Onze Taal. Jaargang 13

Van onze leden.

Nietjes of krammetjes?

Ongetwijfeld heeft de Redactie gelijk als zij verklaart dat ‘nietjes’ goed Nederlands is. Daarmee echter is niet de vraag beantwoord, of die nietige dingetjes, die ons door reizigers in kantoorbenodigdheden onder den naam ‘nietjes’ worden aangeboden, terecht in Nederland zo genoemd worden. Een niet is een klinknagel, dat is een bout, die door hamerslagen aan de beide uiteinden gestuikt wordt en daar aan weerszij een kop krijgt. Ook steekt de schoenmaker door een vetergaatje een niet; wanneer hij met zijn tang knijpt spalkt het metalen buisje aan de einden open en de omkrullende randen worden tegen en in het leer vastgedrukt.

Maar dat alles lijkt niet op wat in de kantoren gebruikt wordt. Dat is een stukje dunne draad, aan beide einden haaks omgezet. Met die einden prikt men door een stuk of wat velletjes papier heen, en dan worden ze tegen de draad dubbel geslagen. Waar men de papieren mee hecht, is dus geen klinkbout, noch een metalen pen, maar een krammetje. En een ‘nietmachine’ heeft niets met klinken van doen, het is een hechter, vaak een klaphechter, die met éen klap tegelijk de punten van de kram door het papier jaagt en ze dubbel klapt ook.

Op slot van zaken: niet nietjes, maar krammetjes!

a.d.f.

‘Opener’

Nu in meer dan een nummer van O.T. de aandacht wordt gevestigd op het nogal leelijke en doorgaans roestige gereedschap om een blikje open te maken, zou ik ook wel een duit in het zakje willen doen. Bij ons thuis lag in een ‘messen’bak in de keuken naast een aardappel‘mes’, een snijboonen‘mes’ en ‘het groote mes’, dat voor allerlei dienst deed, een blikken‘mes’. Bij de tafelmessen vond je een broodmes, een vleeschmes en een wild‘schaar’. Niemand twijfelde ooit over het gebruik van deze woorden, en brabbelwoorden als ‘opener’ of ‘ordener’ waren in onze omgeving onbekend.

Sm.

Presse-papier

Kan voor presse-papier niet dienen: papierwicht? nl. gewicht om op papier te leggen, om het papier te bezwaren. Het ‘drukken’ is bijzaak.

Fo.

Aan boord van schepen worden op de kaartentafel uitgespreide zeekaarten door looden of met lood gevulde voorwerpen op haar plaats gehouden; deze voorwerpen heeten dan kaartenlooden of kaartenloodjes.

Me.

[p. 41]

Dwaze mededeelingen

Onder dit hoofdje publiceert de Veluwsche Courant een reeks van korte mededeelingen, voornamelijk uit dagbladen geknipt, die door een te haastige redactie en onvoldoende correctie eenigszins wonderlijk in elkaar zitten. Wij lezen daarin o.m.:

- Een geluk is tenslotte dat bij het ongeluk aan den Haringvliet, waarover wij gisteravond reeds vrij uitvoerig berichtten geen ongelukken te betreuren zijn. - Op de Vliehors is een lijk aangespoeld. Signalement: lengte 1.80 m., kort geknipt blond haar, gaaf gebit, gezond uiterlijk, zwaar gebouwd, enz. - Namens de aftredende leden werd den voorzitter dank gebracht voor zijn prettige en nimmer onpartijdige leiding der vergaderingen. - De marechaussee te Terneuzen hield een 30-jarigen koopman aan, die in dronken toestand enkele personen met een kapmes bedreigde. De man is in zulk een toestand beslist gevaarlijk voor zijn omgeving. - De Amerikaansche Senaat heeft met 56 tegen 22 stemmen besloten, de debatten over het anti-lunchwetsontwerp niet voort te zetten. - Aan de groeve heeft de heer R. eraan herinnerd, dat 288 jaar geleden de thans overledene met hem naar hier kwam. - Het gemeentebestuur was fraai geillumineerd. - De heer Penseel schilderde de bereikte resultaten. - De auto ging over den kop en vier van de drie inzittenden werden ernstig gewond. - In het rijtuig zaten geen inzittenden. - Zijn toestand is thans redelijk wel. De begrafenis zal Zaterdag om half drie op Nieuw Eyk en Duinen geschieden.

Dislocatie.

‘Ik zou dit woord in verband willen brengen met de vertaling van het Engelsche “dislocation”: ontwrichting. Wordt bij het gebruik van het woord “dislocatie-voorraad” niet gedacht aan de ontwrichting, die zich bij het vervoer der goederen in het verkeer kan of: zou kunnen voordoen? Ik ken voornamelijk dislocatie-voorraden (zgn. ijzeren voorraden) in Zeeland, dat onder de huidige omstandigheden door zijn geïsoleerde ligging bij een ontwrichting het meeste risico loopt.

Disloceeren of dislokeeren? m.i. disloceeren, naar analogie van convoceeren-convocatie.’

He.

Steekhouden.

‘Koenen-Endepols brengt het woord in verband met de lakenweverij: ‘eigenlijk van laken, dat goed de naaisteken houdt’. Deze verklaring lijkt mij beter omdat de uitdrukking ‘geen steek doen’ mij dan duidelijker is. Een Fransche vertaling voor ‘niet steekhoudend zijn’ is o.a.: ‘cela se découd’.

He.

M.i. houdt de uitdrukking ‘steekhouden’ verband met een steek in brei- of haakwerk. Wie kent niet de uitdrukking: Een Zondagsche steek houdt geen week.

Vr.