonder vechten,

 

Dese verradenisse swechten,

 

Die si micten nu te doen.

1850

Nu hoert van den orisoen,

 

Dat Seghelijn van herten dede.

 

Hi sprac aldus ende sede:

 

‘God, vader, soen ende heilich gheest,

 

Die anden cruce hinc ghevreest,

1855

Ende stortet menscelijc u bloet,

 

Ende ute uwen lichame woet

 

Bi ere fonteinen, machmen scouwen,

 

Daer ghi pine ghemanc met rouwen

 

Ghedoghen wilt om onse sonden,

1860

Dat wisten wel die bi u stonden.

 

Dat was u moeder ende Sente Jan

 

Ewangeliste; so droeve man

 

En was noyt noch so droeve wijf,

 

Als si waren, doe ghi u lijf

1865

Aen dat soete cruys verloert,

 

Hande ende voete al doerboert,

 

Ende u herte wide ondaen,

 

Daer u gheest was uytgeghaen

 

Ter hellen verlossen man ende wijf,

1870

Ende paesschendaeghs ontfingdi lijf.

 

Doen worden si blide, die hadden rouwe,

 

Jan Evangelist ende onse vrouwe.

 

Also doemi, God, verbliden,

 

Of si op mi comen striden,

1875

Dese ongheloevighe, als ic waen.

 

Gheeft mi cracht so vast te slaen,

 

Dat ic behoude tleven mijn.’

 

Dit bat die goede Seghelijn.

 

Nu was dat heerscap al ghereit,

1880

Ende die tornoy was gheleit

 

Op een wijt velt buter stat.

 

Die coninc Prides sere bat

 

Seghelijn, dat hi pijnde om dere.

 

‘Ic sal,’ sprac die jonchere,

1885

‘Oft God wil, diet al vermach,’⁺

 

Nu had die coninc voer dien dach

 

Tscoenste ors van der saten,

 

Twaelf stoepen bloets uytghelaten,

 

Dat te argher soude gaen,

1890

Als Seghelijn soude met sporen slaen,

 

Dat hi worde daer bi bedreghen.

 

Hier af en wist niet die coene deghen.

 

God wouts of hijs ghenesen sal!

 

Dat ors haelde men van den stal;

1895

Het was scone ende groet.

 

Mer sal die jonghelinc hebben noet,

 

Dat sal doen dat traghe paert.

 

Seghelijn satter op ter vaert;

 

Hi custe sijn moeder die jonchere,

1900

Als hi sciet; hi weende sere,

 

Des sijn moeder wel was gram.

 

Si vraeghdem wat hem mesquam.

 

‘Moeder, als ic kere, suldijt weten.’

 

Tors, daer hi op was gheseten,

1905

Stac hi met sporen ende het spranc

 

Lichtelijc; het dede bedwanc,

 

Dat sal wel onlanghe dueren.

 

Si reden alle buten mueren,

 

Daer men tornoy soude doen.

1910

Seghelijn droech den roden lioen

 

In witten silver in sinen scilt,

 

Daer hi onder scermen wilt

 

Ende hem verweren op dat velt.

 

Die heren van buten ende haer ghetelt

1915

Sijn ghereet met hare partie.

 

‘Nu help God ende sinte Marie,’

 

Sprac die coene Seghelijn.

 

‘Nu moeti heden mijn troester sijn.

 

Ic duchte, dat ic ben verraden;

1920

Mer God, wildi mi staen in staden,

 

So en heb ic ghenen noet,

 

Al waerder meer, si bleven doet.

 

Op uwen troest so sla ic inne;

 

Nu sijt ten einde ende ten beghinne

[p. 27]

 

⁺ 1925 Aen mine side te mijnre bate,

 

Want ic mi te u verlate.

 

Storve ic, dat ware u scout.’

 

Doen reet in die ridder bout

 

Ende heeft enen heer vercoren

1930

Die uytquam allene voren.

 

Coninc was hi starc ende fijn;

 

Doen stacken die jonghe Seghelijn,

 

Dat hi viel uten ghereide.

 

Seghelijns ors besweken die lede,

1935

So hijt met sporen had bedwonghen.

 

Des peerts aderen ontspronghen.

 

Ende viel in ommacht op die heide.

 

Doe quamen die partie beiden

 

Toeslaen metter spoet.

1840

Ende Seghelijn was te voet

 

In pinen groet ghestaen daer.

 

Mi en wondert niet, al had hi vaer.

 

Dit sach sijn moeder Blensefluer,

 

Daer si lach boven op die muer.

1945

Haer was sere wee te moede.

 

Die jonghe ridder ende die goede

 

Was herde fellike bestaen:

 

Van beiden siden si op hem slaen.

 

Hi toech sijn sweert Rosenbrant

1950

Ende sloech met gheweldigher hant

 

Alle die dat hi gherochte.

 

Saen dat hijt ter doot brochte

 

Ten iersten slaghe, ors of man.

 

So dat hi een ors ghewan,

1955

Talrebeste van den velde:

 

Volprisen mochtmens niet met gelde,

 

Want sijn doghet was soe groet.

 

Altemale so waest roet.

 

Ten droech noyt yser aenden voet;

1960

So wel ghetempert ende so goet

 

Waren die voete te dien male,

 

Of si al van finen stale

 

Waren gheweest al sonder ghile:⁺

 

Ten stont stille op ghene wile:

1965

Hoe seerre het liep, te meerre tmocht.

 

Die coninc was doet dient brocht,

 

Dat hadde Seghelijn ghedaen.

 

Tors en sweette noeit traen;

 

Noyt en waest van loepen moede.

1970

Seghelijn, die jonghe entie goede,

 

Noepte tors al sonder pine,

 

Ende reet onder die Sarrasine

 

Harentare al ter neder,

 

Die niet op en stonden weder.

1975

Hi wracht daer soe grote moert

 

Hier ende dare, weder ende voert,

 

Dat hire na sijn ghevoech

 

Wel twintich metter hant versloech.

 

Als si dit saghen, riepen si:

1980

‘Wanen coemt desen, lacen, o wy!

 

Dat hi tvolc aldus verslaet?’

 

Doe wart ghesleghen enen anderen raet,

 

Dat men alom soude beringhen,

 

Ende hem alsoe onder voete bringhen.

1985.

Aldus hebben sine bestaen,

 

Ende den jonghelinc al omgaen

 

Voer ende achter ende besiden.

 

Seghelijn seide: ‘Nu moet ic striden

 

Teghen hem allen diere sijn.

1990

Die wesen souden in die hulpe mijn

 

Ende mi in stade standen,

 

Dat sijn worden mijn vianden.

 

Nu help mi God van Nazarene:

 

Ic ben mer een kint allene

1995

Ende verraden ende vercocht,

 

Ende valscelijc opt velt ghebrocht.

 

Nu moet hi mi staen in staden,

 

Die alle sorghe mach ontladen!

 

Nu en weet ic werwaert riden,

2000

So voer, so achter, so besiden,

[p. 28]

 

⁺ Want si allen begheren mijns.

 

God Here! des cnapen dijns

 

Moeti ontfermen te deser tijt:

 

Ic bin in een vreselijc crijt.

2005

Nu helpe God te deser uer!’

 

Dat sach sijn moeder Blensefluer,

 

Daer si boven ten tinnen lach.

 

Si maecte groet hantgheslach,

 

Doe si sach dese overdaet.

2010

Seghelijn rijt toe ende slaet

 

Tors met sporen ende peinsde dat,

 

Mocht hi comen so na der stat,

 

Dat hi te voren hadde die graft,

 

Hi mochte proeven sine craft

2015

Ende die Sarrasijn verslaen;

 

‘Si en mochten mi niet ontgaen.’

 

Doe noepte hi dat goede paert.

 

Daer hijt dichtste vant ghescaert,

 

Daer reet hi inne ende sloech,

2020

Datter een niet tlijf ontdroech,

 

So vreselike sneet dat swaert.

 

Hi sloech enen te middewaert

 

In twee stukken ende cloefde,

 

Ende thovet van den orsse hi roefde

2025

Met enen slaghe, dat is waer:

 

Hem en dorste niement comen naer.

 

Dus reet hi tot hem op die gracht;

 

Si voeren na, die waren acht,

 

Ende souden oec bestaen.

2030

Seghelijn seide: ‘Nu eest ghedaen,

 

Ic bin nu daer ic begheerde,

 

Nu bid ic Gode van minen sweerde,

 

Dat mi niet en moete faelgen,

 

Noch en breke inder bataelgen.

2035

So sullen si doen quaden fijn,

 

Moet ic leven,’ sprac Seghelijn.

 

‘Ghi sijt alle vals verrader.

 

God, die is almachtich vader,⁺

 

Moet u allen vermaledien!

2040

Doen quamen si met haer partien

 

Toeghedreven als die begheerden

 

Seghelijn doden metten sweerde.

 

Die joncheer vacht op die graft

 

Metter hulpen der Goeds craft,

2045

Dat hire doet sloech op die stede

 

Wel twaelf hondert bi waerhede.

 

Si vloeghen ende lieten staen;

 

Noch so en heeft hi niet ontfaen

 

Ghene wonden clein of groet,

2050

Mer sijn ors was totter doot

 

Ghewont, dat niet en mochte gaen;

 

Seghelijn die beette saen.

 

Die dach wert doncker ende wert nacht.

 

Die coninc Prides met sijnre macht

2055

Toghen ghemeenlijc binnen muren.

 

Ay God! hoe droeve was Blensefluere,

 

Als hi niet te hove quam.

 

Prides die coninc wart so gram,

 

Dat Seghelijn, die jonghelinc,

2060

Metten live dien dach ontghinc,

 

Dat hi swoer, al sonder waen,

 

Men souden sandersdaeghs bestaen,

 

Dat hi verliesen soude tlijf.

 

Die moeder was een droeve wijf,

2065

Si seide: ‘Here, hets misdaen;

 

Twi wildi den jonghelinc verslaen?’ -

 

‘Vrouwe, ic segt u bi miere wet,

 

Hi wil onsen God Mamet

 

Tonder doen al sonder blijf.’ -

2070

‘Wat here,’ sprac dat scone wijf,

 

‘Twi hebdine aldus bestaen?

 

Ghi mochten hebben wel ghevaen

 

Ende gheleit in u prisoen.

 

Wildi minen raet al doen,

[p. 29]

2075

⁺ Wi souden smeken utermaten

 

Tes wine hebben in der saten.’

 

Prides sprac ende seide: ‘Vrouwe,

 

Als icken metten oghen scouwe,

 

En mach icken doen gheen quaet,

2080

Daerbi so eest dat ict laet.’

 

Doe sprac Robolijn die verrader

 

Tote Prides, Seghelijns vader,

 

Ende ruunde hem in sijn oer al stille:

 

‘Mijn vrouwe draeght hem goeden wille.

2085

Coemt hi te hove, ghi wert ontdaen:

 

Mijn vrouwe souden doen ontgaen.’ -

 

‘Neen hi niet,’ sprac doe Prides.

 

Nu hoert van Seghelijn, die buten es

 

Op die graft in groter noot.

2090

Hi en hadde wijn noch broot,

 

Dat hi drincken mochte of eten.

 

Biden luden is hi gheseten

 

Die daer laghen gheslaghen doet.

 

‘God here!’ sprac hi, ‘haddic broet,

2095

Dat ic eten mochte een luttelkijn!

 

Aey Blensefluere, moeder mijn,

 

Ic wane wel,’ sprac die joncheer,

 

‘Levende sie ic u nimmermeer;

 

Van hongher sal ic bliven doot.’

2100

Als hi dus sat in deser noot

 

Buten der stat van Jherusalem,

 

Sach hi nederdalen op hem

 

Bider mane, die sceen claer,

 

Recht oft witte stene waer.

2105

Hi hieft op; die roke was

 

Herde goet, als ict las.

 

Hi beet daer in, al daer hi sat

 

Ende het was broet, dat hi doe at,

 

Dbeste dat hi oyt hadde ghegheten.

2110.

‘Ay God!’ seit hi, ‘nu soude ic eten

 

Harde gherne van enen capoen.’

 

Doe beet echter die deghen coen,

 

Van enen capoen had hi die smake.⁺

 

Hi en peinsede om ghene sake,

2115

Die men eten mocht ter noet,

 

Hi en vant den smake in dat broet.

 

Des dancte Gode Seghelijn;

 

Ende als hem dorste, so haddi wijn

 

Mede algader in dat broet.

2120

Dat was mirakel herde groet,

 

Die God dor Segheline dede.

 

Te Gode dede hi sijn ghebede

 

Oetmoedelike op die tijt:

 

‘God, alsoe waerlijc als ghi sijt

2125

Almachtich van alle dinc,

 

Ende u vleesch dat lijf ontfinc

 

Boven natueren tonser noede,

 

Ende ic ghelove, dat ghi in broede

 

Ende in wijn gheordineert

2130

U vleesch, u bloet consacreert,

 

Switten donredaeghs, doe ghi braect

 

Tbroet uwen jonghers, ende ghi spraect,

 

Dattet ware tvleesch dijn

 

Ende u bloet die selve wijn,

2135

Die si droncken daer si saten,

 

(U vleesch in brode dat si aten);

 

Als ghi hem voerseidet daer,

 

Dat ghi sout sijn in den outaer

 

Beide in vleesch ende in bloede.

2140

Dus moghen u vinden altoes die vroede,

 

Die us begheren, dat ben ic.

 

Ende laet mi leven noch een stic,

 

Dat ic mach helpen stercken die wet,

 

Daer ghi ant cruce om wart gheset.

2145

Dan stervic alst es u ghebot.

 

Ic kenne u over almachtich God,

 

Die mi voetsel hier verleende,’

 

Ende mettien hi sere weende

 

Om die doot die God ontfinc,

2150

Sere bitterlike, die jonghelinc,

[p. 30]

 

⁺ Want hi was van goeder naturen.

 

Daer sach hi ter selver uren

 

Den hemel ontdaen herde wijt

 

Ende het was voer mettentijt.

2155

Sijn ors, dat lach over doot,

 

Spranc op van vare ende verscoet;

 

Met hemelsch licht waest bescijnt;

 

Tors boven allen orsen grijnt.

 

Ghenesen waren die wonden sijn.

2160

Doe riep een stemme: ‘Seghelijn,

 

Hout dese covertuer ter vaert

 

Ende decter mede dat goede paert,

 

So en saelt dan nemmermeer

 

Wonden ontfaen noch doghen seer.

2165

Glorifier so eest ghenant.’

 

Doen lovede Seghelijn die wigant

 

Gode sere op die ure.

 

Opt ors leide hi die covertuere,

 

Die claer was ende herde groet,

2170

Ghetekent met een cruce roet.

 

Doen dede hi af die wapen sijn,

 

Die altemale doersleghen sijn,

 

Van sinen live, die edel baroen.

 

Hi ghinc ander wapen aendoen

2175

Van die daer laghen in det bloet,

 

Die vaste waren ende goet.

 

Talre eerste dat was dach,

 

Blensefluer, sijn moeder, utesach

 

Om Seghelijn haer lieve kint.

2183

Si riep, en mocht ghelaten twint:

 

‘Wacharmen! lieve kint, suldi sterven

 

Ende van uwen live bederven,

 

Dat sal mi costen nu mijn lijf.’

 

Seghelijn sach dat scone wijf:

2185

Hi sach wel dat si hem meende.

 

Hi neech hare ende hi weende

 

Daer hi stont op die gracht.

 

Si sloech neder in onmacht

 

Voer dat venster daer si stoet.⁺

2190

Dat sach Seghelijn, die deghen goet.

 

Die vander stat quamen uut ghereet.

 

Op Seghelijn waren si alle wreet.

 

Ende die deghen goedertiere

 

Bescreet sijn ors Glorifiere

2195

Het neyede ende het was blide.

 

Seghelijn sprac: ‘Aen onse side,

 

Glorifier, en is hulper ghene,

 

Sonder Jhesus van Nazarene.

 

Ende sijn lieve moeder Marie;

2200

Nochtan hoe ic sere, dat wi

 

Sullen heden prijs bejaghen.’

 

Doen quamen si toegheslaghen,

 

Die heidene met haerre cracht

 

Ende waenden dromen in die gracht

2205

Seghelijn ende sijn paert mede,

 

Mer dat ors strecte sijne lede

 

Den Sarrasinen te ghemoet,

 

Datter schiere onder die voet

 

Laghen meer dan twintich teenre somme.

2210

Nu hebben si al om ende omme

 

Seghelijn bestanden in dat crijt

 

Alse die den ridder draghen nijt.

 

Si pijnden hem alle te vellen tors,

 

Dies hem vele was te wors.

2215

So wie sloech op die covertuer,

 

Hem brac sijn swaert in corter uer

 

So deden speren ende kniven:

 

Tors moeste sonder wonden bliven.

 

Dat docht die menighen wonder groet.

2220

Seghelijn sloecher vele doet,

 

Daer en was niet dat teghen helt.

 

Niet mere dan aen een aenbelt

 

Mochtmen der covertuer ghenaken:

 

Hare speren dat si braken.

2225

Seghelijn was int sienste vele:

 

Mer God was hovet van den spele.

[p. 31]

 

⁺ Die Sarrasine dreven seer

 

Ende seiden alle: ‘Nemmermeer

 

So en wort dese dief ghemaet!

2230

Merket hoe hi hem ghelaet

 

Ende slaet noch so grote smeten!

 

Nochtan moghen wi wel weten,

 

Dat hi ons heeft ghemaect onblide,

 

Ende wel veertich van onser side

2235

Doet ghesleghen na sijn ghevoech,

 

Al sonder die hi ghisteren sloech.

 

Nochtan vecht hi in dier ghebare,

 

Of hi nu eerst ghecomen ware

 

In den wijch ende hijs begonste!’

2240

Alse hem niement ghemeesteren conste,

 

Doen vloghen si alle gader,

 

Ende doen sprac Seghelijns vader

 

Te sinen ghesellen: ‘Volghet mi an!

 

Bi den vader, die mi ghewan.

2245

Ic selen doden of hi mi!’

 

Als dat sach die deghen vri,

 

Was hem te moede sere onsochte,

 

Datten sijn vader selver versochte.

 

Doen peinsde aldus die jonghelinc:

2250

‘Nu wouts God te deser dinc,

 

Hoe dat mi nu sal vergaen.

 

Minen vader en wil ic niet slaen.

 

Hi en kent mi niet, so doe ic hem;

 

Sloech icken doet, ic seker bem,

2255

Gods vrient en werdic nemmermeer.’

 

Blensefluer doghede groet seer,

 

Als si sach haren man

 

Tkint bestanden dat hi wan,

 

Dat was rouwe boven rouwe!

2260

Doe sprac aldus die edel vrouwe:

 

‘Ay God Here! of ghijs machtich sijt,

 

So ghetroest in desen strijt

 

Seghelijn, dat hi verdrive

 

Sinen vader of ontlive,⁺

2265

Dat waer mi liever, dan hi ginc tonder.’

 

Nu hoert hier groet wonder:

 

Prides quam, die coninc,

 

Op Seghelijn den jonghelinc.

 

Seghelijn warp den scilt om hals,

2270

Om te scouwen meer onghevals.

 

Ende sijn vader volghedem naer

 

Ende gaf hem slaghe swaer,

 

Mer hi en weerde hem niet een twint.

 

Dus dede hi als een goed kint:

2275

Hi decte hem ende liet hem slaen.

 

Daer moest Seghelijn ontfaen

 

Wonden achte in sijn lijf.

 

Prides sprac: ‘Hoerdijt, keitijf!

 

Verweerdu of ghi sijt al doet.’

2280

Seghelijn sprac: ‘Doer ghenen noet,

 

Coninc here, en wil ic u slaen.

 

Mijn ridderscap heb ic ontfaen

 

Van u; sloech ic u, so waer ic sot.

 

U te slane verbiet mi God.’

2285

Als dit die coninc Prides hoerde,

 

Jammerdem sere van den woerde,

 

Dat Seghelijn te hem daer sede:

 

Die nature wrochter mede,

 

So dat hi seide: ‘Seghelijn,

2290

Bi Mamet, den here mijn,

 

Du bist int herte so noyael,

 

Dat mi ontfermet dijnre tael,

 

Ende ic bids u, coene deghen,

 

Vergheeft mi, dat ic u heb ghesleghen;

2295

Het is mi leet ende berouwes.’ -

 

‘Ay coninc here, dattu scouwes

 

Die rechticheit,’ sprac Seghelijn,

 

‘Des danckic Gode den maker mijn,

 

Die u dat herte heeft verleent.’

2300

Die coninc van groten moede weent,

[p. 32]

 

⁺ Dat Seghelijn seide Gode danc.

 

‘O wach,’ seit hi, ‘dits bedwanc,

 

Dat mijn herte is so sere partien

 

Teghen mijn sin, des moet ic lien.

2305

Die oetmoedicheit die hi doet

 

Maect mi enen saechten moet;

 

Dat hi hem aen Gods wet wilt versellen,

 

Dat doet mi therte binnen quellen:

 

Dus strijt mijn herte ende mijn moet,

2310

Dat ic hem yan quaet noch goet.

 

Nu laet ic der doghet verwinnen.’

 

Dus voeren si te Jherusalem binnen

 

Daer Seghelijn wale was ontfaen

 

Van sijnre moeder, die was ghestaen

2315

Ter valbrugghen, en lieghe u twint;

 

Si seide: ‘Willecoem, lieve kint!’

 

Alsoet haer uten monde scoet,

 

Seghelijn wart van scaemten roet

 

Van den woerde, dat si sede.

2320

Dit mercte die valsce Robolijn mede,

 

Dat Seghelijn sijn verwe verghinc.

 

Robbolijn seide: ‘Heer coninc,

 

Sijt des seker op mijn lijf,

 

Mijn vrouwe mint desen keitijf,

2325

Ende si sal hem verscaken,

 

Ende u soe veel te doene maken,

 

Ghi en gheneses nemmermeer;

 

Of ghi wilt, wachtes u, heer.’

 

Die coninc seide: ‘Ic wilt verstaan

2330

Bat dan ic hebbe ghedaen.’

 

Sere mercte Seghelijn,

 

Dat teghen hem sprac Robbolijn;

 

Want hi wel sach aen sijn ghelaet,

 

Wat hi seide, dat was quaet.

2335

Te doene so hads die jonghelinc,

 

Dat hi mercte alle dinc.

 

Daer wasser vele binder saten

 

Die Seghelijn harde sere haten.⁺

 

Seghelijn dede in corten stonden

2340

Sijnre moeder heelen die wonden,

 

Die hem sijn vader hadde ghegheven.

 

Els waer hi onghewont ghebleven,

 

En hadde sijn vader niet ghedaen,

 

Want hi en wil op hem niet slaen.

2345

Van wonden (?) was hi sere ghewont.

 

Sijn moeder gaf hem in corter stont

 

Een cruyt teten ende hi ghenas.

 

Daer hi dus bi sijnre moeder was,

 

So weende die scone Blensefluere:

2350

‘Moeder,’ seit hi, ‘onlanghe ure

 

Sal ic moghen bi u bliven,

 

Want men soude mi ontliven;

 

Si haten mi alle die hier sijn.’

 

Doen sprac si te Seghelijn:

2355

‘Aey, lieve kint, op hoveschede,

 

So laet mi dan varen mede

 

So waer dat ghi u bekeert.’

 

Seghelijn sprac: ‘Moeder, ontbeert

 

Deser spraken, des bid ic u.

2360

Werwaert soudic leiden u,

 

Daer ghi vont, dat ghi hier sout laten?

 

Na dien dat si mi alle haten,

 

Soe sal ic soeken aventuer.

 

Ende weet wel, moeder Blensefluer,

2365

Mach ic sulc aventure venden,

 

Cortelijc sal ic weder wenden

 

Ende u halen, sijt des vroeder.’

 

Doen so custe hem sijn moeder

 

Hertelike, en lieghe u twint,

2070

Ende si seide: ‘Lieve kint,

 

Suldi mijns dan niet vergheten?’ -

 

‘Nenic, moeder, dat moet God weten,’

 

Ende hi cussede haer mettien.

[p. 33]

 

⁺ Dat heeft Robbolijn ghesien;

2375

Hi liep saen toten coninc,

 

Ende dede hem sien die dinc.

 

Als hi dus hevet ghewacht,

 

Die coninc seide: ‘Ic sal te nacht

 

Seghelijn doen benemen tlijf;

2380

Enter felre vrouwen, mijn wijf,

 

Sal ic in enen tor doen sluten.

 

Si en coemter in seven jaren buten,

 

Omdat si mi dit heeft ghedaen.’

 

Nu moet God in staden staen

2385

Seghelijn, hi heves noot.

 

Hem is ghemict, die bitter doot

 

Te doene in deser nacht,

 

Ten si offen God ghewacht.

 

Als die coninc hadde ghesien

2390

Sijn wijf cussen, ghinc hi vlien,

 

Ende hadde enen droeven moet.

 

Hi en seider toe quaet noch goet.

 

Dat was bedi, want hi en mocht.

 

Sijn herte swoer hem sere onsocht;

2395

Den jongelinc en dedijs gheen ghewach.

 

Als hine tusscen den oghen sach,

 

So was sijn evelmoet ghedaen.

 

Men decte tafel ende ghinc dwaen.

 

Seghelijn quam voert met sinne

2400

Ende met hem die coninghinne,

 

Te wien hi droech groten nijt.

 

‘Vrouwe,’ seit hi, ‘ter quader tijt

 

Legdi al den dach in clusen,

 

Ghi slacht den katten die willen musen,

2405

Dat ghi so gherne in cameren sijt.’

 

Seghelijn sprac in corter tijt:

 

Hieraen en is niet mesdaen;

 

Here, wildijt te recht verstaen:

 

Si heeft ghevraeght mijn avontuer,

2410

Dat ic vonden heb wel suer,

 

Buten der stede heden ere.

 

Coninc Prides, edel here,

 

Al waer ic bi haer seven jaer,⁺

 

Ghi en dorst hebben ghenen vaer,

2415

Dat ic haer dede, sijt des vroeder,

 

El dan of si waer mijn moeder,

 

Sijt des seker, coninc fijn.’

 

Doe antwoerde Robbolijn,

 

Die quade felle verrader,

2420

Hi seide: ‘Wi saghen beidegader,

 

Ic ende mijn here die coninc,

 

Quaet onwettich vondelinc,

 

Dat ghise cusset aen horen mont.

 

Menichwerf, dat si u cont,

2425

Na cussen,’ seide die verrader,

 

‘Pliet men te doen, weten wi algader,

 

Der minnen spel, weet voerwaer.’ -

 

‘Feloen, ghi moet hebben een quaet jaer,’

 

Sprac die coene Seghelijn.

2430

‘Bastaert, fel truwant, het sijn

 

Menighe, die te gader spreken,

 

Helsen, cussen, sonder treken,

 

Deen den anderen in goeder manieren.

 

Sonderlinghe cussen sijn viere:

2435

Cussen van moeder, cussen van lieve,

 

Cussen van peise, cussen van grieve,

 

Als een mensce heeft ghesijn

 

In pinen groet,’ sprac Seghelijn,

 

Ende hi coemt, daer menne kent,

2440

So custmenne om sijn torment,

 

Dat hi leet, te doen vergheten.

 

Mer dat moet onse Here weten,

 

Dat ic se cusse in goeder saten.’

 

Robbolijn seide: ‘Ghi doet onmate,

2445

Dat ghi des conincs wijf wilt vrien.’ -

 

‘Aey, God moet u vermaledien,’

 

Sprac die coene Seghelijn.

 

Hi toech ute dat sweert sijn,

 

Ende cloefdem thovet toten tanden.

2450

‘Felloen,’ seidi, ‘om mine scande

 

Hebdi ghesproken, dit is die boete!’

[p. 34]

 

⁺ Doen viel hi doet voer sconincs voete.

 

Des had die coninc swaer verdrach,

 

Als hi dit met oghen sach.

2455

Nochtan en mocht hire niet toe spreken.

 

Tsweert heeft hi inghesteken

 

In die scede, die jonghelinc,

 

Want het altoes aen hem hinc,

 

Waer hi was ende waer hi stoet;

2460

Want hi was te voren vroet,

 

Dat hi daer niet was ghemint.

 

Seghelijn sprac: ‘En belcht u twint,

 

Dat ic sloech desen verrader.’ -

 

‘Nenic niet,’ sprac sijn vader,

2465

‘Hi verdiendes wel met woerden.’

 

Alle, diene spreken hoerden,

 

Hem docht wonder, dat hi sprac

 

Entie menighe hads onghemac,

 

Dat die coninc niet wil wreken,

2470

Mer si en dorster niet toe spreken,

 

So ontsaghen si den jonghelinc.

 

Doe gheboet die coninc,

 

Dat men graven soude den doden,

 

Ende Seghelijn niet misbode,

2475

Ende alsoe waest ghedaen;

 

Ende doe ghinc men eten saen.

 

Eten, drincken wasser ghenoech,

 

Mer die coninc niet en verloech

 

Noch en verblide van der feesten,

2480

Mer hi peinsede, seit die jeeste,

 

Dat hi snachts Segheline

 

Beraden soude grote pine,

 

Dat hi smaken soude die doet.

 

God die cleen weet ende groet

2485

Wat ghesciet, hoert wat hi dede:

 

Een enghel seinde hi daer ter stede

 

In der ghelike van een hert.

 

So ghedaen noch so versiert (?)

 

En was noyt hert, sijt des vroet,

2490

Want in sijn voerhoeft stoet

 

Ghewrocht taenscijn ons Heren;⁺

 

Dat dede God Seghelijn ter eeren

 

Enten coninc Prides te toerne.

 

Dertien telgher waren aen sijn hoerne;

2495

Het was wit, scoen utermaten.

 

Si spronghen al op in der saten

 

Ende volchden den herte naer.

 

Seghelijn liep vaste daer:

 

Sijn paert stont ter selver ure

2500

Verdect metter witter coverture,

 

Want noyt af en dede man.

 

Seghelijn reet vaste an

 

Na den hert met Glorifiere.

 

Voer alle die ander was hi sciere

2505

Ghereden ene grote mile.

 

Doen sach hi ter selver wile

 

Den hert staen op een velt breet;

 

Na Seghelijn dat hi ontbeet.

 

Doe sprac thert met soeter sprake:

2510

‘Seghelijn, rijt al met ghemake.

 

Ic bin een enghel van Gode ghesent;

 

Hi doet u bi mi bekent,

 

Dat ghi ter stat niet weder en keert,

 

Of ghi souter mede sijn onteert.

2515

U vader soude u doen verslaen;

 

Dit doet u God bi mi verstaen

 

Ende te weten, als sijn vrient.

 

Nu doet soe, dat ghi hem dient.’

 

Doe viel ter eerden die jonghelinc.

2520

‘Ontbiet God mi dese dinc,’

 

Sprac Seghelijn, ‘dies moet hi

 

Lof ende eer hebben, die mi

 

Vercoren heeft te deser eeren.

 

Nu en weet ic wat doen, Here!

2525

Ic bin bloet sonder wapijn.’

 

Die enghel sprac te Seghelijn

 

Ende seide: ‘Vrient, coemt hare;

 

Die beste wapen, die beste ghegare

 

Suldi hebben, die noyt man droech.

[p. 35]

2530

⁺ In ghenen bosch gaet; u ghevoech

 

Suldi daer vinden, des sijt vroet.

 

Die halsberch is soe goet,

 

Nemmermeer en mach hi breken,

 

Met sweerden noch met speren steken.’

2535

Het was wit als een swane.

 

Roede crucen stonden daer ane,

 

Alsoe roet alse een bloet.

 

Een perpoent vant hi daer goet,

 

Een plate ende enen helm van stale;

2540

Cousen, scilt, weet dat wale,

 

Wit, van silver daer in een cruys.

 

Ende taenscijn ons Heren Jhesus

 

Stont gheprent in vier quartieren

 

Binnen den cruce in dier manieren.

2545

Met rechte mach men goet loven

 

Sinen wapenroc, dat hi boven

 

Sinen wapinen anedoet;

 

Menich cruce scoen ende goet

 

Van roden goude op dat witte.

2550

Taenscijn ons Heren even ghedichte

 

Stoeter aen van scoenre ghedane.

 

Het was witter dan een swane,

 

Al dat hi voerde ende droech.

 

Therte in sinen buke loech,

2555

Omdat hi hadde sulc abijt.

 

Die enghel sciet van hem ter tijt

 

Ende hiet hem, dat hi niet en keerde

 

Ter stat weder, ende hem verseerde

 

Herte, sin ende sinen moet,

2560

Dat hi dus sijnre moeder goet

 

Laten moeste in dat verdriet.

 

Doen sprac aldus dat coene diet:

 

‘Ay God here, ghi sijt so machtich,

 

Nu moeti mi maken crachtich,

2465

Dat ic u diene tuwer eeren.

 

Ter stat en wil ic niet wederkeeren

 

Tote vader ende moeder.

 

Ghi sijt, here, daer af vroeder,⁺

 

Watter na af comen mochte.

2570

Nu ben ic in dien ghedochte

 

U te dienne sonder verlaet.

 

Ghi sijt hulpe, troest ende raet

 

Van alre werelt,’ sprac Seghelijn.

 

‘Nu moeti voert mijn troester sijn.’

2575

Nu hoert van Prides, die sochte

 

Den hert al omme, mer hi en mochte

 

Niewer vinden noch die sine.

 

Verloren hebben si Segheline

 

Binden foreest, si en wisten waer.

2580

Si sochtene al omme hier ende daer,

 

Ende als mens niet vinden en can,

 

Doen reet die coninc ende menich man

 

Binder stat, daer si waren eer.

 

Die hadde ghesien dat seer,

2585

Dat Blensefluer, die vrouwe, dreef

 

Om dat Seghelijn after bleef,

 

Ende hi niet en keerde weder!

 

In onmacht viel die vrouwe neder.

 

Doe si bequam van den sere,

2590

Riep si: ‘Seghelijn, lieve jonchere,

 

Sal ic u spreken nemmermeer?

 

Nu alre eerst so heb ic seer

 

Iut herte mijn, dat ic verdwine.

 

Ghi sijt comen tuwer pine,

2595

Dat ducht ic sere, lieve kint.

 

Met rechte heb ic u ghemint,

 

Want ic u sere hebbe besuert.

 

Na mi sidi ghenatuert,

 

Des bin ic seker ende vroet.’

2600

Doe die coninc dat verstoet,

 

Seide hi: ‘Vrouwe putertiere,

 

Sijn dustanich u maniere,

 

Dat ghi mint den vondelinc?’

 

Die vrouwe antwoerde den coninc:

2605

‘Hets wel recht, dat icken minde,

[p. 36]

 

⁺ Want ic noyt en ghenen kinde,

 

Die mi beter docht van wesen.’ -

 

‘Vrouwe, het is ghedaen met desen,

 

Hi is doot, u poytier.

2610

Ic sal u doen bernen in een vier,

 

Dat ghi mi dus hebt verhoert,

 

Ende dus scandelijc misfoert.’ -

 

‘Coninc here, ic en doe;

 

Also help mi God, ic en hadder toe

2615

Nichtemeer dan te minen kinde,

 

Doer al dat icken sere minde.

 

Het dede sijn edele nature.

 

Ay, scone lichaem, edel figure!

 

Sidi doot, soe isset tijt,

2620

Dat ic u volghe daer ghi sijt,

 

Ende laten onse siele sijn te gader.’

 

Doen sprac Prides, Seghelijns vader,

 

‘Ghi wort verbarnt aen enen stake.

 

Ic hore wel aen uwe sprake,

2625

Dat hi was uwer herten kies.’

 

Die vrouwe sprac: ‘Ten is gheen verlies,

 

Al stervic, indien dat hi

 

Doet es, mijn lief, die so vri

 

Was dat icken had ghemint

2630

Met goeder herten, oft waer mijn kint.’

 

Die coninc dede ter selver uren

 

Sijn wijf die scone Blensefluere

 

In enen toren vast besluten,

 

Ende swoer dat sire niet quame buten

2635

Bin haren live nemmermeer.

 

Eten ende drincken dede haer die heer

 

Van buten gheven, dat is waer.

 

Si lacher binnen seven jaer;

 

Harde groet was haer karmen.

2640

Si seide: ‘Jhesu, wilt mijns ontfermen!

 

In mine hulpe moeti sijn.’

 

Doen sprac die vrouwe: ‘Seghelijn,

 

Nu alre eerst so heb ic seer!

 

Ic bevele u onsen Heer,

2645

Sidi levende of sidi doot.⁺

 

God brenghe u uyt alre noot!

 

Noch so hopic dat ghi leeft;

 

God die peis van herten gheeft,

 

Moet u gheleden, lieve sone.

2650

Ghi waert mijn troester entie gone,

 

Die mi dede leven sochte.

 

Mijn ghepeins ende mijn ghedochte

 

Was, dat ic soude hebben ontfaen

 

Kerstenheit; nu eest ghedaen:

2655

Doepsel en mach ic niet ontfaen;

 

Lieve kint, ghi sijt mi ontgaen.

 

Dat dunct mi wesen onhoveschede,

 

Dat ghi mi niet gheleit hebt mede

 

Uter noet, daer ic in bem.

2660

Die here die in Jherusalem

 

Was ghedoet op enen dach,

 

Ende alle dinc volleesten mach,

 

Die moet mi torment soe groet

 

Seinden toe voer mine doet,

2665

Dat ic na dit corte leven

 

Te sijnre bliscap si bescreven!

 

Al ben ic nu hier ghevaen,

 

Ende gheen doepsel mach ontfaen,

 

Dat herte mijn heb ic gheset

2670

Aen hem, die sterf om die wet

 

Van Kerstenheit, ende die ons cochte.

 

Ende hi kennet alle ghedochte

 

Van herten ende dat ghepeins.

 

Soe is hem cont, dat ic seins

2675

Van hem houde ende leene.

 

Ende anders ghenen God en meene

 

Noch en kenne over God dan hem,

 

Die hier in Jherusalem

 

Was ghepijnt, daer ment sach

2680

In die weke opten vridach,

 

Die goet noemt die werelt wijt;

 

Mer die Joden, des seker sijt,

 

Hietene goet, mer twas in quade,

[p. 37]

 

⁺ Dat si den goeden verdaden,

2685

Die tonder dede hare wet.

 

Die kerstene gheloven bet

 

Den vridach ende hietene goet,

 

Want si kennen, dat God sijn bloet

 

Om ons storte ende ontfinc die doot,

2690

Om ons te lossene uter noot

 

Ende uter hellen, ons armen keitiven.

 

In dit ghelove wil ic bliven.

 

Dus mach hi met rechte goet wel heeten

 

Die vridach, als die profeten

2695

Ons orconden ende bescriven.

 

In desen ghedochte wil ic bliven.

 

Lieve kint, Seghelijn!

 

Nu moet in u gheleide sijn

 

Die selve here, die sijn bloet

2700

Storte opten vridach ende maecten goet.’

 

Dit sprac si ende wenede sere.

 

 

 

Nu hoert van Seghelijn den jonchere,

 

Die harde groten rouwe dreef.

 

Sijn handen hi te stucken wreef,

2705

Datter ute ran dat bloet,

 

Omdat hi sijnre moeder goet

 

Niet en sprac, eer hi wechvoer.

 

Therte in sinen buke swoer.

 

Doe peinsede dus die jonchere:

2710

‘Mi es beter dat ic kere

 

Ende mijnre moeder spreke,

 

Al soudicker omme jammerleke

 

Sijn ghewont ende doet ghesleghen.’

 

Doe keerde om die coene deghen

2715

Ende soude riden in die stede.

 

Doe quam een enghel ende sede:

 

‘Hoerdijt, Seghelijn, joncheer?

 

Ter stat waert niet en keer:

 

Dat ontbiet u ons Here God.

2720

Doedijt oec, du biste sot:

 

U soude ghescien veel rouwen.

 

Ghi en moeght nemmermere scouwen⁺

 

Vader noch moeder op ghenen dach,

 

Ghi en sout hem gheven den dootslach.

2725

Scouwe tlant ende die stede.’

 

Als dit die enghel te hem sede,

 

Wart sijn rouwe noch so groet:

 

‘Ach!’ seiti, ‘aen mine doet

 

En laghe niet een vingherlijn.

2730

Mer soudic vader ende moeder mijn

 

Doetslaen, of ic se saghe?

 

So ist mi beter, dat ic verdraghe

 

Desen rouwe, so ic best mach,

 

Ende peinse voert nacht ende dach,

2735

Dat ic en hebbe vader no moeder

 

No vrient noch maech, noch suster noch broeder,

 

Die mi bestaen te tienden lede.

 

Mijn lijf is al vol jammerheden,

 

Dat mi aldus ghescepen staet.’

2740

Sine oghen hi opwaert slaet

 

Tote Gode ende seide:

 

‘O God der drievoldichede,

 

Die sinen soen verholen helt,

 

(Als ons die scriftuer vertelt)

2745

Teghen den enghel toter stont,

 

Dat ghi Gabriel maket cont,

 

Dat ghi wout gheboren sijn

 

Vander soeter maghet fijn,

 

Diemen noemet sinte Marie; -

2750

So bid ic u, hout mi vri,

 

Dat ic blive sonder vreese,

 

Want ic bin een arme weese.

 

Na dien dat mi God ontboot,

 

Dat ic vader ende moeder doot,

2755

Of ic se sien mach nemmermere,

 

Des bid ic u, aelmachtich here,

 

So waerlijc als ghi verholen helt

 

Uwen soen in u ghewelt

 

Teghen die enghel na uwen wensce; -

[p. 38]

2760

⁺ Dat sceen wel als ghi maect den mensce,

 

Daer die enghelen saghen toe,

 

Van der eerden, ende seit doe:

 

“Faciamus hominem ad ymaginem

 

Et secundum nostram similitudinem:

2765

(Weten maken den man ende ymagineren

 

Na onse ghelike),” sprac die Here.

 

Dit sprac hi tot hem selven daer.

 

Hier moechdi weten die reden claer,

 

Dat hi sprac na die waerhede

2770

In hem tot sijnre drievoldichede.

 

Die enghel waende na die waerheit,

 

Dat hijt tot hem hadde gheseit,

 

Dat si souden toesien van den werke.

 

Mer die enghelen begonsten merken,

2775

Dat hi maecte vleesch ende bloet.

 

Doe waren si der reden vroet,

 

Dat God te hem selven sede,

 

Want denghel was sonder menscelichede,

 

Dan was God onse Here niet.

2780

Scouwet, merket ende besiet

 

In desen saken meer no min,

 

Dat God was sonder beghin.

 

Ende daertoe wesen sal sonder einde.

 

Als God die siel in Adam seinde,

2785

Ende die enghelen tsaghen van hemelrijc,

 

Peinseden si: “Dats ons ghelijc.”

 

Doe so werden die enghel verblint.

 

Nochdoe en was niet bekint

 

Die menscheit, mer als die tijt

2790

Quam dat God onse abijt

 

Wilde ontfaen ende sijn gheboren,

 

Opdat die menscheit niet en waer verloren,

 

Doe so wart hi in aertrike

 

Verbaert eer dan in hemelrike.

2795

Doen seide God ten sone sijn:

 

“Hemel ende eertrijc is dijn,”

 

Dat was, als hi was gheboren.⁺

 

Als dat die enghelen verhoren,

 

Waenden si, dat hijt te hem had ghesproken.

2800

Die vrucht verholen wart doen ontploken,

 

Dat si wel saghen, sijt seker das,

 

Tkint dat van Marien gheboren was,

 

Sitten in des vaders scoet.

 

Doen so was daer bliscap groet.

2805

Die enghelen songhen doe alsoe:

 

Gloria in excelsis Deo,

 

Et in terra pax hominibus.

 

(Dese woerden bedieden aldus:

 

Bliscap si Gode in hemelrijc

2810

Ende peis den Inden van eertrijc.)

 

Alsoe waerlike als dit es waer,’

 

Sprac die ridder, ‘so moet ic daer

 

Metten enghelen algader

 

Ontfaen sijn als kint ende ghi mijn vader

2815

Bliven moet hier ende daer;

 

So moet ic mijn pine swaer

 

Al vergheten ende mijn vreese,

 

Al bin ic ter werelt weese.

 

God Here, als gi hadt verclaert

2820

Den menschen ende den enghel verbaert,

 

Doen si self verholen wisten

 

Der menscen behoeften, doer den twiste,

 

Die gheweest hadde menich jaer, -

 

Ghi ghedoghet openbaer

2825

Dat men uwen sone hinc,

 

Ende aent cruce die dood ontfinc.

 

Suver bloet quam uyt uwen live,

 

Dat gheboren was van den wive,

 

Uwer moeder, sente Marie,

2830

Dat die Joeden bi hatie

 

Ute uwen soeten live traken,

 

Als ghi die bitter doot wout smaken.

 

Doen quam bloet in vaders scoet,

[p. 39]

 

⁺ Des bin ic seker, also groet

2835

Als ute uwen live dranc;

 

U gheest voer ute ende ghinc den ganc

 

Ter hellen, halen sine vrient.

 

Dus heeft God den mensch ghedient

 

Ende ontfaen doer ons die doot.

2840

Die gheest quam daer uut uwen scoot,

 

Ende beette in bloet van medicine,

 

Dat hi doer ons gaf met pine.

 

In den gheest het weder trac.

 

Doe voer die gheest daer hi uutbrac

2845

Int soete vleesch, daert was gheleghen

 

Int graf, doerhouwen ende doersleghen.

 

Tfleesch ontfinc weder lijf,

 

Dit moet gheloven man ende wijf,

 

Want men opten Pasendach

2850

Vijfwerven met oghen sach.

 

(Des keert hem om, des sijt ghewesse,

 

Die priester vijfwerf in die messe,

 

Dat aensicht ten volke waert.)

 

In den Pasendach was verbaert

2855

Den enghelen dat ghi waert drievuldich.

 

Ay, God Here! wi sijn u sculdich

 

Te dancken utermaten seer,

 

Dat ghi ons voer den enghelen deet eer.

 

Altoes sidi personen drie,

2860

Een enich God; nu horen wi

 

Drie missen singhen opten kersdach

 

Enen priester, ende nemmeer en mach

 

Binnen den jare dit ghescien.

 

Die eerste misse, hoert na mien,

2865

Bediet ons, als ic eerst sprac,

 

Dat God sinen soen ontstac

 

Den enghelen te smenscen profite.

 

Ter stont, dat God ten abite

 

Van Marien wart gheboren,

2870

Selmen dander misse horen.

 

Die derde singht men opten dach

 

Gode teeren, die ons versach

 

Voer den enghelen, dats waerheit⁺

 

Ende ons sine drievoudicheit

2875

Verbaerde voer den enghel sijn.

 

‘Also waerlijc,’ sprac Seghelijn,

 

‘Ende ghi ons dese ere daet,

 

So bid ic u dat ghi mi beraet

 

Als die vader doet sijn kint,

2880

Ende mi also vaderlike mint,

 

Dat ics blive sonder vreese,

 

Ghi kent wel, dat ic bin weese.’

 

 

 

Als hi dese bedinghe had ghedaen;

 

Ghinc hi tors met sporen slaen.

2885

Hi reet in wout ende in boscaelgen

 

Seven daghe sonder vitaelge.

 

Armoede doghede Seghelijn.

 

Hi at crude ende rasijn

 

Alsulc, als hi vant int wout.

2890

Doe vakede den ridder stout

 

Ende ghinc slapen op sijn scilt.

 

Binnen dat dus sliep die ridder milt,

 

Quamen vijftien scakers ghegaen,

 

Ende saghen Glorifier daer staen.

2895

Doe sprac die een van den vijftien,

 

Die dat ors hadde versien:

 

‘Bi Mamet,’ seit hi, ‘gheent paert

 

Scijnt starc ende van snelre vaert,

 

Dat willic hebben in mijn bedwanc.’

2900

Een ander daer vore spranc,

 

Ende sede: ‘Ic salre aen hebben deel.’

 

‘Ondanc hebbe u museel,’

 

Sprac die derde, ‘wat men seghet,

 

Ghenen ridder die ghinder leghet

2905

Sallic nemen die wapen sijn.’

 

Die vierde seide: ‘Wat, wert mijn!

 

Ghi rekent saen dit ghelach.

 

Ic moet hebben quaden dach,

 

Of icker verder omme ga.

2910

Diet winnen wil, die taelder na!’ -

[p. 40]

 

⁺ ‘Dat sijn wi,’ spraken die drie;

 

Tot orse liepen si,

 

Ende si waenden harde sciere

 

Wech leiden dat ors Glorifiere.

2915

Mer het verhief sinen rechteren voet,

 

Ende sloech den ghenen die bi hem stoet,

 

Dat hi viel ter eerden doot.

 

Opten anderen dattet scoet,

 

Die den breidel had in die hande

2920

Ende beet hem tore af totten tanden,

 

Ende deder hem mede grief.

 

Doen spranc after die felle dief

 

Ende soude gaen te Segheline

 

Om te nemene sijn wapine,

2925

Mer dat ors daer teghen liep.

 

Seghelijn die vaste sliep,

 

Wart ontwake biden lope,

 

Ende sach staen tenen hope

 

Dertien dieve van leden groet,

2930

Ende enen anderen die daer lach doot,

 

Ende dien dief die hadde verloren

 

Tore sijn: men mochten hoeren

 

Driven gheroefte ende carijn.

 

‘Helpe God,’ sprac Seghelijn,

2935

Ghi hebt mi wel verwacht hier!’

 

Doe custi tors Glorifier

 

Ende hi seide: ‘Wel lieve wrene,

 

Ghi ende ic sijn hier allene;

 

Nu moetewi die dertien bestaen.

2940

Of God wil, ic sal se slaen,

 

Dat si verliesen sullen tlijf.

 

Hier so leghet een keytijf,

 

Dien ghi sloeghet, des hebt ghi lof,

 

Ende desen beet ghi sijn ore of;

2945

Dese bederve hebdi mi ghedaen.

 

Nu willic dese selve slaen.’

 

Seghelijn sprac: ‘Wat doedi hier?

 

Mi dinke, ghi hebt quaden tier;⁺

 

Hoe ist met u aldus ghestelt,

2950

Dat ghi mi wilt doen ghewelt,

 

Want ic u noyt quaet en dede?

 

Ic bid u, laet mi doch in vrede.’

 

Doe spraken die dertien dieve:

 

‘Dat ors heeft ons brocht in grieve,

2955

Ende doet ghesleghen onsen compein;

 

Dat moeti ontghelden, vilein.’

 

Seghelijn seide: ‘Ic en sal,

 

Scande ende kenlijc ongheval

 

Moet u ghescien, dat ghijt spraect.’

2960

Ten dieven waert dat hi hem maect,

 

Hi sloech den enen op sijn hoeft,

 

Dat hijt hem toten tanden cloeft.

 

Den anderen sloechi mits ontwee.

 

Den derden dede hi so wee,

2965

Dat hi nemmermeer ghenas;

 

Hi viel neder doot int gras.

 

Den vierden sloech hi doot mede.

 

Dandre bleven op die stede,

 

Mer die achterste waende vlien.

2970

Dat ne mocht hem niet ghescien:

 

Hi moest bliven op dat velt.

 

Hi sloechene met ghewelt,

 

Dat hine hoefdeloes maecte.

 

‘Mi dunct, dat ic di gheraecte’,

2975

Sprac die coene Seghelijn.

 

Dander liep wech, diet ore sijn

 

Had verloren, te sinen ghesellen

 

Ende ghinc hem dit wonder tellen,

 

Daer si waren bleven achter,

2980

Want si spieden om menichs lachter,

 

Ende roefden alrehande lieden.

 

Doen spracker een: ‘Wi willen spieden

 

Den quaden recke; hi is so starc,

 

Dat hi hem dertiene in een parc

[p. 41]

2985

⁺ Doet sloech na sijn ghevoech.’

 

Doen sprac die ander: ‘Sijn ors sloech

 

Onsen lieven gheselle doot

 

Ende mi dede het desen noot,

 

Wantet mi mijn ore aftrac.’

2990

Dander doe weder sprac:

 

‘Weti of hi hier iet coemt?

 

So is hi alop verdoemt;

 

Al is hi van herten coen,

 

Wi sulne verleden met traysoen,

2995

Of die duvel woude sijns!’

 

Ay God, ontferme Seghelijns,

 

Dat hi niene si ghescent!

 

Van hongher doghede hi torment:

 

Hine at binnen seven daghen broet,

3000

Al had hi den hongher groet;

 

Des en derf u verwonderen niet.

 

Nochtan dreef hi meer verdriet

 

Om sijn ors dan om hem.

 

Seghelijn van Jherusalem

3005

Sal nu cortelijc daer gaen,

 

Daer hi fellike wart bestaen.

 

 

 

Aldus reet die deghen stout

 

Een lanc stic doer dat wout,

 

Ende die sonne was langhe onder.

3010

Hoert, ic sal u scgghen wonder:

 

Met sporen noepte hi Glorifier.

 

Doen sach hi van verre vier

 

In een loedse ende hi sprac:

 

‘Ic hoep, wi sullen hebben ghemac,

3015

Noch tavont ende teten ghenoech.’

 

Sijn ors hem darwaert droech,

 

Tes hi in die loedse quam,

 

Ende alsen ghene dief vernam,

 

Die sijn ore hadde verloren,

3020

‘Ghesellen,’ seithi, ‘wacht u hier voren!

 

Dit is hi daer ic af seide,

 

Die onse ghesellen op die heide⁺

 

Doet sloech metter hant.

 

Hi voert enen fellen brant,

3025

Die beide stael ende yser snijt.’

 

Seghelijn aldaer toerijt,

 

Ende seide: ‘Ic groet u, heren, al.

 

Beide groet ende smal;

 

Ic bidde u, dat ghi mi gheeft

3030

Enighe dinc, daermen bi leeft,

 

Want ic heb den hongher groet.’

 

Elkerlijc hadde opten scoet

 

Sijn sweert ligghende aldaer.

 

Si seiden: ‘Beet ende coemt bet naer,

3035

Wi sullen u gheven dies hier is.’

 

Seghelijn beette, sijts ghewis,

 

Alse die tetene seer begheert;

 

Ende trac oec uyt sijn sweert,

 

Ghelijc den anderen, die daer saten

3040

Ter tafel, ende droncken ende aten,

 

Ende harde fellijc op hem sien.

 

Doen spac een van dien

 

Scakeren, die daer saten:

 

‘Ridder,’ seithi, ‘bi caritaten,

3045

Ghi en dorft niet trecken u sweert:

 

Hier en is niement, die u deert.

 

Dat wi dus sitten, dat doet ons noet;

 

Wi legghen in veeden groet,

 

Ende sijn altoes op onse waerde:

3050

Daerom ligghen onse swaerde

 

Op onsen scoot, ridder coen,

 

Op aventuer, of wijs hadden te doen.’

 

Seghelijn antwoerde mettien:

 

‘Also moet mi goet ghescien,

3055

Recht also is mi ghesciet.

 

In kenne al mijn vianden niet,

 

Dus ben ic, broeder, u veynoet.

 

Mijn sweert sal legghen op mijn scoet,

[p. 42]

 

⁺ Also wale als doet ghi,

3060

Nadien dat ghescepen si.’

 

Dus at Seghelijn ende dranc,

 

Ende peinsede dus, al sonder wanc,

 

In sijn ghedochte ende sinen moet,

 

Datter nemmer gheen is goet

3065

Van hem allen, die daer saten.

 

Si saghen fellike utermaten

 

Op Segheline, daer hi sat;

 

Hi sweech ende dranc ende at,

 

Ende liet hem haer erheit toghen.

3070

Emmer wacht hise metten oghen

 

Of sine iet souden bestaen;

 

Hi peinsde, hi soudese voren slaen.

 

Tusscen appel ende hilte hout hi tsweert.

 

Daer en wasser gheen, hine begheert

3075

Seghelijn te brenghen in grieve.

 

Het waren al quade dieve,

 

Scakers ende moerdenaers.

 

Die grote duvel woude haers!

 

Si saten ende swollen van moede:

3080

Die hoessche ridder ende die goede,

 

Hi warp broet den orsse sijn.

 

‘Eet vaste,’ sprac Seghelijn;

 

‘Bi Gode, ghi sijts wale weert!’

 

Elc van den scakers verdroech tsweert

3085

Ende sijn alle opghestaen,

 

Om dat si Seghelijn wilden slaen.

 

Doe hi sach dat menne versochte,

 

Ten iersten slaghe dien hi brochte,

 

Sloech hi den meester op sijn hoeft,

3090

Dat hijt hem toten tanden cloeft

 

Ende hi doet ter eerden vel.

 

Alle die moerdenaren fel

 

Sloeghen op hem ende riepen: ‘Betaelt!’

 

Anderwerven hi verhaelt

3095

Enen slach, Seghelijn,

 

Dat si alle haren fijn

 

Moesten doen op die stede.

 

Sonder een dat was waerhede,

 

Die quaets wiste alte vele.

3100

Seghelijn sprac doe in spele⁺

 

Tot sinen paerde Glorifier:

 

‘Soete vrient, noch sijn wi hier

 

Onder ons tween al onghescent.

 

Dese hebben haer paeyment.

3105

Ic dancs Gode van den trone,

 

Dat ons comen is dus scone.

 

Nu moghen wi eten ons ghevoech;

 

Aets ende drancs is hier ghenoech,

 

Hier en is niement, diet ons weert.

3110

Danc hebbe dit goede sweert,

 

Dat so wel can dieven ghelden.

 

Si sullen op ons scempen no scelden,

 

Als si daden hier te voeren.

 

Si hadden in haer herte toren,

3115

Dat wi sonder betalen aten.

 

Si waren onhoefs, bi caritaten,

 

Dat si hiesschen haer ghelach

 

Voer maeltijt, des men noyt en plach

 

In goeden steden, eer no achter.

3120

Al hebben si scande ende lachter,

 

Si hebbent op ons wel verhaelt.

 

Si swighen stille, hets wel betaelt.

 

Ic sout hem ghelden, ghebrake hem iet.

 

Keitive,’ seit hi, ‘nu besiet,

3125

Offer enich quaet penninc si;

 

Ic salne wisselen, brencten mi,

 

Al eer ic sceide nu van hier.

 

Dat goede ors Glorifier

 

Stont ende neyede utermaten.

3130

Seghelijn gaf hem, bi caritaten,

 

Beide vleesch ende broet,

 

Want het had den hongher groet;

 

Het at, hi leide hem vele voren.

 

Seghelijn seide: ‘Ander coren

3135

Ne moeghdi hebben, Glorifier,

 

Dan vander spisen, die is hier.

 

So suldi hebben u ghevoech.’

 

Seghelijn haelde hem borns ghenoech;

 

Het at ende dranc ende was blide,

3140

Ende stont bi sijns heren side

[p. 43]

 

⁺ Ter tafelen, die scoen was ende groot.

 

Hine had ander scotel ghenoet.

 

Hi leide hem voer capoen;

 

Daartoe gaf hem die ridder coen,

3145

So dat nemmeer mochte tpaert;

 

Het stont ende lecte sinen baert.

 

Doe sprac Seghelijn ende loech:

 

‘Glorifier, hebdi ghenoech?

 

Dat en gheviel uwen ouderen nie,

3150

Dat si aten, seghic di,

 

Op dwalen scoen ende tafelen groet,

 

Capoenen, harsten, vleesch ende broet,

 

Mer ghi sijt des weerdich wale.’

 

Tors neyede na deser tale:

3155

Anderssins en const niet spreken.

 

In den alewiere heeft hi ghesteken

 

Beide broet ende capoen,

 

Teten als hijs had te doen,

 

Ende ghinc slapen al den nacht.

3160

Glorifier hevet ghewacht,

 

Tes het was claer sonnenscijn.

 

Doen hieft op die voete sijn,

 

Ende sloech teghen sijns heren scilt.

 

Doen ontspranc die ridder milt,

3165

Hi stoet op ende voer dan.

 

 

 

Nu hoert vanden scaecman,

 

Den fellen dief, die daer ontsloep:

 

Hi had vergadert enen hoep

 

Houts te barnen ende stonter bi.

3170

Hi seide: ‘Edel ridder vri,

 

Helpt mi op dit fardeel!’

 

Seghelijn beette sonder riveel

 

Ende soude helpen den quaden dief.

 

Als hi den fardeel ophief,

3175

Brocht hi enen knijf, van onder

 

Seghelijn te steken, hoert hier wonder.

 

Dit wert ghewaer die coene deghen

 

Ende heeft den knijf beseven.

 

Sine vuuste hi verdroech;

3180

Den keitijf dat hi sloech,⁺

 

Tusscen den halse ende den hoefde

 

Dat hine vanden live roefde.

 

‘Nu hout dit,’ sprac Seghelijn,

 

‘Ic waende, du goed hads ghesijn

3185

Ende du waers een verrader.

 

Aldus moeten si allegader

 

Varen die verradenisse plien!’

 

Hi sat op sijn ors mettien,

 

Ende reet acht daghe eer hi quam

3190

Daer hi ie creatuer vernam.

 

Tenden acht daghen quam hi ghereden

 

Opten inganc van eenre stede.

 

Hine vant man no wijf

 

Noch creature, die had lijf,

3195

No niement wandelen no gaen.

 

Hi sach die huyse al woest staen,

 

Ende doeren ende vensteren mede.

 

‘Nu help God,’ Seghelijn sede,

 

‘Wie heeft al dat volc hier doot,

3200

Dat hier behoerde clein ende groet?

 

Des wondert mi utermaten.’

 

Int uyteinde van eenre straten

 

Sach hi rooc opwaert slaen

 

Uter eerden ende hi reet saen

3205

Darewart, die ridder fijn.

 

Doen riep lude Seghelijn:

 

‘Wie es daer, hi spreke te mi!’

 

In die duwiere woende een vri

 

Deghen vroet, ende is een naen.

3210

Hi quam ute ende seide saen:

 

‘Ay, her ridder, niet voert en gaet!

 

Keer weder om u paert!

 

Wonder heeft mi harde groet,

 

Ghine waert langhe wile doet.

3215

Want hier en es niement int lant

 

Wonende, daert die tyrant

 

Clinckere ende Clinkaert weet,

 

Die beide fel sijn ende wreet,

[p. 44]

 

⁺ Roesen groot ende overdadich.

3220

Niement en sijn si ghenadich,

 

Si vermeten hem altehant,

 

Dat si sullen winnen tlant

 

Tote Romen der groter stat.

 

Want si weten wale dat

3225

Sine moghen niet verwonnen sijn,

 

Voer dat een kint coemt, Seghelijn,

 

Dies ic oec wel seker bem,

 

Wesende van Jherusalem.

 

Si hebben verstaen, coene deghen,

3230

Dat dit kint doot is ghesleghen,

 

Dat heeft die vader selve ghedaen.

 

Heer ridder, om dit verstaen

 

Sijn si blide, des sijt vroeder.

 

Het sijn beide Prides broeder,

3235

Dese twee ondadeghe tirant:

 

Dus hebben si verbrant dit lant,

 

Ende gheasselgiert ende tvolc versleghen.’

 

Doe sprac dus die coene deghen:

 

‘God onse Here salse plaghen.’

3240

Den aen begonst wel behaghen,

 

Alsi Gode verhoerde nomen.

 

Hi seide: ‘Ridder, sijt willecome,

 

Hets twintich jaer dat ic ghewach

 

Noeit hoerde, sonder op desen dach,

3245

Van Gode spreken, edel heer.

 

Ghi sijt hier wel,’ ende weende seer.

 

‘Dies hebt danc,’ sprac Seghelijn,

 

‘Nu biddic u, her deghen fijn,

 

Dat ghi mi wijst die rechte straten,

3250

Waer si wonen die Gode haten,

 

Ende dese ondaet hebben ghewrocht,

 

Ende dit vole ter doot ghebrocht,

 

Daer mi of jammert herde sere.’

 

Doen sprac die naen: ‘Edel heer,

3255

Ontbeer te spreken dese woert,

 

Ende en vaer ten wech niet voert,

 

Dien ghi hebbet nu beghonnen.

 

Hen is man onder die sonne,

 

Die se bi crachte dade tonder.⁺

3260

Ja en siedi een groot wonder,

 

Dat si al tvolc vander poert

 

Altemale hebben vermoert

 

Ende noch seven poerten mede?

 

Wisti, here, die jammerhede

3265

Ende twonder, dat si hebben ghedaen,

 

Ghi sout u tale laten staen,

 

Ende vlien van henen al u macht.’

 

Seghelijn seide: ‘Die Gods cracht

 

Es vele meerre dan die hare.

3270

Wijst mi den wech, hoe ic daer vare,

 

So dat ic se sconwen mach.

 

Hem is verhouden een sterfdach;

 

Ic hope, icken hem sal gheven.’ -

 

‘Ay! here, dat ghi met eren moet leven,’

3275

Sprac die naen; ‘nu laet mi horen,

 

Hoe ghi heet ende waen ghi sijt gheboren.

 

Mi dunke, dat ghi sijt kerstijn.’

 

Al wenende sprac Seghelijn,

 

Ende maecte den aen vroeder,

3280

Hoe dat hi vader ende moeder

 

Nemmermeer en mochte scouwen,

 

Des hem tharte was vol rouwen;

 

Want haer sterfdach lacher an.

 

Ende die vader, die mi ghewan,

3285

Hi en kent mi niet, so doe ic hem.

 

Prides van Jherusalem

 

Dats mijn vader, ende die moeder mijn

 

Heet Blensefluer, ende ic Seghelijn,

 

Ende ic vare om aventure.

3290

Het staet mi so te deser ure,

 

Dat ic een arme wese bem,’

 

Ende die aen scoet ane hem,

 

Ende helsde Seghelijn, den here.

 

Hi sprac te hem ende weende sere:

3295

‘Hoert Seghelijn,’ sprac hi, ‘na mi dan:

 

Al ben ic een clene man,

 

Blensefluer die moeder dijn,

 

Si is seker die suster mijn,

[p. 45]

 

⁺ Die ic minne voer al die leven;

3300

Ic bin u oem, ende ghi mijn neve!’

 

Seghelijn verblide vander tale,

 

Ende ginghen beide neder te dale.

 

Men dede tors leden inden stal

 

Ende gaf hem dies het behoefde al.

3305

Die naen hadde bi sinen wive

 

Cnapelijn kinder vive,

 

Die joncste was, wet voerwaer,

 

Ouder dan vijftien jaer.

 

Si waren scoen te siene seer.

3310

Dus was Seghelijn die heer

 

Utermaten wel ontfaen.

 

Men leide die tafele ende ghinc dwaen.

 

Ende alsi waren al gheseten

 

Eer men drincken ghinc of eten,

3315

Quamen uter cameren daer

 

Die vijf ghebroeders, hoert hier naer.

 

Die twee brochten een vat vergout;

 

Die middelste daer boven hout

 

Een gheesel met cnoepen vive,

3320

Dat is waer, dat ic u scrive.

 

Aan elcken cnoep, als ic bevroede,

 

Hinc een dropelkijn van bloede

 

Versch, scone ende claer,

 

Dat was die geesel, wet voerwaer,

3325

Daer des soeten Jhesus lede

 

Ane die colomme mede

 

Waren ghesleghen ende gheblouwen.

 

Dit tekijn mochtmen daer scouwen.

 

Tvergoude vat datmen daer brocht,

3330

Daer uut dranc God, die ons cocht,

 

Daer hi hinc in sine pine,

 

Ghemenghet galle met asine.

 

Dus quamen die vijf ghegaen

 

Ter tafelen; doe cnielde die naen

3335

Ende Seghelijn cnielde mede.

 

Noch en wist hi die waerhede,

 

Wat dit was, no ne bevroede;

 

Mer die ghesel sere bloede⁺

 

Ende viel in dat reine vat.

3340

Als die naen versach dat,

 

Verblide hi seer van dien,

 

Dat en had hi noyt ghesien,

 

Dat die gheesel bloet liet vallen.

 

Doe sprac die naen: ‘Boven allen

3345

Ridderen soe sidi tgrein.

 

Dits die gheesel suver ende rein,

 

Daer Jhesus mede wart gheblouwen,

 

Ende dit vat, dat ghi moecht scouwen,

 

Daer dranc hi ute in sine pijn

3350

Ghemenghet galle met asijn.

 

Die gheesel doet mi bekent,

 

Daer dit bloet ute rent,

 

Dat ghi seghesalich sijt,

 

Want noyt gheviel te gheenre tijt,

3355

Dat die gheesel bloet liet sinken.

 

Dats een teken dat ghi soudt dencken

 

Om Gods passie, ende soudt wreken,

 

Beide doot slaen ende steken

 

Goeds vianden daer ghi moeght,

3360

Ende daerbi soude sijn verhoecht,

 

Die passie ontfinc voer die werelt wijt;

 

Want ghire toe vercoren sijt.’ -

 

‘God gheefs mi cracht,’ sprac Seghelijn,

 

‘Te sinen dienste willic sijn.’ -

3365

‘Ghi seght wale,’ sprac die naen.

 

‘Mine kinder sullen met u gaen

 

Ende draghen met u dit juweel.

 

So en es borch no casteel,

 

Ghine sulse winnen ende crighen:

3370

Alle die lude sullen u nighen;

 

Seghesalich so sidi.’

 

Doe sprac Seghelijn, die ridder vri:

 

‘Ic dancke Gode in desen daghe,

 

Dat ic heb soe goede maghe.

3375

Si sullen mi ghetrouwe sijn;

 

So sal ic hem,’ sprac Seghelijn.

[p. 46]

 

⁺ Doe bestedemen dat juweel;

 

Si aten ende droncken int casteel.

 

Des ochtens rede hem Seghelijn

3380

Ende die vijf neven sijn.

 

Si namen oerlof aen haren vader

 

Ende hare moeder te gader.

 

Soe dede oec aen den oeme sijn

 

Van Jherusalem Seghelijn.

3385

Elc bescreet sijn paert

 

Ende voeren ten castele waert,

 

Daer die twee roesen laghen inne.

 

Si laghen boven tharen tinne,

 

Clincker ende Clinckaert.

3390

Si saghen te velde nederwaert

 

Ghene sesse ghereden comen.

 

Alsise dus hebben vernomen,

 

Sprac die een toten anderen:

 

‘Laet ons beide neder wanderen

3395

Jeghen die ghene die daer comen.

 

Wat hebben si nieuwes vernomen,

 

Datsi comen, daer wise sien?

 

Si en sullen ons niet ontflien,

 

Si sullen sterven quader doot.’

3400

Clinckaerts overmoet was groet;

 

Hi liep allene uut sonder vaer,

 

Ende liet sinen broeder daer.

 

Binnen desen heeft Seghelijn

 

Vergort sijn ors goet ende fijn

3405

Alsoe saen op dat velt.

 

Seghelijn sinen standaert helt

 

Metten cruce, die deghen fier.

 

Ende op dat een quartier

 

Stont dat aensicht gheformeert

3410

Ons Heren ende wel gheordineert.

 

Dat was een lieflijc scouwen.

 

Clinckaert seide: ‘Vele rouwen

 

Moetti hebben, fel glottoen!⁺

 

Hoe waerdi ye so coen,

3415

Dat ghi quaemt op dit velt?

 

Nu doet u ghereet ende ghelt

 

Minen tolle, vuul glottoen!’

 

Doe sprac Segheliju die coen:

 

‘Wist ic den tol, hi mocht sulc sijn,

3420

Ic gaven u,’ sprac Seghelijn.

 

‘Ic salt u segghen,’ sprac Clinckaert.

 

Beet van uwen ors ter vaert,

 

Ende nict hier neder op die eerde.

 

Ic sal u met minen sweerde

3425

Thoeft afslaen, dats mijn tol voerwaer.’

 

Seghelijn seide: ‘Dat waer te swaer.

 

Ghi en ontsluept mi in een hol

 

Of in der eerden als een mol,

 

Ic sal u comen bat naer.

3430

En eischt mi niet meer tol so swaer.

 

Ghi hebt gheseit als een quaet,

 

Therte dat u gaf den raet,

 

Dat moet sijn vermaledijt’,

 

Sprac Seghelijn. ‘Nu isset tijt,

3435

Dat ic u overdaet ghelde;

 

Eer ghi coemt vanden velde,

 

Suldi doen wel quaden fijn.’

 

Doe sprac die felle Zarrasijn:

 

‘Wat meenstu, onwettich quaet!

3440

Dunct u dit dan overdaet,

 

Dat ic di eische minen tol?

 

Binnen seven milen tvolc al

 

Hebben wi versleghen, dat es waer.

 

Hier en quam nie man so naer

3445

Onsen casteel alse ghi.

 

Nu secht mi, wanen sidi

 

Ende hoe u quade vader hiet.

 

Ic en wils u verlaten niet.

[p. 47]

 

⁺ Ic sie wel, ghi sijt kerstijn,

3450

Bi den teken,’ sprac die Zarrasijn,

 

‘Dat ghi draghet; so veel te meer

 

Hatic u, onreine heer.

 

Maer ghi sijt van hoghen moede,

 

Ende comen van edelen bloede,

3455

Dat hoer ic aen u tale wel.’

 

Seghelijn seide: ‘Heer rose fel,

 

Ic ne seghu groot no cleen,

 

Wie ic ben, mer alleen

 

Willic vechten teghen u opt velt

3460

Met Goeds hulpe ende sijn ghewelt,

 

Ende doen u ondaet u becopen,

 

Eer ghi mi verre sult ontlopen:

 

U sterfdach moet heden sijn.’

 

Doe sprac Clinckaert die heidijn:

3465

‘Merct, ghinder onder ghenen boem

 

Willic vechten, nemet goem.’

 

(Het was sijn oem, al en wistijs niet).

 

Harde fellijc hi op hem siet,

 

Die ghereden quamen daer.

3470

‘Ghi moet hebben een quaet jaer,

 

Hoerdijt, vule keitive?

 

Ghi sijt snaens kinder alle vive,

 

Die ic langhe heb ghespaert.

 

Ter quader tijt quaemdi herwaert.

3475

Ghi sult verliesen tlijf algader,

 

Ende uwe moeder ende u vader

 

Sallic verbernen morghen vroe.’

 

Die outste broeder seide doe:

 

‘Ghi sult eer noene wesen doot,

3480

Al waer u cracht noch so groet.’ -

 

‘Dats te proeven,’ sprac Clinckaert.

 

Doe trac hi te Seghelijn waert

 

Al te voete op dat velt,

 

Daer die jonghe ridder helt,

3485

Ende seide: ‘Heer Clinckaert,

 

Of ghi wilt, so haelt u paert!’

 

Clinckaert seide: ‘Nu waent swighen;

 

Wi sullen hier onlanghe wighen:⁺

 

Met enen slaghe ist ghedaen,

3490

Onlanghe suldi voer mi staen.’ -

 

‘Du heves gheloghen,’ sprac Seghelijn.

 

Doe trac hi ute dat sweert sijn

 

Ende sloech den roese ter selver tijt

 

Ene wonde vreselijc ende wijt.

3495

Dat sweert loec int scouderblat.

 

Seghelijn seide: ‘Nu hout dat;

 

Dit is tbeghin van dinen tolle.

 

Hadden si dus ghegouden alle,

 

Die du hier voermaels hebs bestaen,

3500

Du hads langhe wijl ghedaen’. -

 

‘Du bist fel,’ sprac Clinckaert.

 

Hi trac uter scee dat swaert,

 

Ende sloech Seghelijn ghereet

 

Ten scouderen op sijn wapencleet,

3505

Dat sijn sweert gaf enen crac,

 

Ende oec in twee stucken brac.

 

Hi werp die stucken in den sande.

 

Segheline docht het wesen scande,

 

Dat hi den roese soude slaen,

3510

Die idelre hande was ghestaen.

 

Droeve so was die Zarrasijn.

 

Doe sprac aldus Seghelijn:

 

‘Hoerdijt, hont, laet uwen Mamet.

 

Ende bekeert aen onse wet,

3515

Of ghi sijt doot sonder waen.

 

Die roese seide: ‘Ic sal u slaen

 

Met minen vuysten ende doen so wee,

 

U sal dinken breken ontwee

 

Thart, dat in uwen buke steect’. -

3520

‘Hets al verloren dat ghi spreect,’

 

Sprac Seghelijn, ‘nu sidi veighe,

 

In houde niet van uwen bedreighe.

 

Bi al dat God hevet weert,

 

In sla u niet, ghine hebt een sweert.’

3525

Clinckaert seide: ‘Wat waenstu, wicht?’

 

Vander eerden hi hem licht

[p. 48]

 

⁺ Ende haelde Seghelijn van den paerde

 

Ende tumelde op die aerde

 

Ende gaf hem enen slach onsochte.

3530

Seghelijn spronc op ende brochte

 

Enen anderen slach ghedreghen

 

Met sinen sweerde, ende heeft ghesleghen

 

Clinckaert dat een ore of.

 

Des so seidi Gode lof,

3535

Dat hine so wel gherochte.

 

Hi seide: ‘Kerstijn, dits onsochte

 

Ghesleghen, du bist so fel.

 

Mi wonde nieman, dat weet wel,

 

Sonder ghi op dese tijt.

3540

Wildi mi beiden in dat crijt,

 

Ic soude halen ander wapijn.’ -

 

‘Bi Gode,’ sprac doe Seghelijn,

 

‘Ic en gheve u tavontmeer respijt.

 

Doe icx u boet, doe en waest gheen tijt.’

3545

Clinckaerde began wanhaghen,

 

Want hi plach over hem te draghen

 

Die drie naghele ons Heeren.

 

Hadden Seghelijn laten keeren,

 

Hi hadse int casteel ghehaelt.

3550

Anderwerf Seghelijn verhaelt

 

Sijn sweert doe ende sloech

 

Den roese, dies hem tharte loech;

 

Want hire hem mede rovede

 

Een groot stic van sinen hovede,

3555

Ende viel voer hem in dat sant.

 

Doen riep lude die tyrant:

 

‘Aey ridder, op u edelhede,

 

Doet mi nu doch ene bede,

 

Ende secht mi die u bestaen.

3560

Den dootslach heb ic ontfaen,

 

Des ic niet ghenesen mach.’

 

Als hi dus op deerde lach,

 

Sprac Seghelijn die ridder goet:

 

‘Hoert, ic sal u maken vroet.

3565

Ic bin weese, des heb ic rouwe

 

Nemmermeer ne mach ic scouwen⁺

 

Vader no moeder op ghenen dach;

 

Ic soude hem gheven den dootslach.

 

Dit heb ic van Gode verstaen.

3570

Aldus eest met mi vergaen.

 

Mijn moeder kent mi, mijn vader niet.

 

Ic mach u segghen, hoe hi hiet;

 

Die mi wan, sijt seker des,

 

Es van Jherusalem Prides,

3575

Ende Blansefluer die moeder mijn.’

 

Doe sprac Clinckaert: ‘Nevelijn,

 

Ic bin u oem, sijt des vroeder,

 

Want Prides die coninc es mijn broeder.

 

Hets voerseit wel menighen dach,

3580

Dat ghi mi soudt gheven den dootslach,

 

Ende oec mede den broeder mijn.

 

Ic waende, ghi doot hadt ghesijn,

 

Neen ghi niet, dat is mi swaer.

 

Diet ons seide over waer,

3585

Moete sijn vermaledijt!’

 

Seghelijn seide: ‘Het is tijt,

 

Dat ghi laet uwen God Mamet,

 

Ende keert u aen Gods wet.’

 

Clinckaert seide: ‘Ic en sal,

3590

Ja om dese werelt al!’

 

Seghelijn sprac, die en was niet traech:

 

‘Of ic u houde over maech,

 

So moet ic voer Gode sijn onteert,

 

Na dien dat ghi niet begheert

3595

Goeds eere ende sente Marien.

 

So sidi wel vanden partien

 

Mijns vaders, des bin ic vroet,

 

Die mi nie en jonste goet,

 

Dies moeti verliesen tlijf.’

3600

Hi hief tsweert ende dien katijf

 

Sloech hi thoeft af als die was erre:

 

Het vloech wel seven voeten verre.

 

Die vijf broeders die dat sien,

 

Si waren herde blide van dien,

[p. 49]

3605

⁺ Ende loefden Gode harde sere.

 

Ende Seghelijn stac sijn spere

 

Indie eerde met sinen scilde,

 

Alse die meer en vechten wilde.

 

Clincker quam uut ter vaert

3610

Ende brocht ghereden een sterc paert;

 

Overmoedelike dat hi sede:

 

‘Ay putensone, dat ghi heden

 

Hier sijt comen, mach u rouwen,

 

Dat ic den broeder mijn moet scouwen

3615

Doetgheslegen op dat velt.’

 

Seghelijn seide: ‘Coemdi omt ghelt?

 

Sulc payment soudi ontfaen,

 

Als u broeder heeft ghedaen.

 

Met minen sweerde werdic u scinker.’

3620

Doe sprac die vreselike Clincker:

 

‘Tis al verloren dat ghi hoept.’

 

Tors dat hi met sporen noept

 

Ende reet jeghen Seghelijn opt velt,

 

Ende Seghelijn weder met ghewelt,

3625

Dat die speren braken beide.

 

Elc die doelde int ghereide,

 

Mer Seghelijn bequam teerst.

 

Clincker was alreseerst

 

Ghesteken ende ghequetst.

3630

Die scouder sijn was ontlest

 

Vanden steke, die Seghelijn stac.

 

Als hi bequam, sijn sweert hi trac,

 

Ende ghinc op Segheline slaen:

 

Dat en besloet hem niet een spaen.

3635

Sijn sweert en wilde vesten no sniden,

 

Mer het brac in corten tiden.

 

Hi hadder noch twee aen sijn aertsoen,

 

In dien dat hijs hadde te doen.

 

Mer Seghelijn hem so wel gherochte

3640

Metten sweerde, dat hi brochte,

 

Dat hi cloefde sinen scilt

 

Ende die hant, daer hijt mede hilt,

 

Sloech hi af metten arme.⁺

 

Die roese riep, ‘O wi, wacharmen!

3645

Dat es mi die swaerste slach,

 

Die ic noyt op ghenen dach

 

Ontfinc verre ofte naer.

 

Diene sloech, een droeve jaer

 

Moetti hebben; dat hi oyt leerde

3650

So vaste slaen met enen sweerde!

 

Het is seer mijn onghevoech.’

 

Hi brocht die crone die God droech,

 

Hi leidser op ende ghenas,

 

Maer die arm bleef int gras.

3655

Alse dit mercte Seghelijn,

 

Seide hi ten Sarrasijn:

 

‘Ghi sijt utermaten sot,

 

Dat ghi niet den selven God

 

En loeft, die die crone droech,

3660

Die u den struuc, dien ic afsloech

 

Den arme, heelde aen uwen buuc.

 

Ic sie ghenesen nu den struuc,

 

Dat hi nemmermeer mach bloeden.

 

Dadi wel, ghi soudt ghevroeden

3665

Ende loven Gode ende Sinte Marien.’ -

 

‘Swijch, laet staen u castien,’

 

Sprac die Clincker doe, sijn oeme,

 

‘Dat ghi telt dats al een drome.

 

Alle lachter moet u ghescien.’

3670

Seghelijn balch hem van dien,

 

Dat hi sprac sulc onghevoech.

 

Anderwerven hi verdroech

 

Dat goede sweert ende slaet,

 

Dattet hem ten scoudere ingaet,

3675

Daer die arm af was ghesleghen,

 

Ende is soe diep inghedreghen,

 

Meer dan enen halven voet.

 

Scier na volghede dat bloet.

 

Hi sach op die crone ons Heren:

3680

Doe en mochte hem niet deren

[p. 50]

 

⁺ Die wonde ende hi genas.

 

Dit dede God, sijt seker das,

 

Dat hi gheloven soude aen hem.

 

Seghelijn van Jherusalem

3685

Wart droeve als hi dit versiet:

 

‘O God, die u crucen liet,

 

Hoe groet es uwe ghenade,

 

Dat ghi desen staet in staden!

 

Ghi behielten gherne, wilde hi.

3690

Ay God Here, dat ghi vri

 

Elc sinen wille hebt ghegheven!

 

Dat so doet den menighen sneven

 

In sonden fel ende groot.

 

Niement en coemt ter helscer doot,

3695

Sonder die hem selven verliest.

 

Ay sotte menscen, dat ghi kiest

 

Die bitter helle, das uwe scout.

 

God die es ons allen hout,

 

So wie reden merken can.

3700

Nu doet God doer desen man

 

Mirakel groet, dat hi hem gheneest.

 

Mer of hi doot blijft, ja en eest

 

Al sijn scout? jaet in trouwen.

 

Doe ghinc hi weder op hem houwen,

3705

Ende gaf hem enen slach al daer,

 

Die den roese ghinc so naer,

 

Dat hi en hoerde no ne sach.

 

Hi laude so hi eerst mach

 

Ons Heren crone, die was dornijn.

3710

Doe verblide Seghelijn,

 

Dat hise hadde in sijn ghewelt.

 

Die roese lach in dole opt velt;

 

Hi stac die crone aen sinen arme.

 

Die roese bequam ende seide: ‘Wacharmen,

3715

Nu verliesic hier mijn lijf!’ -

 

‘Wildi gheloven noch, katijf,’

 

Sprac die coene Seghelijn,

 

‘So mach uwes ghenade sijn.’

 

Clincker seide: ‘Neen ic, en trouwen,

3720

Al soudmen mi in stucken houwen.⁺

 

Ic moet sterven teser stede.

 

Hets al loghen, dat men mi sede,

 

Dat mi niement mocht verslaen,

 

Dan Prides sone; ic heb verstaen,

3725

Dat sijn loghenlike woert.’

 

Seghelijn seide: ‘Clincker, hoert:

 

Ghi waert mijn oeme, waerdi goet.

 

Prides u broeder, des sijt vroet,

 

Dats mijn vader ende ic sijn kint.

3730

Mer ghine bestaet mi twint,

 

Omdat ghi Gode niet loven wilt.’

 

Hi hinc te punte sinen scilt

 

Ende ghinc opten roese slaen.

 

‘O wach!’ seit hi, ‘nu eest ghedaen,

3735

Tleven mijn op desen dach!’

 

Hi bracht ghedreghen enen slach,

 

Ende sloech op Segheline.

 

Tsweert brac vander pinen,

 

Des was hi utermaten erre;

3740

Hi warp tander stic omverre.

 

Eer hi tander ghetrecken mochte,

 

Sloeghen Seghelijn so onsochte,

 

Also God wilde ende daventuere,

 

Dat scouderblat aldure

3745

Dattie scouder viel opt sant

 

Metten arme, daer die hant

 

Te voeren was af ghesleghen.

 

Doe sprac Seghelijn die coene deghen:

 

‘Mi dunke, du bist wel gheraect.

3750

Bi al dat God hevet ghemaect,

 

Ghine beghevet uwen God Mamet

 

Ende keert aen onse wet,

 

Ic sal u benemen tlijf.’

 

Doe sprac Clincker die keitijf:

3755

‘Laet mi leven, nevekijn!

 

Ic sal u gheven die naghel fijn,

 

Die dinen here harde onsoete

 

Beide doer hande ende doer voete

[p. 51]

 

⁺ Waren gesleghen, daer hi hinc

3760

Aent cruce.’ Doe sprac die jonghelinc:

 

‘Wildi gheloeven ende kennen,

 

 

 

So moghedi ghenade vinden,

3765

Ende anders niet, sem mijn lijf.’ -

 

‘En trouwen neen ic,’ seide die keitijf.

 

Seghelijn sloech hem in corter ure

 

Op sijn hooft ende cloefdene dure

 

Metten sweerde toten ghereide,

3770

Dat die sticken alle beide

 

Vielen op elke side des paerts.

 

Seghelijn seide: ‘Hoe quaets aerts

 

Hevestu ghewesen al dijn leven.

 

Nu bistu doot ende ic bin bleven

3775

Al onghewont,’ sprac Seghelijn.

 

Mijn God is beter dan die dijn.’

 

 

 

Och, hoe blide was Seghelijn,!

 

So waren oec die neven sijn,

 

Dat hi doot is die tyrant.

3780

‘Ghebenedijt so si u hant,’

 

Sprac die outste van hem viven,

 

‘Dat ghi dus wale cont ontliven

 

Gods vianden ende slaen!

 

Nu laet ons daer boven gaen.’

3785

Si ghinghen ter poerten waert mettien.

 

Die poertier heeftse versien.

 

Doe so sloet hi utermate vasten

 

Die poerte jeghen ghene gaste

 

Ende swoer utermaten sere

3790

Bi Mamette sinen here,

 

Dat sire niet binnen quamen.

 

Als die joncheren dit vernamen,

 

Seiden si: ‘Lieve Seghelijn,

 

Vermaledijt so moet hi sijn,

3795

Dese portier; hi is so fel.⁺

 

Dat moghen wi merken wel.

 

Die poerte sluut hi jeghen us.’

 

Seghelijn seide: ‘Biden heer Jhesus,

 

Hi salt ontghelden, can icken ghelauwen;

3800

Dit sluten sal hem sere rouwen.

 

Dese portier is ongheraect:

 

Taenscijn sijn is ghemaect

 

Als tmuseel van enen swijn,

 

Ende hi heeft opten rugghe sijn

3805

Een bule als een ossenmule.

 

Hi is lanc, dese gule,

 

Sestien voete ofte meer.’

 

Hi swoer utermaten seer

 

Dat hi sine heeren soude wreken,

3810

Op dat si met crachte breken

 

Die poerte ende op hem winnen.

 

Seghelijn quamer gherne binnen,

 

So deden oec die ander vive.

 

Seghelijn sprac ten keitive:

3815

‘Bistu poertier, ondoe, ondoe!’

 

Die poertier antwoerde doe:

 

‘In wille ghenen gast ontfaen,

 

Ghi moet ander herberghe beslaen.

 

Ghi sout ondraghen u ghelach.’

3820

Seghelijn seide; ‘Wel quaden daeh

 

Moet u ghescien alle daghe!

 

Want ic niement niet ontdraghe;

 

Ic ghelde u voren liever dan achter.

 

Ondoe die poerte; God gheve di lachter,

3825

Eer ic mi vererre op di.’

 

Die poertier seide: ‘Ay fi, fi!

 

Wat eest oec dat ghi meent?

 

Eest dat ghi mi vorder teent,

 

Ghi ontgheldet, bi Mamet.

3830

Hi stac sijn hoeft uut ten wiket,

 

Dat ghescepen was als een swijn.

[p. 52]

 

⁺ Doe ghegrepen Seghelijn

 

Biden oeren ende haelden uut.

 

Van wedomme maecte hi gheluut;

3835

Enen knijf brocht hi ghetoghen.

 

Alst Seghelijn sach metten oghen,

 

Trac hi sciere Rosebrande,

 

Ende cloefde hem thovet toten tanden,

 

Dat hem slives moeste ontbreken:

3840

So bleef Seghelijn onghesteken.

 

Doe sprac Seghelijn: ‘Neven vive,

 

Het ontsien hem sulcke keitive

 

Dat men hem iet ontdraghen mach:

 

Si ghelden selve al tghelach.

3845

Also isset hier ghesciet.

 

Hi seide, wine souden ghelden niet,

 

Hi heeft gheloghen als een quaet.

 

Dat paeyment dat hi ontfaet,

 

Es soe groet, dat hi sijn lijf

3850

Daer an verloes, dese keitijf.

 

Enen penninc niet uut en steect:

 

Aen sijn ghelach hem niet ghebreect.

 

Die neven seiden: ‘Ghi segt waer.’

 

In die sale ghinghen si daer,

3855

Daer si vonden tscoenste wijf,

 

Die noit ontfinc ter werelt lijf,

 

Die Clinckaerts was te voeren,

 

Die nu hevet tlijf verloren.

 

Si cnielde ende seide: ‘Ridder fijn,

3860

Doet ons ghenade doer Appollijn;

 

Gheeft mi lijf ende lede!’

 

Seghelijn sprac ende sede:

 

‘Joncfrouwe, soe moeti ontfaen

 

Kerstenheit ende uwer wet afgaen.

3865

Nu sijt, joncfrouwe, seker das.’

 

Doe sach Seghelijn in dat palas⁺

 

Een scoen kint van jaren vive,

 

Dat Clinckaert biden scoenen wive

 

Hadde ghewonnen; het cnielde mede

3870

Ende bat om ghenadichede.

 

‘Goeds ghenade,’ sprac Seghelijn,

 

‘Wert u, wildi worden kerstijn’. -

 

‘Neen ic niet,’ sprac die joncfrouwe.

 

Dat scoene kint dreef groeten rouwe,

3875

Ende sloech sine hande te gader.

 

‘Ay wach,’ seit het, ‘mijn scone vader

 

Heeft die bitter doot ontfaen.

 

Nu moeten wijs mede doergaen

 

Ende hebben slives verlies!’

3880

Segheline ontfermede dies

 

Ende hi seide: ‘Lieve kint,

 

Ic en sal u doen een twint,

 

Wildi minen raet al doen.

 

U vader was een fel glottoen,

3885

Ende sijn ghelove dat was quaet,

 

Ende hi dede groet overdaet.

 

Sine sonden hebbene ghesleghen.

 

Nu leert kerstenhede pleghen;

 

Ic sal di goet doen ende ere.

3890

Ende gheloef aenden selven here,

 

Die dese scarpe crone droech

 

Op sijn hoeft ende die men sloech

 

Aen een cruce met naghelen drie.’ -

 

‘Here,’ sprac tkint, ‘die hebben wy,

3895

Wantse mijn vader te draghen plach.’

 

Tkint seide: ‘Op desen dach

 

Laet ons ontfaen kerstenhede.’ -

 

‘Lieve kint,’ die moeder sede,

 

‘Dat willic gherne bestaen,

[p. 53]

3900

⁺ Mer dat en haddic niet ghedaen,

 

Mer dat mi jammert van uwen live.’

 

Seghelijn sprac ten scoenen wive:

 

‘Ende ghi hebt recht, nu nemet goem:

 

Clinckaert, u man, dat was mijn oem,

3905

Ende sijn broeder, alsoe ghelike,

 

Prides die coninc van haven rike,

 

Dats mijn vader,’ sprac Seghelijn;

 

‘Dat kint is oec die neve mijn.’

 

Des verblide die joncfrouwe,

3910

Ende seide: ‘Heer, bi mijnre trouwen,

 

Nu mickic luttel op Clinckaert,

 

Want hi was van fellen aert;

 

Sine ondaet was al te groet,

 

Hets cleine scade, dat hi is doot.’

3915

Nu was die vrouwe sonder seer.

 

Dat kint hiet Talifeer,

 

Dat scoon was ende van talen vroet.

 

Men haelde voert metter spoet

 

Die drie naghel ons liefs Heren,

3920

Ende gafse Seghelijn te sijnre eeren,

 

Diese blidelijc ontfinc.

 

Nu heeft Seghelijn, die jonghelinc,

 

Die naghelen ende ons Heeren crone,

 

Dat waren juweelen harde scone,

3925

Sine mochten niet verbetert sijn.

 

Doe dede ontbieden Seghelijn

 

Sinen oem, den goeden aen.

 

Hi quam sciere; doe dedi saen

 

Sijn outsten sone gheven trouwen

3930

Talifiers moeder, der vrouwen,

 

Ende bleef haer man te haren live.

 

So groete ere ghesciede nie wive,

 

Als der vrouwen daer ghevel;

 

Want hi hielt dat rike wel,

3935

Ende halp stercken kerstenhede.

 

So dede Talifier oec mede,

 

Als hi groot becomen was.

 

Na der feesten, sijt seker das,⁺

 

So wilde Seghelijn danen riden

3940

Ende om aventure tiden.

 

Hi bat sinen neve, der vrouwen man,

 

Die was gheheten Priadan,

 

Dat hi den kinde Talifere

 

Goed doen soude ende ere.

3945

Priadan seide: ‘Seghelijn,

 

Wel lieve neve, dat sal sijn.

 

Ic sal die crone selve draghen

 

Tes hi coemt te sinen daghen;

 

Dan sal ic se den kinde gheven,

3950

In dien dattet behcut sijn leven’. -

 

‘Des hebt danc,’ sprac Seghelijn.

 

Doe custe hi den neve sijn

 

Talifier sere utermaten,

 

Ende sal porren uter saten,

3955

Om te soeken aventure.

 

Daer weende menich creature,

 

Dat hi wech voer alsoe saen.

 

Doe sprac sijn oem, die goede naen:

 

‘Seghelijn, neve, indien dat ghi

3960

Henen vaert, so wil ic di

 

Die gheesel gheven na dijn ghevoech;

 

Daer men Gode mede sloech,

 

Ende tvat daer hi uut dranc

 

Galle met asine ghemanc

3965

Aen den cruce, ende hinc versmoert,

 

Hande ende voeten al doerboert;

 

Sine harte ontdaen al versmacht.’

 

Seghelijn was saen bedacht,

 

Ende seide: ‘Oem, ic neemse gherne,

3970

Mi en staets niet tontberne.’

 

Hi ontfinc dat juweel

 

Ende hi voer uten casteel

 

Allene ende liet sijn neven daer.

 

Nu mach men segghen overwaer,

3975

Dat dit die bloeme van ridder was,

 

Ende vercoren, sijt seker was.

[p. 54]

 

⁺ Als hi quam uten casteele,

 

Ghinc hi cussen die juwele:

 

Gheesel, vat, naghel, croen.

3980

Hi dancte Gode van den troen,

 

Dat hise hadde in sijn ghewelt.

 

Hi en quam noit in wighen opt velt,

 

Hine bleef al sonder toren.

 

Hi was Goeds ridder uutvercoren.

3985

Dus so reet hi op die ure,

 

Om te soeken aventure.

 

Distorie seghet sekerlike,

 

Dat hi die scoenste van ertrike

 

Hevet vonden ende die beste.

3990

Ten tiensten daghe sachi een veste,

 

Die scone was, die coene deghen,

 

Ende was al omme beleghen

 

Al over al met volc bi hopen.

 

Doen quam haestelijc ghelopen

3995

Een garsoen, ende weende sere,

 

Ende groete Seghelijn den here,

 

Die hem vraechde, wat hem ware,

 

Dat hi liep in dien misbare.

 

‘Ic segt u gaerne,’ sprac die garsoen,

4000

Ic moet ene boetscap doen

 

Tote Clincker ende Clinckaerde,

 

Die beide sijn van fellen aerde,

 

Dat si mijns heren willen pleghen,

 

Die al omme is beleghen

4005

Met groeten volke, als ghi moecht scouwen.

 

Dus so loep ic hier met rouwen,

 

Dat ic ontsie, eer ic keeren sal,

 

Mijn here en wert ghewonnen al.

 

Ende alle die daer binnen sijn.’

4010

Doe sprac die vrome Seghelijn:

 

‘Hoe coemt dese oerloghe toe?’ -

 

‘Lieve here, ic segt u hoe:

 

Mijn here heeft dertich maechden fijn,⁺

 

Die alle in sinen toren sijn.

4015

Des sijn die seven wel gheboren

 

Conincs kinder uutvercoren,

 

Die scoenste diemen vinden mochte

 

In der werelt, die se sochte,

 

Sijn si groot ofte cleen,

4020

Ende die wil mijn here alleen

 

Houden te sinen live.

 

Des conincs kinder neemt hi te wive

 

Ende als dene hevet kint ontfaen,

 

So neemt hi ene andre saen,

4025

Tote dien dat si verledicht si.

 

Lieve here! ende hier bi

 

Es hier comen met sijnre cracht

 

Een coninc van groeter macht,

 

Om te winnen tcasteel sijn

4030

Ende die joncfrouwen diere binnen sijn.

 

Daer en es niet binnen wijn no broet

 

Si onthouden hem met groter noot,

 

Ende hebben die pine harde swaer.

 

Ay edel ridder, ridet daer

4035

Ende vaert helpen die van binnen,

 

So suldi goet moghen winnen.’ -

 

‘Ic salt doen,’ sprac Seghelijn,

 

‘Om die joncfrouwen, die binnen sijn,

 

Te lossene uut haren grieve.

4040

Waent u here so vele lieven

 

Alleen te houden te sinen acoerde?

 

Het mochte ghescien met enen woerde,

 

Soude ic uutlesen vanden keeste

 

Die best gheboren entie meeste;

4045

Die worden alle mijn vriendinnen,

 

Mach ic se metten swaerde winnen,

 

Ende tvolc vermeestere, dat daer leghet.

 

Ondanc hebbe diet mi ontseghet!’ -

[p. 55]

 

⁺ ‘Trouwen, here,’ sprac die knecht,

4050

‘Wondise, het ware recht,

 

Dat ghise had tuwen ghebode.

 

Mer die coninc soude wel node

 

U die joncfrouwen laten ghebruken,

 

Die hi in den toren heeft doen luken,

4055

Dat seg ic u, wel coene deghen,

 

Al haddi alle dat volc versleghen.

 

Mer ic segge u al bloet,

 

Die vrouwen hebben den hongher groet.

 

Ic waenre niement binnen en es,

4060

So wel gheboren, sijts ghewes,

 

Si en lieten hem vrien doer die noet,

 

Die haer gaven een penninc broot.’

 

Seghelijn seide: ‘Dit is scade.

 

Die coninc is qualijc beraden,

4065

Dat hi hem ghevet so luttel goet

 

Teten, te drincken. Hi misdoet.

 

Van den vrouwen jammert mi sere,

 

Ende mach ic leven,’ sprac die here,

 

Si sullen noch tavont blide sijn,

4070

Eten broot ende drincken wijn,

 

Of mi ghebreke mijn goede brant!

 

Cnape, hoe sijn si ghenant,

 

Die daer conincs kinder sijn?’

 

‘Ic segt u,’ sprac die cnape fijn.

4075

‘Die eerste heet Ysaude.

 

Die ander Beli, die derde Gaude,

 

Die vierde Rose, die vijfste Soete,

 

Die seste heet Margoete,

 

Dis es van alte scoenre ghedane,

4080

Ende die sevende heet Meliane,

 

Dats die edelste ende gheboren best.’

 

Seghelijn seide: ‘Ic bin ghevest

 

Aen dese joncfrouwen met mijnre herten,

 

Ende ic sal beteren haer smerten,

4085

Eer die sonne ondergaet.⁺

 

Cnape, nu doet minen raet:

 

Ghi sult met mi gaen te voet,

 

Ic bid u dat ghi niet anders en doet;

 

Ladet u met spisen, die ic sal winnen,

4090

Ende draechtse ten toren binnen

 

Toten joncfrouwen, hebt ghijs moete,

 

Ende seght hem allen, dat icse groete.

 

Oec sech mi den name dijn.’ -

 

‘Here, ic heet Galopijn,

4095

Dapper ende snel bin ic int gaen;

 

Die muse sijn mi uutghedaen

 

Uut minen benen,’ sprac die garsoen.

 

‘Mijns heren boedscap wil ic doen

 

Tote Clincker ende Clinckaerde,

4100

Die beiden sijn van fellen aerde.

 

Menighen man hebben si versleghen.’

 

Doe sprac weder die coene deghen:

 

‘Vrient, dat hebben si becocht;

 

Haer ondaet es tenden brocht,

4105

Want si beide versleghen sijn.’ -

 

‘Helpe, here!’ sprac Galopijn,

 

‘Wie es die dat heeft ghedaen?’ -

 

‘Vrient, diet wale dorst bestaen,

 

Ende haer quaetheit dorste vellen.....

4110

‘Deus! wat wonder hoer ic tellen!’

 

Sprac Galopijn, ‘is dat waer?’ -

 

‘Jaet, vrient, ic wasser soe naer

 

Daer mense sloech,’ sprac Seghelijn,

 

‘Als of ict selve hadde ghesijn.’

4115

Doe sprac Galopijn ende sede:

 

‘Wildi varen in die stede,

 

Ic weet enen wech besiden,

 

Daer wi dat here moghen liden

 

Sonder scade, ridder fijn.’ -

4120

‘Bi Gode, vrient,’ sprac Seghelijn,

[p. 56]

 

⁺ ‘Dune kens mi niet, dat hoer ic wale,

 

Wat soudic doen in die sale

 

Sonder ate ende dranc?

 

Dat waer melodie cranc.

4125

Ic sal doen dat men mi prise,

 

Ende soe doen, dat ic spise

 

Winnen mach met haesten groet,

 

Dat die joncfrouwen thare noot

 

Hebben sullen tetene ghenoech.’

4130

Doe sprac Galopijn ende loech:

 

‘Heer ridder, wildi alleen bestaen

 

Dit volc, hoe waendi dan ontgaen?’

 

Seghelijn seide: ‘Harde wel:

 

God is starcker dan iement el,

4135

Dat es die ghelove mijn.’ -

 

‘God here!’ sprac Galopijn,

 

‘Hoe ghi heet, dat segt mi saen,

 

Dat ghi dit wonder wilt bestaen.’ -

 

‘Ic seght di,’ sprac die deghen fijn,

4140

‘Ic ben gheheten Seghelijn,

 

Die noit van striden en was mat.

 

Volghet mi naer, ic seg u dat,

 

Ghi sult sien scone caetse,

 

Ende of ic wel rume die plaetse.

4145

Ende of ghi spise hebbet vri,

 

Draechse daer, des bid ic u,

 

Tote den joncfrouwen binnen,

 

Die dat herte mijn verwinnen

 

Ende hebben ghewont met haren strale.’

4150

Galopijn seide: ‘Ghi segt wale;

 

Ic sal ghetrouwe bode sijn.’

 

Doe noepte tors sijn Seghelijn

 

Ende reet tote in des conincs tente.

 

Hi trac tsweert ende nam rente

4155

Van den ghenen die daer saten:

 

Dat was tlijf, si moestent laten.

 

Den coninc nam hi thovet voeren

 

Al met allen metten oren.

 

Hi sloecht af, so dattet vloech.⁺

4160

Daer ne was gheen man so hoech,

 

Hine was vervaert van dien.

 

Die oec mochten, ghinghen vlien

 

Ende lieten al die spise daer.

 

Seghelijn sprac: ‘Galopijn, trec naer,

4165

Nem die spise daer si leghet.

 

Hier nes niement diet ontseghet.’

 

Galopijn sprac: ‘Dat dincke mi.’

 

Der spise nam die cnape vri

 

Op sinen halse een groot deel

4170

Ende wijns vol een bariseel.

 

Doe sprac Seghelijn ende loech:

 

‘Ic bids di, cnape, nemmer ghenoech.’

 

‘Ic hebbe so veel,’ sprac Galopijn,

 

‘Mi dinke breken den rugge mijn;

4175

In weet, of icse behouden sal.

 

Theere is verstormet al,

 

Dat ic hebbe groeten vaer,

 

Hoe icse sal brenghen daer

 

Altemale den joncfrouwen fijn.’ -

4180

‘En ontsiet u niet,’ sprac Seghelijn,

 

‘Voer alle dinc begheer ic strijt.

 

Ic sal u maken die plaetse soe wijt,

 

Dat ghise wel behouden sult.

 

Verliesdise, het waer u scult.’ -

4185

‘Neen ic, here,’ sprac Galopijn.

 

Nu sijn verstormet die Zarrasijn

 

Ende comen vastelike ghescaert

 

Weder tes conincs tenten waert,

 

Ende Seghelijn voer hem jeghen.

4190

Nu so moete God sijns pleghen,

 

Want op hem wies there groet.

 

Seghelijn en was niet bloot;

 

Glorifier sloech hi met sporen;

 

So een derscher doet dat coren,

4195

Sloech hi voren ende achter,

 

Dat die Zarrasijn hadden lachter

[p. 57]

 

⁺ Ende vloen vaste, als ic versta;

 

Dat here voren ende Seghelijn na,

 

Hare entare op dat velt

4200

Met sijnre ghenende ende ghewelt,

 

Dat hire wel twintich hondert sloech

 

Allene, ende Galopijn loech,

 

Ende droech spise ende wijn.

 

Ende als hi naecte die poerte sijn,

4205

Sprac Galopijn ende sede:

 

‘Here, gaen wi in die stede

 

Rusten, want ghi hebbes noet.

 

Ghi hebt so veel volcs doot

 

Ende ghesleghen slach na slach,

4210

Hets wonder, dat iement gheherden mach.’

 

Seghelijn antwoerde saen:

 

‘Laet ons toten joncfrouwen gaen;

 

Draghet die spise soe ghi eerst moghet,

 

Ende seghet dat ghi hem jont doghet.

4215

Segt oec den here van daer binnen,

 

Of si goet willen winnen

 

Ende spise, comen op dat velt.

 

Ic sal die honden ende haer ghewelt

 

So versaghen, dat si vlien

4220

Sullen ende niet weder sien’. -

 

‘Dat si, here,’ sprac Galopijn.

 

Daer buten so bleef Seghelijn

 

Ende die joncfrouwen groot ende clene

 

Saghen den ridder allene

4225

Van haren toren op dat velt.

 

Ysaude seide: ‘Wat groeter ghewelt

 

Heeft die coene ridder ghedaen!

 

Wie sach noit so vaste slaen

 

Enen man ende hem verrechten,

4230

Ende jeghen een here allene vechten!

 

Seker dit is wonder groet;

 

Sijns ghelike ende sijns ghenoet

 

So en es in die werelt wijt.’

 

Dander spraken in corter tijt:⁺

4235

‘Deus God, of hi ons kinde

 

Ende ons allegader minde,

 

So waer ons allen goet ghesciet!

 

Maer acharmen, hine kent ons niet,

 

Ende hine sal op ons niet micken.

4240

Binnen dien dat si met desen sticken

 

Stonden ende alle besich sijn,

 

So quam die snelle Galopijn,

 

Ende groete die joncfrouwen van prise,

 

Ende seide: ‘Siet hier die spise,

4245

Die u seindt die ridder vri,

 

Die daer buten opt velt si.

 

Hi groet u als sijn vriendinnen.’

 

Doe dit hoerden die coninghinnen,

 

Waren si blide vanden woerden,

4250

Die si van Segheline hoerden:

 

Elc ontfinc der minnen strael.

 

Ysaude seide na deser tael:

 

‘Cnape, segt hem lof ende danc,

 

Dit prosent en is niet cranc.

4255

Het is beter tonser noet,

 

Dan al die werelt guldijn roet,

 

Want wi binnen drien daghen en aten

 

Vleesch no broot. Utermaten

 

Groeten ons, want hi is simpel.

4260

Neemt ende gheeft hem minen wimpel,

 

Segt dat hine op minnen ontfa.’

 

Dander sesse scoeter na

 

Ende seiden: ‘Ysaude, wat meendi?

 

Wi sijn wel also edel als ghi,

4265

Wanen soudu die ridder gheboren?

 

Den wimpel ghinghen si alle scoeren;

 

Al te sticken dat sijt traken.

 

Ende Ysauden kinnenbacken

 

Sloeghen si met haren handen;

4270

Si deden hare vele scanden.

[p. 58]

 

⁺ Vanden live was si ghevreest.

 

Dat ghescal ende dat horeest

 

Was doer Seghelijns minne daer.

 

Elc wilder wesen even naer.

4275

Dit so moeste Ysaude ghedoghen:

 

‘Seker,’ seitsi, ‘ic sal toghen

 

Den edelen ridder enten goeden,

 

Hoe dat ghi mi hebt doen bloeden,

 

Ende minen wimpel al ghescoert.

4280

Wat heb icker aen verboert,

 

Dat icken metter herten minne,

 

Die wijn ende broot seint hier inne

 

Ende heeft ghegheven op desen dach?

 

Ic heb ontfaen so menighen slach

4285

Doer sinen wille, dits tbeghin.

 

God ghever mi toe beter ghewin,

 

Dat hi mi betere mijn verdriet’. -

 

‘En trouwen,’ seiden si, ‘hets om niet.

 

Wi sullen winnen ende ghecrighen;

4290

Ghi moghet er wel af swighen,

 

Het is verloren, dat ghi hoept.’

 

Venus hadde daer ghenoept

 

Alle die seven coninghinnen

 

Ende ontsteken metter minnen

4295

Van Segheline, den ridder goet.

 

So vervult was hem die moet,

 

Dat si den hongher al vergheten.

 

Nochtan en hadden si niet gheeten

 

Binnen drie daghe, seit die jeeste.

4300

Noyale minue metten keeste

 

Had hem die sinne so doergloeyt,

 

Dat hem therte binnen bloeyt

 

Vander minnen van Segheline.

 

Dit bequam wel Galopine;

4305

Hi keerde weder danen sciere

 

Toten coninc Olifiere,⁺

 

Die here was van der stat,

 

Ende seide, dat hem ontbode dat

 

Die ridder, die daer buten si,

4310

Dat hi utequame, hi mochte vri

 

Spise winnen ende wijn.

 

Die coninc seide: ‘Galopijn,

 

Hoe soude hi dies hebben macht?’ -

 

‘En trouwen, here, sine cracht

4315

Is so groot,’ sprac Galopijn,

 

‘Dat hi verjaecht die Zarrasijn.

 

Hi doet die meeste vromicheden,

 

Die noit ridder allene dede.’

 

Olifier sprac: ‘Is dat waer?’ -

4320

‘Jaet, here, volghet mi naer.’ -

 

‘Ic salt doen,’ sprac die coninc.

 

Galopijn vore hem ghinc,

 

Tes hi buten quam opt velt,

 

Daer Seghelijn met sijnre ghewelt

4325

Allene stont ende seghe vacht,

 

Ende al sloech metter Goeds cracht:

 

Galopijn seide: ‘Ridder goede,

 

Slaet vaste, ghi hebt seven moede

 

Van joncfrouwen soe ontsteken,

4330

Dat elc andre wil versteken,

 

 

 

Welke haerre u lief sal sijn.

 

‘Bi Gode,’ sprac doe Seghelijn,

4335

‘Die doei mi was ghesleghen,

 

Haers so willic voeren pleghen,

 

Ende daernaer den andren sesse

 

Sallic leeren die selve lesse.’

 

Doe noepte tors Seghelijn

4340

Ende sloech onder die Sarrasijn,

[p. 59]

 

⁺ Op dat velt hare entare.

 

Een roese wart sijns gheware,

 

Dat hi wrocht al sulcke moert.

 

Hi quam verstormelike voert

4345

Toeslaende metten sporen.

 

Seghelijn heeften vercoren;

 

Al ghetrect brocht hi den brant.

 

Entie roese had in die hant

 

Een spere starc ende stide

4350

Ende stac Seghelijn in sijn side;

 

Ende Seghelijn, die sijns begheerde,

 

Sloech hem so met sinen sweerde

 

In sijn scoudere, dat sijn arm

 

Ter eerden metten bloede al warm

4355

Quam ghevallen metten spere.

 

Doe hadde die roese grote ghere

 

Te vlien ende sloech met sporen.

 

Seghelijn na, die roese voren.

 

So verre volghede hem Seghelijn,

4360

Dat hi onder die Sarrasijn

 

Was ter rechter middewaert.

 

Doe hire quam, verhief hi tswaert,

 

Ende sloechen op sijn hoeft,

 

Dat hijt hem toten tanden cloeft.

4365

‘Nu hout dat,’ sprac Seghelijn.

 

‘Du suls spade ghenesen sijn

 

Vanden slaghe, dat weet ic wel.

 

Al waerstu starc ende snel,

 

Danc Gode, du bist ghemaet.’

4370

Seghelijn was sere ghehaet

 

Om des fellen reusen dootslach.

 

Dit verhoerde ende versach

 

Een sijn broeder, hiet Grapaert.

 

Dat hovet sijn was al ghehaert

4375

Als swijns borstelen, des sijt vroet.

 

Hi en hadde nieuwer bloet⁺

 

Dan in die borste aen al sijn lijf;

 

Nieuwer en mochtmen den keitijf

 

Wonden dan aldaer ter stede.

4380

Wonderlike waren sine lede:

 

Sijn mont groet, sine nose lanc,

 

Sijn hoeft groet, sijn adem stanc,

 

Sijn oren breet alse een wan.

 

Distorie seghet, datten wan

4385

Een necker aen ene joncfrouwe,

 

Hier bi waest, als ic scouwe,

 

Dat hi gheen bloet hadde in sine lede

 

Dan in die borst; ende daartoe mede

 

Was hi ghescepen als een paert,

4390

Van den middel nederwaert.

 

Hi hadde vier voeten openbare.

 

Aldus sijn die sagittare

 

Ghescepen, die wonen in dat lant.

 

Segheline den wigant

4395

Dien moet God onse Here verborghen!

 

Dese salne brenghen in sorghen.

 

Grappaert en ontsach ghenen man;

 

Ghene wapen en brocht hi an,

 

Sonder voer die borst seven platen,

4400

Ende seven bachten, die hem wel saten,

 

Ende in die hant een vleghele

 

Yserijn; van quade spele

 

So was dese Grappaert.

 

Ende hi quam te Segheline waert

4405

Daer hi vacht onder die heydine

 

Ende den menighen brocht in pine,

 

Dat sijs ghenasen nemmermere.

 

Grappaert seide: ‘Ins duvels ere

 

So moet ic nu al verslaen.

4410

Het wert cortelijc ghedaen,

[p. 60]

 

⁺ Moet ic leven enighen tijt.

 

In quam noit in ghenen strijt,

 

Daer ic enen man gherochte,

 

Dat hijs meer ghenesen mochte.

4415

Bi Mamet, also en suldi.’

 

Seghelijn seide: ‘Ay tfi fi!

 

Onwaert hont, ware ic vervaert,

 

So had ic enen droeven aert.

 

Nenic niet, bi onsen Here!’

4420

Hi verhief met nauwen kere

 

Sijn sweert Rosebrant ende gaf

 

Hem enen slach, dat een ore viel af,

 

Dat te voren aent hoeft stoet

 

Ende daerna en volghede geen bloet.

4425

Dat wonderde Segheline sere.

 

Grappaert sloech weder den here

 

Metten vleghele, dats waerhede,

 

Dat hi Seghelijn nicken dede

 

Toten ghereide opt aertsoen.

4430

Doe wart gram die ridder coen;

 

Rosenbrande dat hi verdroech,

 

Dat ander oer hi hem afsloech,

 

Gheen bloet en quam noch daer naer.

 

Seghelijn seide: ‘Een droeve jaer

4435

Moetstu hebben, lelike figure!

 

Du bist sonder menscen nature,

 

Du en heves gheen bloet in dine lede;

 

Mi moghestu dancken ende loven mede,

 

Dat ic dine oren heb afghedaen,

4440

Die so leliken waren ghestaen

 

Aen dijn hooft, als een wan.

 

Du ghelijcs nu bet enen man,

 

Dan du dedes hier te voeren.’

 

Grapaert sprac: ‘Al sijn mijn oren

4445

Ofghesleghen, dan scaet mi twint.

 

Ic sal bat gaen in den wint,

 

Dan ic tote nu heb ghedaen.⁺

 

In ghever niet om een spaen.’

 

Doe verdroech hi den vleghel sijn

4450

Ende sloech den coenen Seghelijn,

 

Dat hi bleef sitten in onmacht.

 

Tors stont voer hem ende vacht;

 

Het nam Grapaert bider kele,

 

Ende werpen ter eerden ende sloech hem vele

4455

Ende sette sine voete op sine borst,

 

Ende hielten legghen also gheporst

 

Onder heme in dat gras,

 

Tes sijn here becomen was.

 

Tors ne mochten niet ghebiten,

4460

Dattet hem had mogen sliten,

 

So hart waren sine lede.

 

Binnen dien bequam in sijn gherede

 

Van Jherusalem Seghelijn

 

Ende versach den Sarrasijn

4465

Ter eerden ligghen op dat velt,

 

Ende hoe dattet sijn ors behelt,

 

Des hi hem seide lof ende ere.

 

Mer het dede al onse Here,

 

Ende die juwele, ic seker bem,

4470

Die hi hadde over hem;

 

Dat was die crone doernijn

 

Ende díe naghel yserijn,

 

Daer God mede was doersleghen;

 

Oec so hadde die coene deghen

4475

Die gheesel ende dat vatelkijn,

 

Daer onse Here uut dranc asijn,

 

Ghetempert met bitter galle:

 

Dit was voer onse sonden alle;

 

Dit waren preciose juwele.

4480

Olifier quam uten castele,

 

Die coninc metter scare sijn.

[p. 61]

 

⁺ Doe was blide Seghelijn,

 

Want hi was noch onghewont.

 

Die roese bequam op derre stont;

4485

Hi spranc op ende seide:

 

‘Dit felle ors, dat mi leide

 

Ter eerde ende heeft gheporst

 

Met sinen voeten mine borst,

 

Dat ic cume verademen mach,

4490

Nu wert het sijn starfdach.’

 

Hi hief den vleghel, des gheloeft,

 

Ende sloech dat ors op sijn hoeft,

 

Dat hi brac ende viel int sant.

 

Een stic bleef in sine hant,

4495

Dat stic warp hi wech onverre,

 

Doe was hi utermaten erre,

 

Ende ghegreep in corter stonde

 

Glorifiere biden monde,

 

Ende scoerde hem, sijt des vroet,

4500

Die kinnebacken enen halven voet.

 

Des was droeve Seghelijn,

 

Ende sloechen metten sweerde sijn,

 

Wat hi mochte met ghewelt,

 

Dat clincte als een aenbelt, -

4505

Hine mochten ghewonden niet.

 

Die seven platen hi versiet

 

Voer die borst stalijn:

 

Hi sloechse af, Seghelijn.

 

Doe ghinc Grapaert vaste vlien

4510

Ende Seghelijn vaste na mettien,

 

So dat hine ter eerden reet;

 

Daer dede hem die ridder leet,

 

Want hine in die borste stac,

 

Dat sine herte ontwee brac.

4515

Doe was blide Seghelijn;

 

Hi seide: ‘Hout dat, Zarrasijn!⁺

 

Ghi sijt doot, des heb God ere.

 

U bloet en sach ic heden ere

 

Dan ic nu met oghen scouwe.’

4520

Die Zarrasinen haddes rouwe.

 

Als Grapaert versleghen lach,

 

Riep daer menich: ‘O wy, o wach!

 

Nu es onse trooster doot!’

 

Seghelijn reet na ende dede noet

4525

Den heidinen op dat velt.

 

Olifier met sijnre ghewelt

 

Vacht daer utermaten seer.

 

Mer Seghelijn was vele meer

 

Ontsien, dan si alle;

4530

Dat quam bi sinen ghevalle,

 

Hi was seghesalich in stride.

 

Als die coninc hadde tide

 

Groet hine utermaten sere,

 

Ende dancte hem van der ere,

4535

Die hi hem hadde ghedaen.

 

Si loeden spise ende keerden saen

 

In die stat met snelre vaerde.

 

Seghelijn hielt die afterwaerde

 

Stoutelike terre vaert.

4540

Daer en was niement, die ghehaert

 

Op hem te slaen, van den heidyn.

 

So was ontsien Seghelijn,

 

Dat si riepen: ‘Laet ons vlien!

 

Die felle ridder heeft ons versien.

4545

Volghet hi ons, so sijn wi doot;

 

Sine cracht die is soe groot

 

Ende hi is van fellen aerde,

 

Want hi hevet ghedoot Grapaerde,

 

Die starcste die ie hadde lijf,

[p. 62]

4550

⁺ Ende sijn broeder, die keitijf,

 

Heeft ons ghedaen vele torens;

 

Wijns, vleeschs, meels ende coerns

 

Moeten wi derven, dat is bi hem!’

 

 

 

Seghelijn van Jherusalem

4555

Voer in die stat ende was blide.

 

Ter tinnen laghen side aen side

 

Die joncfrouwen, diene minnen.

 

Mer aen Ysaude mochtmen bekinnen

 

Ghelaet van minnen bi manieren,

4560

Want bleec waren haer die lieren,

 

Die roet waren als die roesen.

 

‘Ay mi,’ seitsi, ‘wat mocht nosen,

 

Die hem enewerf ter stont

 

Cussen mochte aen sinen mont,

4565

Van den ridder die daer rijt!

 

Ay hoe onsachte dat mi snijt,

 

Die brant van so goeder minnen.

 

Of die ridder quame hier binnen,’

 

Sprac Ysaude die joncfrouwe,

4570

‘Ende ic hadde van den douwe

 

Die uut sinen monde vaert,

 

So waer therte mijn bewaert,

 

Dat nu doghen moet torment.’

 

Gaude seide: ‘Ay ghescent

4575

Moeti wesen op desen dach!

 

Dedijs nemmermeer ghewach

 

Hem te cussene die daer rijt,

 

Ghi hadt gheleeft al uwen tijt!’-

 

‘Dat had si,’ spraken dander vive;

4580

‘Wat meent dese keitive?

 

Waent si den ridder hebben allene?’

 

Ende Seghelijn die ridder rene,

 

Als hi onder den toren quam,

 

Ende die joncfrouwen vernam,

4585

Doe sprac hi met soeter tale:

 

‘Ghi joncfrouwen altemale,⁺

 

Groete ic als mine lieve.’

 

Ysaude die meest was in grieve,

 

Antwoerde eer hi twoert volbrocht:

4590

‘Al levic doer u onsocht,

 

Ende ic doer u doeghe grief,

 

Ghi sijts wel wert, hebdi mi lief.

 

Uwer minnen willic gherne pleghen.’

 

Doe reet Seghelijn enweghe,

4595

Tes hi quam in die sale.

 

Ysaude seide: ‘Weet dat wale,

 

Dat hi mi minnet boven u allen.’ -

 

‘Ja, pute, dan sal niet ghevallen,’

 

Spraken dander die waren in dole,

4600

‘Waendi hem leiden tuwer scoele?

 

Hi groet ons allen als sine lieve.’

 

Ysaude sprac: ‘Van desen grieve

 

Sal ic noch ghewroken sijn.

 

Ic hoerde spreken den ridder fijn.

4605

“Ysaude” riep hi teenen woerde,

 

“Wel soete lief,” want ict hoerde.

 

Wilt ghijt mi ontstriden nu?

 

Hi is mijn lief, al groet hi u.

 

Dat heeft hi doer mi gedaen;

4610

Ghi hebten alle qualijc verstaen,

 

Ghi wilt minnen ende ghine cont.’

 

Gaude haer te slaen begont

 

Harde sere utermaten,

 

Ende alle dander diese haten.

4615

Si weerde haer so si best mochte,

 

Dat sise alle vive onsochte

 

Heeft ghesleghen datsi bloeden.

 

Hieraen machmen wel ghevroeden,

 

Alse vrouwen haer crijch aenslaen,

4620

Dat moet emmer voerwaert gaen,

 

Also men seit in een bispel.

 

Hierin machment werken wel,

[p. 63]

 

⁺ Ysaude hadse soe berect,

 

Dat die sesse laghen gestrect

4625

Opten vloere hier ende daer.

 

Die camerwiven quamen naer,

 

Ende seiden: ‘Ysaude, dits misdaen,

 

Dat ghi dese joncfrouwen doot wilt slaen.

 

Wistet die ridder, het ware u scande.’

4630

Ysaude seide: ‘Swighet, valande

 

Dat ic hem dede dit grief,

 

Het was goet recht, si wilden mijn lief

 

Met crachte mi ondergaen,

 

Ende si ghingen mi voren slaen,

4635

Doe weerdic mi; wats hier verboert?

 

Merct, hoe si mi hebben ghescoert,

 

Met vuusten gheslagen, met voeten ghesteken,

 

Tis goet recht, dat ic mi wreke.’

 

Nu besiet, hoe minne doet

4640

Menich vrouwe storten bloet.

 

Die vrouwen sijn verscoert dicke

 

Van vechten, van striden van sulken sticke,

 

Dat sietmen noch alle daghe.

 

Ysaude dreef groete claghe,

4645

So daden dandre sesse mede,

 

Elc ghinc ligghen op ene stede,

 

Als die mercanderen sere niden.

 

Die camerwiven lietense niet striden,

 

Si sijnre vaste tusschen ghegaen.

 

 

4650

Nu moeti van den ridder verstaen,

 

Seghelijn, die hadde gheëten

 

Ende bi den coninc was gheseten

 

Olifiere, ende sede:

 

‘Heer coninc, doet mi ene bede,

4655

Des biddic u.’ Die coninc sprac:

 

‘Dat doe ic gherne; al ghemac

 

Es u ghereet’, sprac die coninc.⁺

 

‘So biddic u,’ sprac die jongelinc,

 

‘Dat ic gaen moete in den toren

4660

Daer die joncfrouwen binnen horen.’

 

Doe seide die coninc: ‘Sekerlike

 

Also lief haddic, half mijn rike

 

U te ghevene, als dese bede alleen.

 

Mer en mach u groot no cleen

4665

Dine bede ontsegghen, des wondert mi.

 

Hets een toren, ghesworen vri,

 

Daer niement in soude ghegaen

 

Dan ic; nu so eest ghedaen:

 

Mijn eet moet nu tebroken sijn.’ -

4670

‘Dies hebt danc,’ sprac Seghelijn.

 

‘Hi moeste hebben al sijn leven,

 

So wat hi bat; het was hem ghegheven.

 

Dus ghinc hi ten toren binnen,

 

Daerne die seven joncfrouwen minnen.

4675

God wouts watter af sal comen!

 

Ysaude heeften teerst vernomen,

 

Si seide: ‘Ridder, scone lief,

 

Ic claghe u mijn groote grief.

 

Om dat ic uwer minnen wil pleghen,

4680

Ben ic ghescoert ende ghesleghen,

 

Also u wel mach wesen cont.’

 

Doe scoet si hem aen den mont

 

Ende custen so, met dat hi sprac,

 

Dat hem tbloet ten lippen uutbrac.

4685

Het sceen wel, dats hare lust.

 

‘Joncfrouwe,’ so seithi, ‘dits ghecust

 

Onvriendelike, dinke mi.’

 

Ysaude seide: ‘Ende waerbi?

 

Al heb ic van uwen bloede,

4690

Mijnre herten is te bat te moede;

 

Ghi sijt meester mi te ghenesen,

 

Hovesch, vroet van uwen wesen;

[p. 64]

 

⁺ Edel ridder, en belcht u niet das,

 

Dat ic nam salve, daer si was.

4695

Therte mijn dat was verspaect

 

Ende doerwont, dat ghi vermaect

 

Hebt nu op dese ure.

 

Soete lief, scone figure!

 

Of ghi iet wilt, ghebiet over mi.

4700

Wat ghi wilt, dat ghevic di,

 

Siel ende lijf altemale.’ -

 

‘Joncfrouwe, hebt danc van deser tale’

 

Sprac die coene Seghelijn.

 

Dander sesse, die daer sijn,

4705

Hoerdent ende quamen naer.

 

‘Ay putevrouwe, een droeve jaer

 

Moetti hebben ende een quaet,

 

Dat ghi dus des ridders staet

 

Met toevernien hebt ghehouden,

4710

Die wi wachtens maken wouden.

 

Dat men u bernde, waerdi weert.

 

Ay, edel ridder, of ghi begheert

 

Uus selves ere, sone hoert

 

Niet derre felre puten woert.’

4715

Seghelijn seide: ‘Hoert na mi.

 

Ic sal verstaen, hoe dat si,

 

Also ghi mi hebt gheseit.

 

Dat ghi dustenich dorperheit

 

Spreect, dat is sere misdaen.’ -

4720

‘Wacharmen, wat hebdi ghedaen!’

 

Sprac Gaude, dies hadde nijt.

 

‘Het scijnt wel, ridder, dat ghi sijt

 

Betovert vander basture.

 

Ay Ysaude, quade figure,

4625

Twi peinsdi die felle woert,’

 

Ende mettien so trat si voert

 

Ende wilde die ander slaen.

 

Seghelijn esser tusschen ghegaen,

 

Als die beletten wil die werre.

4730

‘Ay, joncfrouwen, en sijt niet erre,

 

Des biddic u alle teenen male.’

 

Als hi seide dese tale,⁺

 

Waren si ghestilt van haren lede.

 

Seghelijn toten joncfrouwen sede:

4735

‘Ic sal elker doen solaes

 

Enen nacht dore; hout uwen paes:

 

Die ic dan vinde van goeden gronde,

 

Die sallic minnen talre stonde.’

 

Dies wisten si den ridder danc;

4740

Die minne was groet ende stranc,

 

Die elc toten ridder droech.

 

Hi nam Ysaude ende si loech,

 

Die blide was vanden ghewinne:

 

Si leeden tharer camer inne.

4745

Van minnen daetsi hem recoerde,

 

Ende si custen telken woerde;

 

So dat die sake dus ghevel,

 

Dat si speelden der minnen spel;

 

Si waren beide sonder ducht.

4750

Daer wert ghewonnen ene vrucht,

 

Bi natueren, van edelen bloede.

 

Nu hoert, ghi heren; dit was deen vroede

 

Van den seven die opheven,

 

Te Romen waren; dits bescreven,

4755

In der historie overwaer.

 

Al hadde Ysaude tvoerspel daer

 

Van der minnen, die andre sesse

 

Lasen alle dieselve lesse.

 

Doe sprac Seghelijn ende sede

4760

Tote Ysauden: ‘Ene bede,

 

Joncfrouwe, moeti mi gheven;’

 

Si antwoerde: ‘Siel ende leven

 

Willic u gheven, lieve heer.

 

Wat mach ic u gheven meer?’ -

4765

‘Des hebt danc,’ sprac Seghelijn.

 

‘Joncfrouwe, ghi moet die wet dijn

 

Laten ende ontfaen kerstenhede,

 

Ic ne ghere ander bede.’

 

Ysaude antwoerde saen:

4770

‘Wel soete lief, het wart ghedaen.

[p. 65]

 

Al waert mere, dat ghi baet,

 

Ondanc hebbe die u haet.’ -

 

‘Dats wel gheseit,’ sprac Seghelijn.

 

‘Ic ben u vrient ende ghi die mijn.

4775

Joncfrouwe, om dat ghi in u ere

 

Bliven sult ende sonder dere,

 

Sallic elker joncvrouwe houden sprake

 

Enen nacht dore van deser sake.’

 

Ysaude seide: ‘Des en acht ic twint,

4780

Op dat ghi mi boven allen mint.’ -

 

‘Dat willic wel, scoene vriendinne.’ -

 

‘Neemt dit hooftcleet voert op minne,

 

Dat ic u kennen mach daerbi.’

 

Seghelijn seide: ‘Scone, dat si.’

4785

Dit was sciere ghedaen,

 

Die dach was comen, die nacht ghegaen.

 

Ende doe hi sach dat sonnescijn,

 

Oerlof so nam Seghelijn,

 

Ende is van haer camer ghegaen.

4790

Meliane was ghestaen

 

Thaerre camer; si had ghewacht

 

Den goeden ridder al den nacht.

 

Als sine metten oghen siet,

 

En mocht si haer onthouden niet,

4795

Sine seide: ‘Vercoren lief

 

Int herte mijn, daerof mi grief

 

Comen es ende gheen solaes!’

 

Seghelijn sprac: ‘Hout uwen paes,

 

Ic sal u vrient sijn al mijn lijf.’

4800

Doe custe hi dat scone wijf

 

Ende si hem weder, die joncfrouwe.

 

Si waren daer al sonder rouwe

 

Dien dach dore toten avonde.

 

Meliane seide doe ter stonde:

4805

‘Her ridder, nu moeti henen gaen,

 

Want bleefdi hier, ende twart verstaen,

 

Ic waerder mede al onteert.’

 

Doe sprac Seghelijn gheëert:

 

‘Joncfrouwe, wildi mi dus versteken?⁺

4810

Ic waende vriendelijc jeghen u spreken,

 

Also rechte minres plien.’-

 

‘Here,’ seitsi, ‘nu moet ghescien

 

Na uwen wille ende u ghevoech.’

 

Si custen vriendelijc ende loech,

4815

Want al hiet sine, wats ghesciet,

 

Wechgaen, sine menets niet.

 

Hi lach bi hare, ende si bi hem,

 

Seghelijn van Jherusalem.

 

Hi speelde soe, die edel man,

4820

Dat hi een kint aen haer ghewan:

 

Nu had hire ghewonnen twee.

 

Wat soudicker of segghen mee,

 

Ende vele talen van sulcken saken?

 

Die dichten ende rimen maken,

4825

Ende dan uut hare materie gaen,

 

Dan dincke mi niet wel ghedaen;

 

Daerom cortic mine tale.

 

Van dien spele, weet dat wale,

 

Proefde die ridder hem so wel,

4830

Binnen seven daghen in dat spel,

 

Dat hi wan op elken nacht

 

Een kint bider Goeds cracht.

 

Aen die seven joncvrouwen ghinder,

 

Die alle waren conincs kinder

4835

Ende comen van edelen bloede.

 

Het waren van Romen die seven vroede,

 

Die Seghelijn, die edel man,

 

Aen die joncfrouwen ghewan.

 

Ende elc gaf hem een littekijn,

4840

Dat hi soude haer ridder sijn,

 

Op die ure, in dien dach.

 

Hi hadder seven met vruchten bracht.

 

Daer af quam groet ghescal

 

Onder die joncvrouwen al,

4845

Als men hierna wel sal horen.

[p. 66]

 

⁺ Die edel ridder wel gheboren

 

Es in die sale weder comen,

 

Daer hi den coninc heeft vernomen,

 

Diene oec blidelike ontfinc.

4850

Doe sprac hi ten jonghelinc:

 

‘Hoeveel isser daer ghevrijt?’ -

 

‘Here, ic wille ghijs seker sijt,

 

Dat ic metten joncfrouwen niet

 

En hebbe misdaen, wats ghesciet,

4855

Dan ic se vriendelijc hebbe ghecust;

 

Daermede ic boete mijns herten lust,

 

So help mi God, dit isset al.’

 

Olifier seide: ‘Trouwen, dat sal

 

Wel utecomen noch hier achter,

4860

Of icker aen bejaecht heb lachter.’ -

 

Hoe so dat si,’ sprac Seghelijn,

 

‘Laet ons op die waerde sijn,

 

Ende laet ons doen een pongijs.

 

Ic ware gaerne in caplijs,

4865

Om hem allen te doene grief.’

 

Olifier seide: ‘So sullen u lief

 

Na u merken utermaten,

 

Die ghi daer boven hebt ghelaten,

 

Of ghijt wel doen sult in den strijt.’

4870

Dit sprac die coninc, als die nijt

 

Int herte hadde, dat Seghelijn

 

Metten joncfrouwen had ghesijn.

 

‘Here,’ sprac die ridder wijs,

 

‘God laet mi heden bejaghen prijs,

4875

Ende die Zarrasijn so slaen bi hoepen,

 

Dat ic die sinne aen mi mach cnopen

 

Van den joncfrouwen, die daer binnen

 

Sijn, dat si mi moeten minnen.’

 

Doe peinsde die coninc Olifier:

4880

‘Die groete duvel brocht u hier,

 

Dat heb ic oec wel verstaen;

 

Hi sal mi seker ondergaen

 

Dese joncfrouwen te minen toren,⁺

 

Dedelste ende die best gheboren.

4885

Hi is van lodderliken voeren,

 

Hi sal se alle maken hoeren.

 

Dat sal hem rouwen, als ict weet.

 

Beraden sal ic hem sulc leet,

 

Dat si doen sullen armen fijn,

4890

Waer hi wech, dese Seghelijn.

 

Mi is leet, dat hi hier quam.’

 

Dus stont die coninc als die was gram,

 

Ende die coene Seghelijn

 

Nam sijn ors ende sijn wapijn

4895

Ende voer ute op dat velt,

 

Daer die menich ghewapent helt.

 

Hoeftcleet, wimpel, mouwen, ponioene,

 

Die teken hadde die ridder coene.

 

Die mouwen vest hi aen sinen scilde,

4900

Seghelijn, die ridder milde;

 

Deen was wit ende dander roet,

 

Die derde groen van verwen goet.

 

Twee wimpel hadde Seghelijn,

 

Die vest hi op die scouder sijn,

4905

Des hem die joncfrouwen wisten danc.

 

Op sijn helm dat hoeftcleet lanc

 

Liet hi blayen metten winde,

 

Het sceen wale, dat hi minde,

 

Biden teeken, dat hi daer bracht,

4910

Dat ponioen aen sinen scacht

 

Met joncfrouwen hoofden bescreven,

 

Dat hem Meliane heeft ghegheven;

 

Het sceen wel dat sine minde:

 

Alst ponioen metten winde

4915

Blayde, waest alte scoen te sien.

 

Der joncfrouwen jonst ende aensien,

 

Die si tonen, die sijn groet.

 

Als Seghelijn op dat velt groet

 

Was ende hem die joncfrouwen saghen,

[p. 67]

4920

⁺ Die boven opten toren laghen,

 

Doe sprac Roose die joncvrouwe:

 

‘Merket ghinder die witte mouwe,

 

Aen den hoefde van den scilde,

 

Die ic gaf den ridder milde;

4925

Het scijnt wel dat hi mi mint.

 

Beli seide: ‘Dats niet een twint,

 

Dat ghi segt, laet u vermeten.

 

Die mouwe mijn die is gheseten

 

Ten slinkeren hoecke van den scilde,

4930

Omdat hi se behouden wilde,

 

Die es van minen evel boete.’ -

 

‘Ghi lieghet alle,’ seide Soete.

 

Mine minne heeft hi ontfaen.

 

Ja en es mine mouwe ghestaen

4935

Aent nedereinde van den scilde?

 

Omdat hise behouden wilde,

 

Heeft hise aldaer gheset,

 

Ende dit ghelijct der reden bet,

 

Dat ic boven u allen bin vercoren.

4940

Dat ghine mint, hets al verloren.’

 

Gaude sprac: ‘Ghi segt uwen wille;

 

Tote noch heb ic ghesweghen stille,

 

Mer dit en machic niet ghedoghen.

 

Siedi niet met uwen oghen

4945

Den wimpel mijn van siden wit,

 

Die op sinen rechter scouder sit

 

Ende telken blaeyt voer sinen mont?

 

Daerbi mach u wel sijn cont,

 

Dat hi mi mint boven u allen.

4950

En mochte mi niet bet ghevallen,

 

Want telken alst den ridder lust,

 

Siet hoe hi den wimpel cust!

 

Des ic blide wesen mach.

 

Nemmermeer en doet ghewach,

4955

Datter iement naerre si.’

 

Margoete seide, ‘Ay fi fi!

 

Gaude, wat eest dat ghi seghet

 

Ende aldus voer oghen leghet?

 

Ter slinker scouder dats mijn wimpel, ⁺

4960

Dat ic hem gaf, al bin ic simpel.

 

Hieraf en laetic mi niet verbloeden,

 

In saelt segghen, al soudmen mi doden.

 

Mijn wimpel is meer een luttelkijn

 

Ende langher dan duwe; voer toghe sijn

4965

Blaeyt hi scone utermaten.

 

Den wint heeft hi altoes te baten:

 

Hi moeten cussen ende sien.

 

Dit en mach den uwen niet ghescien,

 

Want hi te cort is ende te smal.

4970

Die ridder mint mi boven al,

 

Dat is openbaer aenscijn.’

 

Meliane sprac: ‘Wat sal dat sijn,

 

Dat ghi u allen dus vermeet,

 

Ende segt, dat hi mi vergheet?

4975

Het is gheloghen, Godeweet!

 

Ic saelt u toghen, al eest u leet.

 

Met hem ben ic meest gheacht:

 

Mijn teken hanct aen sinen scacht,

 

Daer hi blidelike op siet.

4980

Ghi sijt alle min dan niet,

 

In sinen sinne so ben ic.

 

Ic mach u toghen wel dit stic:

 

Die wint en mach geensins so wayen,

 

Dat hem mijn teken mach ontblayen,

4985

Het en moet in die oghe sijn.

 

Siet, ist niet dat teken mijn?

 

Jaet’, sprac si ‘in trouwen.

 

Die gherechticheit can bescouwen,

 

Hi siet mijn aensicht ghemaleert,

4990

Dat hi int herte heeft ghefondeert

 

Ende gheprent als een seghel.

 

In dat teken is een speghel,

 

Dat hem te siene wel ghenoecht.

 

In sijn herte ben ic ghevoecht;

4995

Dus mint hi mi, ten is gheen wonder.’

 

Ysaude seide: ‘Ic sal onder

 

U alle doen, sem mijn lijf,

[p. 68]

 

⁺ Ic was emmer teerste wijf,

 

Die hi minde; ic heb verstaen,

5000

Die eerste minne moet voren gaen,

 

Dat is cont u allegader.

 

Siel ende lijf, been ende ader

 

Heeft hi al in mi gheset.

 

Dus hout hi der minnen wet

5005

Van mi ende van niemant el,

 

Ghi, joncfrouwen, weet dat wel.

 

Die ridder was wel bedocht,

 

Dat hi mijn teken heeft ghecnocht

 

Aen sinen helme bruun stalijn;

5010

Want waert in die oghen sijn,

 

Hi verlore al sine maniere,

 

Die hoefsce ridder, die goedertiere,

 

Ende daertoe lijf ende ere;

 

So vaste mint mi die edel here,

5015

Dat hi doelt ende riest,

 

Als hi om mi te peinsen kiest.

 

Nochtan en macht hem niet ontsinken,

 

Hi en moet emmer op mi dinken.

 

Maer saghe hi dat teken mijn,

5020

Hi verlore die crachten sijn.

 

Ende daerom, na mijn verstaen,

 

Heeft hijt uten oghen ghedaen,

 

Ghevest op sinen helm van stale,

 

Daer die ridder aen doet wale;

5025

Dus sidi altemale ghehoent:

 

Met sijnre minnen bin ic ghecroent.’

 

 

 

Die ridder hier af niet en weet:

 

Hi sloech onder die heyden ghereet,

 

Die hi harde luttel minde.

5030

Doe ghinghen blayen metten winde

 

Die tekenen van den joncfrouwen.

 

Alse die heidijn hem scouwen,

 

Riepen si: ‘Dit is die minre⁺

 

Van den joncfrouwen ende die verwinre!

5035

Van allen strideren is hi tgrein.

 

Alle die hier sijn opt plein,

 

Moghen hem ontsien, sijts wijs.

 

Amoureus ende so jolijs

 

Es hi oec van der minnen,

5040

Die hi draghet int herte binnen

 

Van den joncfrouwen al gheheel,

 

Die daer sijn inden casteel.

 

Het scijnt wel, dat hire ute coemt:

 

En vlien wi niet, wi sijn verdoemt

5045

Altemale ende ghescent.

 

Hen is gheen wonder, dat men mint:

 

Hi is starc ende groetmoedich;

 

Hi sal noch tavont maken bloedich

 

Den menighen van onser partien.’ -

5050

‘Heeft hi aldus vele amien,’

 

Sprac die coninc Odorijn,

 

‘Als hi alnu voert tekijn,

 

So es hi ridder vander minnen

 

Ende onghestadich seer van sinne,

5055

Dat hi voert tekijn dus vele,

 

Om roeme vander minnen spele.

 

Ic salne doden eer hi ontrijt!’

 

Mettesen hi op Seghelijn tijt,

 

Ende sloech met sporen harde sere.

5060

Des wert ghewaer Seghelijn die here,

 

Ende reet jeghen hem als een coen;

 

Metten scacht metten ponioen

 

Stac hine doer den scouder sijn.

 

Doe viel ter eerden Odorijn

5065

Al in onmacht onder voet.

 

Dat ponioen was al bebloet,

 

Dat te voren was al wit.

 

Die aensichten sijn al besmit

[p. 69]

 

⁺ Metten bloede. Die ridder dacht

5070

Ende peinsede: ‘Of dus onsacht

 

Der scoenre aensicht waer doerslaghen,

 

Die mi dat tekijn doet draghen,

 

Ende ic dan wist, wiet had ghedaen,

 

Der doot en mochti niet ontgaen

5075

Van minen handen,’ sprac Seghelijn.

 

Binnen dien bequam Odorijn

 

Die coninc ende sat op sijn paert,

 

Ende trac uter scee sijn swaert.

 

‘Minre,’ seithi, ‘valsch van naturen,

5080

Wanen soudu moghen gheburen

 

Te voeren dus vele tekijn?

 

Int herte en mach mer een vrient sijn.

 

Mer doer uwen overmoet

 

Hebdijt ghedaen; nu sallic bloet

5085

Van uwer valscher herten ghecrighen.’ -

 

‘Keitijf,’ sprac Seghelijn, ‘leert swighen,

 

Dat radic di, sem mijn leven.’

 

Rosebrande heeft hi verheven,

 

Ende sloech hem af dat hovet sijn:

5090

‘Nu hout dat,’ sprac Seghelijn,

 

‘Du ne verbiedes mi saermeer

 

Joncfrouwen te minnen alstu daets eer.

 

Nu sal ic minnen na mijn ghevoech.’

 

Tors dat hi met sporen sloech

5095

Ende reet ter neder man ende paert.

 

Nu was in der middewaert

 

Olifier, die coninc rike,

 

Bestaen harde bitterlike,

 

Dat hi te voet was ghedaen,

5100

Ende soude met crachte sijn ghevaen;

 

Hi riep ‘Monyoye!’ al staende.

 

Ende Seghelijn quam toeslaende,

 

Ende reeter ter eerden tien;

 

Dander begonsten alle vlien,

5105

Als die waren seer vervaert.

 

Sijn spere brac te middewaert,⁺

 

Daer dat ponioen aen was.

 

Dander stic warp hi int gras,

 

Die coene ridder, op die hede.

5110

Sijn grote vaen was in der scede

 

Metten aensicht ons liefs Heren.

 

Hi trac tsweert ende ghinc hem weren

 

Ende quam tot Olifier, daer hi stoet,

 

Ende brocht hem een ors goet,

5115

Het ne mocht niet beter sijn,

 

Sonder dat reet Seghelijn;

 

Dat was beter vele mere.

 

Doe sprac Seghelijn die here:

 

‘Siet hier een ors harde goet,

5120

Dat ghevic u, ende sijt soe vroet,

 

Dat ghi vaste daerop rijt,

 

Als ghi comet, daermen strijt.’ -

 

‘Dat sal ic doen,’ sprac die coninc,

 

‘So doet, en bid u ander dinc,

5125

Ende wacht u voert van vallen.’

 

 

 

Nu hoert, hoe beghinnen callen

 

Die joncvrouwen, die in den toren sijn,

 

Alsi saghen dat tekijn

 

Metten scachte onder voet.

5130

Gaude sprac: ‘Nu bin ic vroet,

 

Meliane, nu u bekint,

 

Dat u die ridder luttel mint.

 

U tekijn leghet onder voete.’

 

Doe sprac Meliane die soete:

5135

‘Swighet, joncfrouwe, dat laet staen.

 

Daeraen en heeft hi niet misdaen.

 

Hen was niet des ridders scout.

 

Dat spere sijn, dat broessche hout,

 

Moete God vermaledien!

5140

Hem machment met rechte tien.

 

Ende oft ware u tekijn,

[p. 70]

 

⁺ Woudi, dat die ridder fijn

 

Hem daeromme aventuerde,

 

Ent wederghecreghe ent besuerde

5145

Met fellen slaghen aen sijn lijf?’

 

Doe sprac Ysaude, dat scone wijf:

 

‘Hier af swighet, Meliane!

 

Ic ben des in sekeren wane,

 

Ware het dat teken mijn,

5150

Hi sout ghecrighen, die ridder fijn,

 

Of ontfaen die bitter doot:

 

Die minne is so sere groot

 

Tusschen hem ende mi utermaten:

 

Hine mocht emmer niet ghelaten.

5155

Nu seghic u, joncfrouwe fijn,

 

Mi soude leet van herten sijn,

 

Werter die ridder om ghepijnt.’

 

Meliane seide: ‘Trouwen, het scijnt,

 

Dat hi mi mint, die ridder snel,

5160

Want hi weet te voren wel

 

Dat hi niet jeghen mi

 

En mach mesdoen, die ridder vri.

 

Dese hope doet hem laten daer.

 

So helpe God mi; hets oec waer:

5165

Dus is minne tusscen ons vast.’

 

 

 

Binnen dien was Seghelijn so verlast

 

Vanden heidenen op dat velt,

 

Dat alle die teken, die hi helt,

 

Af waren ghehaelt ende ghescuert.

5170

Die goede ridder heeft besuert

 

Alle die minne van eertrike.

 

Hi wart ghesleghen alendelike

 

Beide met spieten ende met sweerden

 

Ende vanden ors ghevelt ter eerden,

5175

Dat hi lach al in ommacht.

 

Mer Glorifier sijn ors vacht,

 

Ende maecte die plaetse wijt.

 

Al dat men op hem sloech ende strijt

 

En deerde hem te gheenre ure,

5180

Dat dede die goede coverture,

 

Die wit was ende groet,

 

Ghetekent met enen cruce roet,

 

Wantse een enghel den ridder brocht.

 

Dus quaemt datmen niet en mocht

5185

Den ors in gheenre wijs ghederen:

 

Het dede al die cracht ons Heren.

 

Ende tgrote onghevoech,

 

Dat die ridder daer verdroech,

 

Dat was om die sonden ghemene,

5190

Dat hi metten joncfrouwen allene

 

Hadde te doene, Seghelijn,

 

Eer si van Gods wette sijn,

 

Kersten ghedaen ende ghedoept;

 

Het is recht, dat hijt becoept.

5195

Een enghel sprac tot hem tien stonden:

 

‘Seghelijn, om die groete sonden,

 

Die ghi natuerlijc hebt ghedaen

 

Metten joncfrouwen, eer si ontfaen

 

Kerstenheit hadden, des waerstu sot -

5200

Di ontbiet onse Here God,

 

Dattu seven cnapeline

 

Hebs ghewonnen aenden joncfrouwen fine,

 

Daer en waer niet so veel mesdaen,

 

Hadden si kerstijn gheweest ghedaen,

5205

Eer du met hem hads ghesijn.

 

Om dese mesdaet, Seghelijn,

 

Hebstu dese smerte ontfaen.

 

Met dinen live salstu ontgaen

 

Op dese tijt, mer hier achter

5210

Salstu comen in sulken lachter,

 

Ende in tormenten alsoe groet,

 

Dattu liever hads die doot,

 

Mer tavontmeer hebstu respijt.

 

Dat doet dat heilighe abijt,

[p. 71]

5215

⁺ Dattu aenheves, Seghelijn.

 

Anders hadstu doot ghesijn

 

Men draghet di hier wel vele nijts.

 

Waerstu sonder des habijts

 

In enighen strijt bevaen,

5220

Het soudi harde onsiene staen.

 

Dit sal ghescien in corten daghen:

 

Dine grote sonden sullen di plaghen;

 

Vijftien jaer, her Seghelijn,

 

Salstu sonder seghe sijn,

5225

Ende dine bede wert niet ghehoert.

 

Dit ontbiet di God ende voert

 

Salstu ten joncfrouwen doen ghekere,

 

Die oec worden vol van sere,

 

Die om dit selve, Seghelijn,

5230

Ghemeenlike sullen ghepijnt sijn;

 

Dit en mach emmer niet bliven.

 

Seghelijn, du sals gaen scriven

 

Ene lettere telker joncfrouwen,

 

Aldus sprekende, vant scouwen,

5235

Dat die kinder niet moghen den man

 

Kennen diese vleselike wan,

 

No nemmermeer met hem versellen,

 

Voer elc een vroetscap can verspellen

 

Der diviniteit, Seghelijn,

5240

Dies moeti ordineerre sijn;

 

Men vint ghenen so vroeden clerc

 

Alse ghi sijt; nu doet dit werc

 

So wale, dat ghijs hebt den prijs.

 

Dit heet u God van Paradijs.’

5245

Aldus voer die enghel dan,

 

Ende daer bleef een droeve man,

 

Dat hi dus soude sijn gheplaghet.

 

Glorifier hevet al verjaghet

 

Die Zarrasinen op dat velt,⁺

5250

Die wile dat hi tale helt

 

Jeghen den enghel die tot hem quam.

 

Op dat ors sat hi wel gram

 

Ende voer onder die Sarrasijn,

 

Ende peinsede aldus, Seghelijn;

5255

‘Ic sal mijn gramscap also wreken

 

Op dese honden!’ So vreeseleke

 

Ne vacht nie man also hi dede.

 

Hi sloech doet daer op die hede

 

Meer dan hem tiene op dat velt,

5260

Eer hi ie den arm ophelt.

 

Doe waren sine lede moede,

 

Den edelen ridder enten goeden,

 

Dat hi ter stat waert keerde sciere,

 

Ende bat den coninc Olifiere,

5265

Dat hi keerde, het ware tijt.

 

‘Nemmermeer so houdic strijt,’

 

Sprac die vrome Seghelijn,

 

‘Eer ic ten toren heb ghesijn,

 

Daer ic die joncfrouwen heb ghelaten,

5270

Die ic te rechte wel mach haten.

 

Pine, rouwe ende zwaer verdriet

 

Heb ic doer hem, al en moghen sijs niet.’

 

Dit was den coninc swaer te horen;

 

Hi peinsede dus, dat hi hem toren

5275

Beraden soude ende verdriet,

 

Al en seidijs openbaerlijc niet:

 

Met droef hede is hi bevaen,

 

Dat hem die joncfrouwen sijn ondergaen,

 

Die hi met herten had vercoren.

 

 

5280

Seghelijn reet in die stat voren,

 

Alse die gherne ware daer binnen

[p. 72]

 

⁺ Toten joncfrouwen, diene minnen.

 

Hi ontwapende hem ter vaert.

 

Ten stal waert leidemen sijn paert;

5285

Men gaf hem hoy ende coren.

 

Seghelijn die wel gheboren

 

Is in den tor ghecomen,

 

Daer hi die joncfrouwen heeft vernomen.

 

Si ginghen alle omtrent hem staen:

5290

Diene eerst mochte bevaen,

 

Die en was dachterste niet.

 

Hi seide: ‘Joncfrouwen, van mi vliet!

 

Ic bin droeve also sere,

 

Dat ic ne wane nemmermere

5295

Ghenesen; wat sal mijns ghescien!’

 

Doe versuchten die joncfrouwen mettien,

 

Ten was niet clene noch ghemate,

 

Si stoeden alle in droeven ghelate,

 

Ende spraken alle uut enen monde:

5300

‘Lieve heer ridder, doet ons conde,

 

Wat u let ende wat u deert.’

 

Doe soe sprac die ridder weert

 

Sere wenende utermaten:

 

‘Joncfrouwen, ic mach u wel haten,

5305

Want ic hebbe den maker mijn

 

Doer u verwrocht,’ sprac Seghelijn.

 

‘Hoe so?’ spraken die joncfrouwen

 

Al wenende met groten rouwe.

 

Doe teldi hem die waerhede,

5310

Also dinghel tot hem sede;

 

Oec so hadde hi wel verstaen,

 

Dat si kinder hadden ontfaen,

 

Ende sijn alle cnapelijn.

 

Teerst dat si ghewassen sijn,

5315

Soe doetse ter scolen gaen;

 

Si sullen leren ende verstaen,

 

Dat si die vroetste van den rike

 

Sullen werden sekerlike.⁺

 

Ene lettre sal ic elken scriven

5320

Ende die sullen met u bliven,

 

Die ghi elken toghen sult,

 

Wanneert met vroetscap is vervult.

 

Het salse lesen sonder traen.

 

Ende of het weent, so neemt hem saen

5325

Die lettre, tote dat comt den dach,

 

Datse sonder wenen lesen mach;

 

Ic moet mi varen aventuren.

 

Doe waren die seven scoene figuren

 

Droeve sere utermaten,

5330

Ende seiden: ‘Suldi ons nu laten

 

In onsen noet, dat is ons swaer.

 

U minne gaet ons even naer.

 

Wi sijn alle siec van enen spele:

 

Van enen faite even vele

5335

Hebwi ontfaen, hets vore oghen;

 

Wien lief of leet, wi moeten doghen

 

Dat wi sijn uwe amien.

 

Luttel speels van melodien

 

Hebben wi van deser feesten,

5340

Mer ghi gaeft ons vanden keeste

 

Der goeder minnen, wine dorren niet claghen,

 

Want wi alle kint draghen.’

 

Nader talen ende nader spraken

 

Ghinc Seghelijn die brieve maken.

5345

Daer screef aldus die deghen fijn,

 

Van Jherusalem Seghelijn:

 

‘Ic scrive aldus te minen kinde,

 

Dat hem nemmermeer bewinde

 

Mi te soeken, eer het can

5350

Spellen die vroetscap die hier an

 

Leghet; niet eer en saelt mi

[p. 73]

 

⁺ Kennen, die sijn vader si.

 

Dat is die vroetscap wel gheraect,

 

Waer dat God meest heeft ghemaect

5355

Van sinen wonderen na der waerhede,

 

Wesende in die cleinste stede.’

 

Dit hadde die ierste lettre inne.

 

In die andre screef hi met sinne:

 

Hoe verre het ware sekerlike

5360

Tusscen den hemel ende aertrike.

 

In die derde so screef hi,

 

Waer dat eertrike hoechste si.

 

In die vierde soe screef hi daer,

 

Twi dat God die inghel claer,

5365

Lucifer ende die sine

 

Makede, ende hi ter pine

 

Ewelike moest behoeren,

 

Ende dat God wel wist te voren.

 

In die vijfte screef hi dan,

5370

Twi God den mensce lief ghewan,

 

Ende voer hem starf ende leet verdriet,

 

Ende doer die inghelen dedijs niet.

 

In die seste was ghescreven

 

Ene vrage, twi God heeft ghegheven

5375

Enen man sinen wille van eerdscen goede,

 

Ende den andren grote armoede

 

Hebbende tote in sinen fijn,

 

Ende wi alle sijn kinder sijn

 

Ende van eenre eerden gheformeert.

5380

In die sevende stont gheordineert

 

Ene vrage, des sijt ghewes,

 

Of God onse Here almachtich es.

 

Ende naden questien inden fijn,

 

So screef aldus Seghelijn,

5385

Dat sine mochten bi ghenen kere

 

Haren vader kennen nemmermere,

 

Si en waren so vroet in haer ghedochten