Grammaire raisonnée
Met deze Franse woorden (‘beredeneerde spraakkunst’) duidt men een taalsysteem aan, waarvan alle regels logisch, of in elk geval zo logisch mogelijk, doordacht zijn. Een dergelijke spraakkunst is evenwel een hersenschim. Elke levende taal is krachtens haar aard en wezen zulk een stelsel, dat spreken van een ‘logische taal’ ongeveer gelijk zou zijn aan het bouwen van een ‘vierkante cirkel’.
Als ik wil leren zwemmen, tekenen of schermen, neem ik les bij een zwem-, teken- of schermleraar. Als ik beter wil leren spreken, moet ik toch lessen nemen bij een spreekleraar? Het is toch een verzwakking hier te gebruiken ‘spraakleraar’? Dit zweemt nu naar de grammaire raisonnée. ‘Spraak’ gebruikt men voor het vermogen te spreken en de wijze van spreken, dus de taal (deze laatste betekenis is wat verouderd). Het is een zelfst. naamw. en geen werkwoordelijke stam als bij de ‘zwem-leraar’. Samenstellingen in de eerste betekenis zijn bijv. ‘spraakgebrek’, ‘spraakzaam’, ‘spraakgebruik’ en in de tweede betekenis ‘spraakkunst’, ‘spraakverwarring’. Natuurlijk zijn er ook nog vele samenstellingen met de werkwoordelijke stam, bijv. ‘spreekuur’, ‘spreekwoord’, ‘spreekkamer’, en als U wilt ‘spreekkunst’ in de betekenis van ‘de kunst van het spreken’. In de vele samenstellingen met ‘spreek-’ en ‘spraak-’ ligt niet een bepaald doordacht stelsel besloten. Degene, die dit daarin wel vindt, heeft het knap gedaan. ‘Spraakleraar’ bestaat nu eenmaal; het Uws inziens logischer ‘spreekleraar’ is niet nodig. ‘Taalleraar’ is de leraar in een of andere taal. Misschien waren de heren spraakleraren wel sprakeloos van de keuze. Zij noemen zich tenminste steeds meer ‘logopaedist’. Wij wachten met spanning, hoe nu de zwempaedisten zullen gaan heten.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd