De spieghel der menscheliker behoudenesse

(1949)–Anoniem Spieghel der menscheliker behoudenisse– rechtenstatus


XXII Int capitel laetst voorsproken Zo hebbic claerlike ontloken Die rechte waerheit onghehoont, Hoe onse here was ghecroont. In dit capitel al sonder waen, Wilt god, zal ik u doen verstaen, Also mi dat latijn ghewouch, Hoe onse here zijn cruce drouch.
[Folio 56d]
Als onse here ghegheiselt was Ende ghecroont, zijt zeker das, Ende vanden iueden bespot aldus Leedde onsen here pylatus Ende toghedene den volke al, Dat daer was groot ende smal, Onsen here al openbare Ende hoe dat hi berecht ware. Dit dede pylatus, also wi lesen, Om dat tvolc ghepayt zoude wesen, Als zijne zaghen also beghaet, Ende zij hem zouden doen verlaet Met diere pinen also groot, Dat zij niet gheren zouden zijn doot Ende latene daermede gaen tien stonden Ende zij lieden als verwoedde honden, Die ne waren niet te stremmen Maer up gode zij vaste gremmen, Als of zij waren al verwoet, Ende riepen lude metter spoet: Cruusten cruusten, dits de cry. Ende pylatus, die here vry, Die gherne zoude lossen onsen here, Sprac ten iueden met groter ghere Ende zeide, hi zoude hem gheven dan Te haren wille enen ghevanghen man. Nu was daer een man ghevaen, Die vele moorden hadde ghedaen, Die barrabas bi namen hiet. Doe riep weder tjuedsche diet, Dat men barrabas liete gaen Ende men jhesus hilde ghevaen, Ende begheerden in waren dinghen, Dat menne an een cruce hinghe, Die zo onnosel was, dats waerhede, Dat hi niemen quaet ne dede. O felle iueden in alre maniere, Dewelke zijt zo quadertiere Dat ghi voor hem niet en baet, Dat menne vry ghanghen laet, Die u te uwer behoudenesse Verlossede uter vanghenesse, Doe u die egypsche coninc Alle tonder hadde ende vinc.
[Folio 57a]
Valschelike ghi dit doet, Want ghi hem quaet gheift over goet; Die u loste ute uwen bandoene, Pijndi te vanghen in allen doene. Als pylatus dit al anzach, Dat niet beter zijn ne mach Wat hi zeicht of spreict vor desen, Maer meer beroert begonnen wesen, Dwouch hi met watre zijn hant, Als die woude doen bekant Alden volke openbare, Dat hi zijns bloets onnosel ware, Ende dat meent hi hier mede meest. Dit wrocht in hem de helighe gheest Ende ooc zonder redene niet, Want daer mede es wel bediet, Also hi daer beteikenen woude, Dat jhesus daer sterven zoude Rechte onnosel ende zonder quaet Ende onsculdich alre mesdaet Ende also laten zoude tlijf. Mettien quam pylatus wijf Ende sprac, dat zoe van dien Man ./ vele wonders heift ghesien In haren drome, ende dat hi Onnosel ende gherechtich zi, Ende met onrechte men hem mesdade, Want hi onsculdich waer van quade, Ende bad dat menne liete gaen. Dit hadde die duvel al ghedaen, Om dat hi peinsde in zijn ghedochte, Of hi die gods zone wesen mochte; Want hijt niet ne wiste albloot, Zo peinsde hi: worde hi ghedoot, Dat hi zoude lossen ende doen ontgaen, Die hi in de helle hadde ghevaen Ende dat hi zo zine heerscepye Ende alte male zine voghedye, Die hi hadde up ons te voren, Met alle zoude zijn verloren. Ende hier bi dede hi pine groot, Om te belettene ons heren doot. Ende dat ooc mede pylatus Voor onsen here sprac aldus,
[Folio 57b]
Zo draecht der scrifturen waen, Dattie duvel dit heift ghedaen. Dus had hi gherne onse verlossenesse Belet ./ ende ghehouden in doemenesse, Daer hi ons in brocht met zinen grieven, Doe hi adame ende yeven Met quade rade de zonden in stac, Daer hi gods ghebod mede brac. Ooc mede zach hi, dat algadre Abraham. yzaac. ende alle die vadre, Die in de helle langhe tiden Waren ghevanghen ./ zere verbliden. Doe peinsdi ofse god lossen woude Bi ziere passien also houde. Ende om die redene, verstaet bloot, Zo had hi gheerne ons heren doot Belet, also ic zeide te voren, Want hi daer an zoude hebben verloren. Ende pylatus wive stac hi inne Ende dede verstaen haren zinne, Dat die man onnosel ware, Aldus quam hi stille te hare, Om dat hi wiste wel den fijn, Dat wiven goed te bedrieghen zijn, Ende dat had hi gheprouft te voren Bi yeven / also ic u dede horen. O god, die alle dinc gheboot, Hoe quaet ende hoe over groot Es die preckel vanden viant, Daer smekende wijf mede es bekant! Wat luxurien, wat quaetheden Stierse in / den mannen heden, Die nu ter tijt ter werelt leven, Ende dor die wiven zere sneven Als dit was ghesciet aldus, Doe quamen die rudders pylatus Ende daden hem vanden live zijn Den mantel, die was purpurijn. Met zinen cleedren zijn zi comen, Die zij te voren hadden ghenomen, Ende daden onsen here dan Die zelve cleedren weder an. Een cruce namen zij zonder beiden, Dat zij up zine scoudren leiden.
[Folio 57c]
Dat daed zij draghen onsen here, Om hem te bespottene mere, Ende daden hem scande menichfout. Nu zo was des crucen hout Vanden iueden uptie tijt Gheheeten al vermaledijt. Ende hier bi, es mi bediet, Ne wildent die rudders draghen niet, Zo ne wilden ooc die iueden mede Om des cruus onwerdichede. Dat cruus dan, zijt zeker das, Dat vanden iueden gherekent was Over zo onwaert ende quaet, Es bi gods passie, wel verstaet, Ghebenedijt ende virtueus Ghemaect / ende daer toe glorieus. Ende dat ene galghe plach te zine, Daer men an dede lieden pine Om haerlieder grote mesdaet, Moordenaers ende dieven quaet, Heift van gode nu zulke gracie, Dat voor des viands temptacie Princhen. keysers, coninghen mede Maken hem voor tvoorhooft stede. Dat cruce daer zij in dien daghen, Toveraers an te hanghen plaghen, Die des duvels kindren waren, Daer of zij hem nu vervaren Ende vlien daer voor altehande Altemale die helsche viande.
[Folio 57d]
Dat god aldus zijn cruce drouch, Daer ic hier vooren of ghewouch Ende in waerre woort of sprac, Was wileneer bi ysaac, Abrahams zuene, ghefigureert. Scrifture daer of declareert, Dat yzaac up enen dach Hout drouch ./ als doet ghewach Die vraye byble int latijn, Up die propre scoudren zijn. In welc hout die vader zoude Den zone offeren also houde Gode den here van hemelrike. Recht aldus in deser ghelike Als ysaac, daer ic of ghewouch, Thout up zijn selfs scoudren drouch, Also drouch cristus over huus Up zine helighe scoudren zijn cruus, In welken cruce also houde Dat juedsche volc hem offeren woude. Ende ysaac, als ic vernam, Gods inghel hem te hulpe quam, Diene also, alst god gheboot, Daer verloste vander doot Ende wijsde metten vingher neder Inde haghe hanghende enen weder, Die ghedood ende gheoffert was Over ysaac, also ic las, Also dat hi daer was vertroost Ende vander dood verloost. Maer over gode onsen lieven here Ne was gheoffert in gheenen kere Noch weder noch ander creature, Noch yet, dat leeft in der nature, Inghel no mensche no el gheene, Dan hi zelven al moeder eene Doghedet al alleene ant cruus Ende was gheoffert over huus. Scrifture ons te weten doet, Als ysaac hoorde ende verstoet, Dat zijn vader hadde ghere Hem te offeren onsen here, Zo was hi rechte voort bereet Na den wille zijns vaders, zo ict weet,
[Folio 58a]
Ende sprac, dat hi zoude node Weder zecghen zijns vaders ghebode; Ende aldus in deser ghelike Des vaders zone van hemelrike Was zinen vader, es mi bekent, Toter dood toe obedient Ende gaf hem selven groot ende smal, Bereet ende goedwillich al, Om te vulcommen algader Die ghebode van zinen vader. Als die godlike moghenthede Anezach die grote jamerhede, Dat dat menschelike gheslachte, Dat hi na ziere voorme wrachte, Verloren was om ene mesdaet, Doe hadden zij onderlinghe raet, Als dient jamerde ende of dochte Hoe menne best verlossen mochte. Mettien zeide met ghenenden De vader ./ wien zal icker zenden Ende wie van ons zalre gaen? Die zoone die andwoorde zaen Ic, lieve vader, zenter mi, Want al bereet ic daer toe zij. Die vader inden hemelscen trone Andwoorde weder toten zone Ganc in de werelt met snellen kere Ende metten volke daer conversere. Wat zij di doen, zultu verdraghen Ghedoochsamelike tallen daghen. Die gods zone es neder ghesent Vanden vader omnipotent Ende heift gheconverseert te hant Metten iueden in haer land. Ende zijlieden haddene onwaert Ende ne hebben hem niet ghespaert, Die felle quade valsche joden Maer ondierlijc dat zine doden.
[Folio 58b]
Dat cristus leet dus grote noot Ende vanden iueden was ghedoot, Heift hi zelve gheexponeert In ere parable, die hi hem leert, Ende die hi zeide in waere dinc Den iueden, als hi up erden ghinc, Ende nuttelike verclaerde, Dewelke spreict van den wijngaerde. Dese parable zeit ons dan Wileneer zo was een man, Dewelke man had in zijn land Enen wijngaerd wel gheplant Ende met tunen alomtrent Wel betuunt, es mi bekent, Ende hi heift daer zonder waen Binnen enen thor doen staen, Ende hi zochte, hoort mijn bedieden, Te zinen wijngaerde hoflieden, Die hi daer in doen wonen woude, Dat zij den wijngaerd verwaren zouden. Ende als die vruchten rijp waren, Knechten zende hi daer te waren, Die de vruchten zouden bringhen. Die hoflieden in waren dinghen Sloughen alle die knechten doot, Die hi daer zende, cleen ende groot. Als dat heift verhoort die here, Zende hi daer knechten veel mere
[Folio 58c]
Ja, vele meer, dats waerheit fijn, Danre te voren hadden ghesijn. Die hoflieden weder quamen Ende dien knechten zij tlijf namen Ende sloughense dood al bi ghetalle, Also zij deerste daden alle. Als die meester heift verhoort Ende vernomen al dese moort, Zendi ten laetsten, dat es waer, Zinen eneghen zuene al daer Ende sprac: zij sullen hem licht ontsien Ende scamen te dodene dien. Als daer quam aldus de ghuene, Die hoflieden namen ooc den zuene Ende worpene met groter onwerde Vanden wijngaerde uptie erde Ende quamen te hem wredelike Ende namen hem tlijf jamerlike, Ja jamerliker, wilt verstaen, Dan zij den andren hadden ghedaen. Bi desen wijngaerd es bekant Der iueden volc of haer lant; Biden tune ic verstaende bem Die mueren van jherusalem Ende die inglen, die wachten Den mensche bi daghe bi nachten; Biden thorre van hoghen doene Merkic den tempel van saelmoene; Ende bider parsen over waer Zo mach ic merken den outaer, Daer die iueden in dien daghen Offerande up te gheven plaghen; Ende die knechten alle te waren, Die vanden meester ghesent waren, Daer bi mach ic verstaen ende weten Gods knechten, die helighe propheten, De welke die hofmans ./ dat zijn de ioden, Namen ./ ende ondierlike doden Ende ghinghense zere trahinen Met diversen manieren van pinen. Want wij lesen, dat jeremias Vanden iueden ghezaghet was; Jeremias leet ooc pine groot Ende was met steenen gheworpen doot.
[Folio 58d]
Ezechiel ne was niet verdreghen Maer van hemlieden was hi versleghen, Amos was in waerre woort Met enen naghel doorboort. Al dese ende menich ander man, Die ic niet ghenoemen can, Die daer van gode waren ghesent, Deden zij liden groot torment. In wonderliker pinen groot Brochten zijse alle ter doot, Om dat sij predicten ende zeiden De rechte weghen der waerheiden. Als god zach, dat zij niet verdroughen Ende dat zijse alle versloughen, Ten laetsten heift hire ghesent De vader zijn enighe kint, Ende met pinen zwaer ende groot Hebsij desen ghebrocht ter doot, Ende met meerre pinen mede Dan men enighen andren dede. Zij leiden tcruus van ziere pine Te draghen uptie scoudren zine Ende worpene, ic zeker bem, Vanden wijngaerd jherusalem, Ende dedene gaen buten der stat Ende daer doodzine na dat.
[Folio 59a]
Van twee manieren van lieden Was god ghedood, hoort mijn bedieden, Teen dat waren die iueden dan, Dander die ongheloveghe man. Die iueden ne dooddene niet, maer stille Ende lude dode zine metten wille; Die ongheloveghe, verstaet albloot, Hebbene metter hand ghedoot, Dewelke die iueden ne daden niet. Dit was ons wilen wel bediet Bi tween lieden, verstaet mijn meenen, De welke wileneer beweenen Ende droufder met groter pine, Dat zij droughen in die woestine Die bloezeme van den wijngaerde, De welke was van groter waerde, Ute dat goede beloofde lant. Bi deser bloeseme es bekant Die gods zone properlike. Bi dien tween lieden zekerlike Zo es bediet, ic zeker bem, Dat volc van jherusalem, Die gode waren al contrarie Ende leeddene ten berghe van calvarie, Dat was / zecghen latijnsche brieven. Een stede, daer men plach thanghen dieven. Bi deser bloeseme proufden wel Die kindren van Israhel Ende waren zeker mede das, Dat tland van belove zoete was, Ende dat wisten zij bider zake, Dat zoe hadde zo zoete smake. Ende dus bi der heligher lere Van gode onsen lieven here Moghen wi merken die zoethede Vander zoeter hemelscher stede. O jhesus, helpt ons, dat wij moeten Zo wel merken up trike zoete, Dat wij moeten in dijn rike Met di wuenen ewelike. Amen.

Vorige Volgende

XXII