Staken
Wij hebben in ons nummer van Augustus van verleden jaar gevolg gegeven aan het herhaaldelijk geuite verlangen eens iets te zeggen over het nieuwe gebruik van staken, het ‘staken’ van personen, van ambtenaren, het dezen personen tijdelijk beletten hun functie uit te oefenen. Wij hebben een reeks van voorbeelden aangehaald, door Dr. Van der Meulen met zijn bekende zorgvuldigheid voor het W.N.T. verzameld, voorbeelden die een zeer uiteenloopend gebruik - in vroeger tijden - van ons woord toelichtten, en onder die vele voorbeelden was er maar één, dat staken gaf in de thans in geding zijnde toepassing: ‘Daer 's mergens kerckgangh my tot middagh heeft gestaeckt’ (Huygens).
Het zijn niet alleen onze lezers die zich aan dit nieuwe gebruik van een oud woord hebben geërgerd, ook een lid van onzen Raad verzet er zich tegen. Hoor wat hij zegt:
* ‘Gestaakte ambtenaren’ is geen goed Nederlandsch, want men staakt geen personen, alleen dingen, van niet concreten aard. Zoo is het al eeuwen lang in onze taal (behoudens: met een staak bewerken, of aan een staak binden - en zoo erg is het toch lang niet wat den lieden, hier bedoeld, te beurt valt). De negen kolommen, fijn bedrukt, die het W.N.T. aan dit werkwoord wijdt, met honderden voorbeelden, geven maar één afwijking: Huygens zegt ergens, dat ‘kerkgang hem tot middag heeft gestaakt’.
Men dwingt hen, die ‘gestaakte’ ambtenaren, de uitoefening van hun ambt, hun ambtswerk, tijdelijk te staken. Maar zulk een verschuiving van de werking van de zaak naar den persoon als object is volstrekt ongeoorloofd. Men laat een ambtenaar zijn werk aanvangen, voortzetten, hervatten, eindigen, maar het gaat niet aan, dan te spreken van den aangevangen, voortgezetten, hervatten, beëindigden ambtenaar!
Zelfs in dezen bewogen tijd, waarin alles wat vast stond, en allen die vast stonden, losgeraakt schijnen, zou men dergelijke vrijheden van taal toch liever willen, en ook best kunnen missen. Men kan het ongetwijfeld, met wat goeden wil, ook wel in zuiver Nederlandsch uitdrukken, wat men bedoelt. Maar ik zal mij niet vermoeien met eenige juiste termen voor te stellen: zij trekken er zich toch stellig niets van aan, die hierover de zeggenschap hebben.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd