De Tijdspiegel. Jaargang 35

Een oude bekende.

Magdalena. Evangelisch Jaarboekje; uitgegeven ten voordeele van het Asyl Steenbeek onder redactie van J.A. Schuurman Johs. Z. en L.R. Beijnen, 26ste jaargang 1878 te Amsterdam bij W.H. Kirberger.

Een keurig uitgevoerde keepsake, behalve het titelvignet met twee fraaie staalgravures, een zeer goed geslaagde houtsneeplaat en een plattegrond van het nieuwopgebouwde Asyl versierd. De beide staalgravures stellen voor: het eene het standbeeld van John Bunyan, den genialen dichter van de sedert Macaulay's critische en aesthetische waardeering wereldberoemde allegorie: ‘des Christens reize naar de eeuwigheid’, en het andere: Luther bij het sterfbed van zijne dochter naar de schilderij van Van Trigt. Het houtsnedeplaatje is een uitmuntend portret van Mejuffrouw Petronella Voûte, de onlangs overledene, zeer verdienstelijke directrice van het Asyl Steenbeek.

Zooals ge ziet, lezer! het uiterlijk van dit jaarboekje laat weinig of niets te wenschen over. En nu de inhoud? Ik bedoel natuurlijk het

[p. 435]

mengelwerk, want de kalender onderscheidt zich alleen daarin van dien van andere, minder confessioneel en dogmatisch gekleurde jaarboekjes, dat hij voor iederen dag van het jaar een met zorg gekozen bijbeltekst bevat.

Op een enkele uitzondering na, dragen al de in het mengelwerk van dit jaarboekje opgenomen stukken een sterk geprononceerde kleur, en wel die van de moderne orthodoxie. Wij weten niet, of die eenzijdigheid aan een parti pris van de redactie te wijten is, dan wel of zij ook bij mannen van andere richting heeft aangeklopt en daar op onwil, onverschilligheid, of, in allen gevalle, op gebrek aan medewerking is gestuit. Hoe het zij, het behoeft, dunkt ons, geen betoog, dat dit bekrompen exclusivisme op den inhoud van het jaarboekje niet anders dan een ongunstigen invloed kan uitoefenen. Wanneer men in een klein land als het onze, met een beperkt taalgebied, de bijdragen afwijst of niet verlangt van de grootste literarische talenten, indien hun geloofsovertuiging afwijkt van die van den auteur van den Heidelbergschen catechismus, dan moet men wel de toevlucht nemen tot medewerkers van ontwijfelbare rechtzinnigheid maar zeer betwistbaar talent: gute Menschen, doch schlechte Musikanten. En wij kunnen ons toch niet voorstellen, dat een van alle kerkelijke meeningen geëmancipeerd auteur niet volgaarne eene boeiende novelle of eenig ander literarisch product aan de redactie der Magdalena zoude willen afstaan, indien hij op een gastvrije ontvangst en een welwillende, onbekrompene beoordeeling van hare zijde rekenen kan. - Een prachtalmanak toch als Magdalena kan slechts dan zich vleien, dat hij een groot aantal koopers en lezers zal vinden, indien hij door verscheidenheid en rijkdom van inhoud aan velerlei uiteenloopende wenschen tegemoet komt. En dat een groot debiet van het jaarboekje niet onverschillig is voor het Asyl Steenbeek zal ieder toegeven, die het schoone doel dezer instelling van harte gaarn zou willen bevorderen, ook al meent hij, dat een bekrompen dogmatische zienswijze en eene piëtistische levensbeschouwing niet voor alle karakters zonder onderscheid de meest geschikte methode is, om den wil te stalen en zich van de ketenen van den hartstocht te bevrijden.

Zeer vele opstellen in dezen jaargang, als: ‘Een lijderes in het krankzinnigengesticht te Dordrecht’, ‘Zaadkorreltjes’, ‘Zingen voor Jezus’, ‘1 Kor. XV: 24-28’, ‘Luther bij het sterfbed zijner Magdalena’, ‘Ziet den vijgeboom’, zijn niet veel meer dan gemoedelijke uitweidingen over bijbelteksten of geliefkoosde dogma's, alle zeer welgemeend, maar misdeeld van bezieling, van oorspronkelijkheid en rijkdom van gedachten, van welsprekendheid en poëzie, illustraties van het woord van De Génestet: ‘Wat zich als stichtlijk aan komt melden, sticht ons maar zelden.’

Van oneindig beter gehalte is de improvisatie: ‘Het feestvieren’ van den Heer J.H. Gunning Jr. Men moge het niet altijd met den welspre-

[p. 436]

kenden redenaar eens zijn, toch wordt men onwillekeurig meegesleept door den gloed zijner overtuiging, de diepte en den rijkdom zijner gedachten en de van fijnen smaak en aesthetische ontwikkeling getuigende beeldspraak.

Het artikeltje over ‘De Maine-wet’ van den Heer C.S. Adama van Scheltema bevat belangwekkende bijzonderheden over de ‘question brûlante’, of het mogelijk is, de dronkenschap door wetgevende maatregelen te bestrijden.

Dit stukje scheen ons toe, in de Magdalena goed op zijne plaats te zijn.

Misplaatst daarentegen achten wij hier: ‘Een nieuw stelsel’ van den Heer C.E. van Koetsveld. Deze bijdrage bevat eene niet van geest misdeelde charge tegen de sexueele moraal, maar het jaarboekje van het Asyl Steenbeek is, dunkt ons, niet de geschikte spreekkamer voor de behandeling van dit onderwerp.

Door vorm en inhoud bevelen zich voorts nog aan de volgende opstellen: ‘Over den naam homilie aan de christelijke kanselrede gegeven’, door Prof. Brill, ‘Een en ander uit Dante's Divina Commedia’, door H. Pierson en ‘Iets over Bunyan’, door A.W. Bronsveld.

Ook ‘Het verslag van den staat en de verrichtingen van het Asyl Steenbeek’ door den Heer H. Pierson is een goed geschreven stuk, uitmuntend gestileerd, aantrekkelijk door belangrijke opmerkingen en duidelijke uiteenzetting.

De schrijver van dit verslag heeft door zijne behandeling het dorre en droge, gewoonlijk van dergelijke verslagen onafscheidelijk, weten te vermijden. Zelfs waar hij uitweidt over de geriefelijkheden van het nieuwe gebouw, verstaat hij de kunst op amusante wijs over ventilatiekokers en dergelijke zaken te spreken.

Wel een treffend bewijs, dat de vorm niet onverschillig is, vooral wanneer men in een prachtjaarboekje schrijft. Hoe ongunstig steekt daarbij af het woord van hulde aan Petronella Voûte van den Heer J. Nobels! Deze heeft over een buitengewone vrouw, met een buitengewone levenstaak belast, niets anders weten te schrijven dan een zeer alledaagsch opstel vol common places.

Over de poëtische bijdragen slechts een enkel woord.

Niet eene van deze ontsiert het jaarboekje, maar ook geen enkele zal in het geheugen van ons volk blijven leven. Beets leverde een paar kernachtige coupletten, die evenwel te weinig gewicht in de schaal leggen, om meer dan een letterkundige aalmoes te kunnen heeten.