[Mededeling]
■■■■■
■ Wanneer u, lezer, deze vierkantjes te zien krijgt, zal ik reeds vele personen een gelukkig 1982 toegewonsen hebben, en hen daarmee eventueel verbieden hebben, maar voor mij bent u op dit ogenblik de eerste. ■ Inmiddels is in mij voor het nieuwe jaar een plan gerepen. Veel kloeg men over het verval van Onze Taal, pardon, van onze taal. Paal en perk moeten wij aan het verval stellen, en dat dan ook gezamenlijk. De eerste fase in ons project ‘versterking van de taal’ bestaat daarin dat de gelederen van de sterke werkwoorden verstorken worden. Tot zover over de goede voornemens. ■ Morg is het mindervoud van morgen, aldus Aline. ■ Gehoord de aankondiging van een TV-documentaire, die naar de woorden van de omroeper ‘luistert naar de naam Guyana’. In het voorwoord van de documentaire werd ook nog gerept van een filmmaker die alweer naar een mij inmiddels ontschoten naam luisterde, en dat is dan weer helemaal in orde - maar een film zie ik nog niet luisteren. (De vraag of je in het algemeen iets ziet, hoort of voelt luisteren, laat ik hier buiten beschouwing). ■ Erik Slagt uit Den Haag stelt ons voor een lastig probleem. Let goed op de volgende redenering. a Bandrecorder is een geval van contaminatie: een Engelse taperecorder en een Nederlands bandopnameapparaat of iets dergelijks zijn hier in elkaar verward geraakt. b Het Nederlands voor cassette is blijkbaar cassette: cassetterecorder kan dan ook Nederlands, Engels of gecontamineerd zijn, naar eigen verkiezing. c Wanneer cassetterecorder zich officieel burgerrecht heeft verworven, mag dit dan niet alsnog aan bandrecorder verleend worden? ■ Aldus ongeveer Erik Slagt. En hij gaat door. Wat zou de vertaling van cassettedeck moeten zijn, vraagt hij zich af, en formuleert
direct daarop als volgt het antwoord: ‘Wie denkt dat dit ooit compactbandopneem- en afspeelgedeelte zal heten, kan beter 78-toerenplaten gaan draaien op een oude slingergrammofoon.’ ■ Trouwens, nu we ons toch in de geluidswereld gestort hebben - zijn er eigenlijk meer voorbeelden van een drievoudige synonymie als grammofoon/platenspeler/ pick-up - drie namen dus voor één begrip - namen die elkaar in zekere zin het licht in de ogen niet gunden? En hoe zijn we eigenlijk ooit ertoe gekomen, om record player met pick-up te vertalen? ■ Tijdens een congres, waarin nogal over taal en derzelver pollutiën werd gedebatterd, brak een der sprekers de staf over een krantekop met de uitdrukking Terug naar Af. Naar 's redenaars opinie was dit een kwalijk voorbeeld van taalbederf waaraan in dit geval sportjournalisten debet zijn. ■ Nu lijkt het mij om te beginnen onjuist om de invoering van elke nieuwe uitdrukking af te straffen - immers, als de uitdrukking in kwestie maar duidelijk is, voor zichzelf spreekt, hebben wij Onze Taal, ik bedoel dus onze taal, niet eens te meer verreken? ■ Maar dan. Het onderhavige geval is er in het geheel geen van nieuwlichterij, want de zinsnede stamt uit de tijd dat het beginvak van het monopoliespel nog naar de naam AFluisterde en niet naar die van het modernere START. Terug naar START klinkt ook niet, heeft in ieder geval niet dat omineuze dat AF heeft. ■ Bij nadere beschouwing doet zich hier een merkwaardig verschijnsel van samentrekking voor. ■ Het monopoliespel bevatte niet de instructie Terug naar AF, maar Terug naar de gevangenis en Ga direct naar de gevangenis. Ga niet langs AF. U ontvangt geen f 200. ■ U ziet het: AF en de gevangenis - de volksmond heeft ze op één
hoop gegooid. ■ Toch taalvervuiling dus? Ik weet het niet. Hoe meer ik erover nadenk, hoe minder ik er van afweet. In ieder geval moet het een taaldaad van de eerste orde geweest zijn om de naam AF te bedenken voor een vertrekpunt, en duizenden taalgenoten, zonder protest hunnerzijds, tijdens het spel dit woord in die betekenis te laten gebruiken. ■ Laatst kwam ik zomaar het woord bakvis tegen; en jawel, daar hebben we weer een plurisynonymie - de goede vooroorlogse Backfisch die na de oorlog verslagen werd door teenager, tiener en puber. Ik zie dat u thans onmiddellijk in de pen klimt om mij te vertellen dat de laatste drie woorden niet sekse-onderscheidend zijn, waar bakvis uitsluitend op meisjes betrekking had. Alstublieft, bespaar u die moeite. Ik ben voor geen rede vatbaar. ■ Zo dikwijls smak ik u, mijn eigen mening goed te onderscheiden van die van door mij geciteerden. ■ Doch gij loostert niet.
P.C.U.d.B.
Auteursrechtelijk beschermd