Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het lix. Capittel.

De Prophete wijst aen, dat het aen des Heeren hant niet en schortte, dat de Ioden niet verlost en wierden, maer dat hare sonden sulcx verhinderden, vers 1, etc. welcke sonden verhaelt worden van vers 3. tot vers 9. sy belyden hare sonden, vers 9. daer op volgt de belofte, dat Godt de sijne verlossen ende hare vyanden straffen soude, haer den verlosser senden, ende haer door sijnen Geest ende woort eeuwichtlick regeeren soude, 16, etc.

1

SIet ^a de hant des HEEREN en is niet verkort, dat sy niet en soude konnen verlossen: ende sijn oore en is niet swaer geworden, dat sy niet en soude konnen hooren.

a Num. 11.23. Ies. 50.2.

2

Maer uwe ongerechticheden maken een scheydinge tusschen u lieden, ende tusschen uwen Godt, ende uwe sonden ¹ verbergen het aengesichte van u lieden, dat hy ² niet en hoort.

1 D. maken dat hy het aengesichte verberge.

2 T.w. uwe gebeden, D. dat hy u niet en helpt.

3

Want ³ uwe handen zijn met bloet bevleckt, ende uwe vingeren met ongerechticheyt: Uwe lippen spreken ⁴ valscheyt, uwe tonge ⁵ dichtet onrecht.

3 Hebr. uwe palmen. Siet Ies. 1.15.

4 Of, leugen.

5 Of, spreeckt uyt.

4

Daer en is niemant die voor de gerechticheyt ⁶ roept, ende niemant die voor de waerheyt in't gerichte sich begeeft: sy vertrouwen op ydelheyt, ende spreken leugen, ^{7 b} met moeyte zijn sy swanger, ende sy baren ⁸ ongerechticheyt.

6 Alsoo namelick, dat hy de gene die tegen de gerechticheyt handelen, afmane: Of, de onschuldige verdedige: Of die een rechtveerdige sake, ende de waerheyt, nae sijn uyterste vermogen hanthave.

7 Welcke sy geern tegen hare naesten souden aen den dach brengen.

b Iob. 15.35. Psal. 7.15.

8 Of, ydelheyt, ende alsoo vers 6, 7.

5

⁹ Sy broeden basiliskus eyeren uyt, ende ¹⁰ sy weven spinne-webben: ¹¹ die van hare eyeren eet, moet sterven; ende ¹² als het in stucken gedruckt wort, daer berst een adder uyt.

9 Hebr. sy splijten basiliscus eyeren uyt. Dat is, sy hebben vergiftelicke ende seer schadelicke aenslagen voor, gelijck de basiliscus niet en kan uytbroeden, dan dat vergiftich is: Alsoo en comter van den godtloosen niet, dan dat schadelick is.

10 D. sy maken aenslagen om andre te vangen, ende te verslinden, gelijck een spinne met hare webbe de vliegen en muggen vangt, ende die daer na doodt ende op eet. Siet Iob 8.14.

11 Dat is, die sich harer aenslagen deelachtich maeckt: of, die sich familier, ofte gemeynsaem met haer maeckt.

12 T.w. als het ey in stucken gedruckt wort. And. worter yemant mede besprengt, of, so 't yemant verspreydt. D. so 't yemant niet en wil eten, maer werpt het daer henen dat het over d'aerde gespreyt wort, so berster een adder uyt, D. So yemant der booser menschen aenslagen ontdeckt ende verhindert, so vergrimmen sy haer tegen den selven, ende soecken hem te beschadigen.

6

Hare webben ¹³ en ^c deugen niet tot kleederen, ende sy en sullen haer selven ¹⁴ niet kunnen decken met hare wercken: hare wercken zijn wercken der ongerechticheyt, ende een maecksel ¹⁵ des wrevels is in hare handen.

13 Hebr. en sullen niet tot kleederen worden. D. hare aenslagen en sullen haer geen profijt aenbrengen.

c Iob 8.14, 15.

14 D. niet cunnen beschermen in tijt des noots.

15 Of, des gewelts.

7

^{16 d} Hare voeten loopen tot het quade, ende sy haesten om onschuldich bloet te vergieten: hare gedachten zijn gedachten der ongerechticheyt, ¹⁷ verstooringe ende verbrekinge is op hare banen.

16 D. sy zijn soo geneycht tot de boosheyt, dat als sy ergens weten quaet te doen, sy en gaender niet nae toe, maer sy loopender nae toe. Dese woorden citeert d'Apostel Rom. 3.15. om te bewijsen, dat de Ioden so wel sondaers zijn, ende van nature verdorven, als de heydenen.

d Prov. 1.15. Rom. 3.15.

17 D. sy en trachten nergens anders nae, dan om haren naesten schade en schande aen te brengen.

8

Den wech des vredes en kennen sy niet, ende ¹⁸ daer en is geen recht in hare gangen: ¹⁹ hare paden maken sy verkeert voor haer selven, ²⁰ al wie daer op gaet die en kent den vrede niet.

18 D. daer en is geen waerheyt noch billickheyt by haer te vinden. Siet Iob 34. op vers 4.

19 D. sy maken haer selven cromme paden.

20 D. wie met haer ommegaet, ofte haren boosen handel navolcht.

9

²¹ Daerom is het recht verre van ons, ende de gerechticheyt en achterhaelt ons niet: wy wachten op ²² het licht, maer siet daer is ²³ duysternisse, op eenen grooten glans, [maer] wy wandelen in donckerheden.

21 D. daerom en doet Godt ons geen recht noch wrake over onse vyanden: Maer hy laet de selve noch dagelicx toe, ons te drucken ende benaeuwen: so dat recht hier soo veel beteeckent, als hulpe of verlossinge, als vers 11. ende 14.

22 Siet Ies. 58. de aenteeck. op vers 8.

23 D. droeffenisse ende tegenspoet.

10

²⁴ Wy tasten nae den wandt, gelijck de blinde, ende gelijck die geen oogen en hebben tasten wy: wy stooten ons in den middach, als in de schemeringe, wy zijn in ²⁵ woeste plaetsen, gelijck de doode.

24 Siet Iob 5. op vers 14. ende cap. 12. vers 25. ende vergel. Deut. 28.29.

25 And. vetticheden, ofte vette plaetsen. waer van de sin soude zijn, wy zijn wel in voorspoet ende in overvloet aller dingen, in een goet ende vett lant, evenwel so zijn wy als doode midden in den segen, wy en kunnen des rijcken segens Godes niet genieten, van wegen de bangicheyt die wy hebben voor onse vyanden.

11

Wy brommen alle gelijck als de beeren, ende wy ²⁶ kirren doorgaens gelijck de duyven: wy wachten ²⁷ nae recht, maer daer en is geen, nae heyl, [maer] 't is verre van ons.

26 Of, piepen, als Ies. 38.14. Hebr. kirrende kirren wy.

27 Siet boven op vers 9.

12

Want onse overtredingen zijn vele voor u, ende ²⁸ onse sonden getuygen tegen ons: want onse overtredingen zijn ²⁹ by ons, ende onse ongerechticheden die kennen wy.

28 Hebr. onse sonden getuycht. D. yeder een onser sonden.

29 D. binnen in ons, in onse conscientien, wy en cunnense niet loochenen, sy vergeselschappen ende volgen ons over al.

13

³⁰ Het overtreden ende 't liegen tegen den HEERE, ende het achterwaerts wijcken van onsen Godt: ³¹ het spreken van onderdruckinge ende afval, ³² het ontfangen, ende ³³ het dichten van valsche woorden uyt het herte.

30 Siet bov. 57.11.

31 Hoemen sijnen naesten sal onderdrucken, ende hoemen van Godt sal afwijcken.

32 Het ontfangen, T.w. in onse herten, als in eene baermoeder.

33 Als bov. vers 3.

14

Daerom ³⁴ is 't recht achterwaerts geweken, ende de gerechticheyt staet van verre: want ³⁵ de waerheyt struyckelt op de strate, ende ³⁶ dat recht is en kander niet in gaen.

34 Siet boven vers 9. Doch andre aldus, Ende het recht is achterwaerts gedreven. in desen sin, als zijnde een bekentenisse, ende voorder verhael hares bedroefden stants, als of sy seyden, Het is by ons al verdorven werck, noch recht, noch gerechticheyt, noch waerheyt zijn by ons te vinden.

35 D. de waerheyt wort onderdruckt, niemant bekommert sich, noch verdedicht de selve.

36 Of, de billickheyt, of, oprechticheyt.

15

Ia ³⁷ de waerheyt ontbreeckter, ende wie van het boose wijckt, ³⁸ stelt sich tot enen roof: ende de HEERE sach het, ende het was quaet in sijne oogen, datter geen recht en was.

37 D. sy en is niet meer voor handen.

38 And. maeckt dat hy voor onwijs gehouden wort.

16

^d Dewijle hy sach, ³⁹ datter niemant en was, so ontsettede hy sich, om datter geen voorbidder en was: daerom ⁴⁰ bracht hem sijn arm heyl aen, ende sijne gerechticheyt die ondersteunde hem.

d Ies. 63.5.

39 T.w. die ons holp, of Godt den Heere voor het volck badt, ofte (gelijck het vele verstaen) datter yemant, maer een bloot mensche zijnde, konde een middelaer zijn tusschen Godt ende den mensche.

40 De sin is, Christus heeft door sijne Goddelicke kracht sijner kercke het heyl te wege gebracht. siet ond. 63.5.

17

Want ⁴¹ hy ^e trock gerechticheyt aen als een pansier, ende den helm des heyls [sette hy] op sijn hooft, ende de kleederen der wrake trock hy aen [tot] kleedinge, ende ⁴² hy dede den yver aen als eenen mantel.

41 T.w. de Heere. Het is menschelicker wijse van Godt gesproken, als of hy seyde, 'Tgene dat den Heere beweecht heeft sijn volck te verlossen, is voor eerst sijne gerechticheyt, of waerheyt, ende het heyl dat hy sijn volck belooft hadde: daer na sijnen toorn ende wrake over sijne vyanden.

e Ephes. 6.17. 1.Thes. 5.8.

42 Hebr. hy bewont sich.

18

Even ⁴³ nae de wercken, even daer nae sal hy vergelden, grimmicheyt aen sijne wederpartyders, vergeldinge aen sijne vyanden: ⁴⁴ den eylanden sal hy [den] loon vergelden.

43 Of, nae de daden, of verdiensten.

44 D. den genen die in de Eylanden woonen. D. de vreemde ende verre gelegene Natien, T.w. die het volck Godes vervolgen. Siet Ies. 41.1.

19

⁴⁵ Dan sullen sy den name des HEEREN vreesen, van den nederganck, ende sijne heerlickheyt van den opganck der Sonne: ⁴⁶ als de vyant sal comen gelijck een stroom, ⁴⁷ sal de Geest des HEEREN de baniere tegen hem oprichten.

45 T.w. als sy dese verlossinge des volcks Godes sullen sien.

46 De sin is, De vyanden der kercke sullen wel op de beenen brengen al 'tgewelt dat sy eenichsins cunnen, om Godes volck te ruyneren, als eene overloopende riviere tegen de kinderen Godes aenvallende: maer sy sullen te rugge, ja ter neder geslagen worden door de macht onses Salichmakers. Siet Psal. 124.4. Apoc. 12.15.

47 D. sal met opgerichte banieren tegen hem aenkomen. Ofte, sal hem verjagen.

20

Ende ^f daer sal ⁴⁸ een Verlosser ⁴⁹ tot Zion komen, namelick voor die ^g die haer bekeeren van de overtredinge ⁵⁰ in Iacob, spreeckt de HEERE.

f Rom. 11.26.

48 T.w. Christus Iesus.

49 Of, Voor Zion, D. voor de uytverkorene Ioden, voor de ware Israëliten, voor de geloovige ende boetveerdige. Vergelijckt Rom. 11.25. etc.

g Ies. 10. vers 21, 22.

50 D. onder de nakomelingen Iacobs.

21

My aengaende, dit is mijn verbont met haer, seyt de HEERE, Mijn Geest,

[fol. 30r]

die ⁵¹ op u is, ende mijne woorden die ick in uwen mont geleyt hebbe, die en sullen van uwen monde niet wijcken, noch van den monde ⁵² uwes zaets, noch van den monde des zaets uwes zaets, seyt de HEERE, van nu aen tot in eeuwicheyt toe.

51 T.w. op u, ô Christe, als hooft der kercke, van wien de geestelicke gaven, als eenen kostelicken balsem, afvlieten, op alle de ledematen uwes lichaems. Vergel. Psal. 133.2.

52 D. uwer uytverkorenen, die uwe geestelicke kinderen zijn. Vergel. Rom. 9. versen 6, 7, 8.