Onze Taal. Jaargang 67

[p. 32]

Tamtam
Redactie Onze Taal
taalberichtentaalberichtentaalberichten

Elandtest grijpt om zich heen

Niet vaak zal een nieuw woord zo snel ingeburgerd zijn geraakt als Elchtest (‘elandtest’) in Duitsland. Een maand of twee geleden had niemand er nog van gehoord, en nu valt het dagelijks te horen en te lezen. Der Spiegel kopte ‘Chefredakteur im Elchtest’, de Süddeutsche Zeitung ‘Waigel übersteht Elchtest’, en volgens de Beierse CDU-voorzitter Michael Glos zal de premier van Nedersaksen het er de komende verkiezingen niet goed afbrengen: ‘Schröder zal tijdens de elandtest niet overeind blijven’.

Elandtest bestaat al langer in Zweden. Het staat voor een extreme methode waarmee autojournalisten nieuwe wagens testen op hun wegligging voor het geval er opeens een eland oversteekt. De test werd bekend toen een nieuwe, kleinere Mercedes er niet tegen bestand bleek en kantelde. Sindsdien heeft het woord in Duitsland razendsnel betekenisverruiming ondergaan. Vooral in de politiek is het inmiddels een graag gebruikte metafoor. Heel verwonderlijk is dat niet: politici zijn altijd dolblij met simpele, korte termen voor ingewikkelde, moeilijk grijpbare verschijnselen. Maar wat misschien wel wat verbaast, is dat juist elandtest zo kon aanslaan. Want goede, bruikbare metaforen zijn in het algemeen heel concreet en herkenbaar, en op dat onderdeel schiet elandtest wel iets tekort - er valt veel te zeggen over plotseling overstekende elanden, maar niet dat de gemiddelde Duitser het verschijnsel uit eigen ervaring zal kennen.

De populariteit van Elchtest zal uiteindelijk wel veel te maken hebben met de schok die in Duitsland werd teweeggebracht door de kantelende Mercedes - toch vooral bekend vanwege zijn degelijkheid.

Hoe dit ook zij: het belangrijke Duitse woordenboek van Langenscheidt heeft nu al besloten het woord in de volgende druk op te nemen. En andere Europese woordenboeken zullen ongetwijfeld volgen, want ook elders is elandtest gemeengoed aan het worden.

Bron: NRC Handelsblad, 28-11-1997

‘Vervlaamsing bedreigt het Nederlands’

Het toenemend gebruik van Engelse woorden, congressen waarop alleen Engels wordt gesproken, Harry Mulisch die openlijk beweert dat het Engels het Nederlands zal gaan verdringen - ook in Vlaanderen maken sommigen zich ernstig zorgen over de ‘verengelsing’ van het Nederlands. Maar Manu Ruys, oud-hoofdredacteur van De Standaard, ziet dat niet als het echte probleem. Een veel groter gevaar voor het Nederlands is ‘dat er een “Vlaamse” streektaal tot ontwikkeling komt die - zoals met het Afrikaans van de Boeren en van de kleurlingen aan de Kaap is gebeurd - in de volgende eeuw sterk gaat verschillen van de standaardtaal’.

Het begon volgens Ruys allemaal in de jaren zeventig, toen Vlaanderen binnen België een zekere zelfstandigheid kreeg. Men ging spreken van ‘de Vlaamse gemeenschap’, ‘de Vlaamse Raad’ en ‘het Vlaamse Parlement’. ‘Overal werd het etiket Vlaams opgeplakt, ook waar dat niet betaamde’, aldus Ruys. ‘Daarmee gaat de jongste tijd ook het opdringen gepaard van een “schoon Vlaams” dat zich afzet tegen het algemeen Nederlands.’ Dat leidt er bijvoorbeeld toe dat ‘de gouverneur van de Nationale Bank, Fons Verpaele, met premier Dehaene wedijvert in het brabbelen van een onverstaanbaar idioom’.

Niet de verengelsing, maar deze vervlaamsing doet volgens Ruys ‘vergeten dat wij in Europa tot de middelgrote familie van de twintig miljoen Nederlandssprekenden behoren’.

Bron: De Standaard, 28-10-1997

Zo gezegd

‘Wat ik het ergste vind aan de hele kwestie, is dat het parlement er niets over te zeggen heeft gehad. Onze volksvertegenwoordiging! Af en toe stelde een parlementariër, die de zaak zelf niet eens goed snapte, een vraag aan staatssecretaris Nuis. Die ging er vervolgens helemaal niet op in. Dát vind ik eng.’

Liesbeth Koenen over de nieuwe spelling in Intermediair, 2-10-1997

‘Epenstaartje’ of ‘EUR’?

Voor de dollar is er het $-teken, £ verwijst naar het Britse pond en f naar de Nederlandse gulden. Maar wat gaat de euro, die tot nu toe simpelweg wordt aangeduid met EUR, voor teken krijgen? Eind 1996 besloot de Europese Raad in Dublin dat het een e wordt met daardoorheen twee horizontale streepjes. Het financieel-economische tijdschrift Safe bedacht hiervoor naar analogie van het apenstaartje (@) de aanduiding epenstaartje.

Tijdens de Eurotop in Amsterdam lagen er voor de pers enkele afdrukken van het ‘epenstaart’-logo ter inzage, maar sindsdien is er weinig meer over vernomen. De Europese Commissie is zowat de enige instelling die het teken - vooruitlopend op de invoering van de de nieuwe munt - al is gaan gebruiken. Navraag door Safe leerde dat er in Nederland nog geen bedrijf is dat voorbereidingen treft voor het aanbrengen van het epenstaartje. Ook banken zullen op hun afschriften en dergelijke voorlopig nog gewoon ‘EUR’ vermelden.

Bron: Safe, oktober/november 1997