Onze Taal. Jaargang 67

[p. 204]

Tamtam
Redactie Onze Taal
Taalberichtentaalberichtentaalberichtentaalberichten

Allochtoon taboe

Allochtoon begint een beladen term te worden. Het woord werd binnen de politiek jarenlang als een correcte term gezien voor buiten Nederland geboren landgenoten en hun kinderen. Maar nu begint binnen diezelfde politiek, zij het nog op kleine schaal, het besef door te dringen dat je mensen met verschillende culturele achtergronden niet onder één - volgens sommigen - racistische noemer mag brengen. Daarom is in de Amsterdamse stadsdeelraad Zuidoost een motie aangenomen die ambtenaren en bestuurders voorschrijft om in plaats van allochtoon voortaan in ambtelijke stukken de term etnische minderheid te gebruiken. Hoewel allochtoon op straat en in het café vaak een negatieve bijklank heeft en dit woord ook al met het voorvoegsel kanker- als scheldwoord gesignaleerd is, is dit niet de reden om het als racistisch aan te merken. Het belangrijkste bezwaar is het ‘op één hoop gooien van mensen met een kleur’. Omdat etnische minderheid veeleer naar de positie in de samenleving verwijst, en niet naar de huidskleur, zou het gebruik van deze term dit bezwaar ondervangen.

Overigens deed het bovenstaande Rudy Kousbroek enige dagen later opmerken dat over de politieke correctheid van ons taalgebruik streng wordt gewaakt, behalve als het om Japanners gaat: die mag iedereen nog steeds ongestraft Jappen noemen.

Bron: NRC Handelsblad, 28-5 en 3-6-1998

Dialect (1)

Het kan toeval zijn, maar sinds het Limburgs en het Nedersaksisch als streektaal erkend zijn, kunnen dialecten zich in een nog steeds toenemende belangstelling verheugen. De zanger van Normaal zingt al jaren in het Achterhoeks, maar ook andere groepen die hun teksten in dialect zingen, zoals De Kast (Fries), Rowwen Hèze (Limburgs) en Skik (Drents), hebben veel succes. De aandacht voor dialect beperkt zich echter niet tot de (pop)muziek. Het in bankzaken en verzekeringen opererende concern SNS Reaal heeft ter opfleuring van de dorre cijfertjes zijn jongste jaarverslag gelardeerd met kunstzinnig geïllustreerde teksten in dialect, waaronder het netste ‘dialect’ van Nederland, het Haarlems. En zelfs de begeleidende brief bij het verslag is deels in het Fries geschreven. De wat prozaïsche boodschap achter deze streektaalbloemlezing is dat men bij deze bankverzekeraar ‘ook úw taal spreekt’.

Taalachterstand Nederlands in Wallonië

De Waalse minister van Onderwijs, Laurette Onkelinx, wil ervoor zorgen dat tegen het jaar 2001 Franstalige leerlingen bij het verlaten van de school minstens één vreemde taal - en dan liefst het Nederlands - vloeiend kunnen spreken. Maar haar ambitieuze plannen zijn met scepsis ontvangen. De toestand van het (vreemde)taalonderwijs in Wallonië en Franstalig Brussel wordt dermate slecht geacht dat de op dit gebied op Vlaanderen opgelopen achterstand niet in een paar jaar kan worden goedgemaakt. Volgens Jean Vander Elst, de voormalige (Franstalige) directeur van ‘l'Office beige pour l'étude du Néerlandais’, wordt het onderwijs in het Nederlands bemoeilijkt door slechte handboeken, het ontbreken van een gecoördineerde aanpak en het niveau van de leraren, als ze er al zijn: ‘Het is al zover gekomen dat we geen Franstalige leerkrachten kunnen vinden die het vak Nederlands onder de knie hebben om het vak te onderwijzen. Al die jobs worden nu één voor één ingenomen door tweetalige Vlaamse leerkrachten.’

Bron: De Morgen, 26-5-1998

Dialect (2)

Dialect mag dan populair zijn, de ontwikkeling ervan is (voor sommigen) aanleiding tot zorg, want de kennis van het traditionele dialect vervaagt onder invloed van het standaard-Nederlands. Doordat het dialect in het onderwijs ‘verzwegen’ wordt en alleen het Nederlands wordt aangeleerd, ontstaat in het dagelijks taalgebruik een ‘schemertaal’, waar eigenlijk niemand blij mee is. Dit was reden voor de Belgische provincie Limburg om een lespakket samen te stellen voor leerlingen van de tweede en derde graad van het secundair onderwijs (3de - 6de leerjaar middelbaar onderwijs). Het lesboek heet Ich kal ooch Limburgs, en hoewel deze titel doet vermoeden dat het om een cursus Limburgs gaat, is het eigenlijke doel ervan de leerlingen ervan bewust te maken dat er zowel dialect als normtaal bestaat, en hun te leren wat de verschillen tussen die twee zijn. Dit besef en deze kennis moeten de leerlingen er uiteindelijk toe brengen zowel het Limburgs als het standaard-Nederlands in een zuiverder vorm te gaan gebruiken. Met andere woorden: spreek je (groot)moerstaal, maar zorg wel dat je de taal van je vaderland kent.

Nieuwe spelling op eindexamens

‘Als je door die afgrijselijke nieuwe spelling twijfelt hoe je een woord moet schrijven, verzin dan een ander woord.’ Dat was de raad die een leraar uit Oud-Beijerland zijn leerlingen meegaf voor het schriftelijk eindexamen Nederlands. Misschien deelde het Ministerie van Onderwijs zijn wantrouwen, want onverwacht werd besloten een overgangsregeling in te voeren voor fouten tegen de nieuwe spelling: tot 2001 kosten vijf van dergelijke fouten de leerling één punt. Die regeling was bovendien alleen van toepassing op de samenvatting van de vwo'ers en de schrijfopdracht van de vbo- en mavo-leerlingen, want bij de stelopdrachten (ook havo) werden de beoordelingsnormen aan de leraar overgelaten. Al met al lijkt er dus weinig reden tot paniek te zijn, en een korte belronde langs een aantal scholen bevestigt dat vermoeden. Maar zonder de overgangsregeling had de nieuwe spelling hier en daar wel degelijk een slachtoffer gemaakt.

Bronnen: Haagsche Courant, 22-4-1998; Algemeen Dagblad, 22-5-1998