dat dit puur toeval is: daar gaat het hier niet om. □ U moet ook niet zeggen dat de vorm secretaressen niet voorkomt. Dat is namelijk wel het geval. In een bericht over een boekwerk geheten Het edelgedierte is deze vorm door mij in de Volkskrant gesignaleerd. Een drukfout voor secretarissen misschien? Kennelijk niet, want de volgende dag wordt in hetzelfde verband (hetzelfde edelgedierte dus) over secretaresses geschreven. □ Dhr. van Winkel reageert op een vierkantje, waarin ik mannelijke stewardess als een contradictio in terminis laat optreden. Hij vraagt zich af of vrouwelijke steward eveneens contradictio in terminis is, en zo nee, of hier sprake is van taalseksisme. Dit laatste lijkt me inderdaad het geval. Wil de lezer hier meer van weten, dan kan ze in de feministische literatuur haar hart ophalen. □ Lezen de lieden uit Geldrop Onze Taal niet, lezen ze de vierkantjesrubriek niet, of lezen ze misschien helemaal niet? Enige maanden geleden meldde ik in een vierkantje dat Geldrop verbroederd is met St. Pietersleeuw. Dat is helemaal niet waar, Lierop is de tweelingzuster van St. Pietersleeuw. Geldrop is daarentegen verbroederd met St.-Cyr l'École. □ Ik heb wel eens meer geschreven over de constructie niet na... in plaats van niet dan na..., resp. niet nadat in plaats van niet dan nadat. Zo heb ik laatst weer gelezen: (de verdachten werden vrijgelaten), niet nadat verscheidene demonstranten waren opgepakt wegens politieke agitatie. Beseffen de schrijvers van soortgelijke constructies wel wat hier eigenlijk staat? □ Tot het slechtst gespelde boek van het jaar (of misschien ook wel vorig jaar) zou ik Geheime Liefde van Laurie Langenbach willen rekenen. Sommige spellingen zijn op zich wel curieus,
bijv. Het meermalen optredende hoofvaardig in plaats van hovaardig. Wie spreekvaardig is, kan spreken, dus, zou ik zeggen, wie hoofvaardig is, kan hoven. Ik wou dat ik het kon. □ De lelijkste lexicale innovatie van de afgelopen tijd lijkt mij het woorden dierenmisbehandeling = verkeerde behandeling van dieren. Dit woord moet door dierenbeschermers gekozen zijn, omdat dierenmishandeling iets anders betekent. Maar toch. □ Onder invloed van de Engelse constructie van het type His master's voice lijken steeds meer scribenten zich tot de uitdrukkingen als zijn buurman's televisieantenne aangetrokken te voelen. Zo ben ik laatst de bisschop's maîtresse tegengekomen. Een kleine teleurstelling voor antipapisten: het betrof hier een Grieks-Orthodoxe bisschop. □ Misschien is het niet zozeer de invloed van het Engels die hier een rol speelt. Het zou ook kunnen zijn, dat men, denkend aan de bisschop z'n maîtresse, en wetend dat men Rob z'n televisieantenne door Rob's televisie-antenne kan vervangen, tot de bisschop's maîtresse komt. □ Wat me ook de laatste tijd zorgen baart, is het verdrijven van het woord opdat, ten gunste van zodat. Of misschien valt het mij pas sinds kort op dat iedereen het doodnormaal vindt om te zeggen en te schrijven ze liepen naar de stad zodat ze daar hun honger konden verdrijven? □ De moeilijkheid is, dat de constructie met zodat zelden of nooit helemaal fout of implausibel is. Is ook hier sprake van Engelse ziekte? □ Een interessante opleving (revival dus) kent het woord minkukel. Als ik me niet vergis is dit woord door Martin Toonder ca. 1962 geïntroduceerd in de strip Tom Poes en
het Kukel (of Heer Bommel en het Kukel, laten stripfanaten mij verbeteren). Tegenwoordig duikt het weer overal op, in de betekenis van ‘zeer geringe intelligentie’. Dit klopt niet met de betekenis in het verhaal. Alhoewel het woord kukel door IQ geïnspireerd lijkt, was de clou van het verhaal dat het helemaal niets betekende, en dat iedereen bij meting een minkukel bleek te hebben, ongeacht rang, stand en intelligentie. □ Heterologie is het verschijnsel dat in een bepaalde zin woorden optreden die geen van alle naar zichzelf verwijzen. Vraag: is deze zin een heterologie? Dit vierkantje wordt vervolgd.
P.C.U.d.B.
Auteursrechtelijk beschermd