Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Tijdspiegel. Jaargang 30 (1873)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Tijdspiegel. Jaargang 30
Afbeelding van De Tijdspiegel. Jaargang 30Toon afbeelding van titelpagina van De Tijdspiegel. Jaargang 30

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (7.18 MB)

Scans (72.36 MB)

ebook (4.23 MB)

XML (3.52 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie
non-fictie

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Tijdspiegel. Jaargang 30

(1873)– [tijdschrift] Tijdspiegel, De–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 135]
[p. 135]

Suum cuique.

Stemmen over het onderwijs aan meisjes.

XXIX.
Schoolprogramma's.

Het middelbaar onderwijs aan meisjes heeft zich in Nederland een plaats verworven.

Vijf openbare scholen met 5jarigen, twee met 3jarigen cursus zijn in vollen gang. Ze zijn tot stand gekomen door de zorg van wakkere gemeentebesturen, ofschoon de steun der hooge regering bleef ontbreken.

Het meisjesonderwijs scheen zoo min staatsbelang als de kunst regeringszaak.

Maar bij de tegenwoordige regering vindt het onderwijs van het vrouwelijk geslacht zoowel als de Nederlandsche kunst achting en belangstelling.

Voor middelbare meisjesscholen staat een post op de begrooting, een postje, ja, naauwelijks noemenswaardig; maar toch, het beginsel is erkend. Bevordering van het meisjesonderwijs in enkele, kleinere gemeenten nog maar stelt zich de regering ten doel, en nog verre verwijderd schijnt zij van de overtuiging, dat het onderwijs van het eene geslacht dezelfde belangstelling verdient, op gelijken steun aanspraak heeft als het onderrigt van het andere.

Maar we hebben misschien staatsmanswijsheid te waarderen in 't geen schroomvalligheid schijnt; 't kon om den eersten stap te doen zijn, en die eerste stap is gedaan; de hevigste tegenstand is gebroken, op het vooroordeel een overwinning behaald.

Het middelbaar onderwijs voor meisjes staat daar, het is een feit, en het is van staatswege erkend, wordt van staatswege ondersteund.

De Tijdspiegel heeft met warmte die goede zaak voorgestaan, met volharding voor haar gestreden.

Die taak is afgedaan. De middelbare meisjesschool zal haren weg nu wel vinden. Aanvankelijk heeft zij hare taak mot moed aanvaard.

Is zij op den regten weg? Gelijk de hoogere burgerschool zoo zal ook de middelbare meisjesschool nog veel uit de ervaring moeten leeren, en wij voorzien, dat ze haar programma nog wel eens in nadere overweging zal mogen nemen.

Maar wij zullen haar niet smaden, wanneer zij soms op haren weg moet terugkeeren; ook zij zal slechts allengs tot de waarheid kunnen naderen. Toone ze maar niet te groote gehechtheid aan het eenmaal vastgestelde programma. Men moet nog leeren, wat het beste middelbaar onderwijs voor het vrouwelijk geslacht is.

Welke overeenkomst en, bij de overeenkomst, hoeveel verschil er bestaat tusschen de onderscheiden programma's hebben wij in een paar tabellen trachten aan te wijzen.

Wij moeten daarbij opmerken, dat de scholen met 3jarigen cursus bezwaarlijk kunnen vergeleken worden met die van 5jarigen cursus: wij hebben daarom de scholen van Amsterdam en Deventer in eene afzonderlijke tabel opgenomen. Maar van de vijf scholen met 5jarigen cursus zijn er twee, Rotterdam en Groningen, wier programma, zeker omdat daaraan nog geen behoefte bestaat, nog niet uitgewerkt is voor de 5de klasse. Voor de vergelijking van 4 klassen hebben wij dus vijf scholen, slechts drie voor de vergelijking van 5 klassen.

[pagina 136]
[p. 136]

LEERVAKKEN. UREN WEKELIJKS.
1ste klasse.
Haarlem. Arnhem. Dordrecht. Rotterdam. Groningen.
Nederl. taal- en letterkunde 4 3 3 4 3
Fransche taal- en letterkunde 4 4 4 4 4
Hoogduitsche taal- en letterkunde 1 4 4 4 4
Engelsche taal- en letterkunde 3 2 - - -
Geschiedenis 2 3 2 2 2
Aardrijkskunde 2 2 2 2 2
Kosmographie - - - - -
Natuurlijke historie 1 1 2 2 2
Natuur- (en schei-)kunde - - - - -
Wiskunde 4 4 4 4 4
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen - - - - -
Boekhouden - - - - -
Aesthetica - - - - -
Kunstgeschiedenis - - - - -
Klassieke oudheid - - - - -
Teekenen 2 2 2 3 2
Schoonschrijven 1 - 1 1 -
Handwerken 3 4 4 2 3
Zang 1 1 - - 2
Gymnastiek 2 2 - 2 1
Dansen - - - - 1
Zielkunde en opvoeding - - - - -

LEERVAKKEN. UREN WEKELIJKS.
2de klasse.
Haarlem. Arnhem. Dordrecht. Rotterdam. Groningen.
Nederl. taal- en letterkunde 3 3 3 3 2
Fransche taal- en letterkunde 3 3 3 3 3
Hoogduitsche taal- en letterkunde 4 3 3 3 3
Engelsche taal- en letterkunde 3 4 3 4 4
Geschiedenis 2 3 2 2 2
Aardrijkskunde 2 2 2 2 2
Kosmographie - - - - -
Natuurlijke historie 2 2 2 2 2
Natuur- (en schei-)kunde - - - - -
Wiskunde 3 3 4 3 3
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen - - - - -
Boekhouden - - - - -
Aesthetica - - - - -
Kunstgeschiedenis - - - - -
Klassieke oudheid - - - - -
Teekenen 2 2 2 3 2
Schoonschrijven 1 - 1 1 -
Handwerken 3 4 3 2 3
Zang - 1 - - 2
Gymnastiek 2 2 - 2 1
Dansen - - - - 1
Zielkunde en opvoeding - - - - -

LEERVAKKEN. UREN WEKELIJKS.
3de klasse.
Haarlem. Arnhem. Dordrecht. Rotterdam. Groningen.
Nederl. taal- en letterkunde 3 3 3 3 2
Fransche taal- en letterkunde 3 3 3 3 3
Hoogduitsche taal- en letterkunde 4 3 3 3 3
Engelsche taal- en letterkunde 3 3 3 3 4
Geschiedenis 2 3 3 3 2
Aardrijkskunde 2 2 2 2 1
Kosmographie - - - - -
Natuurlijke historie 2 2 1 2 2
Natuur- (en schei-)kunde 2 2 3 2 2
Wiskunde 2 3 3 3 2
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen - - - - -
Boekhouden - - - - -
Aesthetica - - - - -
Kunstgeschiedenis - - - - -
Klassieke oudheid - - - - -
Teekenen 2 2 2 3 2
Schoonschrijven - - - - -
Handwerken 3 3 3 2 3
Zang - 1 - - 2
Gymnastiek 2 2 - 1 1
Dansen - - - - 1
Zielkunde en opvoeding - - - - -

LEERVAKKEN. UREN WEKELIJKS.
4de klasse.
Haarlem. Arnhem. Dordrecht. Rotterdam. Groningen.
Nederl. taal- en letterkunde 3 2 3 3 3
Fransche taal- en letterkunde 3 3 3 3 3
Hoogduitsche taal- en letterkunde 4 3 3 3 3
Engelsche taal- en letterkunde 3 3 3 3 3
Geschiedenis 2 2 3 3 2
Aardrijkskunde 2 1 1 2 2
Kosmographie - - - - -
Natuurlijke historie 2 2 1 2 1
Natuur- (en schei-)kunde 3 3 3 3 3
Wiskunde 2 3 3 3 2
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen - - - - -
Boekhouden 1 1 1 - -
Aesthetica - - - - -
Kunstgeschiedenis - - - 1 -
Klassieke oudheid - 1 - - -
Teekenen 2 2 2 3 2
Schoonschrijven - - - - -
Handwerken 3 2 3 2 3
Zang - 1 - - 2
Gymnastiek - - - - -
Dansen - - - - 1
Zielkunde en opvoeding - - - - -

LEERVAKKEN. UREN WEKELIJKS.
5de klasse.
Haarlem. Arnhem. Dordrecht.
Nederl. taal- en letterkunde 3 2 3
Fransche taal- en letterkunde 3 3 3
Hoogduitsche taal- en letterkunde 3 3 3
Engelsche taal- en letterkunde 3 3 3
Geschiedenis 2 3 3
Aardrijkskunde 2 - 1
Kosmographie - 1 -
Natuurlijke historie 2 1 1
Natuur- (en schei-)kunde 3 4 3
Wiskunde 2 3 3
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen 1 1 1
Boekhouden 1 1 1
Aesthetica - - -
Kunstgeschiedenis - - -
Klassieke oudheid - 2 -
Teekenen 2 2 2
Schoonschrijven - - -
Handwerken 3 - 3
Zang - 1 -
Gymnastiek - - -
Dansen - - -
Zielkunde en opvoeding - - -

[pagina 137]
[p. 137]

De scholen van Amsterdam en Deventer kunnen naar de volgende tabel met elkander vergeleken worden.

LEERVAKKEN. UREN WEKELIJKS.
1ste Klasse. 2de Klasse. 3de Klasse.
Amsterdam. Deventer. Amsterdam. Deventer. Amsterdam. Deventer.
Nederlandsche taal- en letterkunde 3 3 3 3 3 2
Fransche taal- en letterkunde 3 3 3 3 3 3
Hoogduitsche taal- en letterkunde 4 3 3 3 3 3
Engelsche taal- en letterkunde 3 3 3 4 3 3
Geschiedenis 3 3 3 2 3 2
Aardrijkskunde 2 2 2 2 1 2
Kosmographie - - - - - -
Natuurlijke historie } 4 2 } 3 2 } 4 2
Natuur- (en schei-)kunde } 4 3 } 3 4 } 4 3
Wiskunde 3 2 4 2 3 2
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen - - 1 - 1 3
Boekhouden - - - - 1 1
Aesthetica - - 1 - 1 -
Kunstgeschiedenis - - - - - 1
Klassieke oudheid - - - - - -
Teekenen 3 - 3 2 - 1
Schoonschrijven - - - - - -
Handwerken - - - - - -
Zang - - - - - -
Gymnastiek - 2 - 2 - 2
Dansen - - - - - -
Zielkunde en opvoeding - - - - - -

Tot eene nadere vergelijking van de waardering der onderscheiden leervakken aan iedere school hebben wij den weg trachten te banen door de volgende tabellen.

LEERVAKKEN. Uren wekelijks in de gezamenlijke 4 klassen.
Haarlem. Arnhem. Dordrecht. Rotterdam. Groningen.
Nederlands, taal- en letterkunde 13 11 12 13 10
Fransche taal en letterkunde 13 13 13 13 13
Hoogduits, taal- en letterkunde 13 13 13 13 13
Engelsche taal- en letterkunde 12 12 9 10 11
Geschiedenis 8 11 10 10 8
Aardrijkskunde 8 7 7 8 7
Kosmographie - - - - -
Natuurlijke historie 7 7 6 8 7
Natuur- (en schei-)kunde 5 5 6 5 5
Wiskunde 11 13 14 13 11
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen - - - - -
Boekhouden 1 1 1 - -
Aesthetica - - - - -
Kunstgeschiedenis - - - 1 -
Klassieke oudheid - 1 - - -
Teekenen 8 8 8 12 8
Schoonschrijven 2 - 2 2 -
Handwerken 12 13 13 9 12
Zang 1 4 - - 8
Gymnastiek 6 6 - 5 3
Dansen - - - - 4
Zielkunde en opvoeding - - - - -

[pagina 138]
[p. 138]

Voor 5 klassen kannen slechts drie scholen in aanmerking komen.

LEERVAKKEN. Uren wekelijks in de gezamenlijke 5 klassen.
Haarlem. Arnhem. Dordrecht.
Nederlandsche taal- en letterkunde 16 13 15
Fransche taal- en letterkunde 16 16 16
Hoogduitsche taal- en letterkunde 16 16 16
Engelsche taal- en letterkunde 15 15 12
Geschiedenis 10 14 13
Aardrijkskunde 10 7 8
Kosmographie - 1 -
Natuurlijke historie 9 8 7
Natuur- (en schei-)kunde 8 9 10
Wiskunde 13 16 17
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen 1 1 1
Boekhouden 2 1 2
Aesthetica - - -
Kunstgeschiedenis - - -
Klassieke oudheid - 3 -
Teekenen 10 10 10
Schoonschrijven 2 - 2
Handwerken 15 13 16
Zang 1 5 -
Gymnastiek 6 6 -
Dansen - - -
Zielkunde en opvoeding - - -

Eindelijk, de scholen met 3jarigen cursus blijken tot elkander in deze verhouding te staan:

LEERVAKKEN. Uren wekelijks in de gezamenlijke 3 klassen.
Amsterdam. Deventer.
Nederlandsche taal- en letterkunde 9 8
Fransche taal- en letterkunde 9 9
Hoogduitsche taal- en letterkunde 10 9
Engelsche taal- en letterkunde 9 10
Geschiedenis 9 7
Aardrijkskunde 5 6
Kosmographie - -
Natuurlijke historie } 11 6
Natuur- (en schei-)kunde } 11 10
Wiskunde 10 6
Staathuishoudkunde en Staatsinstellingen 2 3
Boekhouden 1 1
Aesthetica 2 -
Kunstgeschiedenis - -
Klassieke oudheid - -
Teekenen 8 -
Schoonschrijven - -
Handwerken - -
Zang - -
Gymnastiek - 6
Dansen - -
Zielkunde en opvoeding - -

Een paar opmerkingen veroorloven wij ons ten slotte in overweging te geven:

Bij twee scholen met 5jarigen cursus, de Haarlemsche en de Arnhemsche, vinden wij reeds in de 1ste klasse het onderwijs in vier talen. Dit schijnt onnoodig: voor de Hoogduitsche taal zijn vier, voor de Engelsche drie jaren vol-

[pagina 139]
[p. 139]

doende. Wordt het Hoogduitsch tot de 2de klasse uitgesteld, en het Engelsch tot de 3de, dan kan de Nederlandsche taal, met lezen en stijloefening, beter bedeeld en aan de geschiedenis, vaderlandsche en algemeene, meer dan het tweetal uren gewijd worden; ook voor het schoonschrijven blijft dan tijd beschikbaar. Bovenal, de leerlingen behoeven dan niet met vierderlei spraakkunst, waarin ligt vier uiteenloopende definities der rededeelen, gekweld te worden. Wordt in de 1ste klasse de Moedertaal met het Fransch krachtig aangevat, in de 2de kan aan 't Hoogduitsch en in de 3de aan 't Engelsch een goede stoot gegeven worden, terwijl de studie der talen, die in een vorige klasse was aangevangen, in de volgende wordt voortgezet.

Aan de Moedertaal wijden alleen Haarlem en Rotterdam een gelijk of grooter aantal uren dan aan de vreemde talen. Te Arnhem, Dordrecht, Groningen bovenal staat het Nederlandsch achter bij de vreemde talen: waarschijnlijk wel, omdat de leerling met de Moedertaal aanvankelijk bekend is, terwijl zij van de andere talen zich nog meester moet maken. Intusschen vergete men niet, dat het meisje moet opgevoed worden tot Nederlandsche vrouw, en dat een ernstige studie der vaderlandsche taal- en letterkunde een der krachtigste middelen is tot verlevendiging van den Nederlandschen volksgeest. Vele Duitsche scholen kunnen ons hier ten voorbeeld zijn.

Wat de verhouding tusschen de humanistische vakken en de-wis- en natuurkundige betreft, valt een aanmerkelijk verschil in het oog. Rekenen wij tot de eerste reeks de talen en haar letterkunde, geschiedenis, aesthetica, kunstgeschiedenis, klassieke oudheid, teekenen en zang; tot de laatste natuurlijke historie, natuur- en scheikunde, wiskunde en boekhouden, dan is de verhouding van de humanistische vakken tot de zoogenaamde exacte wetenschappen, over 4 klassen,

te Haarlem 68 tot 24 uren,
te Arnhem 73 tot 26,
te Dordrecht 61 tot 27,
te Rotterdam 72 tot 26,
te Groningen 63 tot 23;
over 5 klassen,
te Haarlem 85 tot 32,
te Arnhem 93 tot 35,
te Dordrecht 83 tot 36.
Wat de scholen met 3jarigen cursus betreft, de verhouding is
te Amsterdam 58 tot 22,
te Deventer 46 tot 23.

Deze laatste cijfers zijn welsprekend. Deventer legt grooten nadruk op de wis- en natuurkundige wetenschappen. De Nederlandsche taal- en letterkunde is niet ruim bedacht, de geschiedenis karig bedeeld; van aesthetica, kunstgeschiedenis, klassieke oudheid, teekenkunde noch zang is er sprake.

Zal het onderwijs der vrouwelijke jeugd te Deventer niet eene sterk realistische rigting nemen, dan heeft het programma dier school behoefte aan ernstige herziening.

Aanmerkingen van minder belang houden wij terug. Maar wij mogen niet verzwijgen de uitdrukking van ons leedwezen, dat tot dus verre geen der middelbare scholen voor meisjes gedacht heeft aan zielkunde en opvoeding. Heeft men wel overwogen, dat de toekomstige moeders van het volgend geslacht moeten opgeleid worden voor hare grootsche taak? Met allen nadruk bevelen wij deze zaak ter ernstige overweging aan. Ook door deze uitbreiding worde het middelbaar onderwijs der vrouwelijke jeugd een zegen voor het Vaderland!


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken