Onze Taal. Jaargang 5

Van onze leden

Deutschland über alles!

- In een tooneelrecensie in een van onze groote bladen vonden we, behalve het welhaast klassieke germanisme ‘middels’ nota bene ook nog de uitdrukking ‘sproedelend’ (voor: bruisend, schuimend, pittig of iets dergelijks).

De schrijver van dit fraais is... Doctor in de Nederlandsche letteren!

De Duitsche klemtoon

- Een spreker in een wijsgeerig genootschap had het onlangs over mýstiek en rómantiek enz. En toen hij aan den naam van den Russischen wijsgeer Bertjajef was gekomen, zei hij: ‘Ik zal maar zeggen “Bèrtjajef” want dat ligt zoo makkelijk in ons Hollandsche gehoor’.

Neen: in ons niet meer Hollandsche (Nederlandsche) gehoor.

Slagroomaftapapparaat.

- ‘“Ik vind”, schrijft een van onze leden, “dit woord waarlijk zoo erg niet. Het is kort en bondig. Wat wilt U er anders voor zeggen; “toestel voor het aftappen van geslagen room” misschien? Dat is toch veel te omslachtig”’.

Heel stellig zouden wij het zoo willen zeggen; alles liever dan ‘slagroomaftapapparaat’. Het is een woord om bij te stotteren.

En omslachtig? Een Franschman, die zich toch ook bij voorkeur ‘kort en bondig’ uitdrukt, zou er niet aan denken zulk een monstrum te smeden. Men vrage er ons medelid, Prof. Gallas, maar eens naar. ‘Appareil pour l'écoulement (la mise en paquets, en cornets) de la crême fouettée (crême Chantilly)’.

En wat de Franschman kan, zouden wij dat niet kunnen?

Bevestigen

- Jhr. Storm van 's-Gravesande vraagt de aandacht voor een uitdrukking, die in den handel zeer gebruikelijk is. ‘Ik bevestig de goede ontvangst van Uw brief’. Ons lid keurt het gebruik van bevestigen in dezen zin af.

In het Ndl. kan ‘bevestigen’ beteekenen ‘vastmaken’ (een knoop aan een kleedingstuk b.v.) of ‘als waar bekrachtigen’ (de woorden van een ander bevestigen). ‘Ich bestätige den Empfang Ihres Schreibens’, ‘Ich bestätige mein gestriges Schreiben’ is goed Duitsch, althans in koopmansstijl; en wij zullen het wel niet ver mis hebben als wij onderstellen dat onze kooplieden hun ‘bevestigen’ uit het hd. hebben overgenomen.

Met dank

- ‘“Wij “bevestigen” met dank de ontvangst van Uw order”’ zegt de Nederlandsche koopman. Ons lid de heer Mr. Groenman geeft in overweging te spreken van in dank. Ons lid laat in het midden of wij hier te doen hebben met een germanisme dan wel met een anglicisme, maar keurt met dank af.

[p. 4]

Weder (weer)

- ‘“De veronderstelling van den inzender, dat het bijwoord weder (weer) alleen een begrip van herhaling zou kunnen weergeven kan dunkt mij niet juist zijn. In “heen en weer” b.v. beteekent weer immers “naar het punt van uitgang terug”. Zoo heeft het meer afgeleide beteekenissen gekregen, als: “op de vroegere plaats, in den vroegeren toestand herstellend”” “de werking teniet doend” of “opnieuw”, “op zijn beurt” enz. De vraag van al of niet overtollig verliest daardoor vrijwel hare beteekenis.”’

Aldus Dr. H. Burger. De inzender van het artikel in ons vorig nummer, zegt naar aanleiding van bovenstaande opmerking: ‘“Dr. Burger neemt ten onrechte aan dat ik aan het bijwoord “weer” alleen het begrip van “herhaling” zou toekennen. Ik heb niets tegen “ik kom zóó weer”, in den zin van “ik kom zóó terug”. Maar “weer terug” kan slechts een herhaling uitdrukken en als die herhaling niet bedoeld wordt, beschouw ik hier “weer” als overtollig.

Mijn bezwaar is door Dr. Burger niet “weer”-legd. Uitteraard leg ik mij gaarne neer bij hetgeen onze Raad van Deskundigen heeft opgemerkt ten aanzien van Charivarius' “tautologieën.”’

Beschonken karbouwen

- Een dagblad spreekt, naar ons lid de heer Menkman ons doet opmerken, over dronken als karbouwen. ‘Is dat niet grappig?’, vraagt ons lid. - Wij vinden het onheusch jegens deze goedmoedige dieren, die zich stellig niet aan geestrijke dranken zullen te buiten gaan. De schrijver van het artikel heeft blijkbaar gedacht aan de uitdrukking ‘zoo dronken als een kartouw’. (Kartouwen heetten de eerste kanonnen; dat waren blijkbaar deugnieten, te oordeelen naar de uitdrukkingen: zuipen als een kartouw, vloeken als een kartouw.)

De volksmond zegt van een zwaar beschonken persoon: hij is kanon; of ook wel: hij is vet. Modder is vet; wie héél erg beschonken is, heet daarom modder kanon!

Bloeibaar

- Terminus technicus, in gebruik bij onze kweekers. ‘Aardbezieplanten, zware, in Juli verspeende, bloeibare stoven’. Men zou zeggen: eetbaar, wat men eten kan, dus bloeibaar, wat men....? (De bedoeling is dat de planten, als men die in het voorjaar zet, reeds het eerste jaar vrucht dragen.)

Uitprobeeren

- De correspondent van een groot dagblad, schrijvende over de havens aan het Julianakanaal, spreekt daarbij over ‘uitprobeeren’. Waarom niet gewoon ‘probeeren’?

Hearings

- De Commissie Spanjaard organiseert te 's-Gravenhage hearings om de wenschen en bezwaren van den handel aan te hooren.

Opgaaf

- De opgaaf van het Zionisme bestaat er in.... de heiligdommen der Thora in het leven der natie in te wortelen.