Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Van Sente Brandane, naar het Comburgsche en het Hulthemsche Handschrift (1894)

Informatie terzijde

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.28 MB)

XML (0.10 MB)

tekstbestand






Editeur

Ernst Bonebakker



Genre

poëzie

Subgenre

reisverhalen
marialegende


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Van Sente Brandane, naar het Comburgsche en het Hulthemsche Handschrift

(1894)–Anoniem Brandane, De reis van Sinte–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige

Van Sente Brandane, 1001 - 2284

 
So en ware hu crune met huwen baerde
 
Ende huwen hals niet so aerde
 
Swart bepeket no bezinghet;
 
Nu hebdi arde zeere ghelinget
1005[regelnummer]
Up die zee mine vaert.’
[Folio 185ra]
[fol. 185ra]
 
‘Mi es leet dat hi ye ghesmeet wart’,
 
Sprac die bezijnchde capelaen;
 
Doe louch zeere Sente Brandaen.
 
Doe aldus Sente Brandaen
1010[regelnummer]
Weder sinen capelaen
 
Ghewan van der hellen,
 
So mach ic hu voort tellen,
 
Dat hi voer langhe wijle
 
Up die zee ende meneghe mile.
1015[regelnummer]
Doe vernam Sente Brandaen
 
Die goede vele saen
 
Een dier, dat hiet Cyrene,
 
Die slapen doet die ghene,
 
Diet horen zinghen ofte sien;
1020[regelnummer]
Van zijnre bliscap moet gescien
 
Ter zee groot ongheweder.
 
Doe viel sciere neder
 
Sente Brandaen up sine knien
 
Ende bat Gode, dat hi moeste ontvlien
1025[regelnummer]
Dien diere, so hi best can.
 
In slape wart die stierman;
 
Haer selves si al vergaten,
 
Datsi en wisten, waer si saten;
 
Elc moonc wel vaste sliep;
1030[regelnummer]
Die kiel sonder stierman liep
 
Tote eenen bernenden berghe dan,
 
Daerhute quam loopende een laerc zwart nan;
 
Hi riep toten kiele
 
Hute zinen grooten ghiele,
1035[regelnummer]
So hi luuts mochte,
 
Ende wecketse arde onsochte;
 
Hi hietse tote hem keeren;
 
Hi seide, hi soude hem leeren,
 
Den meester stierman boude
1040[regelnummer]
Waer hi best henen soude.
 
Doe hiet Sente Brandaen
 
Sinen kiel wel saen
 
Toten berghe keeren,
 
Omme dat hi hem soude leeren;
1045[regelnummer]
Maer des duvels cose
 
Die was arde boze;
 
Doe seide des duvels bode:
[Folio 185rb]
[fol. 185rb]
 
‘Mochte ic wel, dor Gode!
 
Dinen kiel, heere Brandaen,
1050[regelnummer]
Die soude eene quade vaert angaen.
 
Du soudes ontghelden metter spoet,
 
Dattu ons so leede doet.
 
In can jeghen hu niet ghehebben;
 
God en wille hu niet ontsegghen,
1055[regelnummer]
So wat dat dijn wille es,
 
Want dine bede so moghende es,
 
Du souts dat wel ghenieten.
 
Lietstu di dat verdrieten,
 
Dat hu mijn vernoy niet ware lief!
1060[regelnummer]
Du naems mi den breydel dief;
 
Die achter di sit al daer:
 
Hi zweet van anxte, dat es waer,
 
Ende van zorghen, die hi heeft ontfaen.’
 
Doe sprac Sente Brandaen:
1065[regelnummer]
‘Dat es sine boete,
 
Dat hi hem wasschen moete;
 
Mi ne dinct niet so goet,
 
Hier es so scone eene vloet,
 
Dat hi hem wel ghewasschen mach.’
1070[regelnummer]
Die moonc scamelike lach:
 
Met vele groter zorghen
 
So haddi hem gheborghen
 
Onder eene scip banc;
 
Die tijt dochte hem arde lanc.
1075[regelnummer]
Die duvel louch zeere omme das,
 
Dat hi so zeere vervaert was.
 
Doe hi sijn spot hadde ghedreven,
 
Bat hi hem, dat hi hem wilde gheven
 
Weder sinen capelaen;
1080[regelnummer]
Hi soudene arde scone dwaen:
 
Hi roke up hem te zeere.
 
Doe seide die milde heere,
 
Die goede Sente Brandaen:
 
‘In gheve hu niet den capelaen;
1085[regelnummer]
Mi dincke dine cozen
 
Onnutte ende ghebozen;
 
Dijns sprekens bem ic zat.’
 
Den stierman hi doe bat,
 
Dat hi weder keerde upt meere.
[Folio 185va]
[fol. 185va]
1090[regelnummer]
Doe quam des duvels heere
 
Huten berghe ende daden hem wee
 
Ende volchden up die zee
 
Ende droughen in haer hande
 
Groote gloyende brande
1095[regelnummer]
Ende groote gloyende schichten,
 
Als of si wilden vechten;
 
Si worpen neder ende stooten
 
Up die in den kiel vlooten
 
Met groten torne moede;
1100[regelnummer]
Maer God onse Heere, die goede,
 
Behoedese jeghen al mesweghen.
 
Ic wane, van boven die reghen
 
So dicke nye en viel,
 
Alse daer omtrent den kiel
1105[regelnummer]
Die brandere entie schichte vloghen;
 
Die moonken met riemers toghen,
 
Omme saen te sine huter noot;
 
Dus jaghetse thelsche conroot;
 
Si zeylden watsi mochten;
1110[regelnummer]
Die duvele worpen onsochte
 
Na den vluchteghen kiel;
 
Den heeren saen gheviel,
 
Datsi bi Gods hulpe waren
 
Der vreesen al ontvaren.
1115[regelnummer]
Brandaen voer voort, met trauwen;
 
Doe liet hem God bescauwen
 
Van inghelen vele scaren,
 
Die boven hem quamen ghevaren;
 
Die voerden meneghe ziele
1120[regelnummer]
Boven sinen kiele;
 
Den lof Gods si daer boven zonghen,
 
Datmen de lucht mochte horen clonghen;
 
Dat dede hem God te minnen,
 
Dat hi hem liet verkinnen,
1125[regelnummer]
Wat die gheeste wouden
 
Ende waer si henen souden.
 
Doe sach Sente Brandaen
 
Eenen sconen tempel staen
 
Met tiene scone choren,
1130[regelnummer]
Die nye man conste testoren,
 
Sonder God, diet vermochte;
[Folio 185vb]
[fol. 185vb]
 
Die chierheit te segghene en vermochte
 
Ne gheen erdsche man.
 
Doe screef Sente Brandaen
1135[regelnummer]
Alle dwonder, dat hi sach,
 
Daer hi in zinen kiele lach.
 
Doe Brandaen, die Gods deghen,
 
Te rechte hadde al bescreven
 
Die twee scone paradise,
1140[regelnummer]
Doe waende die goede wise,
 
Die Gods dienare,
 
Dat hi al quite ware
 
Van des waters aerme scaren
 
Ende hi te lande soude varen.
1145[regelnummer]
Doe bat die heere goede
 
Met eenen neerensten moede
 
Onsen eeweliken troost,
 
Diene dicken hadde verloost,
 
Dat hine saen ghesande
1150[regelnummer]
Weder te sinen lande.
 
Doe quam een vreeselic wint anschijne,
 
Die hem verdreef entie zine
 
Verre danen up die zee;
 
Daer wart hem arde wee:
1155[regelnummer]
Die storem wart arde groot,
 
Die zee borlende ende scoot,
 
Mids dat hem so verhief die wint.
 
Doe saghen die Gods kint
 
So vele visschen daer in die zee,
1160[regelnummer]
Dat hem die zorghen daden wee;
 
Si sagher van so vele manieren
 
Ghelijc beesten ende wilde stieren
 
So vele onder dat water gaen.
 
Doe seide Sente Brandaen:
1165[regelnummer]
‘Dit es seker de Lever zee,
 
Daer ic af wijlen eer
 
Las so menich teekijn,
 
Dat es dat ghelove mijn;
 
Maer ic hebbe groot wonder
1170[regelnummer]
Van den gronde hier onder,
 
Hoe hise wel ghevoeden moghe,
 
Dat hem allen ghenouch doghe;
 
Maer God onse Heere es so rike,
[Folio 186ra]
[fol. 186ra]
 
Dat hi hem daghelike
1175[regelnummer]
Haer voetsel gheven mach.’
 
Tote eenen capelaen hi sprac,
 
Dat hi sochte paerkement:
 
Hine wilde laten twint,
 
Die waerheit hi scriven began
1180[regelnummer]
Ende hi beval den stierman,
 
Dat hi den kiel hilde stille
 
Om zijnre hulden wille,
 
Tote hi die waerheit hadde gescreven
 
Van den visschen, die daer dreven.
1185[regelnummer]
Die moonken hadden groten vaer
 
Van den visschen, die waren daer,
 
Datsi haer scip bederven mochten;
 
Brandaen troostese, dat hi mochte,
 
Ende seide: ‘lieve broeders mijn,
1190[regelnummer]
Wilt in Gode betrauwende zijn!
 
Dor hem sijn wi hute ghevaren;
 
Hi sal ons wel bewaren;
 
Hi heeft alles dinc ghebod
 
Ende es die almachteghe God
1195[regelnummer]
Ende Sente Marie, die goede,
 
Die si hier in onser hoede
 
Jeghen dat ons evele zij;
 
Dies jonne ons Filii Dei!
 
Ende alle dat hemelsche heere
1200[regelnummer]
Helpe ons huut desen meere
 
“Amen!” segghet alle gader
 
Ende vleeuwet den hemelschen vader.’
 
Doe quam hem an een sachte wint;
 
Doe saghen si, waer een Gods kint
1205[regelnummer]
Up die zee voor hem zwevede;
 
Het sceen, dat onsachte levede:
 
Het vlotede up eenen rusch eerden;
 
Wat mochte zijns gheweerden,
 
Als verstoremden der zee vloeden,
1210[regelnummer]
Maer dat God zijns nam hoede?
 
Van den kiele vloo hi doe;
 
Sente Brandaen sprac hem toe,
 
Dat hi van God weghe jeghen hem sprake;
 
Die rusch verbeidde met ghemake
1215[regelnummer]
Ende wart gheorsam saen
[Folio 186rb]
[fol. 186rb]
 
Ende doe hi bi hem quam Brandaen
 
Toter creatueren hi dus sprac:
 
‘Doghedi om Gode dit onghemac
 
Up dese wilde zee?
1220[regelnummer]
Of doghestu dit wee
 
Dor dijns selves mesdaet?
 
So mach dijns werden raet:
 
Ic bem een abd ghewyhet
 
Ende metter stolen ghevryhet,
1225[regelnummer]
Die ic van Gode hebbe ontfaen,
 
Dat ic mach in baten staen
 
Ende haer pine hem corten mach
 
Beede jaer ende dach.
 
Hebdi al sulke dinc ghedaen,
1230[regelnummer]
Dor God so willic di ontfaen.’
 
Doe sprac die eenzedele:
 
‘Met mi so wart di evele
 
Vergouden dijn capelaen,
 
Dien du verlores, Brandaen,
1235[regelnummer]
Vore den sconen paradise.
 
God heeft mi mine spise,
 
Ende alle mine lijfnare
 
Een jaer min dan C jare
 
Up dese zee ghegheven;
1240[regelnummer]
Bi zijnre ghenaden moetic leven
 
Ende wachten na zine leere.
 
Mijnre brueders es noch meere;
 
God onse vader es so goet,
 
Dat sine ghenade ons voedt
1245[regelnummer]
Metten hemelschen brode.
 
Hi halp ons te onser node,
 
Daer dijn moonc weder quam,
 
Dien hu die duvel nam
 
Voor die rikelike zale,
1250[regelnummer]
Daer hi stal den breydel so wale.
 
Si wachten ooc haren hende
 
Up die hoghe steenwende.
 
Die ruwe heere alleene,
 
Dien ghi saecht sitten up den steene,
1255[regelnummer]
Die halp di ter stede
 
An Gode met zijnre be[de],
 
Dattu vercreghes dinen capellaen.’
[Folio 186va]
[fol. 186va]
 
Doe seide Sente Brandaen:
 
‘Dore die Gods eere,
1260[regelnummer]
Nu segghe mi noch meere
 
Van dien heeren, hoe si leven
 
Ende hoe si daer verdreven;
 
Sij leven so heleghelike
 
Ende verdienen Gods rike.’
1265[regelnummer]
Doe sprac die heere goede
 
Met grooten oomoede:
 
‘Een stat was, hiet Vaserijn,
 
Danen dat wij gheboren zijn;
 
Die stont in eenen lande,
1270[regelnummer]
Daermen Gode niet en kande;
 
Dor des volcs grote zonden
 
So zanct al in afgronden;
 
Alle dat groote lant
 
Ende alle dat boze volc te hant
1275[regelnummer]
Dat nam daer quaden hende;
 
Maer up die hoghe steenwende
 
So heefter God een deel gheset
 
Van onsen broeders, dat wet;
 
Daer voetse die Gods cracht,
1280[regelnummer]
Die mi hare hevet bracht,
 
God onse lieve Heere.
 
Onse broeders es noch meere,
 
Die ghelijc mi leven
 
Ende up dese russche zweven
1285[regelnummer]
Boven der zeewes gronden;
 
Dat quam van minen zonden,
 
Dat wi ghesceeden waren;
 
Dus moetic alleene varen.
 
Doe dat lant verdranc
1290[regelnummer]
Ende meneghe borch versanc,
 
Also Sodoma dede ende Gomorre,
 
Die groote stercke torre,
 
Daer scorde alle die eer[de]
 
Ende alle die groene zwaerde
1295[regelnummer]
Van dien erderijke;
 
Desen rusch houdic vastelike
 
Tote minen hutersten hende.
 
God moete ons allen zenden
 
In hemelrike met eeren.
[Folio 186vb]
[fol. 186vb]
1300[regelnummer]
Noort waert saltu keeren;
 
Daer saltu sien groot wonder.’
 
Een wint hief daer van onder,
 
Diese sonder orlof dede sceeden;
 
Elc voer daerne God wilde gheleeden.
1305[regelnummer]
Daer voer die kiel in corter wijle
 
Over meneghe mile;
 
Dat quam van eenen bedruussche
 
Ende van eens wints gheruussche,
 
Dat die kyel also verspranc
1310[regelnummer]
So meneghe dachvaerde lanc.
 
Daer wart hi wel gheware,
 
Dat hi den bouc ontgalt dare,
 
Dien hi bernede in den viere;
 
Dat becochte hi wel diere,
1315[regelnummer]
Daer die kiel so verre spranc,
 
Meer dan M milen lanc
 
In grooter ongheweltheit.
 
En hadde ghedaen Gods ghenadicheit,
 
Hi en hads niet moghen ghenesen.
1320[regelnummer]
Daer voer hi voort, so wi lesen;
 
Doe versach Sente Brandaen
 
Eenen naecten man saen
 
Al ru sittende alleene
 
Up eenen heeten [s]teene;
1325[regelnummer]
Hi leet wel groote nozen:
 
An deen zijde was hi vervrosen
 
Dor vleesch ende beene;
 
Up dander zijde van den steene
 
Verbrande hi van hitten dan;
1330[regelnummer]
Na sine werken hi loon ghewan;
 
Voor hem hinc blayende een dwale;
 
Die halp hem arde wale:
 
Die slouch die hitte dane;
 
Dies quam hem baten vele ane
1335[regelnummer]
Beede van hitten ende van couden.
 
Sine pine was menichfoude.
 
Des zondaeghs stont hem also;
 
Dies was hi arde vro:
 
Hem dochte openbare,
1340[regelnummer]
Dat hi in werschepen ware.
 
Des maendaeghs arde vroe
[Folio 32187ra]
[fol. 32187ra]
 
Quam hem groote pijne toe:
 
Doe voerdene in der hellen
 
Die duvele met sinen ghesellen.
1345[regelnummer]
Doe si hem so bi quamen,
 
Datsi sine pine vernamen,
 
Begans hem ontfaermen.
 
Doe vraeghde Brandaen dien aermen
 
Van wat volcke dat hi ware.
1350[regelnummer]
Doe sprac die sondare:
 
‘Ic bem die aerme Judas.
 
Om dat ic so onghetrauwe was,
 
Dat ic vercochte sonder noot,
 
Die mi ghesciep ende gheboot.
1355[regelnummer]
Dat hebbic zwaer ontgouden.
 
Doet mi berauwen soude,
 
Doe quam die leede duvel
 
Ende gaf mi eenen twifel
 
Ende riet, dat ic mi hinc
1360[regelnummer]
Ende ne gheene boete ontfinc;
 
Aldus nam ic die doot;
 
Dies moetic lijden desen noot.
 
Haddic ghenade begheert met rauwen,
 
God es also ghetrauwe,
1365[regelnummer]
Het ware mi wel vergaen:
 
God hadde mi ontfaen,
 
Also hi den Jode ontfinc,
 
Die hem, daer hi an tcruce hinc,
 
Metten speere stac therte ontwee.
1370[regelnummer]
Noch dede God ghenaden mee:
 
Hi ontfinc den scaker dan,
 
Om dat hi berauwen ghewan,
 
Daer hi an den cruce hinc
 
Entie bitter doot ontfinc.
1375[regelnummer]
Also hadde hi mi ontfaen,
 
Waers mi berauwen saen.
 
Mijns en wert nemmermeer raet;
 
Maer mi dinct dat mi nu wel staet;
 
Maer over morghin vele vroe
1380[regelnummer]
Sal mi den noot gaen toe;
 
Dan werdet mi al benomen
 
Tgoet, daer ic nu in ben comen;
 
Dor das zondaeghs heere
[Folio 187rb]
[fol. 187rb]
 
Hebbic dese remedye, heere;
1385[regelnummer]
Stont mi dus tallen daghen,
 
So en soudic niet claghen;
 
Nochtan en hebbict borgoet
 
Maer dat mi vele wers doet
 
Die grondeloze helle,
1390[regelnummer]
Daer ic altoos in quelle
 
Ende eeweliken in walle;
 
Die duvele met haren gescalle
 
Doen mi wel meneghen noot.
 
O wy, heere, waric doot
1395[regelnummer]
Of mochtic versterven!
 
So en soudic niet bederven
 
In dus meneghen aerbeit,
 
Die ic lijde in eewicheit
 
Van rauwen ende van leede.
1400[regelnummer]
Dese noode alle beede
 
Van couden ende van hitten,
 
Daer ic hier in moet sitten,
 
En houdic voor gheen verdriet:
 
Ter hellen hebbic licht niet;
1405[regelnummer]
Daer eist doncker emmermeere;
 
Daer es dat eewelike zeer;
 
Ter quader tijt wert hi gheboren,
 
Die daer toe wert vercoren;
 
Een hitte quelt mi daer,
1410[regelnummer]
Eer ghi ghetastet wel een haer,
 
Daer smolte wel een berch stalijn,
 
Diene worpe daer in.
 
Mochte ic hier langhe wesen
 
Mi dochte, ic ware ghenesen;
1415[regelnummer]
Mi doen mee wee die zorghen
 
Jeghen den over morghen
 
Dan die pijne, die ic hier moet ontfaen.’
 
Doe sprac Sente Brandaen:
 
‘Of yemen over di bade,
1420[regelnummer]
Soude hu God doen eeneghe ghenade?’
 
‘Neen hi’, sprac Judaes die aerme,
 
‘Want ic up Gode hadde gheen ontfaermen;
 
Alle hulpe hebbic verloren
 
Maer dit dwaelkin hier voren
1425[regelnummer]
Voor mi hanghende namelike
[Folio 187va]
[fol. 187va]
 
Dat maect mi seere rike
 
Ende helpt mi wel zeere.
 
Nochtan so stal ict onsen Heere,
 
Doe ic met hem ghinc;
1430[regelnummer]
Het weert mi groote dinc
 
Van desen heeten viere;
 
Maer mi berauwes weder sciere;
 
Doe gaf ict dor Gode
 
Eenen zinen crancken bode,
1435[regelnummer]
Die oyt sint sine bede
 
Voor mi te Gode dede;
 
Nu helpet mi zeere hier
 
Jeghen dit sterke vier.
 
Al en mach het also vele niet sijn,
1440[regelnummer]
Als oft met rechte mijn hadde ghezijn,
 
Nochtan helpet mi, heere,
 
Harde vele meere
 
Jeghen desen heeten brant,
 
Om dat ict selve gaf metter hant,
1445[regelnummer]
Dan mi nu holpe alle die have,
 
Al waert dat mense over mi gave,
 
Die nu in die weerelt es;
 
Dies moghedi sijn ghewes.
 
So wel helpt dat goet,
1450[regelnummer]
Dat die meinsche selve doet
 
Ende dat hi selve gheeft
 
Al die wijle, dat hi leeft;
 
Want achter weldade
 
Commen dicwile spade
1455[regelnummer]
Ende datmen naer dleven doet,
 
Dat heeft aermen spoet
 
Te helpene, die selve niet en gheeft
 
Dor Gode die wijle, dat hi leeft.’
 
Doe Judas dit hadde gheseit,
1460[regelnummer]
Began hi driven groten aerbeit;
 
Des maendaeghs metten daghe
 
Maecte Judaes grote claghe
 
Ende jammerliken rauwe groot,
 
Dat dbloet van sinen hoghen scoot.
1465[regelnummer]
Hem naecte groot onghemac,
 
Seere weendi ende sprac:
 
‘O wy, onsalich ende arem man,
[Folio 187vb]
[fol. 187vb]
 
Dat ic ye eerdsch lijf ghewan!
 
Daer ic nu varen moete,
1470[regelnummer]
Dies en wert nemmermeer boete,
 
Want bi verdienten hebbict ontfaen.’
 
Doe hiet Sente Brandaen
 
Sijn helichdom bringhen voort
 
Ende settet up des kiels boort,
1475[regelnummer]
Alse die duvele quamen
 
Ende dat helichdom vernamen,
 
Dat hise soude vervaren.
 
Hi sach an sine ghebaren
 
Ende heeft wel vernomen,
1480[regelnummer]
Datsi saen sullen comen.
 
Doe quamen die duvele met eenen heere;
 
Hem dochte lucht ende meere,
 
Dat al was bernende vierijn.
 
‘Hier soudic ghevaren zijn,’
1485[regelnummer]
Sprac die bezijnghede capelaen,
 
Die met zorghen was bevaen.
 
Si vloghen boven den kiele;
 
Hem scoot huut haren ghiele
 
Pec ende vlamme onghiere
1490[regelnummer]
Met sulfer achteghen viere,
 
Dat gloyde ende wiel;
 
Daert up die zee viel,
 
Berrende twater alse stroo.
 
Judase wilden si alsoo
1495[regelnummer]
Voeren in der hellen,
 
Daer sine souden quellen.
 
Den vianden gheboot Sente Brandaen,
 
Datsi een wijle souden staen
 
Ende Judaes souden vermijden;
1500[regelnummer]
Gode bat hi in dien tijden,
 
Dat dien nacht moeste ghenesen
 
Judaes ende quijte wesen
 
Van dien helschen zeere;
 
Dies bat hi onsen Heere.
1505[regelnummer]
Weenende hi so langhe bat,
 
Dat hem God consenteerde dat.
 
Die duvele doe luude screyden;
 
Sij borlenden ende si neyden,
 
Dat si sonder hem moesten varen.
[Folio 188ra]
[fol. 188ra]
1510[regelnummer]
Met vele grooten scaren
 
Keerden si weder ter hellen.
 
Doe dreeghden sine te quellen
 
Vele meer dan si souden,
 
Of sine hadden moghen behouden;
1515[regelnummer]
Dat dreeghen dede hem wee,
 
Daer hi vlotede up die zee.
 
Die duvele quamen weder doe
 
Des morghins vele vroe
 
Te Judaes onghevalle;
1520[regelnummer]
Crauwels brochten si alle,
 
Die gloyden ende sneden;
 
Onlanghe dat zijs vermeden
 
Maer in hem dat sise sloughen;
 
Onscone dat sine droughen
1525[regelnummer]
Met alle metten steene;
 
Si quelden sine beene;
 
Doe sine up ghenamen
 
Ende een lettel danen quamen,
 
Spraken si leelike toe
1530[regelnummer]
Sente Brandane doe:
 
‘Daer omme sullen wine pinen meer
 
Dan hi was ghepijnt eer.’
 
Doe seide Sente Brandaen:
 
‘Het sal anders vergaen;
1535[regelnummer]
Niet te meer en sal ghepijnt sijn hi,
 
Om dat hi te nacht was bi mi;
 
Al moghedi up mi scelden.
 
Hi en saels niet ontghelden;
 
Hu scelden hebbic ommare.’
1540[regelnummer]
Bi Gode onsen sceppare
 
Ende met dieren woorden
 
Gheboot hi dien verhoorden,
 
Datsi hem en daden niet meer
 
Dan also si te voren eer
1545[regelnummer]
Des ander daghes hadden ghedaen.
 
Ende also voerden sine wech saen
 
Vele zeere screyende
 
In dier zwaerre allende;
 
Doe hiet die heere goede
1550[regelnummer]
Up des zeewes vloede
 
Volghen met sinen kiele
[Folio 188rb]
[fol. 188rb]
 
Na die aerme ziele,
 
Maer die duvele ontvoerdense saen.
 
Doe sach hi voor hem up slaen
1555[regelnummer]
Eenen rooc wel gruwelijc;
 
Dat was een pijne vreeselijc.
 
Doe voer die goede Sente Brandaen
 
Metten Gods zeghe bevaen
 
Toten oversten hende
1560[regelnummer]
Onder eene steenwende;
 
Daer saghen si alse bernende voghele varen
 
Huut eenen bernenden berghe te waren
 
Van menegherande tonghen,
 
Die hel niet en zonghen
1565[regelnummer]
Dan ‘O wy’ ende ‘wach’ ende ‘wee’;
 
Eene grondelose zee
 
Slouch daer up die west zijde ane,
 
So datment hoorde dane
 
Over meneghe mile.
1570[regelnummer]
Daer na in corter wile
 
Saghen si huut eenen berghe slaen
 
Eene vlamme so ghedaen,
 
Daer die gleinstren hute vloghen
 
Also groot als een hoven
1575[regelnummer]
Ende colen also groot als maste.
 
Daer was pijne ende onraste.
 
Huut dien selven berghe ran
 
Een water, sulc en sach noint man,
 
Het was zwart ende het wiel;
1580[regelnummer]
Bander zijde daer hute viel
 
Een water ende een wint ghereede,
 
Die also cout waren beede,
 
Dat nye couder dinc ghewart;
 
Daer hadden si moylike vaert:
1585[regelnummer]
Up deen zijde was hitte menichfout,
 
Up dander zijde waest so cout,
 
Dat den bomen in dien tijden
 
Die scorse scoolden van den zijden.
 
Doe so hiet Sente Brandaen
1590[regelnummer]
Hem allen ten riemen gaen;
 
Beede moonken ende scipman
 
Alle vinghen si daer an;
 
Daer en wilden si niet letten meer;
[Folio 188va]
[fol. 188va]
 
Daer si waren commen eer,
1595[regelnummer]
Binnen eenen daghe gevaren,
 
Ghekeerden si cume in II jaren.
 
Doe dus die kiel ontran
 
Entie moede scipman
 
Van der heetter aermer scaren,
1600[regelnummer]
Doe quamen si saen ghevaren
 
Up eene der bester eerden,
 
Die oyt mochte gheweerden.
 
Daer sach yemen selden;
 
Daer wiessen up die velden
1605[regelnummer]
Beede coren vruchten ende wijn
 
Ende alle vruchten, die moghen zijn,
 
Sonder ackeren ende graven;
 
Daer was lettel noot van haven:
 
Visch was daer ghenouch,
1610[regelnummer]
Die daer dat water drouch,
 
Ende vleesch wilt ende tam,
 
Al dat nye herte bequam.
 
Dese jeghenode scone
 
Was altoos even groene;
1615[regelnummer]
Dat es multum bona terre
 
Ende es gheleghen arde verre
 
Van alre meinschen conden.
 
En hadde God tien stonden
 
Dat scip daer niet ghesent,
1620[regelnummer]
So waert ons bleven ombekent.
 
Doe daer quam Sente Brandaen
 
Entie hem waren onderdaen,
 
Hare moethede ende pijne al
 
Verghinc hem groot ende smal
1625[regelnummer]
Mids der zoetheit menigherande,
 
Die si ontfinghen in dien lande.
 
Alse Sente Brandaen entie zine
 
Waren in desen lande fine,
 
Saghen si eenen berch so hoghe,
1630[regelnummer]
Sine consten niet verhoghen,
 
Sine groote hoocheide;
 
Hem dochte in der waerheide,
 
Dat die wolken daer up zweveden;
 
Ne gheene dinghen, die leveden,
1635[regelnummer]
Ne quamen daer up, si en vloghen
[Folio 188vb]
[fol. 188vb]
 
Maer teenen hanghenden woghe
 
Met zorghen si ane vinghen,
 
Datsi dier up ghinghen.
 
Die berch was boven scone
1640[regelnummer]
Ende hiet Mons Syone;
 
Daer slouch an der zee vloet;
 
Nye en was berch so goet.
 
Daer si dien berch up gaen,
 
Saghen si an den berch staen
1645[regelnummer]
Eene borch so rikelike,
 
Noint en sach meinsche der ghelike;
 
Daer saghen si vreeselike draken
 
Ende lindwormen, die gapen,
 
Ende hem voer tallen stonden
1650[regelnummer]
Dat vier huten monden;
 
Dese wachten die poorten daer
 
Maer metten woorden Gods vorwaer
 
Beval hem Sente Brandaen,
 
Dat sise in lieten gaen
1655[regelnummer]
Ter doren in die huere.
 
Die bouc seit, dat die muere
 
Alle waren kerstalijn;
 
Daer waren letteren steenijn
 
So vele daer up ghenomen,
1660[regelnummer]
Sine consten ten hende comen;
 
Daer waren ghegoten inne
 
Bi meesterliken zinne
 
Van copere ende van eere
 
Menegherande diere
1665[regelnummer]
In dien rinc muer al omme:
 
Som recht ende some cromme;
 
Diese eerst ghinc besien,
 
Hi mochte van vreesen vlien,
 
Want si hem hute dien muer ghebaren,
1670[regelnummer]
Als of si alle levende waren.
 
Daer stonden alle die dieren,
 
Die ic noint horde nomen hiere:
 
Leeuwen, panteeren, tygheren met;
 
Ooc stonden daer gheset
1675[regelnummer]
Eencorne ende lupaerde
 
Ende beesten van meneghen aerde:
 
Olifanten, herten ende hinden
[Folio 189ra]
[fol. 189ra]
 
Mochtemen daer al vinden;
 
Ooc stonden daer vele vormen
1680[regelnummer]
Van vreeseliken wormen;
 
In midden dien borghe vloot
 
Een riviere wel groot,
 
Die al dwilt dede omme gaen,
 
Dat niet stille mochte staen;
1685[regelnummer]
Si saghen al openbaren,
 
Die daer commen waren,
 
Dat die beelden bi wilen spronghen
 
Ende riepen ende zonghen,
 
Als of si wech wouden
1690[regelnummer]
Ende huten muere varen souden;
 
Daer stonden meneghe vorme:
 
Daer waren sulke worme
 
Half ru ende alf bloot,
 
Noint sach man des ghenoot.
1695[regelnummer]
Noch stont daer onder
 
Ghegoten menich wonder:
 
Daer stont die stercke liebaert,
 
Ic wane, nye dier ghewaert,
 
En stont daer ghegoten.
1700[regelnummer]
Visschen daer ooc vloten
 
Harde meneghertiere;
 
Hoort wat dede die riviere:
 
Herten entie hinden
 
Vloen daer voor die hasewinden;
1705[regelnummer]
Wilde zwijnen liepen daer;
 
Die jaghere reet hem naer
 
Al blasende eenen horen;
 
Hem liepen ooc voren
 
Menich wonder, so vele,
1710[regelnummer]
In caent ghesegghen niet wele.
 
Daer speelden ooc in den mueren
 
Orssen, met convertueren,
 
In eenen rijnghe wijde;
 
Hem hilden ooc bezijden
1715[regelnummer]
Rudders, als of si leveden
 
Vanen dat daer zweveden;
 
Daer toe mochtemen daer scauwen
 
Harde vele vrauwen;
 
Daer bliesen die wachtaren,
[Folio 189rb]
[fol. 189rb]
1720[regelnummer]
Die ghene, dies onwijs waren,
 
Waenden, datsi leefden daer.
 
Ic mach hu segghen over waer:
 
In dese zale gheheere
 
Was wonders vele meere:
1725[regelnummer]
Daer verlichten die tinnen
 
Beede buten ende binnen,
 
Ghelijc dat doet die dach sterre,
 
Die up rijset so verre;
 
VIm torren stonden tien male
1730[regelnummer]
Up den muere omme die zale;
 
Die torren die blecten al
 
Ende muere ende zale groot ende smal,
 
Alse yser doet in den viere.
 
Gheen dinc en was daer diere
1735[regelnummer]
Dan onghemac ende aermoede;
 
Meneghe culcte goede
 
Ende zijdine sporwaren
 
Saghen si daer te waren,
 
Die daer hinghen te dien male
1740[regelnummer]
Boven die bedden in die zale.
 
Die vloer van der zalen was
 
Al gader snee wit glas,
 
Daer dore blecten die goud male.
 
Dus rikelic was die zale.
1745[regelnummer]
In dien hove vrone
 
Stonden cedre scone
 
Ende andre bome so vele,
 
Dat die zonne niet wele
 
Schijnen mochte ter eerden;
1750[regelnummer]
Daer en mochte niet nat werden.
 
Dies namen si alle gome.
 
Onder die ceder bome
 
So was die acker scone
 
Ende tallen steden groene;
1755[regelnummer]
Daer hinc menich guldin vat;
 
Noint en was huus bat
 
Verchiert met dieren dinghen.
 
Daer mochtemen horen zinghen
 
Die voghele in allen tijde
1760[regelnummer]
In dese borch wijde;
 
Daer stont midden in een palas:
[Folio 189va]
[fol. 189va]
 
Ic wane, noint gheen en was
 
Verchiert also wele;
 
Ghimmen was daer so vele
1765[regelnummer]
Met dierbaren ghesteenten,
 
Gheset in helps ghebeenten;
 
Die vloer was saphier ende glas;
 
Ic wane, noint dinc en was
 
Ghemaect boven der eerden,
1770[regelnummer]
Dat beter mochte weerden
 
Of dat ghemaect was bat,
 
Over waer segghic hu dat.
 
Ghegoten was het van eere;
 
Het en wert nemmermeere
1775[regelnummer]
Ghemaect so goet weerc
 
No so vaste no so steerc,
 
Als daer up dien dach
 
Sente Brandaen sach.
 
Die moonke besaghen besonder
1780[regelnummer]
Dat menichfoudeghe wonder.
 
In die borch so spronghen
 
Diere watre; daer zonghen
 
Molenen, of si hadden tonghen,
 
So dat al verclonghen
1785[regelnummer]
Beede berch ende dal
 
Ende dat daer bi was over al.
 
Die bouc seit ons dat,
 
Dat vloyden int ghewat
 
Visschen, die daer speelden,
1790[regelnummer]
Ende alrande weelden
 
Waren der borch onderdaen,
 
Dat scrijft ons Sente Brandaen.
 
Doe sprac die besijngde capelaen:
 
‘Hets goet, dat wi henen gaen,
1795[regelnummer]
Eer wi hier scade ghewinnen;
 
Mi dincke in minen zinne,
 
Het en es sonder meester niet
 
Dit wonder, dat ghi hier siet.
 
Werden si onser gheware,
1800[regelnummer]
Wine moghen hem niet ontfaren,
 
Sine doen ons sulken aerbeit,
 
Dat ons die vaert wert leit
 
Ende ons lijf rauwet.
[Folio 189vb]
[fol. 189vb]
 
Dit weerc hevet ghetauwet
1805[regelnummer]
Een wonderlic ghedyet,
 
Dat hem an Gode en keert niet,
 
Hets van wonderliken zeden;
 
Si moghen ons bringhen tonvreden,
 
Alsoo die ghene daden,
1810[regelnummer]
Die ons so hadden verladen
 
Ten berghe, die berrende dan.’
 
Doe bat die stierman,
 
Sente Brandane ende dien heeren,
 
Datsi wilden te scepe keeren;
1815[regelnummer]
Doe si te scepe waren ghegaen,
 
So quam hem ghevolcht saen
 
Een volc van wonderliker ghedane,
 
Als ons de bouc doet te verstane;
 
Si hadden wolves tande
1820[regelnummer]
Ende hieten Walscherande;
 
Seere si verbolghen waren,
 
Datsi hem dus zijn ontvaren.
 
Hoofde hadden si alse zwijn
 
Hoe mochten si wonderliker zijn!
1825[regelnummer]
Mans handen ende honden been;
 
Si screyden al in een;
 
Cranen hals mans buuc vorware,
 
Onder die voete ru van hare;
 
Sijdin was al haer ghewant;
1830[regelnummer]
Boghen droughen si in die hant
 
Ende pijle daer in gheset,
 
Wel gheslepen ende ghewet;
 
Si hadden langhe baerde;
 
Si rochelden alle haerde
1835[regelnummer]
Alse doen wilde beeren
 
Hem berau arde zeere,
 
Dat hem Sente Brandaen
 
Huut haerre borch was ontgaen.
 
Doe sprac Sente Brandaen:
1840[regelnummer]
‘[L]atet tscip al sachte gaen
 
Hier in desen vliete,
 
Dat ons niet en sciete
 
Dit eyselike commer;
 
Nu heeft mi groot wonder,
1845[regelnummer]
Of si Gode kennen yet;
[Folio 190ra]
[fol. 190ra]
 
Ic wille weten van hem dbediet.’
 
Up die stavene ghinc hi staen
 
Hi bemanetse vele saen
 
Bi Gode ende bi zijnre cracht
1850[regelnummer]
Ende bi al, dat hi heeft ghewracht
 
Ende noint liet gheweerden
 
In hemele ende in der eerden,
 
Dat sine met vreden lieten
 
Tote bi den lande vlieten,
1855[regelnummer]
Dat hi hem spreken mochte.
 
Si leiden vele sochte
 
Die boghen hute haerre hant
 
Ende zweghen alle te hant.
 
Doe vraechde Sente Brandaen:
1860[regelnummer]
‘Kendi Gode? doet mi verstaen.’
 
Doe sprac een daer onder:
 
‘Brandaen du heves wonder
 
Dore varen in menich lant;
 
Nu heeft hu God hier ghesant,
1865[regelnummer]
Dien du voor ons minnet.
 
Hoe wel dattune kinnet,
 
Wij kenden eer, verstaet dat,
 
Daer hi in sinen trone sat,
 
Daer wine saghen alle
1870[regelnummer]
Voor Lucifers valle.’
 
Doe sprac Sente Brandaen:
 
‘Dit soudic weder segghen saen,
 
Maer dat mi bestaet niet;
 
Een wijs man bescreven liet,
1875[regelnummer]
Dinghele dorsten niet beghyen,
 
Datsi Gode hadden ghesien
 
In den aensichte zine;
 
Du wils di domphede pinen;
 
Ic segghe di te voren,
1880[regelnummer]
Du en moghes mi niet verdoren
 
Met dusdaenre mare;
 
Dine woorde sijn ongheware
 
Ende ooc loghenlijc;
 
God es onghesienlijc.
1885[regelnummer]
Du best zeere bedroghen;
 
Wat hebstu di toe ghetoghen?
 
Nye en saghen hooghen, dats waer;
[Folio 190rb]
[fol. 190rb]
 
God es so wonderlike claer;
 
Dine hooghen zwijnijn
1890[regelnummer]
Waer mochten si commen zijn
 
Datsi Gode saghen den hoghen,
 
Dien die ingle niet sien en moghen
 
Ja in vullen aenghesichte?
 
Waer saechdine dan te rechte?
1895[regelnummer]
Doe hi in eerderike was zone,
 
Drouch hi in hemeirike crone;
 
Hier was hi sone ende daer vader;
 
Nochtan was hi daer al gader
 
Vader sone helich gheest
1900[regelnummer]
Eenich heere ende alre meest.
 
Du dincs mi ombedacht;
 
Over al es sine macht:
 
In hemele ende in diepe afgronde,
 
Ja ter hellen mense vonde,
1905[regelnummer]
Die des gherochte,
 
Dat hise daer sochte.
 
Wat wiltu di toe tyen,
 
Dattu Gode souts hebben ghesien?’
 
Doe sprac die wonderlike gheest:
1910[regelnummer]
‘Brandaen, dattu niet ne weets,
 
Des en wiltu niet betrauwen
 
Dat sal di noch berauwen;
 
Ooc suldijs ghewinnen scade;
 
Den bouc verberrenstu bi onrade,
1915[regelnummer]
Daer die waerheit in ghescreven was;
 
Hoe leede es di worden om das!
 
Nu hebben ghesien dine oghen,
 
Dattu doe niet wils gheloven.
 
Daer omme so doen si wijselike
1920[regelnummer]
Ende leven saleghelike,
 
Die an Gods woorde gheloven,
 
Al en saghen zijs noint met oghen.
 
Ja en scrijft ons Sente Jan,
 
Hoe in Thomase den heleghen man
1925[regelnummer]
Tgheloove was te broken?
 
Al hadt hem God vorsproken,
 
Doe hem quam die mare,
 
Dat God verresen ware,
 
Hi en wildes niet gheloven,
[Folio 190va]
[fol. 190va]
1930[regelnummer]
Hi en saecht metten hoghen,
 
Dat God ware up verstanden;
 
Hi moest tasten metten handen,
 
Ende sine wonden also bevaen.
 
Daer na quam God tote hem saen
1935[regelnummer]
Ende seide: “Thomaes, com tast mijn wonden,
 
Ende zijt ghelovich tallen stonden.”
 
Doe seide die twifeleere:
 
“Nu so ghelovics Heere,
 
Dattu best verresen nu.”
1940[regelnummer]
“Vele te salegher so bestu”,
 
Sprac doe die heleghe Kerst,
 
“Dattu ghelovende worden best;
 
Maer wel salich so sijn die,
 
Die mi nochtan en saghen nye
1945[regelnummer]
Ende ghelooven an mi.”
 
Brandaen, nu bedincke di,
 
Hoe hout dat die heleghe Kerst
 
Den wel gheloovenden es.’
 
Noch sprac die zwijninen mont:
1950[regelnummer]
‘Brandaen, ic make di cont,
 
Waer wi Gode so na ghyen,
 
Dat wine wel mochten sien:
 
Dat was doe Lucifer ghedachte,
 
Dat hi met overdegher crachte
1955[regelnummer]
Up den hemele wesen woude
 
Anders dan hi wesen soude.
 
Dat en was ons lief no leet mede;
 
Inghelen waren wi van sulker claerhede,
 
Dat wi Gode saghen daer,
1960[regelnummer]
Dit segghe ic di vorwaer.
 
Maer met Lucifers valle
 
So moesten wi vallen alle;
 
Doe sprac God te handen
 
Tote ons Walscheranden,
1965[regelnummer]
Om dat wi hadden zwijnen moet,
 
Dat dor doghet niet en doet;
 
Het heeft eenen bozen list;
 
Het leit in des goors mist;
 
Int slijc of yeuwers onreins hel
1970[regelnummer]
Daer in es hem also wel,
 
Alst ware in een reine stede;
[Folio 190vb]
[fol. 190vb]
 
Wij verzwijmden ons, dats waerhede,
 
Recht alse dat onwijse zwijn;
 
Dies moeten wi hem ghelijc zijn.
1975[regelnummer]
Half zijn wi ru ende hondijn,
 
Hoe mochten wi wonderliker sijn!
 
Dat verdienden wi daer mede,
 
Om dat wi des honts zede
 
In hemelrike beghinghen:
1980[regelnummer]
Want van ne gheenen dinghen
 
En wrought hi den bekenden man,
 
Sint dat hine nomen can,
 
Maer hi staet hem zwijghende bi,
 
Hoe hout hi sinen meester zi,
1985[regelnummer]
Dat hi hem eenich scade ghedoet.
 
Dies gaf ons God dit lant goet
 
Te zoenen ende te mieden,
 
Omme dat wi sine scade niet berieden;
 
Omme dat wi dus stonden stille,
1990[regelnummer]
So hebben wi dus onsen wille:
 
Verlaten so es ons der hellen;
 
Men sal ons daer niet quellen
 
Met Lucifers ghesellen,
 
Die daer die zielen quellen;
1995[regelnummer]
Wi hopen ghenadelike
 
Up Gode van hemelrike.’
 
Doe seide Sente Brandaen:
 
‘Wij waren in huwe borch ghegaen;
 
Daer saghen wi groote chierheit
2000[regelnummer]
Ende arde groote rijcheit,
 
Die daer es ghenouch;
 
Diet daer al te gader drouch
 
Hi was vroet ende wel bedacht.
 
God heeft ons met zijnre cracht
2005[regelnummer]
Van danen so wel gheleet;
 
So dat ict alre best weet,
 
Dat wi daer niet en namen,
 
Dies wi ons dorven scamen
 
Of in pinen dorven comen;
2010[regelnummer]
Wi en hebben hu niet ghenomen,
 
Dies weet God die waerheit;
 
Waers ooc yet, dat ware mi leit.
 
En hadde God met zijnre cracht,
[Folio 191ra]
[fol. 191ra]
 
Die ons hier hevet bracht,
2015[regelnummer]
Die draken niet ghebonden,
 
Si hadden ons verslonden,
 
Daer wi ter poorten ghinghen in.
 
Nu wondert mi in minen zin,
 
Waer ghi waert ghevaren,
2020[regelnummer]
Doe wi in huwe borch waren.’
 
Doe sprac een Walscherant:
 
‘Wi waren in een ander lant
 
Over een wout ghevaren
 
Met LX groote scaren
2025[regelnummer]
In dat lant ten draken;
 
Wel vele onghemaken
 
So hebben wi alle daer ghedaen;
 
Wi waren daer wel naer ghevaen.
 
Si daden ons meneghen toren:
2030[regelnummer]
Met spotte namen si ons ooren,
 
Dat segghen wi te waren;
 
Dies waren wi daer ghevaren
 
Ende hebben met hem ghevochten,
 
Aldaer wise sochten;
2035[regelnummer]
Wi hadden groot volc heere;
 
Si brochten ooc ter weere
 
Harde vele crachten:
 
Weghen ende grachten
 
Hadden si alle beleghet;
2040[regelnummer]
Si en waren nye so ontweghet
 
No in so grammen moede,
 
Sint dat hem God die goede
 
Ghedoghede den twifel,
 
Dat si moesten metten duvel.
2045[regelnummer]
Wij en segghen hu nemmeere,
 
Of du en wils weder keeren
 
Tote onser borch van prijse;
 
Daer willen wi eere bewijsen.’
 
‘Neen wi niet; wi willen varen,
2050[regelnummer]
Daer ons God moet bewaren’,
 
Sprac die goede Sente Brandaen,
 
‘Ende Gode volen so moetti gaen.’
 
Doe Brandaen orlof ghenam,
 
Die bouc seit, dat hi quam
2055[regelnummer]
In den ellefsten morghen
[Folio 191rb]
[fol. 191rb]
 
In harde grooter zorghen.
 
Die wonderlike liede
 
Riepen in haren bediede
 
Na den heleghen Brandane
2060[regelnummer]
Den Gods onderdane
 
Ende boden hem scat ende spijse.
 
Doe sprac die Gods wijse:
 
‘Huwe spijse no huwen scat
 
Die en bestaet ons plat
2065[regelnummer]
Ende wi en willens niet ontfaen.’
 
Doe liet hi sinen kiel gaen
 
Ende sciet van dien lande
 
Ende voer up die zee te hande.
 
Do versach Sente Brandaen
2070[regelnummer]
Eenen cleenen man saen.
 
Die bouc seit ons dat,
 
Dat hi vlootte up een blat;
 
Die man was cume
 
Also groot alse een dume;
2075[regelnummer]
In die luchter hant zijn
 
So voerde hi een napkijn;
 
In dandre een greffeel bloot,
 
Dat ne was no bore groot;
 
Daer mede was hem vele wee:
2080[regelnummer]
Hi stac tgreffeel in die zee
 
Ende liet drupen int napkijn,
 
Dien hi hadde in de hant zijn;
 
Ende doe hijt vol hadde ghedaen,
 
Goot hijt weder hute saen;
2085[regelnummer]
Aldus hi mat ende hute ghoot.
 
Hoort hier wonder groot!
 
Doe vraechde hem Sente Brandaen,
 
Waer omme dat hijt heeft ghedaen.
 
Hi sprac: ‘ic mete dese zee,
2090[regelnummer]
Hets mi vorscepen emmermee,
 
Ofte icse vul meten mach
 
Tote voor den doms dach.’
 
Doe sprac Brandaen die heere:
 
‘Du en vulmeetse nemmermeere.’
2095[regelnummer]
Die cleene man andwoorde up dat,
 
Daer hi up dien blade zat:
 
‘Niet te meer dan ic vulmeten mach
[Folio 191va]
[fol. 191va]
 
Die zee voor den doms dach
 
Niet te meer moghedi bescauwen
2100[regelnummer]
Al dat wonder en trauwen,
 
Dat God heeft laten gheweerden
 
Int water ende up der eerden
 
Entie di noch verholen zijn.
 
Dine gheestelike kindre fijn
2105[regelnummer]
Die zijn thuus sonder troost;
 
God, die di dicken heeft verloost,
 
Bidden si dor sine ghenaden,
 
Dat bi hu behoede van scaden.
 
Gods inghel moete behoeden di!
2110[regelnummer]
Niet langher willic hu zijn bi.’
 
In den ellefsten daghe
 
Hierna, dats gheene zaghe
 
Quamen si, des seker zijt,
 
In der tierchen tijt
2115[regelnummer]
In groter zorghen up die zee,
 
Daer hem af quam vele wee;
 
Haer anxt was vele groot:
 
Daer brochtse in grooter noot
 
Een visch, die was vreesam,
2120[regelnummer]
Die jeghen hem zwemmende quam:
 
Hi wilde verzwelghen haren kiel;
 
Hem was zijn mont ende zijn ghiel
 
Menich ghelachte wijt.
 
No weder eer na der tijt
2125[regelnummer]
En was haren anxt so groot.
 
Drie daghe hi voor hem vloot;
 
Doe spyen hi hem teenen boghe,
 
En si dat ons die bouc loghe;
 
Den stert stac hi in den monde,
2130[regelnummer]
So hi alre diepst conde;
 
Dat scip hi al omme bevinc;
 
XIIII daghe voeren si in den rinc;
 
Al daerse die visch verroerde,
 
Die den kiel in de zee voerde,
2135[regelnummer]
Alse ofte hi in de wolken soude
 
Ende achterwaert weder woude
 
In den diepen afgronde;
 
Dus voeren si langhe stonde.
 
Doe vielen si in eene baerke
[Folio 191vb]
[fol. 191vb]
2140[regelnummer]
Daer mede wilden si sterke
 
Royen hute te lande;
 
Die visch dede hem grote hande;
 
Si weenden moonken ende scipman;
 
Brandaen die troostese dan
2145[regelnummer]
Ende seide: ‘en wilt hu niet vreesen:
 
God heeft ons dicwile voor desen
 
Wonderlike dinc gheopenbaert;
 
Als dese visch wech vaert,
 
So wert die zee al stille;
2150[regelnummer]
Dan hebben wi onsen wille.’
 
Doe quam een scone weder;
 
Die kiel stont stille, hi en ghinc weder;
 
No dor zeyl no dor wint
 
Hi en wilde niet gaen een twint;
2155[regelnummer]
Viere hueren lach hi te dier stede;
 
Die hitte hem dicken wee dede;
 
Doe quam een windes stoot,
 
Die kiel doe henen vloot;
 
Die visch hi zanc te gronde;
2160[regelnummer]
Daer verledichtse God tier stonde.
 
Si voeren voort een lettel bat;
 
Doe quamen si teenre stat,
 
Daer twater was so dinne,
 
Datsi onder hoorden daer inne
2165[regelnummer]
Clocken luden ende clinghen
 
Ende ooc papen zinghen;
 
Si hoorden paerden neyen
 
Ende ooc voghelen screyen;
 
Si hoorden die honde bijlen
2170[regelnummer]
Ende met hoornen ghijlen
 
Ende vroylike zinghen
 
Ende dansen ende springhen;
 
Van mannen ende van wiven
 
So horden si onlede driven.
2175[regelnummer]
Doe si dit hoorden daer onder
 
So hadden zijs groot wonder,
 
Dat hem so bi was
 
Ende si niet en saghen das.
 
Die heeren bi rade ghemeene
2180[regelnummer]
Worpen hute zinckel steene,
 
Hoe diepe dat twater ware.
[Folio 192ra]
[fol. 192ra]
 
Die steene waren zware:
 
In wel corter stonde
 
So waren si te gronde;
2185[regelnummer]
Den ancker worpen si hute daernaer;
 
Dies wart hem te moede zwaer
 
In den eersten valle
 
Die ancker wart met allen
 
Onder ghevaen ende ghebonden;
2190[regelnummer]
Daer hilden si langhe stonden
 
Ende hadden wel groot wonder,
 
Wiene hilde daer onder.
 
Die meester stierman seide doe:
 
‘Ic en weet, wat ic best doe;
2195[regelnummer]
Snijdic den ancker reep ontwee,
 
So en moghen wi nemmee
 
Den gront der zee ghewinnen sciere.
 
Helpt ons, Drochtijn, van hiere
 
Dore dijnre moeder eere!
2200[regelnummer]
Nu en moghen wi nemmermeere
 
Onser vaert ghenieten.’
 
Dat zeil si neder lieten;
 
Doe vraeghde Sente Brandaen
 
Eenen sinen capelaen,
2205[regelnummer]
Die gheheeten was Noe,
 
Of hi te scrivene hadde mee
 
Des wonders, dat hi hadde ghesien.
 
Noe sprac mettien:
 
‘Vader, ic hebs langhe begheven;
2210[regelnummer]
God danc, die bouc es vulscreven.’
 
Doe sprac Sente Brandaen:
 
‘So willic, dat wi saen
 
Desen bouc up haven
 
Ende voor Sente Marien draghen,
2215[regelnummer]
Want wi varen te handen
 
Weder tote onsen lande;
 
Onse peelgrimage es vuldaen,
 
Dat hopic an Gode, saen.’
 
Doe dit al was ghedaen,
2220[regelnummer]
Ghinghen si ten zeyle saen
 
Ende trockent an den maste
 
Ende bondent vele vaste;
 
Den ancker cabel sneden si ontwee
[Folio 192rb]
[fol. 192rb]
 
Ende voeren vroylic up die zee
2225[regelnummer]
Ende quamen saen te hant
 
Ghesont tote in haer lant.
 
Den bouc nam Sente Brandaen
 
Ende alle die moonken saen
 
Ende ghinghen met hem scone
2230[regelnummer]
In den monster vrome.
 
Doe quamen hem jeghen
 
Vele goede Gods deghen,
 
Broeders ende papen,
 
Alsose God hadde ghescapen,
2235[regelnummer]
Ende ontfinghen die heeren
 
Met wel grooter eeren.
 
Dien bouc heeft hi up gheheven
 
Daer dat wonder in was bescreven.
 
Doe quam een inghel van Gode
2240[regelnummer]
Ende dede zijns heeren ghebode:
 
‘Sijt willecomme Brandaen!
 
Dine vaert es vuldaen;
 
Nu zijt up erderike
 
Also langhe, als hu ghelike,
2245[regelnummer]
Ende alstu hier niet mee wils zijn
 
So vaert ten hemele int sitten dijn.’
 
Doe ghereeddi hem ghewesse
 
Brandaen ende zanc een messe
 
Ende doe die messe was vuldaen,
2250[regelnummer]
So en lettet niet lanc saen,
 
Hi en staerf die heleghe heere.
 
God dede hem grote eere:
 
Hi zant omme sine ziele
 
Den inghel Sente Michiele
2255[regelnummer]
Men grouf met eeren den lichame
 
Daer maectemen in sinen name
 
Eene kerke te waren
 
Met IX scone autaren,
 
Die beteekenden die IX jaer,
2260[regelnummer]
Dat seit die bouc over waer,
 
Dat hi was in allenden
 
Daer hem God wilde zenden.
 
Nu biddic elken ende rade,
 
Dat niemen en versmade
2265[regelnummer]
Brandaens avontuere,
[Folio 192va]
[fol. 192va]
 
Die hem dicke wart te zuere,
 
No en segghe no daer over houde
 
Dat loghene wesen soude,
 
Want het leedt bescreven in lattijne
2270[regelnummer]
In meneghen clooster fine
 
Ende in menegher goeder stede,
 
Daer ment hout in werdicheden,
 
Want God toochde hem besondere
 
Van sinen heymeliken wondre
2275[regelnummer]
Die Spieghele houdes ooc orconden.
 
Elc claghe sine zonden
 
Den goeden Sente Brandane
 
Den Gods onderdane,
 
Dat hi altoos ende heden
2280[regelnummer]
Voor ons allen moete beden.
 
Dies en moet hi niet vergheten,
 
Want hi tparadijs heeft bezeten;
 
Dies moeten hooren Xps onse Heere
 
Dor siere liever moeder eere!
 
AMEN AMEN.


Vorige

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken