De Nieuwe Taalgids. Jaargang 79

[p. 565]

Aankondigingen en mededelingen

Sint Brandaan in woord en beeld

Als onderdeel van de viering van het 350-jarig bestaan van de Rijksuniversiteit te Utrecht is een tentoonstelling georganiseerd over St. Brandaan, de Ierse Odysseus. Als introductie tot en als gids bij de tentoonstelling is een boekje tot stand gebracht dat, omdat het niet het karakter van een catalogus heeft, ook los van de tijdelijke manifestatie zijn waarde kan behouden. De wereld van Sint Brandaan is geschreven door W.P. Gerritsen, Doris Edel en Mieke de Kreek en uitgegeven bij HES in Utrecht, die er een bijzonder aardige vorm aan heeft gegeven, mede door de vele illustraties. De prijs van f24,50 voor 132 bladzijden is bepaald schappelijk te noemen. Mevrouw Edel behandelt de Ierse achtergronden van het Brandaan-verhaal en Mieke de Kreek doet verslag van een iconografische verkenningstocht in verband met de heilige, waarbij ze vooral veel aandacht besteedt aan de manier waarop de episode van het vis-eiland is uitgebeeld. W.P. Gerritsen - al jaren lang een vereerder van de heilige - behandelt in twee hoofdstukken de Navigatio Sancti Brendani Abbati en de Middelnederlandse versie van het Brandaanverhaal. Een derde hoofdstuk schetst de Brandaan-devotie in latere tijden. Van zijn hand is ook de moderne prozabewerking van het Middelnederlandse verhaal die de moderne lezer in staat stelt zonder veel moeite van de wederwaardigheden van de aanvankelijke ongelovige abt kennis te nemen en enigszins te controleren of wat hem aan interpretatie wordt voorgezet, door de tekstgegevens wordt gesteund. Een wat verwarrende vergissing is blijven staan op p.46. Men late daar de woorden ‘realistische’ en ‘religieuze’ in de eerste twee regels van plaats verwisselen.

M.A.S.-v.d.D.

Cats als kometenkenner

Met de recente aandacht voor de komeet van Halley misschien in het achterhoofd heeft G.J. Johannes een boekje laten verschijnen waarin hij een pamflet over de staartster van 1618-1619 dat hoogstwaarschijnlijk aan Jacob Cats toegeschreven mag worden alsmede drie lofdichten van Cats op Philips Lansbergen die eveneens een astronomische achtergrond hebben, uitgeeft en van verklaringen voorziet. De inleiding voorziet een en ander van een historische context. Zo komt aan de orde hoe er in het algemeen zoal op kometen gereageerd werd. Aan de ene kant was dat met angst omdat men er een uitzonderlijk en bovennatuurlijk hemelverschijnsel in zag, aan de andere kant met onverschilligheid als op iets dat niets abnormaals in zich bergt. Ook de historische situatie waarin de komeet in 1618 verscheen, wordt geschetst om zodoende duidelijk te kunnen maken waarom één van de in het pamflet opgenomen gedichten de komeet in verband met de Synode van Dordrecht behandelt. De conclusie van een en ander is dat Cats een middenpositie inneemt. Hij ziet kometen zeker niet als veroorzakers van concreet onheil, maar wèl als een door God gegeven en serieus te nemen

[p. 566]

waarschuwing die als een oproep tot bekering opgevat dient te worden. En wat de Dordtse synode betreft interpreteert Cats de komeet als een teken dat het hier om een zaak van groot belang voor Gods kerk gaat die naar hij hoopt op een oplossing van het conflict en herstel van de vrede zal uitlopen.

Jacob Cats, Aenmerckinghe op de tegenwoordige steert-sterre en Drie lofdichten op Philips Lansbergen. Van een inleiding en aantekeningen voorzien door G.J. Johannes. HES Uitgevers, Utrecht 1986. 112 blz. Prijs f22,50.

M.A.S.-v.d.D.

Aldus Manutius

Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van uitgeverij De Walburg Pers te Zutphen is een boekje gepubliceerd over een van de beroemdste drukkers/uitgevers uit de geschiedenis, Festina lente. Aldus Manutius drukker/uitgever, van de hand van Ine Soepnel. In beknopt bestek wordt hierin leven en werk van de Venetiaanse wetenschapsdienaar beschreven, met naar perioden geordende overzichten van zijn publicaties. Het boekje bevat een aantal illustraties en een beknopte literatuuropgave. De prijs ervan bedraagt gebonden f15,-.

M.A.S.-v.d.D.

Huygens-congres 1987

In 1987 zal het jaarlijkse congres van de Werkgroep XVIIe Eeuw in het teken staan van de Constantijn Huygens-herdenking. Op donderdag 26 en vrijdag 27 maart 1987 zal de Werkgroep in de Koninklijke Bibliotheek een conferentie beleggen, waarin recht gedaan zal worden aan het bij uitstek interdisciplinaire karakter van diens werken. Aansluitend vindt op zaterdag 28 maart, eveneens te Den Haag en onder auspiciën van het Nationale Herdenkingscomité een plechtige viering plaats. Bij deze gelegenheid zal in het Museon een overzichtstentoonstelling van Huygens' leven en werken worden geopend.

De Werkgroep stelt zich voor het Huygens-congres te omlijsten met randactiviteiten. Zo zal er in de tentoonstellingsruimten van de Koninklijke Bibliotheek een expositie georganiseerd worden op basis van de handschriften-, boeken- en prentencollectie van de KB en het museum Meermanno-Westreenianum. Voorts worden ideeën uitgewerkt betreffende muzikale omlijsting en excursies in Den Haag en omgeving. De expositie en de catalogus zullen worden afgestemd op de thema's die tijdens het congres aan de orde zullen worden gesteld. Leidraad hierbij zijn onderstaande categorieën:

Huygens in zijn gezin en omgeving

Huygens in dienst van de Prins

Huygens als wetenschapper

Huygens als literator

Huygens als musicus

[p. 567]

Huygens' kunstzinnigheid

Appreciatiegeschiedenis: ‘Het ritme der waardering’

Voor elk van deze zeven onderwerpen is een spreker benaderd, die een algemene inleiding zal houden van ca. 45 minuten, gevolgd door discussie. Naast deze lezingen is er ruimte voor een reeks korte bijdragen van ca. 20 minuten, waarin deelonderwerpen aan de orde kunnen worden gesteld en verslag kan worden gedaan van lopend onderzoek. Ook na deze lezingen is een korte discussie mogelijk. Bekeken zal worden of deze bijdragen thematisch kunnen worden geordend. Bij ruime belansteling bestaat de mogelijkheid van parallel-sessies. Ook workshops zijn denkbaar. Inlichtingen verschaft dr. A. Eyffinger, Bibliotheek Vredespaleis Carnegieplein 2, 2517 KJ 's-Gravenhage.

A. Eyffinger

Woordenboek van de Brabantse dialecten

Van het Woordenboek van de Brabantse dialecten, een publikatie van de Nijmeegse centrale voor dialect- en naamkunde, verscheen onlangs de derde aflevering van deel II. Deze aflevering, die werd geschreven door P.H. Vos e.s., heeft de leerbewerking als onderwerp. Op systematische wijze komen achtereenvolgens de terminologieën aan de orde van de viller (blz. 575), de leerlooier (blz. 575-665), de schoenmaker (blz. 666-815) en de zadelmaker/gareelmaker (blz. 815-834). De behandelde termen en uitdrukkingen zijn aan het eind in een alfabetische lijst opgenomen, met vermelding van de bladzijden waar ze voorkomen. Vanwege het vrij technische karakter van de behandelde terminologieëen zijn aan deze aflevering een groot aantal tekeningen toegevoegd. Er zijn geen taalkaartjes opgenomen. Dit is de eerste aflevering die verschijnt onder begeleiding van de nieuwe projektleider A. Hagen. Daarmee wordt tegelijkertijd afscheid genomen van zijn voorganger, A.A. Weijnen, de initiatiefnemer van het WBD.

Het WBD is een uitgave van Van Gorcum te Assen. Aflevering 3 van deel II (ISBN 90 232 2085 4) heeft 308 bladzijden en kost ingenaaid f130,-.

Jan Nijen Twilhaar

Woordenboek van de Vlaamse dialekten

Van het Woordenboek van de Vlaamse dialekten, dat wordt samengesteld door het Seminarie voor Vlaamse dialektologie van de Rijksuniversiteit Gent, verscheen de tweede aflevering van deel I Landbouwwoordenschat.

Deze aflevering, die werd geschreven door M. Devos, H. Ryckeboer en J. van Keymeulen, behandelt op systematische wijze de terminologieën van de Behuizing (aflevering 1 heeft als onderwerpen Akkerland en Weiland).

Dit prachtig uitgevoerde werk bevat naast de 118 fraaie taalkaartjes nog een zestigtal illustraties. Ook bij deze aflevering verscheen ten behoeve van de vakspecialist een afzonderlijk deel: het Wetenschappelijk apparaat, samen-

[p. 568]

gesteld door de dezelfde auteurs. Dit deel bevat 1. de vragenlijsten die werden gebruikt voor de tweede aflevering en 2. de lemma's. Het deel wordt afgesloten door een alfabetisch register met termen van de behuizing, waarbij de bladzijden zijn vermeld waar ze in het woordenboek te vinden zijn.

Aflevering 2 Behuizing van deel I van het WVD heeft XVI + 227 bladzijden en kost 600 BF.

Het Wetenschappelijk apparaat bij deze aflevering heeft 312 bladzijden en kost 600 BF.

De boeken zijn te bestellen bij Drukkerij George Michiels n.v., Corverstraat 13, 3700 Tongeren, bankrekening 235-0450756-09.

Jan Nijen Twilhaar

Interface

Aangekondigd wordt de verschijning van een nieuw tijdschrift, te weten Interface, Tijdschrift voor toegepaste linguïstiek.

Redactie: Fred van Besien, José Cajot, Jenny Michiels, Katja Pelsmaekers, Paul Valvekens, Jan Vanhoucke, Walter Verschueren.

Domein: de toegepaste linguïstiek in ruime zin: talenonderwijs (moedertaal en vreemde talen), contrastieve linguïstiek, error analysis, vertaalwetenschap, tolkenproblematiek, terminologie, lexicografie, stilistiek, pragmatiek, discourse analysis, psycholinguïstiek, enz.

Elke aflevering bevat artikels, boekbesprekingen, aankondigingen van congressen en studiedagen.

Talen: Nederlands, Engels, Frans en Duits.

Frequentie: twee afleveringen per jaar.

De eerste aflevering is gepland voor eind 1986.

Artikels: (ca. 15 blz. op A4) en boeken ter recensie dienen te worden gericht aan de hoofdredacteur: F. Van Besien, Vlaamse Economische Hogeschool, Ginestestraat 11, 1210 Brussel, België.

Abonnementen: kunnen worden genomen door overschrijving van 300 BF op postgiro 000-0806991-48 van de Vlaamse Economische Hogeschool, Koningsstraat 284, 1210 Brussel, met de vermelding ‘Interface’. Voor het buitenland bedraagt de abonnementsprijs 350 BF.

F. Van Besien

De/constructie

In het voorjaar van 1987 zal het tijdschrift Restant een speciaal nummer in boekvorm over deconstructie publiceren, onder de titel: DE/CONSTRUCTIE. De call for papers hiervoor hebt u wellicht eerder dit jaar in bepaalde filosofische en literaire tijdschriften opgemerkt. Naar aanleiding van het verschijnen van dit boek wordt op 15 april 1987, in samenwerking met de N.F.W.O.-contactgroep ‘Tekst & Geschiedenis’, een colloquim rond deconstructie inge-

[p. 569]

richt aan de U.I.A.

Het is de bedoeling voor een zo ruim mogelijk publiek (ook studenten) een kritische inleiding te geven op deze invloedrijke strategie - of moeten we zeggen: methode? Wat is deconstructie, of beter: is deconstructie? Wat zijn de gevolgen van het deconstructieve vernuft voor de filosofische, wetenschappelijke en literaire praktijk? Wat doen we ermee? Kunnen we er buiten? Is er leven na Derrida? Deze en andere vragen zullen tijdens deze ontmoetingsdag aan de orde komen, zowel theoretisch als vanuit de praktijk van specifieke wetenschappelijke en filosofische disciplines. Referaten worden bij voorkeur in het Nederlands gehouden, maar andere talen (Frans, Engels, Duits) zijn niet uitgesloten.

Als U belangstelling hebt voor dit colloquium, gelieve contact op te nemen met Kris Humbeeck, U.I.A.-Dept.Germ.fil., Universiteitsplein 1, B - 2610 Wilrijk.

Stef Heyvaert

Een nieuwe publikatie over semiotiek van Aart van Zoest

Met zijn boek Semiotiek van 1978 heeft Aart van Zoest de wetenschap van het teken geïntroduceerd bij een ruim Nederlandstalig publiek. Zijn voorbeelden koos hij uit toepassingsgebieden als de architectuur, film en toneel, muziek, psychologie, sociale interactie en vooral de literatuur. Zijn ideeën over literatuursemiotiek zijn inmiddels gemeengoed geworden in de literatuurwetenschap.

Sinds 1978 heeft Van Zoests denken zich sterk in filosofische richting ontwikkeld. Nu krijgen sociale interactie en het persoonlijk leven de meeste aandacht. Van Zoest constateert dat de semiotiek bij de behandeling van persoonlijke en maatschappelijke problemen een voorname rol kan spelen, in het bijzonder bij het opsporen en formuleren van impliciete ideologische uitgangspunten. Deze nieuwe versie heeft thans haar neerslag gevonden in een boek: Zin zien. Over interpreteren. Een speels maar krachtig betoog over het belang van de semiotiek voor de zingeving van het leven wordt daarin vervolledigd met een Peirciaans interpretatiemodel.

Uitgeverij Coutinho in Muiderberg brengt Zin zien (100 bladzijden) in de handel voor f 19.50.

Arie-Jan Gelderblom