Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het vj. Capittel.

1 Paulus vermaent de Corintheren dat sy de genade, die haer van hem, als een gesante Christi, was aengedient, niet te vergeefs en souden ontfangen. 3 ende verhaelt hoe trouwelijck hy sijnen dienst hadde volbracht, selfs in ’t midden van alle swaricheden ende verdruckingen. 6 mitsgaders met hoedanige deughden ende crachten des Geests sijnen arbeydt was vergeselschapt geweest. 11 Verclaert voorder sijne groote genegenheyt tegen haer. 13 ende vereyscht deselve van haer weder tegens hem. 14 Vermaent haer, geen jock aen te trecken met de ongeloovige. 16 ende geen gemeynschap te hebben met den afgoden, dewijle de geloovige Godts Tempel zijn. 17 maer sich van die af te scheyden. 18 dewijle Godt haren Vader, ende sy sijne kinderen zijn.

1

ENde ¹ wy [als] ^{a 2} mede-arbeydende ³ bidden u oock ^b dat ⁴ ghy de genade Godts niet ⁵ te vergeefs en mooght ontfangen hebben.

1 Hy begrijpt met hem Timotheum: uyt welckers name hy oock schrijft.

a 1.Cor. 3.9.

2 Ofte, mede-werckende, Namel. met Godt, gelijck de Dienaers des woordts als instrumenten ende gesanten Godts oock elders genaemt worden. 1.Corinth. 3. versen 9, 10.

3 Ofte, vermanen,

b Hebr. 12.15.

4 Namel, die u door het Euangelium ende onsen dienst is aengheboden, ende van u ontfangen.

5 D. sonder behoorlicke vruchten van danckbaerheydt ende toe-neminge in den gheloove voort te brengen.

2

^c Want ⁶ hy seght, In den aengenamen tijdt hebbe ick u verhoort, ende in den dagh der salicheyt hebbe ick u geholpen: ⁷ siet nu is’t ⁸ de wel-aengename tijdt, siet nu is ’t de dagh der salicheyt.

c Iesai. 49.8.

6 N. Iesai. 49.8. daer Godt de Vader alsoo spreeckt tot sijnen Sone, ende de opbouwinge van sijne Gemeynte door hem in sijne toekomste belooft.

7 Dit zijn nu de woorden Pauli, met welcke hy de voorgaende woorden verklaert, ende op den tijdt des Nieuwen Testaments past.

8 Ofte, de tijdt des welbehagens, gelijck het Hebreeusch woordt by Iesaiam eygentlick luydt, die Godt namentlick in sijn welbehagen bestemt hadde om de menschen alom door Christum ende sijne Dienaers tot bekeeringe te roepen, ende haer krachtelick door sijnen Geest daer toe te brengen. Actor. 2. versen 16, 17. ende 17.30, 31, etc.

3

^d Wy en geven geenen aenstoot in eenich dinck, op dat ⁹ de bedieninghe niet ¹⁰ gelastert en worde:

d Rom. 14.13. 1.Corinth. 10.32

9 Namel. des Heyligen Euangeliums, die ons toebetrouwt is, ende van welcke hy in het eynde van het voorgaende capit. heeft gesproken.

10 Ofte, berispt, bestraft, gelijck het Griecx woort eygentlick mede-brengt: het welck plach te geschieden, wanneer het leven der Dienaren des woordts met hare leere niet over een en komt.

4

Maer wy ^e als dienaers Godts, ¹¹ maecken ons selven in alles aengenaem, ^f in vele verdraechsaemheyt, in verdruckingen, in nooden, in benautheden,

e 1.Corinth. 4.1.

11 Gr. recommanderen wy ons selven: ofte maken dat wy na gedaene proeve goet gekent worden. Ofte, bewijsen.

f 2.Cor. 11.23.

5

In slagen, in gevangenissen, in ¹² beroerten, in arbeydt, in waken, in vasten.

12 Ofte, verwerringen, onvastigheden: Waer door verstaen wordt de staet der gene die herwaerts ende derwaerts gejaeght ofte verdreven worden.

6

In ¹³ reynicheyt, in kennisse, in lanckmoedicheyt, in goedertierenheyt, ¹⁴ in den heyligen Geest, in ongeveynsde liefde.

13 Ofte, kuyscheyt: also verhaelt de Apostel van hier voort de deughden, ende middelen waer door hy de vorige swarigheden is te boven gekomen.

14 Hier door verstaet hy de vrymoedigheyt ende vreught des Geests, die ons ondersteunt oock in het midden van alle verdruckingen. Ioan. 16.33. Rom. 5. versen 3, 4, 5. ende 14.17.

7

In ¹⁵ het woort der waerheyt, in ¹⁶ de cracht Godts, ¹⁷ door de wapenen der gerechticheyt aen de rechter ende aen de slincker [zijde].

15 D. de predicatie des Euangeliums, gelijck Ioan. 17.17.

16 Namel. die dese predicatie der Apostelen vergeselschapte, niet alleen met teeckenen ende mirakelen. Hebr. 2. versen 3, 4. Maer oock met macht om de boose te wederstaen ende t’ onder te brengen, als met wapenen die machtigh waren in Gode, om van alle zijden de uytverkorene Christo te gewinnen, ende de andere van haer te weeren. 2.Corinth. 10. versen 4, 5, 6.

17 Ofte, door de rechter ende slincker wapenen der gerechtigheydt.

8

¹⁸ Door eere ende oneere, door quaedt geruchte ende goedt geruchte: als verleyders, ende [nochtans] waerachtige:

18 D. in het midden van eere ende oneere. Namel. eere by de vrome, ende oneere by de godloose ende wereldtsche menschen. Verstaet het selve onderscheyt oock in de volgende tegenstellingen: ende Siet een exempel in Christo Ioan. 7.12. ende in Paulo, Actor. 17. versen 18, 32.

9

Als onbekende, ende [nochtans] bekent: ^{g 19} als stervende, ende ²⁰ siet wy leven: als getuchtiget, ende niet gedoodet:

g Psal. 118.18. Iesai. 26.19.

19 N. nae het oordeel der menschen voor doode gehouden.

20 N. door de bysondere genade ende beschuttinge Godts. Psal. 118.18.

10

Als droevich zijnde, ²¹ doch altijt blijde: ²² als arme, doch vele ²³ rijck makende: als niets hebbende, ende nochtans ²⁴ alles besittende.

21 D. getroost in Gode, Rom. 5.3. 1.Thess. 5.16.

22 N. na de wereltsche rijckdommen.

23 N. met geestelicke gaven.

24 N. in Christo, ende met Christo. 1.Cor. 3. versen 21, 22.

11

²⁵ Onse mondt is open ghedaen tegen u, O Corintheren: ons’ herte is uytgebreydt.

25 D. ick spreke vrymoedelick ende in ’t breede met u van alle mijne gelegentheden, ghelijck mijne genegentheyt ende goet herte tegen u oock groot is. Een Hebr. wijse van spreken.

12

²⁶ Ghy en zijt niet nauwe in ons, maer ²⁷ ghy zijt nauwe in uwe ingewanden.

26 D. ghy besittet ons herte in’t geheel. Wy doen ons herte voor u wijd open.

27 D. ghy en doet u herte niet genoech open, maer houdt dat noch ten deele gelijck ghesloten voor ons.

13

Nu [om] deselve vergeldinge [te doen] (ick spreke ^h als tot [mijne] kinderen) soo ²⁸ wordet ghy oock uytgebreydet.

h 1.Cor. 4.14.

28 N. in uwe ingewanden, ofte herte: om ons ghelijcke affectie ofte liefde toe te dragen.

14

ⁱ En treckt niet ²⁹ een ander jock aen met de ongeloovige. ^k Want wat mededeel heeft de gerechticheyt met de ongerechticheyt? ende wat gemeynschap heeft het licht met de duysternisse?

i Deut. 7.2. 1.Cor. 5.9.

29 D. een jock, ofte gemeynschap met de gene die van ongelijcke Religie zijn, gelijck de afgodische Heydenen waren. Waer mede hy niet allerley gemeynschap en verbiet, want dat soude strijden met het gene hy geseght heeft, 1.Corinth. 5. vers 10. maer alleen sulcke ghemeynschap, waer door sy oock tot de gemeynschap van hare afgoderye, ofte andere sonden souden worden ghebracht, ofte de ongeloovighe in hare sonden gesterckt: ende is een gelijckenisse genomen uyt de Wet, Deut. 22.10. daer Godt verbiedt dat sy in het ploegen den osse ende den esel niet en souden t’samen voegen.

k 1.Sam. 5. versen 1, 2. 1.Reg. 18.21. 1.Corinth. 10.21. Ephes. 5.11.

15

Ende wat t’samenstemminge heeft Christus met ³⁰ Belial? ofte wat deel heeft de geloovige met den ongeloovigen?

30 Dit is een Hebreeusch woort, ende betekent eenen die sonder jock is, ofte niemant nuttigh. Hier wort het genomen voor den Satan selve, die alle gehoorsaemheydt Godts van hem heeft geworpen. Siet 1.Sam. 1.16.

16

Ofte wat t’samenvoeginge heeft ³¹ de tempel Godts ^l met den afgoden? ^m Want ³² ghy zijt de tempel ³³ des levendigen Gods: gelijckerwijs ³⁴ Godt geseght heeft, ⁿ Ick sal in haer woonen, ende ick sal onder [haer] wandelen: ende ick sal haer Godt zijn, ende sy sullen my een volck zijn.

31 Namel. die tot den dienst des waren Godts is geheylight.

l 1.Corinth. 10. versen 7, 14.

m 1.Cor. 3.19. ende 6.12. Ephe. 21.11. Hebr. 3.6. 1.Petr. 3.5.

32 N. die in Christum gelooft. Ephes. 2. versen 21, 22. 1.Pet. 2.5.

33 D. die niet alleen selve leeft, maer allen een autheur des levens is. Act. 17.25. ende wordt dese tijtel hier Gode gegeven tegen de stomme ende doode afgoden.

34 Dese woorden zijn genomen ten deele uyt Levit. 26. versen 11, 12. ten deele uyt Ezech. 37.26.

n Exod. 29.45. Levit. 26.11. Ezech. 37.26.

17

³⁵ Daerom ^o gaet uyt het midden van haer, ende scheydet u af, seght de Heere, ende en raeckt niet aen ’tgene onreyn is, ende ick sal u lieden aennemen.

35 Dese woorden zijn genomen uyt Iesai. 52.11. alsoo dat dese vermaninge Pauli uyt verscheyden plaetsen by een gevoeght is.

o Iesai. 52.11. Apoc. 18.4,

18

^p Ende ick sal u tot een Vader zijn, ende ghy sult my tot sonen ende dochteren zijn, seght de Heere de Almachtige.

p Ierem. 31.1.