Die hystorie van die seuen wijse mannen van romen

Een exempel des derden meesters.

HEt was een goet man die in eenre stat een aexter hadde die hi so seer lief hadde dat hise alle daghe plach te leeren spreken latijn. ende hebreusche tale Ende doe si nae langhe tijt in die voerseide talen vol geleert ende perfect was gheworden soe plach si haren heer alle te

[p. 24a]

segghen dat si ghesien hadde Dese goede man hadde een schoen ionghe huusvrouwe als ghi heer keyser hebt die hi seer lief hadde. mer contrari so en hadde si hem niet lief. want hi haer tot haer ghenuechte niet genoech en was Ende daer om hadde si enen anderen schonen ionghelinc bouen haren man lief Ende altijt als haer man vter stede was om sijn comenscap te doen so plach si haren boel tot haer te ontbieden. ende met hem solaes te maken. mer die aexter plach dit altemael te segghen sinen here als hi thuys ghecomen was. alsoe dat haer quade fame van ouerspul doer alle die stede ghinc. waer of die man haer dicke plach te berispen ende te scelden Ende dan antwoerde si here god hoe seer gheloefdi der vermaledider aexter. also langhe als ghi die aexter loeft so sel altoes tusschen ons beyden twiste ende onvrede sijn Ende hi seide weder omme die aexter en can niet lieghen. mer dat gheen dat si siet ende hoert dat spreect si wt: Daer omme gheloef ick haer bet dan v Het is dan nae gheuallen dat die man reysen moeste in verden landen wech om sine comenscappe ende alsoe vroech als hi wech was soe seynde si om haren boel. mer hi en dorste niet bi daghe comen. mer hi beyde hent dattet duyster was gheworden dat hi vanden volcke niet en

[p. 24b]

soude worden ghesien Ende als hi quam cloppende an die doer so liet hi hem in ende seide Ganc vrilijck in. want v nyemant en siet Hi seide Die vermaledide aexter sel ons beclappen. want bi haer sijn wi alle die stede doer in een quaet gherucht ghecomen Dat wijf seide Ganc in sonder sorghe. ic sel mi noch in deser nacht vander aexter wreken Ende als hi doer die sael ghinck daer die aexter sat so hoerde si dat die ionghelinck seide O lieue vrouwe ic ontsie die aexter te mael seer Ende als die vrouwe dat hoerde. seide si Swijch dwaes het is duyster. si en mach v niet sien Als dit die aexter hoerde doe seide si Al en sie ick v niet nochtant so hore ick uwe stemme wel Ende ick sel minen heer als hi coemt al segghen dat ghi mit mijn vrouwe bedrijft Doe dit die ionghelinck hoerde. seide hi. hebbe ics niet gheseyt dat ons die aexter beclappen ende confunderen sel Ende die vrouwe sprack En wilt v niet ontsien van deser nacht sellen wi noch vander aexter onse wrake sien Ende si ghinghen in die camer. ende si sliepen dien nacht te samen Ter middernacht stont die vrouwe op ende riep haer maecht ende seide Stant op ende recht een leeder bouen an dat dach dat ick mi vander aexter wreken mach: Die maecht dede also ende si clommen te samen op

[p. 25a]

ende maecten een gat doer dat dack ende worpen sant steen ende water op die aexter dat si bi nae doot was Ende die ionghelinck ghinck des morghens vroech wech die after doer wt ende doe die man te huys ghecomen was so visiteerde hi die aexter ende seide O mijn lieue aexter wilt mi doch segghen hoe ghi gheuaren hebbet ter wilen dat ic van huys was O seide si lieue here ick selt v segghen dat gheen dat ick ghehoert hebbe Alsoe vroech als ghi wech waert so liet mijn vrouwe bi nachte enen man in. ende als ick dat hoerde so bestrafte ic hem. ende seide dat ict v altemalen segghen woude als ghi thuus quaemt mer niet te min si ginghen alleffen ter camer mit malcander. ende sliepen dien nacht te samen Nv vraechdi mi hoet mi ghegaen heeft in uwer absencien Ic segghe v voer waer dat mi nye soe qualijcken en heuet ghegaen alst mi in dier nacht gheuiel. want ick hadde bi nae ghestoruen. want haghel ende snee ende reghen vielen in dier nacht soe starc op mi. ende duerden alsoe langhe dat ic bi nae doot was Als dit die vrouwe hoerde. soe seide si Siet heer hoe geloefdi uwer aexter soe vele. nv moechdi horen wat si seit. want si claghet van haghel ende snee ende reghen die op haer ghecomen sijn inder nacht ende het doch ken\lick

[p. 25b]

is dattet van alle desen iaer alsoe schonen nacht niet gheweest en is alst doe was En wilt daer om der aexter niet te seer ghelouen Doe ghinck die man. ende vraechde sijn bueren oft oec in dier nacht tempeest hadde gheweest ofte reghen Die bueren antwoerden ende seiden dat sommighe van hem dier nacht doer ghewaect hadden ende seiden dattet van alden iaer also schonen nacht en was alst doe was Doe ghinck die man te huys ende seide tot sinen wiue Siet ic hebbe v inder waerheyt beuonden ende dat die nacht seer claer ende scoen was Doe seide dat wijf Ghi moghet here opeliken sien ende tasten dat die aexter loghenachtich is. ende mit hare loghenen heeft si veel onvreden onder ons ghemaect Ende heeft daer en bouen mi diffameert alle die strate doer Doe ghinck die man totter aexter ende seide Waer om hebstu aldus veel loghen tael ghesproken ende grote twist ende onvrede tusschen mi ende mijn wijf ghemaect Is dat mijn loen dat ic v alle daghe te voeden plach mit mijn selfs handen ende hebster daer toe ghebrocht dat mijn wijf alle die stede duer gheworden is van quader famen Die aexter antwoerde God weet dat ic niet lyeghen en can. mer dat gheen dat ic ghesien ende ghehoert hebbe dat hebbe ick v te kennen ghegheuen Doe seide hi Nv lyeghest

[p. 26a]

du doch Ghi hebbet mi gheseit dattet in dier nacht so seer ghehaghelt ende ghereghent heeft dat du na doot ghebleuen hadste dat doch vals ende loghen is Ghi en selt niet meer mit alsulcke loghenen onvrede ende twist tusschen mi ende mijn wijf maken. ende nam die aexter ende toech haer den hals of Als dit dat wijf sach so was si seer blide ende seide Nv hebdi mijn here alte wel ghedaen. nv sellen wi voert aen mit vreden moghen leuen Ende doe hi die aexter ghedoot hadde. sach hi opwaert ende sach die leer daer noch staen ende dat vat mitten water ende die steenkens ende dat sant Ende als hi dese dinghen ghesien hadde. soe mercte hi den droch sijns wijfs ende riep mit luder stemmen Waper mi dat ick om mijns wijfs woert mijn aexter ende mijn solaes hebbe verloren. ende hebbe gedoot die ghene die mi van allen dinghen die waerheyt plach te segghen ende brack ter stont sine spere in drie stucken ende toech ten heylighen lande. ende en quam nye weder tot sijn wijf: Hier nae seide die meester totten keyser. hebdi here wel verstaen dat ick gheseit hebbe Hi antwoerde ende seide Seer wel hebbe icket verstaen Die meester seide En was dat niet een quaet wijf die alsoe die aexter dede doot slaen mit haer loghen Die keyser seide Voer\waer

[p. 26b]

si was vol van boesheyt. want ic hebbe compassie mitter aexter die also om der waerheyt haer lijf verloren heeft Ick segghe v voer waer. ghi hebt mi alte goeden exempel gheseyt also dat mijn soen van desen daghe niet steruen en sel Doe seide die meester Isset dat ghi alsoe doet so seldi wijselicken doen. ende ic dancke v daer of dat ghi uwen soen huyden ghespaert hebt om minen wille Blijft gesont. ick beuele v gode Als die keyserinne hoerde dat die ionghelinck noch niet doot en was. so maecte si soe groet ghehuyl ende ghescrey dat ment al dat pallaes ouer hoerde ende riep wee mi dat ick ye keyserinne gheworden ben Och of ick ghestoruen hadde doen ic tot desen lande worde ghebrocht Die keyser als hi haer huylen ende screyen hoerde. ghinck hi tot haer inder camer ende troestese alsoe veel als hi mochte Mer si seide O heer keyser het en sel v gheen wonder gheuen dat ic dus groten rouwe ende droefheyt hebbe In dien dat ic uwe huysvrouwe ben ende in uwe gheselscap Ende bi uwen soen so seer bescaemt ben als ghi mi ghescoert ende bebloedet hebt ghesien. ende mi gheloeft hebt dat uwen soen daer om ghedoot soude hebben gheweest ende hi noch leeft. waer om en soude ic niet seer droeuich ende te onvreden wesen

[p. 27a]

Die keyser antwoerde Wilt doch te vreden wesen. ick sel v te wille wesen. ende doen iusticie ouer minen soen Dat ic hem ghisteren niet en hebbe laten doen dat dede een exempel dat ic vanden meester hoerde Doe seide si O ghi segghet dat ghi om eens woerts willen ghelaten hebt iusticie te doen. waert alst wesen soude ghi en soudet om alle die werelt die iusticie niet after laten Ic duchte dat v mit uwen meesters ghebueren sel alst op een tijt gebuerde enen keyser mit sinen seuen wisen Die keyser seide Ick bidde v segghet mi dat exempel Si seide waer toe wil ic dat segghen. waer omme wil ick te vergheuens arbeyden Ic hebbe v ghisteren een goede ghelikenisse gheseit ende het en helpt niet want wat ick tot uwen profijt mach segghen dat verkeren die meesters. uwes soons alle tot uwen laster als ic v mit desen naeuolghenden exempel wel bewisen sel Die keyser seide Mijn lieue vrouwe segghet mi dat exempel op dat icker mi te bet voer hoeden mach: Want hoe wel dat ick die sentencie van mijns soons doot vertoghen hebbe Ick en hebbe hem nochtant dat leuen niet ghegheuen. want dat vertoghen is. dat en wort alheel ontoghen. wel seide die coninghinne. ick selt noch tot uwen wille segghen dat ghi daer wt mo\ghet

[p. 27b]

worden gheleert Doe began si te vertellen dat exempele in manieren als hier na volghet