Onze Taal. Jaargang 6

Van onze leden.

Gedood

- Kan het nu niet uit zijn met dat gedood, vraagt een lid. En: kunnen wij het A.N.P. niet eens vragen ons daarbij te helpen, vraagt een ander. ‘Eenige keeren daags hooren wij uit den “loudspeaker” komen: bij dat ongeluk werden zooveel personen gedood. Wanneer mijn zoon dat herhaalt, voel ik steeds neiging hem een oorveeg te geven!’

En liever dan zich op zulk een drastische wijze tegen onze journalisten te weer te stellen, wil ons lid het met een goed woord bij het A.N.P. probeeren?

Inderdaad een veel betere manier; ‘sancties’ helpen hier niet veel en met ‘politiemaatregelen’ brengen wij geen taalverbetering teweeg. Het beroep op het A.N.P. brengen wij gaarne over; daar is de goede wil aanwezig en waar die is, kan een weg gevonden worden.

Wat dunkt onzen leden en het A.N.P. van het volgende compromis. Wij beloven (voorloopig althans; later kunnen wij wel verder zien) niet te opponeeren tegen: de ongelukkige werd door den trein gegrepen en op slag gedood. En als een redactie, om typografische redenen, zooveel mogelijk wil zeggen in zestien letters en de drie letters, die omgekomen meer vergt dan gedood, last zouden geven, dan zullen wij er in berusten. Maar dan belooft het A.N.P. nimmer meer te spreken van ‘personen, die in het gedrang gedood werden’ of van ‘de muur stortte in; vijf personen werden bedolven en een hunner werd gedood’. Afgesproken?

[p. 49]

Omrekenen

- In ons nummer van Juni heeft ons lid, de heer Groenman, nog eens een lans gebroken voor het woord herleiden, dat hoe langer hoe meer verdrongen wordt door het aan het hd. ontleende ‘omrekenen’ en een lid van onzen Raad geeft den heer Groenman daarin schoon gelijk.

Het is niet voor het eerst dat in onze kolommen op dit euvel gewezen wordt, naar het schijnt echter zonder veel baat. En daarom heeft ons secretariaat maar eens de koe bij de horens gevat en aan vijfhonderd instellingen in ons land een opwekking gezonden om terug te keeren tot het goede, Nederlandsche, woord.

Want de opmerkingen van onze leden in dit orgaan mogen dan in de eerste plaats dienen tot onderlinge voorlichting, reeds in ons eerste nummer hebben wij het uitgesproken, dat het bij de oprichting van ons genootschap stellig niet de bedoeling is geweest ons licht zóózeer onder de korenmaat dezer onderlinge voorlichting te plaatsen, dat geen straaltje er van naar buiten zou doordringen.

Laat ons hopen dat het ‘straaltje’, dat wij thans hebben uitgezonden, voldoende moge zijn om aan het licht te brengen wat in het duister van sleur en achteloosheid maar al te zeer gelegenheid heeft gehad om voort te woekeren.

Smalfilm

- Uit een brief, dien ons lid, de heer Adr. Boer te Bloemendaal, ons met betrekking tot dit woord (vgl. O.T. 1937 blz. 19) schreef, lichten wij het volgende:

‘Te Uwer orienteering moge gezegd worden, dat er niet één soort smalfilm is, maar verscheidene soorten zijn. De normale film, die in de bioscopen draait, heeft een breedte van 35 m.m.; het materiaal waarop deze gegoten is, is gevaarlijk, omdat het celluloid zeer brandbaar is.

Het materiaal waarop allerlei soorten kleinere films gegoten zijn, is acetaatcellulose, dat nauwelijks brandbaar en in geen geval gevaarlijk is. De eerste vorm daarvan was de 9,5 m.m. Pathé film, Fransch fabrikaat. In Amerika kwam uit de Kodak fabrieken de 16 m.m., daarna het formaat 8 m.m. De formaten 8 en 9,5 m.m. kregen den naam van “klein-film”, ter onderscheiding van de 16 m.m.

In ons land bestaat een vereeniging ter beoefening der amateurkinematografie, onder den naam “De Nederlandsche Smalfilmliga”. Bij de oprichting daarvan is nogal eenige discussie gevoerd over het woord “smalfilm”. Toegegeven moet worden, dat “smalfilm” een Germanisme is, doch het woord heeft zich zoo algemeen ingeburgerd, dat men daarvan wel niet meer af zal komen.’

Het kleef-euvel

- ‘Deze celloclips bestaan uit een stuk celluloid, dat omkleefd is met linnen....’

Radio nieuws

- Het door de Nationalisten naar Ceuta opgebrachte Nederlandsche s.s. Triton wordt vrijgegeven (vrijgelaten). - De Nivas verkocht 8000 ton suiker naar Holland (aan Holland). - De voetbal-wedstrijd Holland - België zal te Antwerpen plaats hebben. Bij omzetting naar Brussel zou dit veel moeilijkheden geven (verplaatsing). - De Mij Nederland gaf haar gezagvoerders instructie minstens 20 mijl ten Oosten van Majorca te koersen (ten minste, op zijn minst) - Voorstel Gemeente-bestuur Amsterdam voor benoeming speciale leider luchtbeschermingsdienst (tot benoeming speciaal hoofd). - Het ontwerpgoudclausule maakt gewag van tegenwaarde (overeenkomstige waarde, equivalent).

-Er of -sche

- Een van onze (Duitsche) leden schrijft ons:

Zu dem Aufsatz ‘-er of -sche’ möchte ich folgende Bemerkungen machen. Der Verfasser schreibt (Juninummer, S. 33): ‘Over Gelderland en Overijsel durf ik het minst te oordeelen’ und am Schluss: ‘-sche in den regel; -er komt alleen voor in enkele vaste verbindingen.’ Wenn meine Erinnerung mich nicht trügt, gilt diese Regel auch für Overijssel. Aber man gebraucht dort ‘-er’ in Lutter zand (an der Strasse vom deutschen Gildehaus nach dem niederländischen Oldenzaal); ferner sagt man Boertanger veen, dagegen Oldenzaalsche weg.

(Van dezelfde hand vindt men elders in dit nummer een bijdrage over het voorkomen van Nederlandsche woorden in het Duitsch. - Red.)

-Baar

- Aan boord is het de taak van den scheepstimmerman ijzerwerk dat gemakkelijk vastroest, ‘gangbaar’ te houden. Is ook niet huwbaar van het onovergankelijke w.w. huwen afgeleid? In den slaventijd kende men op de plantages slaven van den werkbaren leeftijd, d.w.z. slaven die niet te jong en niet te oud waren voor den veldarbeid.

Mn.

Voor-voordat

- Het hindert mij altijd wanneer ik in een spoorwegrijtuig de waarschuwing lees dat men de deuren niet moet openen vóór de trein stilstaat. Ik meen dat het zijn moet: voor dat de trein stilstaat. Hoe zou onze Raad hierover denken?

Mn.

Malsch oordeel

- (Over een schrijver van het gilde van ‘nou ja, je begrijpt wel...’) ‘Indien een Fransch auteur zulk foutief Fransch zou schrijven als deze Nederlander foutief Nederlandsch schrijft, dan zou hij ongetwijfeld, van welke compositorische talenten hij anders blijk mocht geven, allerzijds met steenen worden geworpen en voorgoed gedisqualificeerd. Die eerbied voor de zuiverheid en den adel, om ook eens zoo'n romantisch woord te gebruiken, van de eigen taal, steekt den Nederlander evenwel niet in het bloed. Wij stappen makkelijk over al dat oneigene en onzuivere heen..’ (Boekrecensie in een dagblad) Daar is geen woord Fransch bij!