geven van het onderwijs, - de materiëele maatstaf voor burgerregt en burgerdeugd, en zooveel meer, wekken tot waakzaamheid. Verwerpen, bestrijden daarom van alle hervorming? 't Ware 't gemakkelijkst zeker, 't bespaarde onderzoek en nadenken; met de gave der onderscheiding het goede ziften van het kwade, bevorderen 't eerste, met nadruk te velde trekken tegen 't laatste, is zeker meer burger- en ook Christen-pligt.
Of de Duitsche nationaliteitszin wel niet eens de Duitsche gemoedelijkheid en eerlijkheid achter zich laat, zou na de Frankfortsche beslissing omtrent Limburg betwijfeld kunnen worden. Een magtig rijk, alle Duitsche mannen vereenigend, sterk door eendragtige zedelijke kracht, schijnt Theut's zonen voor den geest te zweven: mogen ze niet vergeten, dat zedelijkheid de hechtste steun is van éénheid inwendig, van kracht naar buiten; mogten ze liever inwendige smeulende vonken van verdeeldheid blusschen, dan de Duitsche vlam zoeken aan te blazen in onduitsche harten.
De Hollandsche gehechtheid aan het bestaande heeft zich weder geopenbaard in den wensch der Eerste Kamer, om onmenschelijke lijfstraffen te behouden. Smartelijk was de indruk, door de verwerping van het wetsontwerp tot afschaffing der geeselstraf op menig meêdoogend hart gemaakt. Toch hebben wie zich meest over die verwerping verwonderd toonden, daarmede bewezen, dat zij minst bekend zijn met geschiedenis en menschenhart. Het oude te laten varen, 't nieuwe aan te nemen, is een eisch, voor ouden van dagen zwaarder dan menigeen vermoedt. Nieuwe denkbeelden, als die van verbetering als het doel der straf, kunnen nooit zonder harden kamp met de verouderde beschouwingen tot algemeene erkenning en gelding komen.
De Christen weet, dat 't verouderde toch voor de nieuwe ontwikkeling moet wijken, en daarom is hij, terwijl anderen jammeren en weeklagen, gemoedigd, maar tevens werkzaam,
De beweging van onzen tijd heeft dit opmerkelijke, dat zij is uitgegaan van eene zijde, vroeger tegen allen vooruitgang, tegen elke hervorming gekant: van den Paus. Men bewere niet, dat de volksgeest hem drong en dwong; menige zijner voorgangers was doof voor de stem van volk, tijdgeest, geweten, en wilde liever in de branding vergaan dan de veilige haven binnenloopen... Pius heeft hervormd. Later weigerde hij met onverzettelijkheid de oorlogsverklaring aan Oostenrijk: omdat hij nog onder Oostenrijkschen invloed staat? Of wel, omdat hij door geen volksgeschreeuw zich van zijne vreedzame roeping wil laten afbrengen? Deze vragen zullen welligt eerst door de geschiedenis beantwoord worden; enkele ingewijden kennen het antwoord, vele politieke tinnegieters maken het. Christelijke liefde en achting voor den priester, wien men bewustzijn zijner roeping niet ontzeggen kan, dringen tot een bevestigend antwoord op de laatste vraag.
De reactie verheft het hoofd: Frankrijk heeft een' dictator voor een' koning en ziet zich door de revolutionnairen ontnemen wat het door revolutie hoopte te verkrijgen; Radetzky zetelt te Milaan, tegen de Duitsche éénheid begint de Duit-
Auteursrechtvrij