Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiij. Capittel.

Amnon bemint sijne Suster Thamar, ende vercrachtse, door hulpe van Ionadabs archlistigen raet, maer verstootse terstont weder, vers 1, etc. Het welcke Absalom, Thamars volle broeder, na verloop van twee jaren bitterlick wreeckt, doende sijnen broeder Amnon vermoorden, 23. Dese saken ontstellen ende bedroeven David seer, 21, 36. Absalom vlucht nae Gesur, 37.

1

ENde het geschiedde daerna, also Absalom, Davids ¹ sone, eene schoone suster hadde, welcker naem was Thamar, dat Amnon, Davids ² sone, haer lief kreech.

1 Uyt Maacha, dochter van Thalmai, Coninck van Gesur, bov. cap. 3.3. uyt dese hadde David oock Thamar: zijnde alsoo Absalom ende Thamar van eenen vader ende eene moeder geboren.

2 Uyt Ahinoam, boven cap. 3.2.

2

Ende Amnon was benauwt tot kranck wordens toe, om sijner suster Thamars wille, want sy was eene ³ maecht; so dat het in Amnons oogen ⁴ swaer was, haer yets te doen.

3 Ende dien volgens soo naeuwe bewaert, dattet Amnon niet wel mogelick scheen, in het heymelick met haer te spreken, ende harer machtich te worden. Vergel. Pro. 30.19.

4 Ofte, onmogelick. Hebr. eygentl. wonderlick, verborgen. Vergel. Gen. 18.14.

3

Doch Amnon hadde eenen vrient, wiens naem was Ionadab, een sone van ⁵ Simea, Davids broeder: ende Ionadab was een seer ⁶ wijs man.

5 Siet 1.Sam. 16.9. ende ond. cap. 21.21.

6 D. hier, seer listich ende kloeck, om eenen quaden raet te vinden, gelijck hy hier gedaen heeft in plaetse dat hy Amnon behoorde bestraft, ende dit feyt afgeraden te hebben, jae selfs den Coninck, des noot, daer van gewaerschouwt. Vergel. ond. cap. 14.2. Psal. 58.6.

4

Die seyde tot hem; Waerom zijt ghy ⁷ van morgen tot morgen soo ⁸ mager, ghy Conincks sone, en sult ghy ’t my niet te kennen geven? Doe seyde Amnon tot hem; Ick hebbe Thamar, mijns broeders Absaloms suster, lief.

7 Hebr. in den morgen, in den morgen, ofte, ’s morgens, ’s morgens, D. alle morgen, alle dage, van dach tot dach. hy wil seggen, wat schort u, dat ghyder dagelicx soo mager uyt siet?

8 Hebr. Soo dun, uytgeteert.

5

Ende ⁹ Ionadab seyde tot hem; Legt u op uwen leger, ende ¹⁰ maeckt u kranck: als dan uwe vader sal komen om u te sien, so sult ghy tot hem seggen; Dat doch mijne suster Thamar kome, datse my met ¹¹ broot spijsige, ende de spijse voor mijne oogen toemake, op dat ick het aensie, ende van hare hant ete.

9 Hebr. Iehonadab.

10 Ofte, stelt u kranck: dat is, houdt u, als of ghy kranck waert.

11 D. als volcht, wat spijse, ofte eenich eten bereyde.

6

Amnon dan leyde sich, ende maeckte sich kranck: Doe nu de Coninck quam om hem te sien, seyde Amnon tot den Coninc; Dat doch mijne suster Thamar kome, dat sy twee ¹² koecxkens voor mijne oogen toemake, ende ick van hare hant ete.

12 Ofte, struyfkens beslae. In’t Hebr. zijn twee woorden, die beyde komen van een woort, dat, het herte, beteeckent: als oftmen seyde: hertelicke [koecxkens] hertelick make, ofte bereyde, D. eenige koecxkens (waer voor het Hebr. woort genomen wort) alsoo backe, dat my het toe-bereyden ende backen soo wel als de spijse, mijn herte verquicke, ende aengenaem zy.

7

Doe sondt David henen tot Thamar in’t huys, ¹³ seggende: Gaet doch henen in ’t huys uwes broeders Amnons, ende maeckt hem eene spijse.

13 D. Hy liet haer seggen.

8

Ende Thamar ginck henen in’t huys haers broeders Amnons, (hy nu was ¹⁴ nederliggende) ende sy nam deech, ende kneedde’t, ende maeckte koecxkens toe voor sijne oogen, ende bieck de koecxkens.

14 Op sijn leger, ofte bedde, als bov. vers 5.

9

Ende sy nam eene panne, ende ¹⁵ gootse uyt voor sijn aengesichte; maer hy weygerde te eten: ende Amnon seyde: Doet alle man van my uytgan: ende alle man ginck van hem uyt.

15 Ofte, schuddese.

10

Doe seyde Amnon tot Thamar; Brengt de spijse in de kamer, dat ick van uwe hant ete: so nam Thamar de koeckxkens, die sy gemaeckt hadde, ende brachtse haren broeder Amnon in de kamer.

11

Als syse nu tot hem nae by brachte, dat hy ate, so greep hy haer, ende seyde tot haer; Komt, ligt by my, mijne suster.

12

Maer sy seyde tot hem; Niet, mijn broeder, en ¹⁶ verkracht my niet, want alsoo en doetmen niet in ¹⁷ Israël: en doet dese dwaesheyt niet.

16 Siet Genes. 34. op vers 7.

17 Zijnde een heylich volck Godes, ende professie doende van Godtvruchticheyt.

13

Want ick, waer henen soud’ ick mijne schande brengen? ende ghy, ghy soudt zijn, als een der dwasen in Israël: so spreeckt doch nu tot den Coninck; want hy en sal my van u ¹⁸ niet onthouden.

18 ’Tis te vermoeden, dat sy dit gesproken heeft, om Amnons hant op ditmael t’ontgaen, niet twijfelende, ofte de Coninck soude daer na middel vinden om sulcken houwelick te beletten, dat in Godts wet verboden was. Levit. 18.9, 11.

14

Doch hy en wilde nae hare stemme niet hooren: maer stercker zijnde dan sy, so verkrachtede hy haer, ende lach by haer.

15

Daerna hatede haer Amnon met eenen seer grooten haet, want den haet, daer mede hy haer hatede, was grooter dan de liefde, daer mede hy haer hadde lief gehadt: ende Amnon seyde tot haer; Maeckt u op, gaet wech.

16

Doe seyde sy tot hem; ¹⁹ Daer en zijn geene oorsaken om my uyt te drijven; dit quaet soude grooter zijn dan het ander, dat ghy by my gedaen hebt: maer hy en wilde nae haer niet hooren.

19 And. laetter geen oorsaken zijn. dat is: geeft doch geene oorsake tot een nieuw quaet, daer uyt meer quaets soude volgen, als uyt het voorgaende: gemerckt, de sake nu noch soude konnen verborgen blijven, maer so ghy my met schande opentlick van u verstoot, sal Godts name by de vyanden gelastert, sijn volck ge-ergert, ghy ende ick opentlick onteert, de Coninck verstoort, ende mijn broeder Absalom op u verbittert worden, ende sich willen wreken. Op dit bidden van Thamar past het volgende bequaemelick, alwaer Amnon haer bede af-slaet.

17

Ende hy riep sijnen jongen, die hem diende, ende seyde; Drijft nu ²⁰ dese van my uyt nae buyten: ende grendelt de deure achter haer toe.

20 Hatelick ende verachtelick gesproken.

18

Sy nu hadde eenen ²¹ veelverwigen rock aen; Want alsoo werden des Conincx dochteren, die maechden waren, met mantels gekleedt: ende grendelde de deure achter haer toe.

21 Siet Genes. 37. op vers 3.

19

Doe ²² nam Thamar ²³ assche op haer hooft, ende ²⁴ scheurde den veelverwigen rock, die sy aen hadde: ende sijn dienaer brachtse uyt tot buyten, ende sy leyde hare ²⁵ hant op haer hooft, ende ginck ²⁶ vast henen ende kreet.

22 D. sy nam ende wierp, ofte stroyde.

23 Vergel. bov. c. 1. op vers 2.

24 Siet Genes. 37. op vers 29.

25 Nae de wijse der rouw-dragende vrouwen. Siet Ierem. 2. vers 37.

26 Hebr. Ginck gaende, (te weten, nae haren broeder Absalom, als volgt) ende kreet: dat is, al gaende ende krijtende. Vergel. ond. cap. 16.5.

20

Ende haer broeder Absalom seyde tot haer: Is uwe ²⁷ broeder ²⁸ Aminon by u geweest? nu dan, mijne suster, ²⁹ swijcht stille, hy is uwe broeder; ³⁰ set u herte niet op dese sake: also bleef Thamar ende was ³¹ eensaem in haers broeders Absaloms huys.

27 D. half broeder. Siet bov. op vers 1.

28 Sommige meynen, dat Absalom sijns broeders naem hier alsoo verandert uyt verachtinge: want sijn naem was Amnon.

29 Om de eere onses huyses.

30 D. Neemt het niet al te seer ter herten, quelt u daer niet over.

31 Als beschaemt zijnde, het geselschap der menschen mydende, ende van niemant besocht zijnde: ofte, verbaest.

21

Als de Coninck David alle dese dingen hoorde, ³² so ontstack hy seer.

32 Hebr. hem ontstack seer, te weten, de toorn. Siet Gen. 4. op vers 5.

22

Doch Absalom en sprack niet met Amnon, ³³ noch quaet noch goet: maer Absalom hatede Amnon, ter oorsake dat hy sijne suster Thamar verkracht hadde.

33 Hebr. van ’t quade af tot het goede toe. Vergel. Gen. 24.50. ende 31.24. De sin is, dat Absalom, hoewel verbittert zijnde, nochtans sich des tegen Amnon gantsch niet liet blijcken, maer wachtte op gelegentheyt van wrake.

23

Ende het geschiedde na ³⁴ twee volle jaren, dat Absalom [schaep-]scheerders hadde te ³⁵ Baalhazor, die by Ephraim is: ³⁶ so noodichde Absalom alle de Conincks sonen.

34 Hebr. twee jaren der dagen.

35 Hebr. Baal-Chatsor. And. in de evene, ofte, pleyne van Hazor, zijnde gelegen aen de grenzen van Ephraim ende Benjamin, daer de stadt Ephraim oock leyt, anders genoemt Ephrem, nae uytwijsen der Caerten.

36 Gelijckmen te dier tijt gewoon was groote gast-malen te maken by het scheeren der schapen. Siet 1.Sam. 25.2, 4, 7, 36. ende Genes. 38. op vers 12.

24

Ende Absalom quam tot den Coninck, ende seyde; Siet nu heeft uwe knecht [schaep]scheerders: dat doch de Coninck, ende sijne ³⁷ knechten, met ³⁸ uwen knecht gaen.

37 D. Officieren, Hovelingen.

38 D. met my.

25

Maer de Coninck seyde tot Absalom; Niet, mijn sone, laet ons doch niet altesamen gaen, op dat wy u niet ³⁹ beswaerlick en zijn: ende ⁴⁰ hy hieldt by hem aen,

39 Want des Conincx, ende sijner Officieren, ofte Hovelingen tegenwoordicheyt, Absalom moeyelicker ende kostelicker soude gevallen zijn.

40 Absalom.

[fol. 146v]

doch ⁴¹ hy en wilde niet gaen, maer ⁴² segende hem.

41 De Coninck.

42 D. wenschte hem alles goets. Als bov. cap. 6.20, etc.

26

Doe seyde Absalom; Soe niet, laet doch mijnen broeder Amnon met ons gaen: maer de Coninck seyde tot hem; Waerom soude hy met u gaen?

27

Als Absalom by hem aenhieldt, so liet hy Amnon ende alle des Conincx sonen met hem gaen.

28

Absalom nu geboodt sijnen jongens, seggende; Letter nu op, als Amnons herte ⁴³ vrolick is van den wijn, ende ick tot ulieden sal seggen: Slaet Amnon, dan sult ghy hem dooden, en vreest niet: ⁴⁴ ist niet, om dat ick het u geboden hebbe? zijt sterck, ende weest ⁴⁵ dapper.

43 Hebr. Goet. Siet Iudic. 16. op vers 25.

44 Ofte, is’t niet [alsoo,] dat ick het, etc. Dat is, ghy doet het doch niet van u selven, maer door mijn bevel ende last: daerom sal icker voor instaen, ende niet ghy: So en vreest niet.

45 Hebr. Tot kinderen, ofte, sonen der kloeckheyt, ofte, dapperheyt. siet bov. c. 3. op vers 34.

29

Ende Absaloms jongens deden aen Amnon, gelijck als Absalom geboden hadde: doe stonden alle sonen des Conincx op, ende reden een yegelijck op sijnen muyl, ende vloden.

30

Ende het geschiedde, als sy op den wech waren, dat het geruchte tot David quam, datmen seyde: Absalom heeft alle de sonen des Conincx geslagen, ende daer en is niet een van hen overgelaten.

31

Doe stont de Coninck op, ende ^{a 46} scheurde sijne kleederen, ende ⁴⁷ leyde sich neder ter aerden: desgelijcx ⁴⁸ stonden alle sijne knechten met gescheurde kleederen.

a 2.Sam. 1.11.

46 Als bov. vers 19.

47 Als bov. c. 12.16.

48 Ofte, alle sijne knechten, dieder stonden, hadden gescheurde kleederen, ofte, scheurden alle sijne knechten, die daer stonden, de kleederen. Hebr. waren gescheurt, ofte, gescheurde van kleederen.

32

Maer ⁴⁹ Ionadab, de sone van Simea, Davids broeder, ⁵⁰ antwoordde, ende seyde; Mijn Heere en ⁵¹ segge niet, dat sy alle de jongelingen, des Conincx sonen, gedoodt hebben; maer Amnon alleen is doot: want ⁵² by Absalom ⁵³ isser op toe geleyt, van den dach af, dat hy sijne suster Thamar verkracht heeft.

49 Siet bov. vers 3.

50 Dat is, Nam het woort, begon te spreken. Siet Iud. 18. op vers 14.

51 T.w. by hem selven, dat is, dencke niet, beelde sich niet in.

52 And. op Absaloms mont. D. woort, seggen, ofte bevel.

53 Ofte, op Absaloms bevel isset geschiet, dat bestelt, ofte, opgeset was: ofte, is het een opset geweest.

33

So en ⁵⁴ neme nu mijn Heere de Coninck de sake niet in sijn herte, ⁵⁵ denckende; Alle des Conincks sonen zijn doodt: want Amnon alleen is doodt.

54 Hebr. legge, stelle.

55 Hebr. seggende, te weten by sich selven, dat is, denckende, als vers 32.

34

Absalom nu vluchtede: ende de jonge, die de ⁵⁶ wacht hieldt, hief sijne oogen op, ende sach toe: ende siet, daer quam veel volcks van den wech achter ⁵⁷ hem, aen de zijde van ’t geberchte.

56 Ende, als hy wat vernam, daer van een teecken gaf met de basuyne, ofte quam het aenseggen, ofte, den vragenden aenseyde, ’t gene hy sach.

57 N. Absalom, die dien wech henen getogen was nae Baalhazor, ende nu van daer vluchtede nae Gesur.

35

Doe seyde Ionadab tot den Coninck; Siet, de sonen des Conincx komen: nae het woort ⁵⁸ uwes knechts, alsoo is’t geschiet.

58 D. als ick geseyt hebbe, so ist. siet vers 32.

36

Ende het geschiedde, als hy ge-eyndigt hadde te spreken, siet, so quamen de sonen des Conincx, ende hieven hare stemmen op, ende weenden: ende de Coninck oock, ende alle sijne knechten weenden met een seer groot geween.

37

(Absalom dan vluchtede, ende tooch tot Thalmai, den sone van ⁵⁹ Ammihur, Coninck van ⁶⁰ Gesur:) ende ⁶¹ hy droech rouwe over sijnen sone, ⁶² alle die dagen.

59 Hebr. Ammichur. Dese Thalmai was Absaloms groot-vader van moeders wegen. siet bov. c. 3.3.

60 Siet bov. c. 3. op vers 3. ende ond. 15.8.

61 David.

62 D. vele dagen, te weten, der drie jaren, die Absalom te Gesur geweest is, als volgt: Want daerna leyde de Coninck de rouwe af. Anders wort dit gemeenlick verstaen van alle de dagen des levens, welcke woorden, des levens, dickwijls daer by worden gevoegt.

38

Also vluchtede Absalom, ende tooch nae Gesur: ende hy was aldaer drie jaren.

39

Doe ⁶³ verlangde [de ziele] des Conincx Davids seer om na Absalom ⁶⁴ uyt te trecken: want hy hadde sich ⁶⁵ getroost over Amnon dat hy doot was.

63 Ofte, Besweeck, wert verteert, Item, de begeerte, de lust, verteerde David. Het Hebr. woort is gestelt in ’t vrouwelick geslacht, sulcx dat het op David niet en past, maer wel op sijne ziele, welck woort hier ingevoecht is uyt Psal. 84.3. ende 119.81. alwaer diergelijcke maniere van spreken alsoo vol gevonden wort. Siet oock Iob 19. op vers 27.

64 Dit kanmen verstaen van te doen uyttrecken, dat is, yemanden uyt te schicken om Absalom weder te halen.

65 D. hy hadde de rouwe over Amnons doot afgeleyt. Siet Genes. 37.35. ende 38.12.