Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Psalm xxxvij.

David onderwijst ende sterckt de geloovige tegen het tijdelick geluck der godtloosen, ende vermaentse hare godtloosheyt niet nae te volgen, maer heylichlick te leven, ende Godt te vertrouwen: om dat der godtloosen geluck kort, ende het eynde onsalich ende vervloeckt is, daer Godt ter contrarie sijne kinderen, in alles wat hen overkomt, met sijne vaderlicke gunste vergeselschapt, ende hen een salich eynde verleent.

1

[EEn Psalm] Davids. ¹ Aleph. ^a En ontsteeckt u niet over de ² boosdoenders: en benijdtse niet die onrecht doen.

1 Van’t Hebreeusch A.B. siet op den tijtel van den 25. Psalm.

a Prov. 23.17. ende 24.1.

2 Die op aerden voorspoedich ende geluckich zijn, als in’t volgende verklaert wort: waer uyt blijckt, dat de schoone beloften, die in desen Psalm ende elders den vroomen gedaen worden, den tijdelicken voorspoet der boosen, ende het kruys ofte tegenspoet der vroomen, niet uytsluyten: gemerckt desen Psalm (als oock andere) bysonderlick dienen, om de ergernisse, die de vroome daer uyt souden mogen scheppen, voor te komen. Siet oock Psal. 34. op vers 13. maer in desen allen blijft Godts segen over de vroome, ende de vloeck op de godtloose, sulcks dat die eeuwichlick salich, ende dese ter contrarie eeuwich verloren sullen zijn. Vergel. Iob 9. op vers 23. ende Ps. 73.2, etc.

2

Want als gras sullen sy haest worden afgesneden; ende als de ³ groene gras-scheutkens sullen sy ⁴ afvallen.

3 Hebr. de groente van ’t jonge gras.

4 Ofte, verwelcken, gelijck d’afvallende bladeren: als Psal. 1.3. siet aldaer.

3

Beth. Vertrouwt op den HEERE, ende doet het goede; ⁵ bewoont de aerde, ende ⁶ voedt u [met] getrouwicheyt.

5 D. so sult ghy de aerde int gemeyn, ende ’t lant Canaan (dat een voor-beelt was van’t hemelsche) in’t bysonder, bewoonen, ende u voeden, ofte, gevoet worden, etc. alsoo vers 27. ende elders. Sulcke beloften gebiedender-wijse uytgesproken, zijn seer krachtich, als voerende de vroome in datelicke genietinge ende besit van ’t gene belooft wort. Vergel. Prov. 3. op vers 3.

6 Hebr. weyt u, ofte wort geweydet, dat is, de Heere sal u getrouwelick voeden, nae sijne beloften, gelijck in’t volg. verklaert wort. ofte, onderhoudt u selven met d’overdenckinge van Godts getrouwe beloften, die niet en feylen. Sommige nemen het hebreeusch woort Emuna voor sekerheyt, bestandicheyt, dat is, eenen bestandigen ende vasten staet, dien Godt den vroomen toeseyt, selfs in’t midden van’t kruys, daer der godtloosen vreuchde als gras des velts haest verdwijnt. Vergel. Prov. 2. op vers 7.

4

Ende verlust u inden HEERE; so sal hy u geven de begeerten uwes herten.

5

Gimel. ^{b 7} Wentelt uwen wech op den HEERE; ende vertrouwt op hem, hy sal’t ⁸ maken;

b Psal. 22.9. ende 55.23. Prov. 16.3. Matt. 6.25. Luc. 12.22. 1.Pet. 5.7.

7 Ofte, rolt uwen wech. dat is, draecht al u voornemen ende doen, sorge, becommernisse, den Heere op, beveelt het hem. Siet Psal. 22. op vers 9. ende vergel. Matth. 6.25, etc. Luc. 12.22. etc.

8 Ofte, uytvoeren, uytrichten.

6

Ende sal uwe gerechticheyt doen voortkomen als het ⁹ licht; ende u recht als den middach.

9 Der Sonne, ofte des daechs, dat is, datse soo klaer blijcke, als de Sonne op den hellen middach schijnt. Vergel. Iob 5. op vers 14.

7

Daleth. ¹⁰ Swijcht den HEERE, ende ¹¹ verbeydt hem, ontsteeckt u niet over den genen, ¹² wiens wech voorspoedich is, over eenen man, die listige aenslagen ¹³ uyt voert.

10 D. murmureert niet tegen den Heere, maer neemt het op met gedult. Siet van sulck stilswijgen, ofte stilte des gedults ende der hope, Psal. 39.10. ende 62.2, 6. ende 65.2. Thren. 3.26, 27, 28. Ies. 30.15. Zephan. 1.7.

11 And. draecht smerte om sijnen’t wille.

12 D. wiens voornemen ende doen wel geluckt, al en deucht het niet.

13 Hebr. doet.

8

He. Laet af van toorne, ende verlaet de grimmicheyt: en ontsteeckt u niet, immers [niet] om ¹⁴ quaet te doen.

14 Dat is, alsoo, dat ghy u soudt vergrijpen met twijffelinge aen Godts voorsichticheyt ende trouwe, ofte met afval, dat ghy der godtloosen exempel soudt begeeren te volgen, om dat by hen alles voor den wint schijnt te zijn. Siet Psal. 125.3.

9

Want de boosdoenders sullen uytgeroeyt worden; maer die den HEERE verwachten, die sullen de aerde erflick besitten.

10

Vau. Ende noch een ¹⁵ weynich, ende de godtloose en salder niet zijn; ende ghy sult acht nemen op sijne ¹⁶ plaetse, maer ¹⁷ hy en salder niet wesen.

15 Hy sal maer eenen korten tijt de vrome quellen. siet Psal. 30. op vers 6.

16 Daer hy stont, bloeyende als een schoone boom, ond. versen 35, 36.

17 Ofte, sy, T.w. sijne plaetse, dat is, sijne wooninge, hy selfs met allen sijnen staet ende heerlickheyt. siet Iob 7.10. met d’aent.

11

De ¹⁸ sachtmoedige daerentegen sullen de ^c aerde erflick besitten; ende hen verlusten over ¹⁹ grooten vrede.

18 Siet Psal. 10. op vers 47.

c Matth. 5.5.

19 Hebr. grootheyt, ofte, veelheyt van vrede. dat is, grooten welvaert, veelvoudigen welstant, principalick in ’t geestelicke. Vergel. Iesa. 48.18. ende siet Genes. 37. op vers 14.

12

Zain. De godtloose bedenckt listige aenslagen tegen den rechtveerdigen; ende hy ²⁰ knerst over hem met sijne tanden.

20 Als Psal. 35.16. siet aldaer.

13

De Heere ²¹ belacht hem, want hy siet dat ²² sijn dach komt.

21 Siet Psal. 2. op vers 4.

22 De dach der wrake des Heeren, ofte, de dach van des godtloosen verderf ende onderganck, hem door Godts rechtveerdich oordeel toegeleyt. siet Iob 18.20. Ierem. 17.18. ende 18.17. Ezech. 7.10, 12. ende 27.27. ende 30.2, 3, 9. ende 32.10. Hos. 1.11. anders wort oock yemants dach slechtelick genomen voor ’s menschen sterf-dach, als Iob 15.32. als oock des menschen tijt. Eccl. 7.18.

14

Cheth. De godtloose hebben ’tsweert ²³ uytgetrocken, ende haren boge ²⁴ gespannen, om den ²⁵ elendigen ende nootdurftigen neder te vellen; om te slachten, die oprecht van ²⁶ wege zijn.

23 Hebr. geopent: om dat de scheyde door’t uyttrecken des sweerts geopent wort.

24 Hebr. getreden: Siet Psal. 7.13.

25 Dese tijtelen der vroomen verklaren de beloften, die hen Godt hier doet. Siet op vers 1. ende vergel. versen 16, 19, 21, 25, 26.

26 D. van leven ende wandel. alsoo vers 23.

15

[Maer] haer ²⁷ sweert sal in haerlieder herte gaen; ende hare bogen sullen verbroken worden.

27 D. hare aenslagen sullen tot haer eygen verderf strecken.

16

Teth. Het weynige, dat de rechtveerdige heeft, is ²⁸ beter als den ²⁹ overvloet veler godtloosen.

28 Als rechtveerdichlick beseten, ende Godtvruchtichlick gebruyckt.

29 Hebr. eygentlick, veelheyt, menichte, te weten, van goederen. dat is, rijckdom, als Eccl. 5.9.

17

Want de ³⁰ armen der godtloosen sullen verbroken worden: maer de HEERE ondersteunt de rechtveerdige.

30 D. hare macht, middelen, ende gewelt. siet Iob 22. op vers 8.

18

Iod. De HEERE ³¹ kent de ³² dagen der ³³ oprechten: ende hare erffenisse sal in eeuwicheyt ³⁴ blijven.

31 Vergel. Psal. 1. op vers 6.

32 D. den staet hares levens, hoe sy haren tijt doorbrengen, in kruys, vroomicheyt ende gedult. Verg. Psa. 31. op vers 16.

33 Siet Gen. 6. op vers 9. alsoo ond. vers 37.

34 Hebr. zijn. alsoo Ierem. 17.8. ende 27.22. ende 32.5. Dan. 1.21, etc.

19

Sy sullen niet beschaemt worden in den ³⁵ quaden tijt; ende in de dagen des hongers sullen sy versadicht worden.

35 Ofte, ter tijt des quaets. D. als allerley ongeval ende elenden omgaen, gelijck volgt van den honger.

20

Caph. Maer de godtloose sullen vergaen; ende de vyanden des HEEREN sullen verdwijnen, als het ³⁶ costelicxte der lammeren; met den roock sullen sy verdwijnen.

36 D. het vette, datmen houdt voor’t beste ende kostelickste, ende nae de Wet Godts in de offerhanden met vyer moeste verteert worden, waer op de Propheet in dese gelijckenisse schijnt te sien. siet Lev. 3. versen 10, 11, 14, 15, 16. ofte: de kostelickste lammeren. Hebr. de kostelicke, ofte, het kostelicke der lammeren. And. het kostelicke der velden, ofte weyden: om dat het Hebr. woort elders alsoo oock genomen wort.

21

Lamed. De godtloose ontleent ende en geeft niet weder; maer de rechtveerdige ³⁷ ontfermt sich, ende geeft.

37 Ofte, handelt goedichlick, gunstichlick, liberalick.

22

Want ³⁸ sijne gesegende sullen de aerde erflick besitten; maer sijne vervloeckte sullen uytgeroeyt worden.

38 D. die van den HEERE gesegent zijn: alsoo terstont, sijne vervloeckte, dat is, die van hem vervloeckt zijn, uyt vers 20. alwaer gesproken is van de vyanden des HEEREN. Siet Matth. 25.34, 41. ende aengaende de maniere van spreken, vergel. Psal. 69.27, 34. Iesa. 16.4.

23

Mem. De ³⁹ gangen [desselven] ⁴⁰ mans worden van den HEERE ⁴¹ bevesticht; ende hy heeft lust aen sijnen wech.

39 Ofte, treden, stappen.

40 Die van den Heere gesegent is, uyt het voorgaende vers, ofte, des rechtveerdigen, uyt vers 21.

41 Ofte, gestiert, gerichtet. dat is, hy regeert ende segent sijn voornemen: ende of hy somtijts aen’t vallen mochte geraken, so bewaert hy hem doch, dat hy niet t’eenemael en vervalle: maer richt hem weder op, als volcht.

24

Als hy ⁴² valt, so en wort hy niet wech geworpen: want de HEERE ondersteunt sijne hant.

42 Vergel. Prov. 24.16.

25

Nun. Ick ben ⁴³ jonck geweest, oock ben ick oudt geworden, maer en hebbe niet gesien den rechtveerdigen verlaten; nochte sijn ⁴⁴ zaet soeckende broot.

43 Ofte, een jongelinck, siet Ierem. 1. op vers 6.

44 D. sijne kinderen ende nakomelingen. alsoo versen 26, 28. ten ware het Gode beliefde nae sijn vry ende vaderlick welbehagen sijnen kinderen met armoede ende hongers noot tot sijner eere, ende haren besten te beproeven ende oeffenen, daer in hy haer nochtans niet verlaet, maer aldermeest bystaet ende sterckt, sulcks datse vernoecht ende als versadicht zijn. Siet op vers 1. ende 14. item vers 19. ende vergel. Luc. 16.20, 21. 2.Cor. 11.27. Phil. 4.11. Hebr. 11.37.

26

Den gantschen dach ontfermt hy sich, ende leent; ende sijn zaet is ⁴⁵ tot segeninge.

45 Ofte, in segeninge. dat is, wort van Godt gesegent, ervende den segen Abrahams. Vergelijckt Genes. 12. op vers 2. item 1.Pet. 3.9.

27

Samech. Wijckt af van het quade, ende doet het goede; ende ⁴⁶ woont in eeuwicheyt.

46 Siet op vers 3.

28

Want de HEERE heeft het recht lief, ende sal sijne ⁴⁷ gunstgenooten niet verlaten; in eeuwicheyt wordense bewaert; maer het ⁴⁸ zaet der godtloosen wort uytgeroeyt.

47 Siet Psal. 4. op vers 4.

48 Siet Iob 18.19. Psal. 21.11. ende 109.13.

29

⁴⁹ De rechtveerdige sullen de ⁵⁰ aer-

49 Dit versken en begint niet van de letter Ajin, gelijck het nae d’ordre van ’t Hebreeusch A.B. soude zijn.

50 Hoewelse vreemdelingen op aerden zijn, nochtans sullense in’t lant der beloften, (zijnde een pant van’t hemelsche) ende voorts, waerse op aerden zijn, in’t midden van de ongerusticheyt der godtloosen, ende d’onsekerheyt des levens, onder de vaderlicke bescherminge ende toesicht Godes, door ’t geloove, vertrouwen, ende de salige hope, eenen bestendigen, sekeren ende gerusten staet hebben, als rechte besitters, ende erfgenamen aller segeningen Abrahams in den eenich geborenen Sone Godts, den Messia. Rom. 8.37. Galat. 3.14.

[fol. 259v]

de erflick besitten; ende in eeuwicheyt daer op woonen.

30

Pe. De mont des rechtveerdigen vermeldt wijsheyt; ende sijne tonge spreeckt ⁵¹ het recht.

51 Ofte, wat recht is. Siet Iob 34.op vers 4.

31

^d De wet sijns Godts is in sijn ⁵² herte; sijne gangen en ⁵³ sullen niet slibberen.

d Psal. 40.9. Iesa. 51.7.

52 Vergel. Deut. 6.6. Ierem. 31.33. Hebr. 8.10.

53 Hebr. en sal niet waggelen, ofte, slibberen. dat is, niet een sijner gangen sal slibberen, ofte, wanckelen. dat is, hy sal voor misval, ende verderf, ofte voor afval van Godts Wet behoedt worden: vergel. het volgende ende voorgaende.

32

Tzade. De godtloose loert op den rechtveerdigen; ende soeckt hem te dooden.

33

[Maer] De HEERE en laet hem niet in sijne hant: ende hy en verdoemt hem niet, als hy ⁵⁴ geoordeelt wort.

54 Als hy voor recht gestelt wort, sal hy eenen gunstigen ende genadigen Godt hebben.

34

Koph. Wacht op den HEERE, ende houdt sijnen wech, ende hy sal u verhoogen om de aerde erflick te besitten; ghy sult ⁵⁵ sien, dat de godtloose worden uytgeroeyt.

55 Met lust ende vreuchde in den Heere: ofte, Als de godtloose worden uytgeroeyt, sult ghy’t aensien.

35

Resch. Ick hebbe gesien eenen ⁵⁶ gewelt-drijvenden ⁵⁷ godtloosen; die sich ⁵⁸ uytbreydde, als een groene ⁵⁹ inlantsche boom.

56 Ofte, verschrickelicken, Tyran.

57 Hoedanige geweest zijn, Saul, Doëg, Absalom, Achitophel, etc.

58 Ofte, sich ontdoende. Hebr. eygentlick, sich ontblootende: om dat de stam, die te vooren, (als de tacxkens kleyn ende dicht aen malkanderen rontom het bovenste des stams waren) als bedeckt was, daer na, als de tacken groot worden, ende haer uytbreyden, ontbloot wort.

59 Ofte, selfs-gewassen, die niet van elders gebracht ende overgeplant is, maer uyt sijnen eygenen natuerlicken gront is opgekomen: daer op staende gebleven, ende gemeenlick langer duert ende beter groeyt als een die verplant is. het hebreeusch woort beteeckent oock eenen inboorlinck, gestelt tegen eenen vreemdelinck. Exod. 12.19. Levit. 16.29. Sommige verstaen hier eenen Lauwerboom, andere eenen ceder-boom, doch de eygene beteeckeninge van ’t woort is in den text gevolcht.

36

Maer hy ⁶⁰ ginck door, ende siet hy en wasser niet [meer]; ende ick sochte hem, maer hy en wert niet gevonden.

60 D. hy verdween haestelick, als eene doorgaende wolcke, die in korten tijt verdwijnt. and. men gincker voor by, etc.

37

Schin. Lett op den vroomen, ende siet nae den ⁶¹ oprechten; want het ⁶² eynde van [dien] man sal vrede zijn.

61 Hebr. rechten, richtigen, etc. siet bov. Psal. 7. op vers 11.

62 Hebr. achterste, uyterste, laetste. Vergel. Deut. 32. op vers 20. Prov. 14. op vers 12. dat is, hy sal ten laetsten welvaren, ’t sal hem eyndelick welgaen: dat sult ghy bevinden, so ghy daer op acht geeft, and. want daer is loon voor den vreedsamen man. sommige verstaen’t van de nakomelingen, alsoo in’t volgende, vergel. Psal. 109. op vers 13. Ierem. 31. op vers 17.

38

Maer de overtreders worden te samen verdelcht: het ⁶³ eynde der godtloosen wort uytgeroeyt.

63 D. de godtloose worden ten laetsten uytgeroeyt, gelijck een boom met wortel met al.

39

Thau. Doch het heyl der rechtveerdigen is van den HEERE; hare sterckte ter tijt van benaeuwtheyt.

40

Ende de HEERE salse helpen, ende salse bevrijden; hy salse bevrijden van de godtloose, ende salse behouden: want sy betrouwen op hem.