Trotwaer. Jaargang 4

Twade brief.

Witnis, dy 't min opdocht oan in oar mei to dielen, jout altyd nocht; dêrom, tochte my, moast ik mar wer ris skrjuwe, hwent dat doar ik sizze: min leart yette al hwet as soldaet. Net allinne dat min goed ûnderrjuchte wirdt yn de praktyk fen fjuchtsjen en moardsjen, al boartet min ek mar sabeare, - yn de theorie krije wy ek les. Dy theorie is in ding fen bilang. Hwet wy yn sa'n ‘theoretisce les’ leare? Harkje efkes. Oan in soldaet, dy 't krûd net útfoun hie, frege in sersjant: ‘Wat zijn de onderdeele van den loop van 't geweer?’ De stakkert wit it net. Nou wit gjin ien it as 't him earst net foarsein is, mar dat wier al ris bard. De sersjant waerd hwet haestich en frege sa fatsoenlik as 't ûnder tsjinst brûkme is: ‘Wat heb je in je verdommenis?’ Dat wist er ek net, mar hy hearde

[p. 248 [8]]

hwet lústerjen. ‘Een ziel,’ rôp er do. ‘Ja, als 't waar is’, sei de sersjant, ‘maar in elk geval, het binnenste van den loop noemt men de ziel.’

De theorie hânlet oer rangen, graden, earbiwîzen, plichten, oer 'tgewear, en den yette oer 't alderfoarnaemste foar ûs, oer de menaezje.

Fen 't lêste in staeltsje.

Vraag. Hoeveel legt een soldaat in de menage, zou je denke?

As 'tûs sein is, kinne wy al ridlik riede.

Antw. Ieder soldaat legt dagelijks 34 cents in de menage.

V. Goed, en wat krijgt hij daar zoo al voor?

A. Daar krijgt hij, daar krijgt hij voor... zijn soep, zijn vleesch, zijn rats en snert.

V. Hoe noem je dat?

A. Rats en snert, korporaal.

Dêrop komt den: ‘Die oude soldatentaal moge jelui niet leere, hoor! Neen, zijn middagete, hetwelk bestaat uit vaste spijs, zooals aardappele met groente, bruine bone, erwtesoep. Is dat alles uit de menage?’

A. Neen korporaal (of sersjant). Slappe was, zoowat voor een cent, traan om de schoene te smeere, dan zeep voor ongeveer 2 cente in de maand en dan het wassche van 5 stuks wekelijks van het goed, en dan wordt het traktement er uit betaald.

V. Goed; maar hoeveel is dat? Kan jelui dan wel traktement krijge!

A, Neen sersjant, dat wordt berekend, b.v. dat noemt men de deeling.

[p. 249 [9]]

V. Wat?

A. Ja sersjant, dan is de deeling wel eens 24 à 25 cents en dan wordt het andere er bijgedaan door het rijk.

V. Goed; maar zijn er ook voordeele aan de menage verbonde?

A. Ja sersjant, het verkoope van beendere en het vaatwater en de aardappelschille, en dan het provoostgeld.

V. Provoostgeld: wat is dat?

A. Ja, dat is dit sersjant, als er iemand provoost heeft voor 4 of 5 of 8 of 10 dage, dan wordt de helft van zijn traktement op 't zakboekje gezet en het andere vervalt aan de menage.

V. Goed; maar wat meer?

A. Indien er iemand twee of drie dage, zooals met Pinkster, met verlof gaat, dan wordt er niet voor dien persoon ingekocht, terwijl zijn 34 cents doorgaan. Deze valle dan ook voor een deel aan de menage.

V. Dit geeft niet zooveel, maar toch kunne jelui er twee of drie cente meer traktement door krijge. Maar kan jelui's traktement ook ingekort worde?

A. Ja sersjant, door maximum- en minimumkorting.

V. Wat is dat?

A. Maximumkorting dat wil zegge, wanneer men vuil en liederlijk is en de kleere spoedig naar zijn grootje zijn, en wanneer men altijd dronken is; dan wordt de helft van 't traktement op 'tzakboekje gezet en de andere helft krijgt die persoon in han-

[p. 250 [10]]

de, mits bij dronkenschap moet hij elke dag 5 cents bij den sergeant-majoor gaan hale; daarvan kan hij zich niet bedrinke.

V. Goed! En minimumkorting?

A. Dat is dit: wanneer er iets aan het geweer beschadigd wordt of in een geringe mate aan de kleere, dan wordt er een derde van het traktement ingehoude, dus van de 50 cents krijgt men dan 33 cents.

V. En hoe worde de kleere nu betaald?

A. Ieder soldaat krijgt elke dag elf centen op zijn zakboekje, terwijl hij van het rijk eerst 20 gulde krijgt. Wanneer men nu zuinig bij de kleeren is geweest en in plaats van schuld een weing te goed heeft, dan wordt dit uitbetaald, wanneer men zijn paspoort krijgt.

Hwet sizze jimme dêrfen? Is sokke theorie net moai? Hiene jimme wol tocht, dat er sa folle ûnder de soldaterij to learen wier? Ik bigjin rjucht aerdichheid oan 't spil to krijen, ik haw altiid foarût wollen yn de wrâld en ik bigryp, dat it yn de kaserne wol lokke scil om knap to wirden. Fatsoenlik? pas op! dat binne wy. Fen 'e moarn het de ljutenant vette tsjin ûs sein, dat wy net lyk as de ‘burgers’ (?) by de kreammen en diskes stean mochten to ‘zuur’ iten, en dat wy ek net oer in lening fen in brêge hingje mochten en yn 't wetter flybkje. As dat fen ûs sjoen waerd krigen wy polisiekeamer. Ja, hjir wirdt ús in opfieding jown sa 't heart.

De policiekeamer dêr komt min makliker yn as yn de pronkkeamer fen in boerinne. Min is gau yn de ‘doas.’ Yn 't earste artikel fen de krychs-

[p. 251 [11]]

wet stjit wol dat S.M. de kening ha wol, ‘dat de bestraffing zacht en vaderlijk zij’.... Fjirder wol S.M. ‘dat de overheden de manschappen met een goed voorbeeld voorgaan’, doch de sersjanten fortolkje dat sa: ‘Wy moete die knulle dondere.’ Ja, ik lear de kasernetael hjir ek al. Ik kin al fen dy moaije flok- en skeldwirden. 't Earste en moaiste is fen sels: Godverd... dat is bikend. Den forwyt men ús, dat wy út in boerenégerij komme; min neamt ûs grasneger, en de nammen: zwijn, uilskuiken, stommerik, suffert, ezel, ossekop, slingeraap heart min om in hoartje. Ek haw ik al ris heard, dat tsjin ien sein waerd: ‘Ze hebbe je stellig uit de hel gejaagd, want je bent 'en duivel op aarde !’ Nou wol ik net leauwe, dat min in pûk minnen út de hel jage, om 't er dêr to min wier, mar wy hawwe hjir al in sersjant, dy 'k wol woe, dat se dêr hellen, ik leau dêr wier er thús. Hjir is er him sels en in oar ta'n lêst.

Wy wierne foar in deimannich ek is oan 't ‘tirailleeren.’ Hwet dat is? Biside-boartsje; né, net hielendal wier. As de bern biside-boartsje den krûpe hja hjir of dêr efter, mar wy moasten ús forbyldsje dat wy biside krûpten. 't Is dos sabeare bisideboartsjen. Hwa scoe dêrby 't laeitsen litte? Mar laeitse meije wy net. De tsjinst is klearebare earnst en 't wirdt ús goed ynstampt ho pal wy stean matte foar de fijand. Dêr is 't Godtank yette net oan ta. Dochs hawwe wy fen 'e wike slach levere. Tsjin hwa? Wel, tsjin de wanluzen. Wy hawwe de toutsjes fen de kribben ris neisjoen, en tink er om oft wy dapper wieren. Wy hawwe de fijanden trape

[p. 252 [12]]

mei ús greate soldateskoen, dat it hwet die. Wy joegen gjin pardon. Nou, ien fen uzen is woune troch de wanluzen. Hja hiene him ûnhjirmlik biten en do het er sels der hwet ta holpen om gatten yn de foet to krijen. - 't Jokjen is wol noflik. - En nou leit er yn 't hospitael. Wy hawwe wraek nomd, dêr kin er him oan treaste.

Ik scil de pinne for dizze kear mar dellizze, jimme scille wol mear bilang stelle yn de Russisk-Turksce striid as yn ús wanlúze-oarloch.