Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Nieuwe Taalgids. Jaargang 65 (1972)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Nieuwe Taalgids. Jaargang 65
Afbeelding van De Nieuwe Taalgids. Jaargang 65Toon afbeelding van titelpagina van De Nieuwe Taalgids. Jaargang 65

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave



Genre

sec - letterkunde
sec - taalkunde

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Nieuwe Taalgids. Jaargang 65

(1972)– [tijdschrift] Nieuwe Taalgids, De–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 471]
[p. 471]

‘Eige(n)’ bij Vondel

In het Weijnen-nommer van Taal en Tongval heb ik onder de aandacht willen brengen, dat een zinsnede in de Inhoudt van Lucifer door verscheiden uitgevers foutief, door de meeste niet, en door J. Bergsma korrekt geannoteerd is (T. en T. XXI, blz. 272-274). Het betrof de uitdrukking: (Lucifer,) ‘uit blinde liefde tot zyn eige, benyde Godts onbepaalde grootheit’. Bergsma in zijn Pantheon-editie beschouwde zyn eige als een attributieve bepaling bij grootheit, en ik meende dat zijn gelijk onbetwistbaar is.

 

Maar blijkens de Handelingen van het eenendertigste Nederlands(e) Filologencongres (Gron. 1971, blz. 140) is het wel betwist. Daarom wil ik herinneren aan twee plaatsen uit Leeuwendalers. Eerst het antwoord van Hageroos op het verwijt van de Rey, dat ze op de fatale lotingsdag is gaan jagen:

 
Ick zoek mijn eige niet, maar Leeuwendaels fortuin. (vs. 898)

Dan de beschuldiging van Lantskroon, dat Vrerick zich niet wil verplaatsen in zijn voestervaderlijk leed, als Adelaert door het lot is aangewezen:

 
't Valt mackelijck zijn vlack in 's anders bloet te spoelen.
 
Men voelt zijn eigen eerst, een anders weedom lest. (vs. 1524-1525)

Het is niet toevallig, dat eige en eigen verschillend gespeld worden: fortuin is vrouwelijk, weedom mannelijk. De uitgangen tonen de attributieve funktie aan, en leveren dus steun op voor de zienswijs van Bergsma.

Van deze samentrekkings-konstruktie dient men wel te onderscheiden het zelfstandige gebruik van eigen, evenals in de vorige gevallen voorafgegaan door een bezittelijk voornaamwoord:

 
Mijn naem is Kommerijn, dit lant mijn vaderlant.
 
Ick zocht uit dezen twist, aen eenen andren kant,
 
Nootdruftigheit en rust, gestooten uit mijn eigen;
 
En teegh den Rijn op, toen de staertstar ons quam dreigen. (vs. 109-112)

Ook in de beroemde verzen uit Roskam:

 
Wat lietghe uw' soonen na, doen 's levens licht wou neygen?
 
Indien 't gemeen u roept, besorgt het als uw eygen (vs. 39-40)

en:

 
Wat's d'oorsaeck (van de ‘swaerigheên van onsen staet’)?...
 
de giericheyd alleen,
 
Die 't algemeen versuymt, en vordert slechs haer eygen: (vs. 58-59)

Niet ten onrechte annoteert de W.B.-editie het woord eigen op de eerstaangehaalde plaats als: eigendommen, bezittingen. In Roskam, waar die editie geen annotatie geeft, zullen we eigen moeten weergeven als ‘bezit, belang, zaken’ of iets van die kracht. Misschien weet nog niet ieder neerlandicus, dat de heer King in Cambridge bezig is, een concordantie op de werken van Vondel voor te bereiden, die met behulp van de computer zal worden vervaardigd. De heer King was zo vriendelijk, mij alvast mee te

[pagina 472]
[p. 472]

delen dat de woordgroep ‘bezittelijk voornaamwoord + eige(n)’ niet is aangetroffen in Bespiegelingen van Godt en Godsdienst, Maria Stuart, Jeptha en Edipus, waarschijnlijk ook niet voorkomt in Adam in Ballingschap. Mettertijd zal men voor de beoordeling van Vondels gebruik van deze woordgroep over volledig materiaal beschikken. Maar nu reeds leken me de hier aangeboden plaatsen vrijwel afdoende.

 

Leiden, Mariënpoelstraat 61

c.a. zaalberg


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

  • C.A. Zaalberg

  • over Joost van den Vondel


taalkunde

  • Historische taalkunde

  • Betekenis (semantiek)