Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xix. Capittel.

Van drie vry-steden in het lant Canaan te ordineren, ende voor wien die een toevlucht souden zijn, vers 1, etc. van noch drie andere vry-steden daer na te ordineren, 8. van straffe des moetwilligen dootslagers, 11. verbot vande palen des naesten te verrucken, 14. van het getal der getuygen voor ’t gerichte, ende de straffe der valsche getuygen, 15.

1

WAnneer de HEERE uwe Godt de volcken sal hebben uytgeroeyt, welcker lant de HEERE uwe Godt u geven sal: ende ghy ¹ die erflick sult besitten, ende in hare steden, ende in hare huysen woonen:

1 T.w. die volckeren, dat is, der selver lant. Siet bov. cap. 9.1. etc.

2

^a So sult ghy u ² drie steden uytscheyden; in ’t midden van u lant, welck de HEERE uwe Godt u geven sal, om dat erflick te besitten.

a Exod. 21.13. Num. 35.9, etc. Ios. 20.2.

2 Verg. bov. cap. 4.41. ende Num. 35.14.

3

Ghy sult u den ³ wech bereyden, ende de ⁴ pale uwes lants, dat u de HEERE uwe Godt sal doen erven, in ⁵ drien deylen: dit nu sal zijn, op dat yeder dootslager daer henen vliede.

3 Nae de selve steden.

4 D. u lant.

5 Op dat in elck derdendeel des lants eene stadt ter bequamer plaetse mochte geordineert worden, nae de welcke de dootslager in dat quartier ten spoedichsten mochte vluchten. Siet ond. vers 6.

4

Ende dit zy de ⁶ sake des dootslagers, die daer henen vlieden sal, dat hy leve; ^b die sijnen naesten sal geslagen hebben door onwetentheyt, dien hy doch ⁷ van gisteren [ende] eergisteren niet en hatede:

6 D. dit sal ’t recht van dese sake zijn, soo salmen daer mede handelen. Alsoo bov. cap. 15.2.

b Exod. 21.13. Bov. 4.41, 42.

7 D. van te vooren. Als bov. cap. 4.42. ende ond. vers 6.

[fol. 91r]

5

Als, dewelcke met sijnen naesten in ’t bosch sal zijn gegaen om hout te houwen, ende sijne hant met de bijle ⁸ wort aen gedreven om hout af te houwen, ⁹ ende het yser schiet af ¹⁰ van den steel, ende ¹¹ treft sijnen naesten, dat hy sterft: die sal in eene deser steden vluchten, ende leven:

8 Ofte, haer geswongen, vervordert hebbende.

9 And. so werpt hy.

10 Hebr. uyt, ofte, van het hout.

11 Hebr. vindt.

6

Op dat de ¹² bloetwreker den dootslager niet na en jage, als sijn herte verhitt is, ende hem achterhale, om dat de wech te verre soude zijn, ende ¹³ slae hem aen ’t leven: so doch ¹⁴ geen oordeel des doots aen hem en is, want hy hem van ¹⁵ gisteren [ende] eergisteren niet en hatede.

12 Een van de naeste bloetvrienden des dooden.

13 Hebr. slae hem aen de ziele, dat is alsoo, dat sijne ziele van hem gae, ofte alsoo, dat hy hem ’t leven beneme. Siet Genes. 37.21. alsoo onder vers 11. Ier. 40.14, 15.

14 D. so hy doch niet verdient heeft ter doot verwesen, ofte aen ’t leven gestraft te worden. als ond. 21.22. Ierem. 26.11, 16. Luc. 24.20.

15 Als bov. vers 4.

7

Daerom gebied ick u, seggende: Ghy sult u drie steden uytscheyden.

8

Ende indien de HEERE uwe Godt uwe lantpale sal verwijden, gelijck als hy uwen vaderen gesworen heeft, ende u al dat lant geven sal, het welcke hy uwen vaderen te geven ^c gesproken heeft;

c Genes. 28.13. Ond. 12.20.

9

(Wanneer ghy al dit selve gebodt sult waernemen, om dat te doen, ’t gene ick u heden gebiede; den HEERE uwen Godt lief hebbende, ende alle dagen in sijne wegen wandelende) so sult ghy u ^d noch drie steden toe doen, tot dese drie:

d Ios. 20.7.

10

Op dat het bloet des onschuldigen niet vergoten en worde in ’t midden van u lant, dat u de HEERE uwe Godt ten erve geeft; ende ¹⁶ bloetschulden op u souden zijn.

16 Hebr. bloeden.

11

Maer ^e wanneerder yemant zijn sal, die sijnen naesten haett, ende hem lagen leyt, ende staet tegens hem op, ende slaet hem aen ’t ¹⁷ leven, dat hy sterft; ende vliedt tot eene van die steden:

e Genes. 9.6. Exod. 21.12, 14. Levit. 24.17. Num. 35.16.

17 Hebr. ziele, als bov. vers 6. ende ond. vers 21.

12

So sullen de Oudtsten ¹⁸ sijner stadt senden, ende nemen hem van daer: ende sy sullen hem in de hant des bloetwrekers geven, dat hy sterve.

18 D. de oudtsten van de plaetse daer de dootslager woonachtich is, ofte te huys hoort.

13

Uwe ooge en sal sijner niet verschoonen, maer ghy sult het bloet des onschuldigen uyt Israël wech doen, dat het u wel gae.

14

^f Ghy en sult uwes naesten lantpale niet verrucken, die de ¹⁹ voorvaderen gepaelt hebben, in uwen erfdeele, dat ghy erven sult, in het lant, ’t welck u de HEERE uwe Godt geeft, om dat erflick te besitten.

f Prov. 22.28.

19 Hebr. de eerste.

15

^g Een eenich getuyge en sal tegens niemanden opstaen over eenige ongerechticheyt, ofte over eenige sonde, van ²⁰ alle sonde, die hy soude mogen sondigen: ^h op den mont van twee getuygen, ofte op den mont van drie getuygen sal de ²¹ sake bestaen.

g Num. 35.30. Bov. 17.16. Matth. 18.16.

20 D. allerley sonde.

h Bov. 17.6. Iohan. 8.17. 2.Corint. 13.1. Hebr. 10.28.

21 Ofte, het woort.

16

Wanneer ²² een wrevelich getuyge tegens yemant sal opstaen; om een afwijckinge tegens hem te betuygen:

22 Hebr. een getuyge des wrevels, ofte, des moetwils: dat is, die, ofte uyt eygen moetwille, ofte door yemants aendrijven sijnen naesten met valschheyt soeckt t’ overvallen, onrecht ende gewelt aen te doen.

17

So sullen die twee mannen, dewelcke den twist hebben, staen voor het aengesichte des HEEREN: voor het aengesichte ²³ der Priesteren, ende der Richteren, die in die selve dagen sullen zijn.

23 Ofte aldus: der Priesteren, ofte der Richteren. Siet bov. cap. 17.9, 12.

18

Ende de Richters sullen wel ondersoecken: ende siet, de getuyge is ²⁴ een valsch getuyge, hy heeft valsheyt betuycht tegen sijnen broeder:

24 Hebr. een getuyge der valscheyt, ofte, des leugens.

19

ⁱ So sult ghylieden hem doen, gelijck als hy sijnen broeder dachte te doen: ²⁵ also sult ghy het boose uyt het midden van u wech doen:

i Prov. 19.5.

25 Siet bov. cap. 13. op vers 5.

20

Dat de ²⁶ overgeblevene het hooren, ende vreesen; ende niet voortvaren meer te doen nae dit boose ²⁷ stuck, in’t midden van u.

26 D. de andere, het gantsche volck. Siet bov. cap. 13.11. ende 17.13.

27 Hebr. woort, dinck, sake.

21

Ende uwe ooge en sal niet verschoonen: ^{k 28} ziele om ziele, ²⁹ ooge om ooge, tant om tant, hant om hant, voet om voet.

k Exod. 21.23. Levit. 24.20. Matth. 5.38.

28 Dat is, leven om leven.

29 Siet Levit. 24. op vers 20.