Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiij. Capittel.

Godts weldadigheyt, des volcks ondanckbaerheyt, ende de toekomstige straffen worden afgebeelt, door het teecken van een linnen gordel, vers 1, etc. ende door de gelijckenisse van het vullen aller wijnflesschen met wijn, datse Godt met den beker sijns toorns al te samen sal droncken maken van elenden, 12. noch vermaentse Godt, door ootmoedige bekeeringe dese straffen voor te komen, 15. (waer by de Propheet sijne affectie toont, 17.) bysonderlick den Koningh ende Koninginne, 18. maer wetende datse haer soo weynigh, als een moor de huyt, ende een luypaert de vlecken, souden veranderen, voorseyt hy haer d’uyterste schande, ende ondergangh, 22.

1

ALsoo heeft de HEERE tot my geseyt; Gaet henen, ende koopt u eenen linnen gordel, ende ¹ doet dien aen uwe lendenen, maer en brenght hem niet in’t ² water.

1 D. omgort uwe lendenen daer mede. Siet d’uytlegginge vers 11.

2 Op dat het niet en verderve: gelijck ick voor Israël gesorght hebbe, datse niet mochten verderven, ofte, qualick varen.

2

Ende ick kochte eenen gordel na het woort des HEEREN: ende ick dede dien aen mijne lendenen.

3

Doe geschiedde des HEEREN woort ten tweeden male tot my, seggende:

4

Neemt den gordel, dien ghy gekocht hebt, die aen uwe lendenen is, ende maeckt u op, [ende] gaet henen na den ³ Phrat,

3 De groote riviere Euphrates, waer over de Babyloniers souden komen, ende de Ioden daer henen gevangelick wech voeren. siet Gen. 2. op vers 14.

[fol. 39v]

ende versteeckt dien aldaer in de klove eener steenrotze.

5

Soo gingh ick henen, ende verstack dien by den Phrat: gelijck als de HEERE my geboden hadde.

6

Het geschiedde nu ⁴ ten eynde van vele dagen, dat de HEERE tot my seyde; Maeckt u op, gaet henen na den Phrat, ende neemt den gordel van daer, dien ick u geboden hebbe aldaer te versteecken.

4 D. na verloop van eenen geruymen tijt.

7

Soo gingh ick na den Phrat, ende groef, ende nam den gordel van de plaetse, alwaer ick dien versteecken hadde: ende siet de gordel was verdorven, en dochte nergens toe.

8

Doe geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende:

9

Soo seyt de HEERE: Alsoo sal ick verderven de ⁵ hoovaerdije van Iuda, ende die groote hoovaerdije van Ierusalem.

5 Of, uytnementheyt, voortreflickheyt, gelijck ’t Hebreeusch woort elders oock genomen wort. Vergel. ond. vers 11.

10

Dit selve boose volck, ⁶ dat mijne woorden weygert te hooren, dat in’t ⁷ goetduncken sijns herten wandelt, ende andere goden na volght, om die te dienen, ende voor die sich neder te buygen; dat sal worden, gelijck dese gordel, die nergens toe en deught.

6 Hebr. die weygeren, die wandelen, etc.

7 Siet bov. 3. op vers 17.

11

Want gelijck als een gordel kleeft aen de lendenen eens mans, alsoo heb ick het gantsche huys Israëls ende het gantsche huys Iuda aen my doen kleven, spreeckt de HEERE, om my te zijn tot een volck, ende tot eenen ⁸ naem, ende tot lof, ende tot heerlickheyt, maer sy en hebben niet ⁹ gehoort.

8 Siet Deut. 26. op vers 19.

9 D. gehoorsaemt als dickwils.

12

Daerom seght dit woort tot hen; Soo seyt de HEERE, de Godt Israëls; ¹⁰ Alle flesschen sullen met wijn gevult worden: dan sullen sy tot u seggen; En weten wy niet ¹¹ seer wel, dat alle flesschen met wijn gevult sullen worden?

10 Hebr. alle flessche sal, etc. Dat is, elcke flessche. Als of de Propheet seyde: Ghy verwachtet een overvloedigh wijnjaer, op dat ghy u dol ende vol mochtet suypen: maer, etc. verstaet hier geen lederen flesschen, maer steenen flesschen ofte vaten, als af genomen wort uyt vers 14. Vergel. Thren. 4.2.

11 Hebr. wetende weten wy niet? Het schijnt dat dit siet op de beloften der valsche Propheten, die den volcke wijs maeckten, dat sy vrede ende overvloet van alles souden hebben, sulcks sy geerne geloofden: maer Godt propheteert haer geheel wat anders. Vergel. Mich. 2.11. met de aenteeck.

13

Maer ghy sult tot hen seggen, Soo seyt de HEERE; Siet ick sal alle inwoonders deses lants, selfs de Koningen, die ¹² den David op sijnen throon sitten, ende de Priesters, ende de Propheten, ende alle inwoonders van Ierusalem opvullen met ¹³ dronckenschap.

12 Dat is, in hares voorvaders, Davids, plaetse.

13 Gevende hen te drincken uyt den drinckbeker mijns toorns, D. hen alsoo straffende, datse van verbaestheyt ende anghst niet meer sullen weten, wat te doen ofte te laten, dan een droncken mensch. siet ond. 25. versen 15, 18, 27. ende c. 51. vers 7. Ies. 51. versen 17, 21. ende 63. vers 6. etc.

14

Ende ick salse ¹⁴ in stucken slaen, den eenen tegen den anderen, soo de vaders als de kinderen te samen, spreeckt de HEERE: ick en sal niet verschoonen nochte sparen, nochte my ontfermen, dat ickse niet en soude verderven.

14 T.w. tegen malkanderen, als steenen flesschen. Vergel. Iud. c. 7. op vers 19. ende Ps. 2. op vers 9. And. verstroijen, gelijck de stucken van eene flessche, die in stucken geslagen wort, hier ende daer verstroyt worden.

15

Hooret ende nemet ter ooren, en ¹⁵ verheffet u niet: want de HEERE heeft het gesproken.

15 Door hooghmoedt ende trotzigheyt uwes herten, verachtende ende verwerpende het gene dat in der waerheyt Godts woort is, ende u, soo ghy u niet in tijts en bekeert, sekerlick alsoo sal treffen, als ick u in het voorgaende voorseyt hebbe. Sommige aldus: De Heere heeft gesproken, T.w. de volgende woorden.

16

Gevet ¹⁶ eere den HEERE uwen Godt, eer dan hy het ¹⁷ duyster make, ende eer uwe voeten sich stooten aen de ¹⁸ schemerende bergen: dat ghy na ^{a 19} licht wachtet, ende hy ²⁰ dat selve tot eene ^b schaduwe des doots stelle, ende tot eene donckerheyt sette.

16 Bekennende sijne straffingen ende dreygementen rechtveerdigh te zijn, ende u van herten bekeerende. Vergelijckt Ios. 7.19. Hos. 11.7. ende de aenteeck. aldaer.

17 D. dese elenden ende plagen u toe sende. siet Gen. 15. op vers 12.

18 Hebr. bergen der schemeringe, D. die ter tijt der schemeringe met duysternisse als bedeckt worden. Dese gelijckenisse schijnt genomen te zijn van de gene die by nachte in oneffene berghachtige plaetsen reysen.

a Ies. 59.9

19 D. voorspoet, troost, ende blijdtschap, siet Iob 18. op versen 5, 6.

20 T.w. licht, D. dat Godt, in de plaetse van licht, u overvalle met eene doots schaduwe. siet Psalm 23. op vers 4.

b Psalm 44 20.

17

Sult ghylieden dan noch dat niet hooren, soo sal mijne ziele in verborgene plaetsen weenen van wegen des ²¹ hooghmoedts: ende mijne ^c ooge sal ²² bitterlick tranen, ja van tranen ²³ neder dalen, om dat des HEEREN kudde gevangelick ²⁴ is wech gevoert.[kolom]

21 Dat ghy tot u eygen verderf, soo schricklick trotz ende hartneckigh zijt, u niet willende buygen noch vernederen voor den Heere, door ware bekeeringe. siet vers 15.

c Thren. 1.2, 16.

22 Hebr. tranende tranen.

23 Als bov. 9.18.

24 D. dat Iuda (zijnde immers des HEEREN eygen volck, dat hy uyt alle natien voor sich heeft uytgesondert) voor seker sal moeten gevangelick worden wech gevoert: alsoo in’t volgende.

18

²⁵ Seght tot den Koningh, ende tot de ²⁶ Koninginne, ²⁷ Vernedert u, settet u neder: want u ²⁸ gantsche hooft-cieraet, de kroone²⁹ uwer heerlickheyt, is neder gedaelt.

25 Woorden Godts tot Ieremia, of, als sommige, des Propheten tot den volcke.

26 Siet van het Hebr. woort 1.Reg. cap. 11. vers 19.

27 Of, settet u neder om leege, T.w. in’t stof, op d’aerde.

28 Hebr. uvve hooft-çierselen, ofte, hooftcieragien is gedaelt, D. al u Konincklicke hooft-cieraet is wech, ende verwisselt met eenen nedrigen staet. And. uvve uytnementheden, hoogheden.

29 D. uwe heerlicke kroone, daer mede ghy pleeght te proncken.

19

De steden van het ³⁰ Zuyden zijn toe gesloten, ende daer en is niemant diese opene: het gantsche Iuda is wech gevoert, het is ³¹ heel ende al wech gevoert.

30 T.w. van Egypten, in het Zuyden van Canaan gelegen, daer de Ioden gewoon waren, ende nu oock mochten meynen haren toevlucht te nemen, doch te vergeefs: sommige verstaen de steden van Iuda, in het zuyd-eynde gelegen, als of de Propheet seyde: Selfs de uyterste steden van Iuda, die alderverst van Babel afliggen, zijn van menschen ontbloot, datter niemant uyt ofte in gaet.

31 Hebr. [in] volkomenheden, Dat is gantsch ende al. And. [de stadt] der gener die in vrede saten, D. die sorghloos waren, niet dan vrede verwachtende.

20

Heffet uwe oogen op, ende siet die daer van’t ³² Noorden komen: waer is de ³³ kudde, die u ³⁴ gegeven was, de schapen uwer ³⁵ heerlickheyt?

32 Van Babel.

33 D. het volck des Heeren. Siet vers 17. Dit schijnt tot den Koningh van Iuda gesproken te zijn: sy zijn wech gevoert, wil hy seggen.

34 D. bevolen ende vertrouwt, om na mijne wetten te regeeren, ende te beschermen.

35 Of, çierlickheyt, D. daer mede ghy verciert waert.

21

Wat sult ³⁶ ghy seggen, wanneer ³⁷ hy besoeckinge over u doen sal, daer ghy hen geleert hebt [tot] vorsten, tot een hooft over u te zijn? en sullen u de smerten niet aengrijpen, ^d als eene ³⁸ barende vrouwe?

36 O Iuda, ofte dochter mijns volcks.

37 Godt, door de Babyloniers, die sy, door aensoeck van hulpe, gewennet ende aengelockt hadden, om heer ende meester over Iuda te wesen. Vergel. 2.Reg. 16.7. etc.

d Ier. 6.24.

38 Hebr. eene vrouvve der baringe, of, des barens, D. die in barens noot is.

22

Wanneer ghy dan in u ³⁹ herte sult seggen; ^e Waerom zijn my dese dingen bejegent? ⁴⁰ om de ⁴¹ veelheyt uwer ongerechtigheyt zijn uwe ^{f 42} zoomen ontdeckt, [ende] uwe hielen ⁴³ hebben gewelt geleden.

39 D. by u selven dencken.

e Ier. 5.19. ende 16.10.

40 Dit is Godts antwoort op sulcke gedachten.

41 Of, grootheyt.

f Ies. 47.2, 3.

42 D. zijt ghy openbaerlick voor al de werelt te schande gemaeckt, door schandelicke vlucht, ende seer smadelicke wechvoeringe in gevangenisse ende slavernije. Maniere van spreken, genomen van het hoogh opheffen der vrouwelicke kleederen, ’t zy door gewelt van anderen, ofte eygene noot, als men sulcks moet doen, om veerdiger te vluchten, wateren te passeeren, etc. Siet ond. vers 26. ende Ies. 20.4. ende 47.2, 3. Item, Ezech. 16.37. ende 23.29. Hos. 2.9. Mich. 1.11.

43 D. zijn met gewelt ontbloott, ofte ontschoeyt: of, uvve hielen zijn gevveltsaemlick gehandelt, D. in den stock, ofte in boeijens gedaen, ofte in gevangenisse wech gevoert.

23

⁴⁴ Sal oock een moorman sijne huyt veranderen? ofte een luypaert sijne ⁴⁵ vlecken? [soo] sult ghylieden oock konnen goet doen, die ⁴⁶ geleert zijt quaet te doen.

44 Eene vrage, die sterck loochent. Als of Godt seyde: De mooriaen ende luypaert en konnen doch sulcks geensins doen. Vergel. Psalm 55.20.

45 Die hy de eene by de andere in menighte t’samen gevoeght op sijn lijf draeght, daer het Hebr. woort eygentlick op siet.

46 D. gewent, als bov. vers 21. ende cap. 2.24. Hos. 10.11. etc.

24

Daerom sal ickse verstroijen, als een stoppel die door gaet, door eenen wint der ⁴⁷ woestijne.

47 Eenen vollen, gladden, doorgaenden wint. siet bov. 4.12. waer tegen een lichte stoppel doch niet en vermagh te blijven: dit bediet de verstroyinge der Ioden uyt haer lant, die sy door de verleydinge der valsche Propheten hielden voor ongelooflick ende onmogelick.

25

Dit sal u lot, het ⁴⁸ deel uwer maten zijn, van my, spreeckt de HEERE: die ghy mijner hebt vergeten, ende op ⁴⁹ leugen vertrouwt.

48 D. de straffe, die ick u toe gemeten hebbe, na den eysch mijner rechtveerdigheyt ende uwer verdiensten. Vergel. 2.Reg. 21.13. Iob 20.29. Psalm 11.6. 13. Iesa. 65.7. Item, Psal. 78.50. met de aenteeck.

49 Valsche prophetien, afgoden, vestingen, ende ydele menschelicke hulpe.

26

Soo sal ick oock uwe ⁵⁰ zoomen ontblooten boven u aengesicht: ende uwe schande sal gesien worden.

50 Siet boven op vers 22. ende Ezech. 16. op vers 37.

27

Uwe overspelen ende uwe ⁵¹ hunckeringen, de schendelickheyt uwes hoerdoms, op ⁵² heuvelen, in den velde; ick hebbe uwe ⁵³ verfoeyselen gesien: wee u, Ierusalem, ⁵⁴ en sult ghy niet reyn worden? ⁵⁵ hoe lange noch na desen?

51 Siet bov. 5.8.

52 Siet bov. 2.20.

53 Siet 2.Chron. c. 15. op vers 8. ende Ezech. 20. op vers 7.

54 Ofte, ghy en zijt niet reyn.

55 Hebr. na vvanneer noch? D. na hoe langen tijt noch, soudt ghy u reynigen? Als of de Heere seyde: Hoe lange soud’ick wachten na uwe reyninge? het soude doch al te vergeefs zijn, dewijl ghy dagelicks erger wort, dies sal ick met mijn oordeel moeten voort gaen. Vergel. Hose. 8.5.