Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Tsjerne. Jaargang 21 (1966)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Tsjerne. Jaargang 21
Afbeelding van De Tsjerne. Jaargang 21Toon afbeelding van titelpagina van De Tsjerne. Jaargang 21

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave



Genre

proza
poëzie

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Tsjerne. Jaargang 21

(1966)– [tijdschrift] Tsjerne, De–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 9]
[p. 9]

Persoanen

 

BOARGEMASTER WOUDA
JELKEMA boade
FROU DE JAGER
YNSPEKTEUR SWIERSTRA
READE JEHANNES
MASTER DE VRIES
MASTER HOEKEMA
JUFFER LEMSTRA
IN MEM
[pagina 11]
[p. 11]

Earste bidriuw

De wurkkeamer fan de boargemaster; lofts, skean nei de seal in skriuwtafel mei in grien kleed deroer, derop hwat skriuwark, dossiers ensfh., en in telefoantastel
Boargemaster Wouda sit efter syn buro; steande, midden Jelkema
BOARGEMASTER

...en doe sei er... Nou, ried ris hwat er sei!?...

JELKEMA

Ik soe it wier net witte, boargemaster.

BOARGEMASTER

gniist Doe sei er: prúst de poatsjes komme altyd earst. Nou, hoe is er?

JELKEMA

laket skril en plichtsgetrou

BOARGEMASTER

Is 't net prachtich? laket bolderjend Ha, ha, ha... de poatsjes komme altyd earst... laket troch Hoe fine se it út.

JELKEMA

laket jitris, lykas fan him forwachte wurdt Hwa bitinkt soks, nou?

BOARGEMASTER

is ûnderwylst hwat bikommen Ja, ja... stoarret foar him út

JELKEMA

brimt hwat, sjocht nei de groun; bisiket omtinken to freegjen mei de eagen, sûnder op to fallen

BOARGEMASTER

sjocht earst by Jelkema lâns, kriget him dan yn it each; sjocht him lyk oan

JELKEMA

bisiket dy loaits to ûntwiken; sjocht fansiden

BOARGEMASTER

sjocht deselde kant út Wie dêr hwat, Jelkema?

JELKEMA

Né, boargemaster, dêr net.

BOARGEMASTER

sjocht freegjend

JELKEMA

Moat ik har nei jo ta stjûre, boargemaster?

BOARGEMASTER

Hwa? Hwat bidoe... O ja, dat frommis. rjochtet de rêch, giet der foar sitten Ja, lit mar ynkomme.

[pagina 12]
[p. 12]
JELKEMA

sil ôf

BOARGEMASTER

Wachtsje. Siz al efkes tsjin frou de Jager, dat hja it koart meitsje moat. Ik haw it net oan tiid om lange forhalen oan to hearren.

JELKEMA

sil ôf

BOARGEMASTER

Wachtsje... Hwat wol dat frommis?

JELKEMA

tsjinstré Hja komt oer de skoalle, oer master de Vries...

BOARGEMASTER

O, ha jo se al wer útkloarke? Hen? Ik hoech de lju hjir winliken net iens komme to litten... minhear sil it wol dwaen...

JELKEMA

Nim my net kwea, boargemaster, mar...

BOARGEMASTER

De lju kinne hjir har boadskip dwaen. Ut!

JELKEMA

moedich Ik kloarkje se net út. Jo wolle altiten de lju har boadskip witte. Alles dat ik siz is: Hwer kamen jo foar, dan kin ik dat tsjin boargemaster sizze. En nou bigjinne jo oer útkloarkjen. mear en mear forûngelike Ik sil wol net wer freegje.

BOARGEMASTER

Kom, kom, kom. Sà hoecht it net.

JELKEMA

Mar ik kloarkje de lju net út.

BOARGEMASTER

Dat wie mar by wize fan sprekken; sa bidoel ik it net.

JELKEMA

Ik sil my tonei wol stilhâlde - ik sil wol neat wer freegje.

BOARGEMASTER

Sa moat it net. It wie myn doel alhiel net om jo to remmen yn jou plicht. plechtich Jo binne in goed amtner, Jelkema, in tawijd amtner.

JELKEMA

oertsjûge Tocht ik ek.

BOARGEMASTER

Mar, Jelkema, nou moatte jo ris goed harkje. Jo kiest mei soarch de wurden binne in man fan utersten.

JELKEMA

sjocht der alhiel sa net út; sjocht freegjend, nuet

BOARGEMASTER

Ja, jo binne in man fan utersten. Nou wolle jo hielendal neat mear

[pagina 13]
[p. 13]

freegje... Mar Jelkema, tuskenbeiden is ek romte. yn tinzen Hiel hwat romte... weromkearend ta it nou De krekte midden - dêr komt it op oan, Jelkema. Dat sjogge jo sels ek wol yn... dêr't wy op oanhâlde moatte, dat is de-krek-te-mid-den. Is 't net sa, Jelkema?

JELKEMA

Ja, boargemaster.

BOARGEMASTER

Sjoch jo wol, wy binne it iens. Lit dat frommis komme.

JELKEMA

sil ôf

BOARGEMASTER

Né, wachtsje noch even. De skoalle... hoe is 't dêrmei?

JELKEMA

Boargemaster bidoelt...

BOARGEMASTER

Mei master de Vries, ja. Hoe docht er it? Prate de lju der wakker oer?

JELKEMA

tsjinstfeardich Dat sil ik boargemaster sizze. Se hawwe it der wakker oer. Hoe giet soks, nou? Ien hoecht mar oer soks to bigjinnen en moarn praet it hiele doarp der oer.

BOARGEMASTER

ûngeduldich Ja, ja, mar hoe praet it doarp deroer?

JELKEMA

Nou freget boargemaster hwat. Hoe? Ja, se fine it hwat nuver, nou. Sjoch, elts ken master de Vries en wit dat it in pûrbêste master is. Pûrbêst. Hy wurdt fan elts achtenearre, fansels, mar nou liket it hwat nuver.

BOARGEMASTER

Wis, mar hwat sizze se dêrfan?

JELKEMA

Ik soe sa sizze, as ik even mei, ik soe sa sizze: de mieningen binne fordield. Master de Vries is in bêste man - dêr is elts it oer iens. Mar nou dit... sjoch, dat sit sa. Guont tinke dat it sa'n rite is en dat it allegearre wol oerbetterje sil. Sjoch, dat binne al faken guont dy't gjin bern op skoalle hawwe. bitinkt him Mar ek wol oaren mei bern by masters, lju dy't it net safolle skele kin faeks. Hoewol...

BOARGEMASTER

De oaren, hwat wolle dy?

JELKEMA

Dy oaren? Nou, dy tinke ek net allegearre gelyk. Guont sizze: hy moat der út; oaren miene dat er mei sykteforlof moat. Mar de measten... skytskoarret der tsjin oan

[pagina 14]
[p. 14]
BOARGEMASTER

Hwat wolle de measten?

JELKEMA

De measten achtsje dat boargemaster der hwat oan dwaen moat; dat dy master de Vries ris deroer ûnderstean moat.

BOARGEMASTER

Soa, sizze se dat? mimeret En hwat tinke jo sels...

JELKEMA

Och, ik haw dêr sasear... Boargemaster moat rekkenje, ik haw gjin bern op skoalle.

BOARGEMASTER

liep Mar jo binne yn tsjinst fan 'e gemeente. Jo tinke dochs om it gemeentebilang, net wier?

JELKEMA

Dat fansels wol...

BOARGEMASTER

Nou?

JELKEMA

It liket my ta, as ik it sizze mei, dat jo de persoan binne, dêr't yn dizzen it measte fan útgean kin.

BOARGEMASTER

Tocht jo dat?

JELKEMA

Ja, jo binne in man fan gesach - jo sille... sjoch, master de Vries is net de earste de bêste... hwa oars soe dêr ynfloed op hawwe as jo... Jo moatte ris mei him prate.

BOARGEMASTER

Krekt oft ik it net drok genôch haw... Mar jo hawwe gelyk - hwa oars soe oerwicht op dy man hawwe moatte. bitinkt Mar it is in koppige fint.

JELKEMA

makket protestearjend gebeart

BOARGEMASTER

Nou ja, ik bidoel hy is in tige goede krêft... altyd west dan... mar net sa hiele maklik... net sa maklik... rjochtet de rêch Mar Jo hawwe gelyk - der moat mei him praet wurde. As boargemaster hat men hjir in taek. Harkje goed. Ik hie ek al bisletten om dizze saek sels to bihanneljen. Om âlve ûre haw ik in ôfspraek mei de ynspekteur fan it ûnderwiis, dy komt hjirre. Lit frou de Jager hjir komme.

JELKEMA

sil ôf

[pagina 15]
[p. 15]
BOARGEMASTER

Wachtsje. sjocht op it horloazje As de ynspekteur ûnderwyls komt, warskôgje my dan fuortdaliks.

JELKEMA

Komt yn oarder.

BOARGEMASTER

Nou ja, sa lang sil it petear mei frou de Jager ek net oanhâlde - hja sil wol ynsjen dat ik it drok haw. Lit har nou mar gau komme. Stean dêr net sa!

JELKEMA

Ja, boargemaster. ôf

BOARGEMASTER

rjochtet de rêch; giet der foar sitten; slacht in willekeurig dossier op; hellet syn pinne foar it ljocht; docht iverich - der wurdt kloppe Ja!

JELKEMA

yn 'e doar Boargemaster, hjir wie frou de Jager foar jo.

BOARGEMASTER

Just - lit har fierder komme.

FROU DE JAGER

komt der yn Moarn, boargemaster. sjocht stoel Sil ik hjir mar even delfalle? Sitte is hwat nofliker, nou? Ik haw nammers al in hiel skoft sitten, hear.

BOARGEMASTER

hat noch even trochwurke Nou, frou de Jager, siz mar hwat jo op it hert hawwe. Mar graech koart om 'e hoeke, ik haw it drok.

FROU DE JAGER

Dat tocht ik al, doe't ik niis sa'n skoft siet to wachtsjen. Ik tocht, boargemaster sil it wol drok hawwe. Mar it fleach my ûnderwilens suver oan, wol jo dat wol leauwe, it fleach my oan! Drok... boargemaster seit nou drok, mar ik wit ek hwat drok is, hear. It koe winliken net fan 'e moarn, mar ik tocht, ik moat nei boargemaster ta. Hwer sil men oars ek al hinne yn sa'n gefal, nou?

BOARGEMASTER

sjocht in kâns Dat gefal is...

FROU DE JAGER

Dat ik gau de brot oan kant, earst noch even de wask opspiele en gau oan 'e line, hwant it droeget nou moai, men wit net hoe't it aenst is, nou en doe fluch hjir hinne. Ik tocht, as it treft kin it krekt even, hwant aenst moat ik wer mei it iten oan 'e gong. De manlju lêste wol hwat as se thûskomme middeis, nou? It soe der raer bystean as it iten net op 'e tafel stie, wol jo dat wol leauwe? Mar, o heden, nou moast ik ek noch sa'n skoft wachtsje.

[pagina 16]
[p. 16]
BOARGEMASTER

Frou de Jager, ik haw it drok.

FROU DE JAGER

O heden ja, boargemaster, dat woe ik der net mei sizze. Fansels, doe't ik dêr siet to wachtsjen, tocht ik: boargemaster sil it wol drok hawwe. Altyd warber en yn 'e skrip. Né, ik woe der alhiel neat mei sizze, dat ik wachtsje moast fansels. Dan moast ik sels net witte hwat drokhawwen is.

BOARGEMASTER

Ik bidoel - ik haw it drok - soene jo netris ta de saek komme, frou de Jager?

FROU DE JAGER

forheard Ta de saek, hoe miene jo?

BOARGEMASTER

Jo hiene dochs boadskip, is 't sa net? Hwat hiene jo my to fortellen?

FROU DE JAGER

O ja, fansels. Dat sil ik jo sizze... laket ta de saek... laket Ik tocht, dat jo it oer in saek hienen. Mar jo bidoelden...

BOARGEMASTER

Dat jo ta de saek komme soene. Jou boadskip sizze. Hwat hiene jo to bipraten?

FROU DE JAGER

Nou, sjoch, it giet oer de skoalle, oer master de Vries. In pûrbêste man oars en in earsten master, mar... sjoch, ik haw twa bern op skoalle. Jurjen, dy sit by juffer en Wibe, dy't dan by master sit.

BOARGEMASTER

Dat wit ik, dat wit ik.

FROU DE JAGER

Dat tocht ik wol. Boargemaster libbet tige mei, dêrom sei ik justerjoun tsjin myn man, ik gean nei boargemaster. Hwant jo moatte tinke, ûs Wibe, dêr sit in kop op. En dy jonge is altyd gleon om nei skoalle ta, hy wol leafst yn skoalle sitte, en altiten hege sifers. Dat wy wolle him op 'e mulo hawwe, myn man en ik. Wy hawwe altiten sein, dy jonge sil leare. Hy kin leare en hy wol leare en dan sil er ek leare, n't wier boargemaster?

BOARGEMASTER

Ja - en fierder!?

FROU DE JAGER

Och boargemaster, dan wer dei en rie; dat kin wy altiten noch wolris sjen. As ik myn sin siz, nou ja, in kantoar dat wie oars wol...

BOARGEMASTER

Fierder!!! Ik bidoel fierder mei hwat jo to fortellen hawwe. Ik haw it net oer dy jonge, dy Pibe.

[pagina 17]
[p. 17]
FROU DE JAGER

Wibe, boargemaster.

BOARGEMASTER

Goed. Wibe. Wy hawwe it hjir net oer syn takomst...

FROU DE JAGER

Wis ál, boargemaster. Dêr hawwe wy it krekt al oer. Dat is myn hiele kommen hjir. As dy jonge leare sil, nou, dan moat er ek leare.

BOARGEMASTER

En docht er dat net by master de Vries?

FROU DE JAGER

Né. Oars wol fansels, mar de lêste tiid, né. Hwat master bisielet, ik wit it net. Jo moatte tinke, boargemaster, hy wie oars altiten like tûk en altiten derby. Hy hat wol by ûs sitten en dan sei er: in goed ding, dat jimme dy jonge leare litte sille. Dat wiene syn eigen wurden, en nou... Nou komt er fan it hiele learen neat tolânne.

BOARGEMASTER

Jo bidoele, dat master langer gjin les mear jowt.

FROU DE JAGER

Krekt. Ynienen is it hou! stop! Bigripe jo soks nou, boargemaster!? Oars sa'n tûke man, mar...

BOARGEMASTER

Mar hy stiet dochs eltse dei yn skoalle...

FROU DE JAGER

Dat wol. Mar - sûnde dat ik it siz - mar kaem er mar net, dan krigen wy faeks in oaren ien. Dat soe men oars ek net graech wolle, hwant master de Vries...

BOARGEMASTER

Hwat heeft dy man dan de hiele dei ût yn skoalle?

FROU DE JAGER

Neat. Nou né, dat is net wier, boargemaster, mar jo moatte rekkenje, der komt sa neat fan it learen tolânne, en dêr is it ûs as âlden om to rêdden... muoilik Wy hawwe alles derby opset... snokkeret en wier, boargemaster, as it fan in wykleantsje komme moat...

BOARGEMASTER

Ik bigryp it... Mar hwàt docht master de Vries dan?

FROU DE JAGER

Fortelle.

BOARGEMASTER

Fortelle?

FROU DE JAGER

Hy fortelt of hy lêst foar... ja, foarlêze sei ûs Wibe. En dan lit er de bern tekenje! En sjonge! Se sitte ek algeduerigen to sjongen.

[pagina 18]
[p. 18]
BOARGEMASTER

Soa, soa... foarlêze, tekenje en sjonge. En de oarder?

FROU DE JAGER

sjocht forheard

BOARGEMASTER

Ik bidoel: is der oarder en regel?

FROU DE JAGER

Hoe sil der yn 'e goedichheit oarder en regel wéze kinne op sa'n wize? As ik aenst as ik thûskom net ierappelskyl, dan komt der fan 'e middei neat op 'e panne. Dat is gjin oarder.

BOARGEMASTER

Mar is it... is it dan - hoe sil ik it neame - in binde? Binne de bern roerich, oerstjûr, razerich...?

FROU DE JAGER

Welné, hoe soene se? In binde? Nou ja, boargemaster, ik neam it winliken wol in binde, dat is al sa. Mar dy bern? Dy bern is neat mei to krijen. Dy binne sa nuet as hwat. Hoe soene se oars.

Jo moatte tinke, dat laket dy bern wol oan! Nou ja, ûs Wibe net, hear. Dy hat wol yn 'e rekken dat it sa net foar de hearen komt. Nou ja, en d y fortelt der dan ek thûs oer. Mar dy bern! Dy binne neat wylder as oars, hoe soene se, de sloven... Dat sit mar moai to tekenjen en to sjongen... En mei sawn pear earen to harkjen as master tofoaren lêst. fûl Mar dêr haw ik it ek min op stean...

BOARGEMASTER

Ik bigryp it skoan, frou de Jager. sjocht tomûk op it horloazje Ik bin bliid dat jo west hawwe. Fansels, ik wist wol hwat der geande wie, en de saek hie myn omtinken dochs al.

FROU DE JAGER

Nou ja, dat hie ik ek wol tocht. Mar hwat sil boargemaster der nou oan dwaen?

BOARGEMASTER

Dêr hoege jo jo net drok oer to meitsjen, frou de Jager. Mar de saek hat tige myn omtinken. Wy sille diligint wêze yn dizze saek.

FROU DE JAGER

Ik wit wol, boargemaster hat it drok, mar...

BOARGEMASTER

Jo hawwe jou plicht dien - ik sil yn dizze kwestje... Drok of net drok, it gemeentebilang giet altyd foar.

FROU DE JAGER

It bilang fan de bern...

BOARGEMASTER

... is it bilang fan de gemeente. Wy binne fan nou ôf diligint. Dat

[pagina 19]
[p. 19]

wol sizze: wy wiene diligint - wy bliuwe diligint. As jo my ûntskuldigje wolle. wiist op steapel Hjir lizze noch stikken...

FROU DE JAGER

knikt swijend

BOARGEMASTER

En aenst sjocht op horloazje haw ik konferinsje... brimt, rjochtet de rêch dy giet, dat meije jo wol witte, frou de Jager, oer dizze selde saek.

FROU DE JAGER

Oer master de Vries?

BOARGEMASTER

Oer de skoalle en de problemen dy't der mei mank binne. Jo sjogge: wy binne diligint. Dei frou de Jager.

FROU DE JAGER

Ek goendei, boargemaster en tige bitanke, hear. fuortgeand Hwant oh, oh...snokt it is hwat foar de âlden, as hja snokt sjogge dat it forkeard komt mei de bern snokt troch de skuld... fan... öf

BOARGEMASTER

makket oantekeningen en sakket ûnderút as frou de Jager ta de doar út is; briedt; draeit nûmer fan ien sifer Ja, Jelkema, is de ynspekteur der al... dat is wier ek... ja, dy is fuort... warskôgje fuortendaliks as er komt. hoarn op 'e heak; boargemaster byt op syn neilen; sjocht om him hinne; forpleatst de steapel in pear sintimeter; mimeret; huveret; draeit in nûmer Ja, mei my. dimmen Né... né... Ja, dat kin wol, ik sil it dwaen, hear... Siz... hwer't ik winliken foar skilje, ik krij hjir aenst Swierstra... ja, de ynspekteur. Nou kin it wêze... ik bidoel... faeks is it wol goed dat ik him útnoegje om mei to kommen to iten... tige nuet Ja, ik wit wol dat it lestich is... dêrom skilje ik earst ek even... Kinst dan net hwat oars meitsje?... Né, dat is bêst... fansels... fansels, hear, né... perfoarst net... Fansels, dat is tige... Ja, jawis, ik lit noch wol even hearre... wis... wis ... Nou, dei Klas. heak op; boargemaster faget him mei skjinne bûsdoek oer 'e holle; hellet in kistke sigaren foar it ljocht; set dat op 'e tafel del; docht it iepen; rûkt deroan; set it wer del - telefoon giet Ja, goed, lit him komme. rjochtet de rêch
der wurdt kloppe; doar giet iepen; op komt ynspekteur Swierstra; boargemaster giet oerein Menhear Swierstra, hoe is it mei jo?

YNSPEKTEUR

Tige, boargemaster! Mei jo ek alles goed? Mefrou ek?

BOARGEMASTER

Tanke, goed soun. By jo ek?

[pagina 20]
[p. 20]
YNSPEKTEUR

Bêst, hear.

BOARGEMASTER

Mar gean der dochs by sitten. skout stoel by Hjirre. Nim in sit.

YNSPEKTEUR

Graech.

BOARGEMASTER

is ûnderwylst sels ek sitten gien; hâldt ynspekteur sigarekistke foar Ik soe krekt in sigaer oanstekke. Gean jou gong.

YNSPEKTEUR

Tanke. sil punt fan 'e sigaer ôfbite

BOARGEMASTER

komt hastich oerein Wachtsje. Ik haw hjir sa'n dinkje... Sjoch...

YNSPEKTEUR

bisjocht it Hea, hwat aerdich...

BOARGEMASTER

Haw ik ris meihommen ût it bûtenlân... België...

YNSPEKTEUR

Nou, 't is aerdich. Ik doch it oars altyd hwat primityf... mar sa'n knipperke is oars wol hwat.

de mannen smoke mei omtinken
YNSPEKTEUR

Ja, ik soe mar ris yn 'e skoalle sjen, mar ik woe wol graech dat jo my ris krekt ûtleine hoe't dat nou sit dêrre. Hwat docht dy de Vries?

BOARGEMASTER

Neat.

YNSPEKTEUR

Jo bidoele?

BOARGEMASTER

Neat. Of, sa mei ik it winliken net sizze. Hy hâldt skoalle, wis. Mar hy docht neat mear oan it learen. Hwat foarlêze, tekenje litte, sjonge... That's all!

YNSPEKTEUR

En hwat bitsjut dat?... Ik bidoel, is dat foarbygeand...? Is it in... nou ja, lit my mar sizze: is it in eksperimint... of hwat is it?

BOARGEMASTER

laket skealik Dêr hie ik noch net iens op sind, mar jo hawwe gelyk! It sil faeks ûnderwiisfornijing wêze, dêr't jimme sa gleon op binne.

YNSPEKTEUR

Nou, gleon op binne... Mar it heart der al by, n't wier?

BOARGEMASTER

iroanysk Wis, dat sil it wêze, ûnderwiisfornijing. Nou, dan hawwe jo jou sin, hear.

[pagina 21]
[p. 21]
YNSPEKTEUR

Siz ris...

BOARGEMASTER

Jo wiene der dochs ek sa foar dat it in proefskoalle wurde soe, is 't sa net? Ik wie der net sa hjit op... Bin ik noch net nammers. Nou ha jo de proefskoalle: master set de proeven fuort. Alles towille fan de bern fansels.

YNSPEKTEUR

hifkjend Dus ik mei bigripe, dat it jo hiel hwat oars taliket. Net dat jo in ekspert binne yn paedagogyske saken, mar... hângebeart

BOARGEMASTER

Faeks stelt de paedagogyk oare easken as artikel 42, mar dêr hâld ik my mar oan, en dan...

YNSPEKTEUR

fluch en dan woene jo sizze, dat it ûnderwiis fan master de Vries net strykt mei artikel 42.

BOARGEMASTER

Né, de kearel wol net mear.

YNSPEKTEUR

Wol net mear...?

BOARGEMASTER

Dat hat er sels mei safolle wurden sein. Net tsjin my, hear, mar - bigryp ris oan - tsjin de bern!

YNSPEKTEUR

Hat er dat tsjin de bern sein?

BOARGEMASTER

Wis, hy moat in foech taspraek hâlden hawwe, dêr't er yn sein hat, dat it gjin doel hie der mei troch to gean.

YNSPEKTEUR

Mar hy stiet dochs noch wol yn skoalle?!

BOARGEMASTER

Se leare neat mear by him; hy jowt gjin les mear - pankoekbakt hwat mei de bern om.

YNSPEKTEUR

Hy is gek. Jo kinne dat net sa trochgean litte; hy moat oppakt wurde.

BOARGEMASTER

Is dat it advys fan de ynspekteur?

YNSPEKTEUR

Nou ja, ik sil aenst earst ris by him sjen, mei him prate fansels.

BOARGEMASTER

Ja, ik moat ek mei him prate.

[pagina 22]
[p. 22]
YNSPEKTEUR

As der mei him to praten is alteast. Dy man is gek.

BOARGEMASTER

Of lui fansels.

YNSPEKTEUR

Yn elts gefal wiist it op in earnstich tokoart oan plichtsbisef, ût hwat oarsaek dan ek.

BOARGEMASTER

Dochs kin ik it my mar min yntinke... hy is ien fan de bêste skoallehaden dy't wy hjir hawwe. Jo wiene ek altiten noch al op him...

YNSPEKTEUR

Net sa bot, hear, net sa bot. Fansels, it wie in treflike krêft, mar hy hat dochs altiten hwat eigengerjochtichs hawn. Ik haw ris by him yn skoalle west, doe stie der tael op it roaster. Ik kaem by him yn 'e klasse en hwer wied er mei dwaende? Mei ierdrykskunde!

BOARGEMASTER

Is dat nou sa slim?

YNSPEKTEUR

Slim en slim is twa. Mar oarder en regel moatte der wêze. Dat haw ik him doe al even sein.

BOARGEMASTER

Hea, ik tocht dat mei de ûnderwiisfornijing...

YNSPEKTEUR

Dat is ek sa... mar siz nou sels, hwer bliuwt dan de kontrôlle?

BOARGEMASTER

Kin it dan nou ek net sokssahwat wêze? Faeks wol er de bern ris hwat lins jaen, of kin dat net yn de moderne paedagogyk? Mar - hwat sei er doe't jo him geweken namen?

YNSPEKTEUR

Dat is it krekt, syn hâlding wie mar sa, sa.

BOARGEMASTER

Woed er net omlyk?

YNSPEKTEUR

Hy moast wol ynbine fansels... Mar net fan herten... Net fan herten... Sjoch, dat is nou hwat my yn dy man net sinniget. Eltsenien kin wol ris mis wêze, mar as sa'n man dêr op wiisd wurdt - alhiel yn goedens - dan forwachtet men hwat mear bigryp.

BOARGEMASTER

Dat it kin noch wêze, dat er gewoanwei hwat ôfwykt fan 'e regel... fan it roaster.

YNSPEKTEUR

Dat soe der fansels fier by troch wêze, mar ja, men kin nea witte...

[pagina 23]
[p. 23]

Ik wol jo wol sizze, ik hâld der net fan dat ûnderwizers op eigen manneboet...

BOARGEMASTER

Ik alhiel net. Ik siz: sa'n man kin net bliuwe, dat kin net...

YNSPEKTEUR

Dus jo wolle him derút hawwe?

der wurdt kloppe
BOARGEMASTER

Ja! tsjin ynspekteur wylst Jelkema forskynt Né, sa bidoel ik it net.

JELKEMA

Hwat seit boargemaster?

BOARGEMASTER

lûder Né, sa bidoel ik it net!

JELKEMA

bigrypt der neat fan

BOARGEMASTER

Dat sei ik tsjin Swier... tsjin minhear de ynspekteur.

YNSPEKTEUR

Dus, jo wolle dat er...

BOARGEMASTER

Aenst, minhear Swierstra, aenst. Mei ik even?... ynspekteur knikt Hwat wie der oan, Jelkema?

JELKEMA

Boargemaster, dêr is... telefoan giet

BOARGEMASTER

hân omheech, praet yn 'e telefoan Mei de boargemaster. O, bistou it... Ja, dy is hjirre... Né, ik haw him noch net frege... ja, ja, wachtsje efkes... hân op 'e hoarn, súntsjes Myn frou! Dy freget oft jo ek by ús ite wolle.

YNSPEKTEUR

Ik wit net... As ik jimme net úntriif...

BOARGEMASTER

Né, alhiel net; de frou wol it ek graech. yn 'e hoarn Né, fansels net, alhiel net... Ja, hy wol al komme, leau ik. tsjin ynspekteur Ja, nou?

YNSPEKTEUR

As ik net lestich bin...

BOARGEMASTER

yn hoarn Né, dat doch ik net. tsjin ynspekteur Né, alhiel net. ynspekteur knikt; boargemaster yn 'e hoarn Ja, hy wol graech komme. ...Hwatte?... Ja,... ja, ik sil ' t sizze hear... Ja, ...ja... Doar giet wiid iepen en Reade Jehannes komt op

[pagina 24]
[p. 24]
READE JEHANNES

Harkris, hoe komt it hjir... moat it nou noch lang duorje...

JELKEMA

bisiket Reade Jehannes to kearen; wiist op telefonearjende boargemaster

BOARGEMASTER

makket öfwarrend gebeurt; yn 'e hoarn Fansels ja, ja, dat komt klear... nim my net kwea...

READE JEHANNES

Né heite, ik lit my net weromstjûre...

BOARGEMASTER

yn 'e hoarn Dat!? Lytse konferinsje. Ja, ik hingje op, hear,... ja, ja. Dêr kinst op rekkenje. hoarn op

READE JEHANNES

Boargemaster, hoe lang moat ik nou noch wachtsje?

BOARGEMASTER

Ik haw bisiik, eh... ik haw in bisprek, eh... hjir mei minhear Swierstra, de ynspekteur fan it ûnderwiis.

READE JEHANNES

Kom! Moaisa! Dan hawwe wy de libbene by de deade... Jawis, ik kaem oer de skoalle, sjoch. Nou moatte jimme my ris fortelle, hoe't it mei dy jonge fan ús moat.

Boargemaster en ynspekteur sjogge as ûen; Jelkema dêrtroch ek
READE JEHANNES

ûngeduldich Nou, siz ris hwat... it liket forgémy wol in amateurtoanielstik.

 

-DOEK-

[pagina 25]
[p. 25]

Twadde bidriuw

Keamer fan it personiel fan 'e skoalle; master de Vries, it haed, stiet foar it finster en sjocht nei bûten. Op komt de ûnderwizer Hoekema
HOEKEMA

Middei, de Vries.

DE VRIES

Ek middei.

HOEKEMA

kloppet syn klean ôf Hè, hwat in stofboel, dat kryt. Ik haw mar ris sifersommen op it boerd set.

DE VRIES

Dan kinne jo se fan 'e middei mar wer stilhâlde...

HOEKEMA

Dat ek. Mar se hawwe it ek wol nedich. In griis, hoe min as dy bern rekkenje. Dy jonge fan Hylkema fan 'e moarn...

DE VRIES

Bisparje it my, Hoekema. Ik soe it de bern ek graech bisparje, dat wit jo.

HOEKEMA

Wis, wis... en... ik moat sizze, ik fiel mei jo mei. Ta in hichte, hear.... ta in hichte.

DE VRIES

Hokfoar hichte...

HOEKEMA

Nou, sjoch... foar jou filosofy kin ik fiele... doch ik ek... mar jo witte... filosofy en libben... Primo vivere... is der net sokssahwat...?

DE VRIES

Primum vivere...

HOEKEMA

Primùm - sa is it by my, moatte jo rekkenje. Dy ienheit fan filosofy en libben, dat is by my...

DE VRIES

Sizzen is neat, mar dwaen is in ding. Dêr hawwe jo gjin latyn by nedich. Al is dwaen dan ek net dwaen, lyk as by my. Nammers...

HOEKEMA

Dy easterske idéen, dy lûke ús wol - my ek wol - mar oan 'e praktyk komme wy meastentiids net ta.

DE VRIES

't Binne gjin easterske idéen. Alteast net dy't ik der op neihâld.

[pagina 26]
[p. 26]

Ik forset my inkeld tsjin westerske idéen dy't har tiid hawn hawwe. Ik bin gjin turk...

HOEKEMA

Dochs...

DE VRIES

Dy skieding tusken théory en praktyk, dy't jo meitsje, tusken tinken en dwaen, tusken filosofy en libben, dy skieding is dwaes. As filosofy hwat to bitsjutten hat, as it wier tinken is, dan uteret him dat ek yn it libben. As jo dy skieding meitsje, dan bitsjut dat inkeld dat filosofy heechstens foar jo hwat boartsjen is, hwat buorltsjeblazen, mar dat jou tinken sels yn oare wei giet.

HOEKEMA

Houris. It forstân is de hiele minske net...

DE VRIES

Folslein mei jo lens...

HOEKEMA

Mei myn forstân kin ik it bitreklike fan in hiel soad dingen ynsjen, mar as biologysk wêzen kin ik my de wielde net foroarloovje, somlike dingen as bitreklik to sjen. It easten tinkt der hwat oars oer... dy hawwe har Nirwanah... It lûkt my wol, hear, ik moat sizze, it lûkt my tige.

DE VRIES

Mar jo dogge der net nei.

HOEKEMA

Né, né, jo moatte rekkenje, ik bin in spjalten minske. Der is hwat yn my dat ja seit, dat jo dêrom biwûnderet... it oare part fan my giet gewoan troch mei it deistige wurk.

DE VRIES

Ik freegje jo ek net om oars to dwaen. Sels haw ik jierren net better witten of it hearde sa. Ik hâldde fan myn wurk... dat wol sizze... ik seach der hwat yn. Ik tocht in bydrage, in lytse bydrage to jaen foar in bytsje minskelok. Ik kin jo op komt juffer Lemstra... middei, juffer Lemstra, ik kin jimme, jo foaral juffer, derom biniidzje, dat jo mei sa'n oerjefte leauwe oan jou taek.

JUFFER LEMSTRA

Sa moatte jo net, master de Vries. Jo moatte wer sjen hoe moai jou wurk as master is. Jou wurk foaral. Jo, in dichter... in opfieder... Toe, master.

HOEKEMA

Hy mei dochs sels wol witte hwat er leauwe wol? Hwat er yn syn fak sjen wol?

[pagina 27]
[p. 27]
JUFFER LEMSTRA

Dou moatst dy stilhâlde! Harkje net nei him, master. As jo ris wisten, hoe wiis de bern mei jo binne... hwat jo yn har libbentsje to bitsjutten hawwe - mar dat witte jo wol. Jo meije de stumpers net yn 'e kjeld stean litte, en... en my ek net.

DE VRIES

Ik mei se net yn 'e kjeld bringe... mei rekkenjen, lêzen en skriuwen, mei al dy rasionalistyske atavismen. Hwa is winliken lokkiger om't er lêze kin... Dy hiele Unescoplannen. der wurdt kloppe Ja!

IN MEM

komt yn 'e doar Dei master, juffer, master. Soe ik even mei jo prate kinne, master?

DE VRIES

Jo bidoele...

MEM

Ja, mei jo, even ûnder fjouwer eagen.

DE VRIES

sjocht op syn horloazje Ja, dat kin wol even. Ik kom by jo, der is wol in leech lokael. mem ôf, folge fan master de Vries

JUFFER LEMSTRA

Dou moatst dy skamje. Hwerom my net to helpen, my by to fallen... hy moat wer oan it wurk... dat moat...

HOEKEMA

En as ik dy help?

JUFFER LEMSTRA

forheard As ik dy help? Hoe bidoelst?

HOEKEMA

Nou, foar hwat heart hwat, soe 'k sa sizze. Fanke, ik fyn dy sa moai. Jow my in tût en ik help dy oan alle kanten.

JUFFER LEMSTRA

Bist net wiis.

HOEKEMA

Tige sa, tocht my. Dou hast my alris earder ôfstegere, mar nou haw ik in ruil. Gean joun mei my to fytsen... en ik sil trou njonken dy stean, om dy healwizeling to oertsjûgjen.

JUFFER LEMSTRA

Hoe doarst it to sizzen. wart Hoekstra, dy't tichteby kommen is, ôf Bliuw fan my ôf, hearste. Ik warskôgje dy. Ik wol net...

HOEKEMA

Mar myn Sytske...

JUFFER LEMSTRA

Ik bin dyn Sytske net. En ik wurd it fan syn libbensdagen net. Dat

[pagina 28]
[p. 28]

kinst dy mar út 'e holle sette. Dat haw ik dy al earder sein, mar nei hwatst niis sein hast... o, hwat fyn ik dat min...

HOEKEMA

Hwatte? O, dat ik healwizeling sei. Nou, hwat is er oars op 't heden?

Is it dan net healwiis...

JUFFER LEMSTRA

Hoekema!

HOEKEMA

Of... is dat it him? Bist faeks foreale op dy...

JUFFER LEMSTRA

Stil, hâld dy stil!

HOEKEMA

Nou, dan kin ik dy lokwinskje, hear.

JUFFER LEMSTRA

Ik harkje net mear nei dy.

HOEKEMA

Dou silst foar twa de kost fortsjinje moatte, dat sil de ynspekteur dy aenst wol fortelle kinne.

JUFFER LEMSTRA

nettsjinsteande harsels De ynspekteur?

HOEKEMA

Hy wie fan 'e moarn by boargemaster. Hy sil aenst wol delkomme tink. loftich En dan sil der wol in oar haed komme moatte.

JUFFER LEMSTRA

driigjend Tocht dy dat?

HOEKEMA

Ja. De ynspekteur sil ús ek wol hearre wolle.

JUFFER LEMSTRA

Mar wy sille sizze dat it in tydlike ynsinking is.

HOEKEMA

Tydlik... och kom...

JUFFER LEMSTRA

dúdlik lústerjend Antsje Ferwerda...

HOEKEMA

kjel Stil! Fansels, ik leau ek dat it tydlik is, allicht. Hwat oars, dat sil ik de ynspekteur sizze, as er der nei freget.

JUFFER LEMSTRA

Tocht ik ek.

HOEKEMA

Mar Sytske, lea...

JUFFER LEMSTRA

Neat gjin Sytske-lea. Dat is út, hearste...

[pagina 29]
[p. 29]
HOEKEMA

Fansels, sa bidoel ik it ek net. Mar ik woe sizze, ik bin dochs bang, dat hja him in skoftsje opbergje.

Master de Vries komt yn; sjocht Hoekema op en del oan
DE VRIES
 
My pulse as yours doth temperately keep time,
 
And makes as healthful music. It is not madness
 
That I have uttered; bring me to the test
 
And I the matter will re-word, which madness
 
Would gambol from.
JUFFER LEMSTRA

smeekjend Master...

HOEKEMA

nytlich Hwer is dat nou wer út!? Ik wit wol, dat jo better Ingelsk kenne...

DE VRIES

Nim my net kwea. Mar hawwe jo it bigrepen?

HOEKEMA

skoddet fan né

DE VRIES

Namsto better. Docht er net ta.

JUFFER LEMSTRA

Master...

DE VRIES

It wie ût Hamlet, hear.

JUFFER LEMSTRA

Master, jo moatte sa net.

DE VRIES

Hamlet beart dat er gek is. Mar hy wurdt der sels gjin dupe fan.

Hy wit dat syn pols normael is, dat syn forstân goed wurket...

Faeks is er dus àl dupe, is dat de wêzentlike fâlle dêr't er yn bidarret. Hwat seit it forstân...

HOEKEMA

kâld En de pols...

JUFFER LEMSTRA

ynienen moedich De ynspekteur komt hjir aenst.

DE VRIES

glimket

JUFFER LEMSTRA

Né, hear nou ris. De ynspekteur.

HOEKEMA

Hwat soe dat?

[pagina 30]
[p. 30]
JUFFER LEMSTRA

Dou moatst dy stil hâlde.

HOEKEMA

Hy is dochs gjin bern. Hy wit hwat er docht.

JUFFER LEMSTRA

Né, dat wit er net. En dou witst it leau ik ek net. Mar dan sil ik dy even in namme yn it sin bringe...

HOEKEMA

Goed, goed - ik sil my wol stilhâlde, hear.

JUFFER LEMSTRA

Harkje ris goed, master. Jo moatte der ris út, jo binne siik... oerspand. As de ynspekteur aenst komt. Jo kinne bêst in skoft sykteforlof krije. Jo kinne fuortdaliks wol nei hûs gean. Dan warskôgje wy dokter wol, wy prate wol mei de ynspekteur... Toe, doch it nou! Oars komt it net goed... Sa kin it ommers net, dat bigripe jo dochs wol.

DE VRIES

skoddet fan né

JUFFER LEMSTRA

Doch it om... foar ús. Foar de bern.

DE VRIES

oeràl Foar de bern! It giet krekt om de bern. Altiten hat it my to rêdden west om de bern. De bern, de bern... ivich de bern. Ik kin de jonges net misse... ik gean net frijwillich; ik forpof it, ik forpof it.

JUFFER LEMSTRA

Mar it kin ommers net sa.

DE VRIES

Ik hâldde fan harren, hja hâldden fan my, al dy jierren. Ik bitsjutte hwat foar har, ik wit it. Mar hja bitsjutte noch mear foar my. Dêrom woe it sa goed. Dêrom koe ik har rekkenjen leare, en lêzen en skriuwen. En, by God, ik wie der greatsk op. Tink nou net dat it sa'n opstiging is. Tink nou net dat ik oerspand bin. Hwant it is allang oan 'e gong. Sûnt tiden al freegje ik my ôf, oft wy it wol by de rjochte ein hawwe. Freegje ik my ôf, oft hja der lokkiger fan wurde, mei't hja de moderne swarte kunst leare. Fansels, hja hawwe it yn 'e maetskippij nedich. Dy freget dat men rekkenje kin, ja, dat foaral, rekkenje, rekkenje. Ja, en lêze, dat ek. De foarskriften dy't de wrâld ús opleit en de fordigening fan dy foarskriften. Yn 'e oarloch, dat is al lang lyn, yn 'e oarloch haw ik wolris tocht as de Dútskers kamen mei har Bekanntmachungen, hoe soe it nou wêze as wy net lêze koene. As nimmen nouris lêze koe hwat ús foarskreaun, ynstutsen of oplein waerd. Mar ik, ezel, bigriep

[pagina 31]
[p. 31]

net iens hwat ik tocht. Ik seach de konsekwinsjes net. It wie samar in opstiging. Nou net! Sûnt de Unesco bigoun is. Sûnt der sa'n spul útjown is oer de bistriding fan it analfabetisme, haw ik neitocht. Hwerom moatte oeral op 'e wrâld witen en swarten en readen en gielen mei deselde wyn binevele wurde, hwerom moat in lyts swart jonkje syn plak ûnder de klapperbeam forruilje foar it telboerd, hwerom moat it boek fan de natûr forruile wurde foar it boek... né, de krante, fordoary, de krante mei syn leagens, syn dridze, syn healnôch saneamd nijs. Hwat nijs!!

Mar ik haw neitocht. It giet net inkeld om swarte berntsjes, it giet ek om ús bern, dy't wy in swarte kunst leare. Swart, ja, om't ûs maetskippij swart is... Wie it oars... Wy soene fannijs bigjinne moatte. Tabula rasa. neibauwerich Jo bitsjutte sa'n soad foar de bern... Ik stean oan de forkearde kant. Hja bitsjutte mear foar my. Mei ik har opofferje oan myn lusten?

JUFFER LEMSTRA

Stil dochs, master. Dat is... dat is healwiis. Hwa praet dêroer? Dy bern moatte dochs leare - hja kinne dochs net bûten de maetskippij. As jo se net leare, docht in oar it...

DE VRIES

Ik wit it... ik wurd gek.

JUFFER LEMSTRA

Né, jo binne hwat oeràl. Jo binne oerspand - jo sitte tofolle yn 'e boeken. Deis yn skoalle en dêrnei mar studearje en prakkesearje. Jo moasten der ris út. Sille wy togearre ris to fytsen, master? Sil ik joun by jo komme?

HOEKEMA

Lusten.

De Vries skrillet tobek; juffer Lemstra heart net hwat Hoekema seit; komt op De Vries ta
JUFFER LEMSTRA

heazich Toe, siz ja. tichteby Ja? Opofferje!... De bern fine it hearlik by jo, hja hawwe der rjocht op, dat hja leard wurde... my meije jo opofferje. Gean nou nei hûs ta. Doch it. Ik kom fan 'e middei wol; gean nei hûs. Ik meitsje it wol yn oarder mei de ynspekteur.

Der wurdt kloppe, de doar giet iepen; yn komme boargemaster en de ynspekteur
HOEKEMA

De ynspekteur.

DE VRIES

suver forromme Dei, boargemaster, dei, minhear Swierstra.

[pagina 32]
[p. 32]
JUFFER LEMSTRA

skril Hy is siik. Hy is oerspand. Hy moat sykteforlof hawwe. O, hwat bin ik bliid dat jimme der binne.

Boargemaster en ynspekteur sjogge freegjend
JUFFER LEMSTRA

O, fansels. Nim my net kwea. fûstket Hoe is it mei jo? Dei, minhear Swierstra.

HOEKEMA

fûstket ek

DE VRIES

Jimme woene de skoalle ris sjen?

YNSPEKTEUR

brimt

BOARGEMASTER

Dat is to sizzen...

YNSPEKTEUR

Wy woene ris prate.

DE VRIES

luftich Dat kin.

YNSPEKTEUR

sjocht op it horloazje It is oars ek tiid dat de skoalle yngiet.

DE VRIES

Nou, dan net.

BOARGEMASTER

It skoalle-ûnderwiis moat ûnder alle omstannichheden trochgean.

HOEKEMA

Sil ik de bern ynlitte?

YNSPEKTEUR

Ja, dat is goed. Of, né, ik soe sizze: master en juffer... sjocht dat út

JUFFER LEMSTRA

Juffer Lemstra.

YNSPEKTEUR

...en juffer Lemstra litte de bern yn. Dan prate wy earst even mei master Hoekema, hjirre.

JUFFER LEMSTRA

Hy is oerspand...

BOARGEMASTER

kjel Hoekema ek al?

DE VRIES

Hoe bidoele jo?

HOEKEMA

skodhollet

[pagina 33]
[p. 33]
JUFFER LEMSTRA

Master de Vries. Hy is siik... hy is oerspand.

BOARGEMASTER

Aenst kinne jo alles útlizze. Lit nou earst de bern yn. sjocht op it horloazje Wy roppe jo wol.

YNSPEKTEUR

Wy prate earst mei master Hoekema.

BOARGEMASTER

knikt tsjin De Vries en juffer; tsjin De Vries Aenst mei jo ek. Under fjouwer eagen.

YNSPEKTEUR

Seis.

BOARGEMASTER

Hen...? O, ja... sjocht op horloazje; De Vries en juffer Lemstra ôf; boargemaster falt yn stoel del Ik soe sizze, gean der by sitten, minhear Swierstra.

YNSPEKTEUR

docht dat en seit wilens Nim ek in sit, minhear Hoekema. Sjoch, dêrre mar.

BOARGEMASTER

makket earmgebeart Jo bigripe fansels hwat ús komste hjir is, n't wier, minhear Hoekema?

HOEKEMA

Dat tink ik wol, boargemaster. It giet om De Vrie... om master de Vries, tink?

BOARGEMASTER/YNSPEKTEUR

Krekt, wy woene wolris... hâlde op, om't hja fornimme dat hja, tagelyk oan it wurd binne; hja sjogge inoar oan; Hoekema kipet nei syn skuon

BOARGEMASTER

knikt tsjin de ynspekteur en wiist op himsels Wy woene wolris út jou mûle hearre hoe't it nou krekt sit mei master de Vries, de lêste tiid, mei syn lesjaen en sa.

YNSPEKTEUR

En jo hoege net efterhâldend to wêzen. Alles bliuwt binnen dizze fjouwer muorren, n't wier, boargemaster?

BOARGEMASTER

Fansels. Nou, fortel ris op. Is er siik, oerspand, lyk as dat frommis...

YNSPEKTEUR

Soene wy net earst ris de feiten...?

BOARGEMASTER

Ja, fansels, de feiten. Wy witte se wol, mar hawar, de feiten...

[pagina 34]
[p. 34]
HOEKEMA

swijt

BOARGEMASTER

Hy docht net in soad, nou? Hy jowt gjin les mear, is 't net sa? Hy forpoft it.

HOEKEMA

Ja, hearen. It is fansels net noflik soks fortelle to moatten, mar dêr komt it wol sahwat op del.

YNSPEKTEUR

En hoelang giet dat al?

HOEKEMA

Nou, in foech fjirtsjin dagen, tink.

BOARGEMASTER

Hiene jo dan net ris op it gemeentehûs oanrinne kinnen om dat to fortellen?

HOEKEMA

is der efkes mei oan; kriget himsels wer yn 'e macht; skodhollet Ik leau it net. It is myn baes. It wie fansels net goed hwat er die, mar der wie gjin akút gefaer. De earste dagen wit men boppedat net goed... Hawar, doe't it klear waerd hwat der geande wie, haw ik him derop ferge... Ik haw oan alle kanten bisocht om it him út 'e holle to praten, it bilang fan 'e skoalle stie fansels by my foarop. Hieltyd haw ik him foarhâlden... Hieltyd hope ik, dat it wer goedkomme soe. Fansels haw ik bisocht it kwea to biheinen, haw ik sa goed as ik koe de... eh... lieding to jaen. ynienen ljochtet der hwat yn him op Dat wie fansels ek in reden dat ik net fuortdaliks by jo kommen bin. tsjin ynspekteur Of by jo.

BOARGEMASTER

Hoe bidoele jo?

HOEKEMA

as tsjin 't sin Nou, ik haw de haedakte ek. As De Vries útfalle soe, dan soe ik grif - ynearsten alteast - syn wurk oernimme moatte. glimkjend Ik soe it sels graech wolle, en krekt dêrom, sjoch.

YNSPEKTEUR

knikt

BOARGEMASTER

sjocht dat Just, jawol.

YNSPEKTEUR

Ut 'e holle prate, seine jo. Hy is dus net oerspand... siik.

HOEKEMA

Né, it binne syn idéen. Of faeks is er àl siik... mar dan net samar in bytsje. It sit djip, hear.

[pagina 35]
[p. 35]
BOARGEMASTER

Hwat binne dat dan foar idéen? Toe ris... Ik hâld der net fan, idéen...

HOEKEMA

Sjoch, hy is in ûnpraktyske idéalist. Hy leaut net mear yn it ûnderwiis, seit er.

BOARGEMASTER

Hwat sei?

HOEKEMA

Him tinkt, dat de bern der net lokkiger fan wurde... dat hja ûnderwiis krije.

YNSPEKTEUR

Wol stom...

BOARGEMASTER

Moat dat dan?

HOEKEMA

hastich Fansels, ik haw bisocht it him út 'e holle to praten. Hieltyd wer... as man tsjin man. Haw him sein dat de bern graech leare wolle... de goede alteast. Ik haw it ek oars bisocht: haw him sein, dat al wie it sa, de bern dochs rjocht hawwe op bihoarlik ûnderwiis... Ik haw him derop oanstien syn plicht to dwaen...

BOARGEMASTER

Wis, syn plicht...

YNSPEKTEUR

Goed, dêr diene jo goed oan...

HOEKEMA

flink Ik haw lyk foar him oer stien en him hjitten syn plicht to dwaen. Ik haw him seine, dat ik oars...

YNSPEKTEUR

Wis, wis, hwat sei er?

BOARGEMASTER

Dat jo oars, hwat?

HOEKEMA

neutrael Nei de autoriteiten gaen soe.

YNSPEKTEUR

En hwat sei er?

HOEKEMA

swijt, as forlegen dermei

BOARGEMASTER

Nou? Toe, man...

HOEKEMA

Dat kin ik net sizze... Né... hy lake derom. Ik laitsje derom, sei er.

[pagina 36]
[p. 36]
BOARGEMASTER

Hearre jo dat!?

YNSPEKTEUR

Dy man heart net yn skoalle!! gâns bikommen Jo tinke net dat er oerspand is?

HOEKEMA

Né, net gewoan oerspand. Dat net. Dit is sa njonkenlytsen yn him opkaem. It is syn idéalisme, tige ûnpraktysk idéalisme fansels.

BOARGEMASTER

Dêr't de wrâld altyd mei tangele sit... It binne altiten deselden. De boel yn 'e bulten jeije. Unpraktyske idéalisten...

YNSPEKTEUR

Mar gefaerlike idéalisten... Sokken moatte der út.

BOARGEMASTER

Hy moat ûntslach hawwe, fuortendaliks.

YNSPEKTEUR

Der moat in oar yn syn plak komme.

BOARGEMASTER

Oarder en regel...

YNSPEKTEUR

Minhear Hoekema, soene jo wol haed fan 'e skoalle wurde wolle?

HOEKEMA

biskieden As der in fakatuere is, soe ik it wol oandoare. Graech, soe ik sizze.

BOARGEMASTER

Der is in fakatuere...

YNSPEKTEUR

Jo kinne yn elts gefal tydlik haed wurde. Dan moat de saek op 'e gewoane wize ôfhannele wurde... Oproppen foar in haed en in ûnderwizer... ja, dat is de wei.

BOARGEMASTER

En jo ha fansels de âldste brieven, minhear Hoekema.

HOEKEMA: Tankewol, hearen... eh... as ik noch hwat sizze mei... mar dat sille jim aenst sels ûnderfine... My tinkt... as ik sa frij wêze mei...

YNSPEKTEUR

Siz it mar.

BOARGEMASTER

Jawis, al.

HOEKEMA

Graech hearen, as ik frij-út prate mei. Faeks hat it sin en doel, juffer Lemstra ek oer to pleatsen... Net dat hja... Mar hja stiet

[pagina 37]
[p. 37]

nochal hwat ûnder ynfloed fan De Vries... hja hâldt tige syn wâl op... En as aenst De Vries... Ik wit n't, ik wit n't. It soe foar de gong fan it skoalle-ûnderwiis better wêze, tocht my. Ja, yn alle biskiedenheit, hear. Mar as der dochs sanearre wurdt... en dat moat barre fansels... dan soe it foar de skoalle better wêze as juffer Lemstra oar plak krige... liket my ta.

YNSPEKTEUR

Goed dat jo it sizze.

BOARGEMASTER

brimt

YNSPEKTEUR

Né, ik siz neat ta. Mar wy sille it probleem graech yn syn gehiel bisjen...

BOARGEMASTER

De biezem moat dertroch... Wy sille rekken hâlde mei hwat jo sein hawwe...

YNSPEKTEUR

brimt

BOARGEMASTER

Net dat wy nou fuortendaliks... mar it is dochs goed ynljochte to wêzen.

YNSPEKTEUR

En alles hwat hjir sein is bliuwt binnen fjouwer muorren... Dat jildt foar ús, dêr kinne jo fan op oan, minhear Hoekema, dat jildt ek foar jo, bigrepen?

HOEKEMA

Fansels, dêr kinne jimme fan op oan.

YNSPEKTEUR

Wy wolle nou earst mei juffer Lemstra prate. Jo moatte werom nei jou klas. harket Ik hear neat, de bern binne wol aerdich rêstich, leau ik, ek sûnder jou bywêzichheit.

HOEKEMA

glimket Discipline moat der wêze, siz ik altyd mar. It soe net bêst wêze, as men de klas net efkes allinne litte koe... Kom, ik gean mar.

BOARGEMASTER

Wachtsje even. Wolle jo de juffer efkes warskôgje? Dat hja hjirre komme moat.

HOEKEMA

Ik sil it dwaen. Goemiddei, hearen. ôf

YNSPEKTEUR

Flinke fint. Hie 'k net witten, dat er it sa dwaen koe.

[pagina 38]
[p. 38]
BOARGEMASTER

Ja, makket in goede yndruk. Mei ús tydlik haed binne wy maklik klear...

YNSPEKTEUR

Leau 'k ek. Ik hie oars... út de forhalen fan De Vries, hie ik my net sa'n tinkbyld fan him makke...

BOARGEMASTER

Né, mar it docht nou bliken. der wurdt kloppe Ja!

JUFFER LEMSTRA

komt op, swijt

YNSPEKTEUR

Nim in sit, juffer Lemstra.

BOARGEMASTER

Hjir mar.

JUFFER LEMSTRA

giet swijend sitten

YNSPEKTEUR

Jo ha wol bigrepen fansels hwerom wy jo frege hawwe hjir to kommen, is n't sa?

JUFFER LEMSTRA

knikt stom

BOARGEMASTER

Ja, nou? It giet oer master de Vries. En nou moatte jo ús ris fortelle...

JUFFER LEMSTRA

Master de Vries is in pûrbêste skoalmaster. Hy is in haed fan 'e skoalle lyk as der gjin better is. De bern binne gek mei him... en, en... ik ek. Jimme meije it bêst witte: ik ek! Hwant master de Vries is net allinne in bernefreon, in paedagooch, hy is ek in bêst minske. En as er op 't heden hwat oerspand is, en oars docht as gewoan, dan komt it krekt dêrom. Hy nimt it libben o sa earnstich, dat is it him. Hy kin der net mear tsjin oan, op 't heden... De bern wiene altyd och sa wiis mei him en nòch!

YNSPEKTEUR

Hy jowt gjin les mear, wol?

JUFFER LEMSTRA

Né. Dat is to sizzen, net gewoan. Hy is hwat oerspand, hy is siik. Hy moat mei sykteforlof winliken. Dokter moat him mei sykteforlof stjûre.

YNSPEKTEUR

Dus jo tinkt dat er siik is?

[pagina 39]
[p. 39]
JUFFER LEMSTRA

Wis, hoe soe it oars kinne? Altiten hat er o sa bêst west foar syn wurk, en nou ynienen...

BOARGEMASTER

Siik, siik...? Hoe siik...? Praet er deryn om, docht er nuvere dingen?

JUFFER LEMSTRA

forheard Nou, hy jowt dochs gjin gewoan les mear.

BOARGEMASTER

Mar docht er wyld? Oerspand? Hy liket my mear in ûnpraktyske idéalist.

YNSPEKTEUR

En in gefaerliken-ien.

JUFFER LEMSTRA

Gefaerlik! Hoe doare jo it to sizzen?

YNSPEKTEUR

Hy is dochs oerspand, neffens jou sizzen. Siik? Breinsiik?

JUFFER LEMSTRA

Jo wolle sizze dat er gek is... gefaerlik gek. Né, absolút net, hy is sa kalm as hwat. Mar hy hat mear fan himsels ferge as goed foar him is. Hy is oerspand.

BOARGEMASTER

Nou koart en goed: is er... gek?

JUFFER LEMSTRA

Né, mar...

BOARGEMASTER

Dan is er idéalist. As er net lui is alteast.

JUFFER LEMSTRA

ûntdien Lui!! snokkeret, bringt bûsdoek oan 'e eagen Fansels is er idéalist, hoe soed er oars master wêze kinne... mar it is him oermânsk wurden... hy is siik...

YNSPEKTEUR

Goed, dat binne wy dan meiinoar iens. Hy is siik, hy moat der út.

JUFFER LEMSTRA

Mei sykteforlof.

YNSPEKTEUR

Earst mei sykteforlof... byneed alhiel.

JUFFER LEMSTRA

Né, né... snokkeret

BOARGEMASTER

treastgjend Kom, kom, safier is it noch net. Earst mar ris mei sykteforlof.

[pagina 40]
[p. 40]
YNSPEKTEUR

Wy moatte dan salang in tydlik haed fan 'e skoalle hawwe, bigripe jo?

JUFFER LEMSTRA

knikt stom

YNSPEKTEUR

It leit yn 'e reden dat jou kollega, de hear Hoekema, dêr it earst foar yn 'e bineaming komt.

JUFFER LEMSTRA

Né, né, dat moat net... it soe net goed foar de skoalle wêze. Jimme kinne better in oarenien sykje as tydlik haed.

BOARGEMASTER

Hoe dat sa, hwat bidoele jo?

JUFFER LEMSTRA

swijt

YNSPEKTEUR

Juffer Lemstra, boargemaster freget jo hwat.

JUFFER LEMSTRA

Hwat? O ja, wis minhear Swierstra. Né, ik leau wier dat it net goed foar de skoalle wêze soe. Ik leau... och, ik wit n't. Ik soe it aeklik fine as yn it plak fan master de Vries... wylst dy... ien as Hoekema...

BOARGEMASTER

Kinne jo it net lyk fine mei jou kollega, juffer Lemstra?

JUFFER LEMSTRA

sjocht forheard Och ja, dochs wol. Ja. Wy hawwe noait spul, as jo dat tinke...

YNSPEKTEUR

sjocht in kâns Mar jo soene it dochs net in noflik idé fine, as hy nou krekt jou haed wêze soe.

JUFFER LEMSTRA

knikt hoopfol

YNSPEKTEUR

gewichtich Dêr kin ik bigryp foar hawwe en wy wolle jo graech yn 'e mjitte komme. Hwat jo, boargemaster?

BOARGEMASTER

Hen? O ja... ja fansels... fansels.

YNSPEKTEUR

Wy binne ré, de boargemaster liket it dêrmei iens to wêzen, dat ik mei wol sizze, leau 'k, wy binne ré om jo oer to pleatsen nei in oare skoalle. Dat makket it allegearre folle makliker.

BOARGEMASTER

knikt ynstimmend Folle makliker, wis.

[pagina 41]
[p. 41]
JUFFER LEMSTRA

Makliker!? Né... né. Ik wol net. Dat wol ik net. Ik wol net oerpleatst wurde nei in oare skoalle. Ik wol hjir wêze as master de Vries wer weromkomt.

YNSPEKTEUR

En as er net weromkomt?

JUFFER LEMSTRA

Mar hy moat weromkomme! Hy komt dochs werom? Sykteforlof seine jimme dochs, hy is dochs siik...

BOARGEMASTER

Mar wurdt er better?

JUFFER LEMSTRA

Ja.

BOARGEMASTER

Hwat witte jo dêrfan? Boppedat, as er better wurdt...

YNSPEKTEUR

Dan hat him hjirre safolle ôfspile, bigripe jo? It soe wolris sà wêze kinne, dat er hjir better net weromkomme kin.

JUFFER LEMSTRA

Dêrom krekt moat ik hjir wêze...

BOARGEMASTER

Hwat sil it doarp derfan sizze?

JUFFER LEMSTRA

sjocht forheard

YNSPEKTEUR

Ja, as er werom komt, dan praet eltsenien deroer.

JUFFER LEMSTRA

Hja sille allinne mar bliid wêze, dat master de Vries werom is. Net ien dy't hwat sizze sil... Net ien dy't net bliid wêze sil.

YNSPEKTEUR

It wie foar jou eigen bêst, juffer Lemstra, ús oanbod om jo oer to pleatsen.

BOARGEMASTER

Om ús hoecht it net.

YNSPEKTEUR

sjocht grimmitich nei de boargemaster Jo hoege fuortdaelk net to bisluten. Sliep der mar ris in nacht oer.

BOARGEMASTER

Hoekema wurdt jou baes.

YNSPEKTEUR

Nou, juffer, dan tankje ik jo foar de muoite. Mar gau wer nei jou klas, soe 'k sizze. harket De bern binne aerdich rêstich, sûnder dat jo der by binne.

[pagina 42]
[p. 42]
JUFFER LEMSTRA

glimket Dit is de skoalle fan master de Vries, hearen. Dy hâldt wol in eachje yn it seil... De bern geane foar him troch it fjûr. is stean gien Nou, dan gean ik mar wer.

BOARGEMASTER

Wachtsje. Soene jo master de Vries even freegje wolle oft er hjirre komme wol?

JUFFER LEMSTRA

Ik sil 't boadskip oerbringe. Goendei, hearen. juffer Lemstra ôf; komt werom, mei de holle om 'e hoeke Mar hy is siik, hear! Hy is siik. ôf

BOARGEMASTER

Hja moat oerpleatst wurde.

YNSPEKTEUR

Mar hja wol net.

BOARGEMASTER

forachtsum Wol net...

YNSPEKTEUR

Hja koe wol foreale wêze op dy man.

BOARGEMASTER

Hwat oars.

YNSPEKTEUR

't Sil my binije oft dat fan twa kanten komt.

BOARGEMASTER

Hy is net troud...

Der wurdt kloppe, yn komt juffer Lemstra

JUFFER LEMSTRA

Hy is siik, ik haw it al sein. snokkeret

BOARGEMASTER

Hwer is er?

JUFFER LEMSTRA

Hy... snokt Hy wol net komme. As de skoalle út is, sil er wol op it gemeentehûs komme, seit er. Nou komt er net...

BOARGEMASTER

Wol stom!

YNSPEKTEUR

Dy man is gek. Hy makket der in komeedzje fan!

 

-DOEK-

[pagina 43]
[p. 43]

Tredde bidriuw

Wurkkeamer fan de boargemaster; boargemaster en ynspekteur; beide hingje op har gemak yn in stoel
BOARGEMASTER

...en doe sei er... Nou, ried ris hwat er sei!

YNSPEKTEUR

Siz it mar.

BOARGEMASTER

gniist Doe sei er: prúst de poatsjes komme altyd earst! Nou, hoe is er?

YNSPEKTEUR

laket him slop; slacht mei de hannen op 'e knibbels

BOARGEMASTER

laket mei

YNSPEKTEUR

Ha, ha, ha, de poatsjes komme... bliuwt der yn stykjen fan it laitsjen

BOARGEMASTER

Is 't net prachtich!? laket bolderjend

YNSPEKTEUR

Nou ik... laket... moatte jo hearre...

BOARGEMASTER

Kenne jo dy fan dat jongtroude stel? gniist

YNSPEKTEUR

Né, nou ik, hear. In Hollânsk mopke... ik haw it fan 'e haed-ynspekteur... Dy hat it fan it departemint...

BOARGEMASTER

Dat giet wol heech...

YNSPEKTEUR

Jo hawwe wol heard fan Franz Léhar, nou...?

BOARGEMASTER

oandien... Die lustige Witwe...

YNSPEKTEUR

Krekt. Nou, dan kinne jo dit wol oplosse: hwat is it tsjinoerstelde fan Franz Léhar? yn spanning Nou?

BOARGEMASTER

Tsjinoerstelde... tsjinoerstelde... dat soe 'k net witte. Ik jow it oer, hear.

YNSPEKTEUR

útlitten Bethlehem! It tsjinoerstelde fan Frans lee haar is Beth lee hem! bigjint to laitsjen

[pagina 44]
[p. 44]
BOARGEMASTER

sjocht ûlich, mar hat it dan ynienen troch en bigjint mei to laitsjen; boargemaster en ynspekteur allebeide slop fan gnizen

BOARGEMASTER

Hâld op... hâld op...

YNSPEKTEUR

ynienen earnstich Jo hawwe gelyk. sjocht op 't horloazje

BOARGEMASTER

forheard Hwatte? sjocht nei ynspekteur, dan op it eigen horloazje Jo hawwe gelyk. It is aenst safier. Hwat dogge wy?

YNSPEKTEUR

Hwat dogge wy? Der út, soe 'k sizze.

BOARGEMASTER

Wis, fuort derút. Dit kin gjin kant út.

YNSPEKTEUR

Mar as er ûntkent?

BOARGEMASTER

Hwat ûntkent...? Dat frommiske hat dochs dúdlik sein...

YNSPEKTEUR

Dat bidoel ik - hja moat der mar by komme.

BOARGEMASTER

En Hoekema ek.

YNSPEKTEUR

De libbene by de deade.

BOARGEMASTER

Morituri te salutant.

YNSPEKTEUR

Ave Caesar, wis. Mar hoe krije wy se hjirre?

BOARGEMASTER

Hoe? Dat is maklik. draeit nûmer fan ien sifer Ja, Jelkema, kom hjir even, wolle jo? hoarn del; tsjin ynspekteur Jelkema kin der wol efkes hinne rinne. 't Is mar in hoannestap. As er efterom giet.

YNSPEKTEUR

Tige, tige.

Der wurdt kloppe; Jelkema komt yn

JELKEMA

Hjir wie ik al, boargemaster.

BOARGEMASTER

Moaisa. Nou moatte jo ris goed harkje.

JELKEMA

hwat forûngelike Dat doch ik dochs altiten, boargemaster.

BOARGEMASTER

Hen? Ja, jawis... my wolris hwat tofolle. Mar nou moatte jo goed

[pagina 45]
[p. 45]

harkje. Ik woe graech, dat jo even nei de skoalle rounen... sjocht op it horloazje

JELKEMA

De skoalle fan master de Vries, tink?

BOARGEMASTER

Hwat oars. Ja, en dan sizze jo dêr tsjin master de Vries en tsjin juffer Lemstra en tsjin master Hoekema, dat hja op it gemeentehûs komme moatte. Sadré't de skoalle útgiet, komme hja hjirhinne. Bigrepen?

JELKEMA

Ik sil it boadskip oerbringe, boargemaster. Dat jimme harren hjir forwachtsje... Kin ik se fuort ynlitte?

BOARGEMASTER

Ja, doch dat. Jo bringe se hjir dus. Yn dizze keamer.

JELKEMA

sil fuort

BOARGEMASTER

Wachtsje! Siz, as jo werom komme, bliuw hjir dan in bytsje by de doar. Wy wolle net steurd wurde en faeks hawwe wy jo noch nedich.

JELKEMA

Bigrepen, boargemaster. ôf

YNSPEKTEUR

En dan nou mar wachtsje op 'e dingen dy't komme sille.

BOARGEMASTER

sjocht op it horloazje O, hja kinne hjir samar wêze.

YNSPEKTEUR

Lit ús it der dochs noch efkes oer hawwe. Wy stelle de feiten fêst: dat er neat mear docht, dat er net komme woe en dan sizze wy it him. gebeart mei de tomme Derút!

BOARGEMASTER

Derút!

YNSPEKTEUR

En dan stelle wy Hoekema oan.

BOARGEMASTER

En juffer Lemstra fortelle wy dat hja oerpleatst wurde sil.

YNSPEKTEUR

Ja, dat is de wei... dat is de wei...

BOARGEMASTER

grommelet ynstimmend

YNSPEKTEUR

swijt

BOARGEMASTER

swijt

[pagina 46]
[p. 46]
YNSPEKTEUR

Ik siet krekt to tinken...

BOARGEMASTER

Hwatte?

YNSPEKTEUR

Och, neat winliken.

BOARGEMASTER

Hea, dat is eigenaerdich... ik siet krekt ek sa to tinken stoarret foar him út; ûntwekket ta nij libben Siz, kenne jo dizze wol? Wachtsje, dêr moat ik by tekenje. skaeit op it buro om, om in stik papier to finen; sjocht neat geskikts; grânzget Fansels, papier genôch. Stikken... allegearre stikken... dêr moat it mar net op. Hwer is nou in stik skjin papier? Wachtsje. dûkt yn 'e papierkoer; docht in taest; hellet in giele brieveslûf foar 't ljocht Hjir kin it wol op. swaeit triomfantelik mei it papier

Der wurdt kloppe; yn komme De Vries, juffer Lemstra en Hoekema, folge fan Jelkema, dy't der net yn komt mar de doar efter harren tichtlûkt

BOARGEMASTER

smyt brieveslûf fortrietlik wer yn 'e koer

DE VRIES

Dêr wiene wy al.

BOARGEMASTER

Sjoch, dêr stean stuollen. Krij in sit. hja geane der by sitten

BOARGEMASTER/YNSPEKTEUR

sjogge elkoar oan; knikke tsjininoar

BOARGEMASTER

Wy hawwe dizze lytse gearkomste bilein om't it bilang fan it ûnderwiis dat fan ús freget. Ik jow it wurd oan de ynspekteur, minhear Swierstra.

YNSPEKTEUR

Tankewol... eh, tankewol. Sjochris, wy hoege der net om hinne to winen. Wy witte allegearre hwer't wy hjir foar sitte. Mei de oaren hawwe wy al praet en jo, minhear de Vries, witte ek sûnder dat wol hwer't it om giet.

JUFFER LEMSTRA

Hy is siik...

YNSPEKTEUR

Jo meije aenst it wurd. Minhear de Vries, wy wolle witte hwer't jo mei it ûnderwiis hinne wolle. En wy wolle ek witte, earst witte, hwerom't jo net kamen doe't wy jo fan 'e middei dat fregen. Dat stiet ús alhiel net oan, dat jowt gjin foech. Wier of net, boargemaster?

[pagina 47]
[p. 47]
BOARGEMASTER

Wis, wis... dat komt net to pas. Hoe soe it kinne... Gjin ûnderwiis jaen en net komme wolle ek noch...

DE VRIES

Ik koe net komme...

YNSPEKTEUR

Koe net komme? Hoe miene jo dat?

DE VRIES

Ik wie dwaende mei de bern...

BOARGEMASTER

ûnderbrekt him Mar jo dogge neat.

DE VRIES: sjocht him fûleindich oan Ik wie dwaende in forhael to fortellen. De jonges wiene der hielendal yn, hja heinden emosionearre my de wurden út 'e mûle... Dy eagen... dy eagen seagen allegearre ien kant út... nei my, nei de forteller... né, dat siz ik net goed... hja seagen nei it fortelsel. Hja seagen my net iens, koene my net sjen. Hawwe jimme wolris berne-eagen sjoen, harkjend nei in forhael... né, dat sille jim wol noait sjoen hawwe... Hoe moat ik it fortelle? O, hwat is dat slim, om dat út to lizzen oan hwa't har eagen net brûke.

YNSPEKTEUR

Kom, minhear de Vries.

DE VRIES

Paradoksen... it kin inkeld mar sein wurde yn paradoksen. Hja stoarje, stoarje...

YNSPEKTEUR

Bisparje it ús.

DE VRIES

...nei de mûle dy't fortelt, mar hja sjogge neat. Hja sjogge yn harsels en hja fornimme inkeld de gong fan it forhael, inkeld...

BOARGEMASTER

Soene jo net ris ta de saek komme wolle?

DE VRIES

Mar dit is de saek, boargemaster! Fordoary, dit is de saek! der falt him hwat yn Goed dat jo it sizze. Jo wurde ûngeduldich, jo wolle witte hoe en hwat... Ja, ja... dat woene de jonges ek, mar hja kamen net op klompen yn 't spul. Hja wachten ôf... hja wiene mûsstil... geheimsinnich Mûsstil wie it... ynspekteur en boargemaster rekke nettsjinsteande harsels de halzen; juffer Lemstra en Hoekema harkje mei sawn pear earen; De Vries forfolget saeklik Doe waerd der kloppe. Oft ik mar efkes komme woe. wurdt lilk by

[pagina 48]
[p. 48]

it weromtinken Nou, ik woe net. Dat wol sizze, ik koe net. Né, né, jitris né! Dat koe ik har net oandwaen. kalmer It muoit my, dat it net koe. Ik woe net ûnfatsoenlik wêze foar jim oer. As jimme dy yndruk hawwe mochten... boargemaster en ynspekteur jowe dy yndruk wòl Hawar, dan muoit my dat.

YNSPEKTEUR

Ja, dêr keapje wy hwat foar...

BOARGEMASTER

Healwize kluchten...

DE VRIES

swijt

JUFFER LEMSTRA

gjalp Hy is net goed, hy is lang net goed... hy is siik.

YNSPEKTEUR

tsjin De Vries Ik nim oan, dat jo dat sa fiele, mar it giet nou om de feiten. Jo woene... Jo binne net kaem. Sa is it mar!

BOARGEMASTER

Dat liket nearne nei. De feiten binne fêststeld. Jo jowe ek gjin les mear.

DE VRIES

swijt

YNSPEKTEUR

Krekt, en fortel ris, hwat hawwe jo dêrop to sizzen.

DE VRIES

libben Fan 'e middei fortelde ik de bern in forhael, en doe moast ik ophâlde. En jim wolle my forwite dat ik gjin les mear jow! drôf Mar it is wier. Jim hawwe gelyk. En alwer: ik wol wol, mar ik kin net. Ik kin net mear op 'e wenstige wize lesjaen.

BOARGEMASTER

forachtsum Underwiisfornijing...

YNSPEKTEUR

Kluchten.

DE VRIES

Fyftsjin jier haw ik it dien. Haw ik se rekkenjen leard en lêzen... en skriuwen. Soms wie ik greatsk op hwat ik birikte. De lêste jierren... ik moat sizze, inkeld ris lei de twivel op 'e loer, mar dy joech ik gjin kâns... hwa't twivelet oan hwat er docht... oan de sin dêrfan... dat is gjin goed skoalmaster, dy kin mei lesjaen wol ophâlde... Mar ik hâldde fan de bern... ik joech de twivel gjin bod, ik woe trochgean... Doe seach ik dy film fan de Unesco... lytse swarte jonkjes... mei strieljende eagen... dwaende mei lêzen, mei rekkenjen... Ik seach har boartsjen ûnder de palmbeammen,

[pagina 49]
[p. 49]

ik seach har sitten mei de tonge út 'e hoeke fan 'e mûle... En ik seach ek, al wie it net yn dy film, ús sjacherjende hannelers, ús deade politici, ús domme polysjes, ús ynspekteurs en ús boargemasters...

BOARGEMASTER

Kearel...

DE VRIES

...en ik wist, dat it net mocht. Dat it net goed is, dat men bern net yn it stokramt fan dy biskaving triuwe mei. Dat it lok to krijen hat mei oare dingen as mei rekkenjen en al it oare. En doe koe ik net mear...

YNSPEKTEUR

Mar minhear de Vries...

DE VRIES

Doe koe ik net mear. Mar in minske... ik bidoel in minske út ús wrâld is lef en ynkonsekwint... ik koe it net mear... mar ik die it al. Ik gie troch - dat bisocht ik alteast - as wie der neat bard. Mar ik fielde dat ik gek waerd, stadichoan. Ik seach forwyt yn berne-eagen, ik seach de greate bidjerderij dy't myn skuld wie... myn skuld...

BOARGEMASTER

Man, jo binne g...

JUFFER LEMSTRA

Hy is oerspand... hy moat mei forlof...

HOEKEMA

Easterske idéen kinne yn it westen...

YNSPEKTEUR

Dat jo binne dermei ophâlden?

DE VRIES

Ja. Ik bin dermei ophâlden. Ik wit dat dat fansels net kin, dat ik dêr net foar bitelle wurd. Al is dat in forsin... in great forsin. Mar it is sa. Ik kin jimme net oertsjûgje... Jim ha de macht, hwant jimme fortsjinwurdigje ek macht... Ik wist dat dit komme soe. It fornuveret my, dat jim net earder kommen binne, hwant ik bin net gek.

JUFFER LEMSTRA

Hy is...

DE VRIES

tsjin juffer Lemstra Ek net oerspand. Ik tink klearder as oait to foaren.

YNSPEKTEUR

As dat sa is, dan fiele jo wol dat dit net mear kin. Dit kin nèt!

[pagina 50]
[p. 50]

Jo tinke faeks dat jo neat mankearret, mar dêr hat men sels net altiten bisleur oer. As jo nouris nei in dokter tagiene...

JUFFER LEMSTRA

Ja, master. Jo moatte nei in dokter gean. Jo moatte der ris út...

DE VRIES

skodhollet

BOARGEMASTER

Wy jowe jo dy kâns...

JUFFER LEMSTRA

Doch it, master... doch it om de bern... doch it om my... de bern...

DE VRIES

Ik bin sa soun as hwat. forheftich En ik bin net oerspand, ik bin net gek. Earder... Faeks bin ik de iennichste dy't by syn folle forstân is. Al is it by my ek ryklik let kommen. Mar ik helje it bykomstige en it wêzentlike net trochinoar. Dat gegriem en gekliem, dy forfalsking, dat dûbele sjen, dat dûbele tinken, net-tinken, de wiispraterij, de humbug, de domme konvinsje, de konvinsionéle dommens, stommens, ezeleftigens, wezelingeftigens.

JUFFER LEMSTRA

bisiket hjir oerhinne to praten; rjochtet har ta de boargemaster en ynspekteur; hieltyd hertstochtliker Harkje net nei him. Sa is er net. Hy is oerspand. Hearen, leau my, hâld der mei op, nòu. Lit him mei my gean, dan soargje ik wol, dat er nei in dokter giet, dat it goed komt. Mar gean dan nou net mear troch!

BOARGEMASTER

Juffer Lemstra dochs...

YNSPEKTEUR

Mar minhear de Vries...

JUFFER LEMSTRA

as De Vries even stil is Master, wy moatte fuort. Kom, gean mei my... Kom dochs, master. Ik sil... joun sil ik... kom dochs mei. Wy soene ommers út to fytsen, kom nou! Ik sil... slacht de hân foar de mûle Oh! krimmenearret súntsjes

BOARGEMASTER

Juffer Lemstra dochs...

DE VRIES

sjocht mei ûntsetting nei juffer Lemstra Né... né. tsjin boargemaster en ynspekteur Mar nei in dokter gean ik net. Hoech ik net. Ik net.

YNSPEKTEUR

Brûk dochs jou forstân. Dit is jou kâns. Oars. Oars... makket gebeart mei beide hannen as in dirigint dy't de muzyk bitwingt

[pagina 51]
[p. 51]
DE VRIES

Oars... hwat?

YNSPEKTEUR

Oars geane jo derúut - fuortendaliks.

BOARGEMASTER

tsjin Hoekema Kearel, soene jo net ris in gleske wetter helje foar de juffer?

HOEKEMA

fearret oerein; siket om wetter

BOARGEMASTER

sjocht Hoekema omskarreljen Né, dat fine jo hjir net. Freegje it mar oan Jelkema. Hoekema ôf; boargemaster sjocht om bar nei de door en nei juffer Lemstra

DE VRIES

flak Tocht jo dat?

YNSPEKTEUR

lilk Hwat oars! Brûk dochs jou forstân.

DE VRIES

Myn forstân brûke?... Hoekema komt werom mei wetter; jowt dat oan juffer Lemstra; boargemaster sjocht ta Hoe!? As minske, as paedagooch, as... of as de fabrikant fan de útris fan it nije gymnastyklokael, jo witte wol... Of as de adviseur dêrta? skeakelet wer oer Dus, jo wolle my derút hawwe. Untslach op steande foet.

YNSPEKTEUR

faget him mei de bûsdoek om 'e holle Kom, kom, minhear de Vries. Sa bot bidoel ik it net. Dat bigripe jo wol. Mar it soe faeks goed wêze... It is o sa slim om alles op syn birin to litten. De âlden komme to kleijen. Dat kin sa net. De Vries swijt; ynspekteur forfolget susjend Hwat wy graech wolle, is hwat meiwurking yn dizze saek en ik bin der suver wis fan faget mei de bûsdoek dat jo dy graech jaen wolle. boargemaster sjocht opmerksum ta Jo moasten mar ris in foege fakânsje nimme. In skoftsje derút sil jo goeddwaen.

BOARGEMASTER

ûntdien Fakânsje...! In skoftsje derút...

YNSPEKTEUR

tsjin boargemaster De foarslach fan juffer Lemstra wie faeks net sa forkeard. Miskien is it better, dat wy nou mar ophâlde... faget It hat ús allegearre dochs hwat... eh... emosionearre... Ik wol wol wêze, jou forhael, minhear de Vries, it hat my dochs wol oansprutsen... Paedagogyk is dochs in fak dat... Hawar, ik haw der folle bigryp foar, hoe't jo der ta kommen binne... nou ja, ik bigryp dat jou hannelwize út jou idéalen en idéen fuortkomme koene... ûntsetting by boargemaster en Hoekema; forromming by juffer Lem-

[pagina 52]
[p. 52]

stra Tout comprendre, nou?... Mar ja, jo sille bigripe, minhear de Vries, dat it foar my as ynspekteur en faeks noch mear foar de boargemaster...

BOARGEMASTER

Healwize kluchten.

YNSPEKTEUR

...o sa slim is om dit ta to litten yn 'e skoalle.

BOARGEMASTER

It kin gjin kant út.

YNSPEKTEUR

De âlden kleije; wy wurde der op ferge; it kin net yn it bisteande ramt. Dat, minhear de Vries, as jo nou ris in skoftsje mei fakânsje...

BOARGEMASTER

Fakânsje!? Skytmerakels!

JUFFER LEMSTRA

Master, doch it. Toe nou, doch it om my... Lit ús gean...

HOEKEMA

Ik soe it mar dwaen.

DE VRIES

Né.

BOARGEMASTER

lilk Né!? As ik nou né sei, en ik siz né. Mar jou né? Kluchten! Kluchten, siz ik. Ik sil jo sizze, hwer't it op stiet.

YNSPEKTEUR

Och, minhear de boargemaster... ja, nim my net kwea dat ik jo ûnderbrek... mar ik leau dat de foarslach fan juffer Lemstra net sa min wie: wy hâlde der nou mei op, master de Vries biriedt him der ris op...

BOARGEMASTER

Hwàt biriede! My tocht, dat wy ús biret hiene, fan 'e middei.

YNSPEKTEUR

Wis, wis hiene wy dat. Mar wy hawwe nou master de Vries sels heard...

Juffer Lemstra sjocht hoopfol nei ynspekteur; Hoekema sjocht fan de iene nei de oare, ek nei De Vries, hwaens each er skrutel siket; De Vries lykwols stoarret by him lâns, mar harket mei sin
BOARGEMASTER

En hwat soe dat?

YNSPEKTEUR

...en nei syn forklearringen haw ik noch ris goed neitocht.

BOARGEMASTER

Dêr leau ik neat fan!

Juffer Lemstra sjocht grimmitich nei him; hja libbet tige mei yn it
[pagina 53]
[p. 53]
petear fan boargemaster en ynspekteur, wylst hja dêr tuskentroch heal smeekjend nei De Vries sjocht, dy't lykwols ek foar har gjin each hat
YNSPEKTEUR

Boargemaster!

BOARGEMASTER

Hen? O ja, nou, sa bidoel ik it net. Jo sille goed neitocht hawwe, mar jo binne ta forkearde konklúzjes kommen. Hiel forkearde konklúzjes.

YNSPEKTEUR

Dat sizze jo wol hiel maklik, mar jo witte skraech hwer't jo oer prate.

BOARGEMASTER

O né?

Hoekema bisiket net nei boargemaster en ynspekteur to sjen en it each op in fêst punt - alhoewol hieltyd in oar - to fiksearjen; it slagget him net syn hâlding to finen
YNSPEKTEUR

Né. Foar jo as boargemaster is it ûnderwiis mar in part fan jou taek... in lyts part. Forstân hoege jo der net fan to hawwen...

BOARGEMASTER

Hoe doare jo! Hjir, yn myn eigen keamer, en jo doare my to sizzen dat ik gjin forstân fan it ûnderwiis haw. Dan sil ik jo ris hwat fortelle!

YNSPEKTEUR

Mar dat is dochs to gek. Dat haw ik alhiel net sein. Ik haw sein, dat jo der gjin forstân fan hoegden to hawwen, it is net essinsieel foar jou funksje. Fansels, it is der moai by...

BOARGEMASTER

Tocht ik ek.

YNSPEKTEUR

Mar, ynspekteur... dêr is dat earste needsaek foar. De paedagogyk... en de paedagogen. Faeks noch mear forstân fan de paedagogen as fan de paedagogyk. En nou hawwe wy beide minhear de Vries heard... en ik haw der wer fan leard, fan hwat er forteld hat.

BOARGEMASTER

Hen? O ja, dat sil 't wol. Ja... ja, ik ek, hear. Ik haw leard dat men as boargemaster net inkeld forstân hawwe moat fan paedagogen, mar ek fan ynspekteurs.

YNSPEKTEUR

It liket my hjir net it plak, noch... siket om it wurd de tiid om op sa'n sabeare geastichheit yn to gean, mar ik woe sizze, dat ik leau dat wy minhear de Vries freegje moatte oft er net in hoartsje mei forlof wol.

[pagina 54]
[p. 54]
BOARGEMASTER

Wol stom! Oft minhear de Vries wol sa goed wêze wol... wês wizer. Hy giet nei in dokter en as dy him in briefke jowt dat er siik is, dan kin er gean. En oars... dan moat er gean. Der út! Op slach!

YNSPEKTEUR

Sokke drigeminten lykje my alhiel net op har plak. Master de Vries hat altiten in bulte foar de skoalle bitsjut... en my tinkt, dat it goed is dat er der in skoftke útgiet. Hy sels sil dat grif ek wol wolle. In wikemennich mei fakânsje, dat docht ús allegearre wolris goed op 'e tiid...

BOARGEMASTER

Ja, ja, hwerom net! Gean ik mei fakânsje? Tocht jo nou wierliken dat men fan boargemaster wêzen net minstens sa wurch wurdt as fan master wêzen? bitter It docht ús allegearre wol ris goed! Wel ja, toe mar. It kin net op. juffer Lemstra nimt in swolchje wetter, forslokt har deryn, moat hoastje, hwat de eagen fan Hoekema lûkt, fan dy gefolgen dat it noch slimmer wurdt Sa'n earm sloof fan in skoalmaster, nou? Sa'n man hat ommers ek hast noait fakânsje. Nou ja, twa wike mei krysttiid fansels, as de boargemaster ompielt mei dy fordomde bigreating, in foech fjirtsjin dagen mei peaske, as de boargemaster him blau studearret op 'e stikken, mei pinkster mar ien luzige wike, de simmerfakânsje dat giet wol sahwat oardelmoanne! De Vries sjocht mei dédain ta En dan hjerstfakânsje fansels. En útsein de woansdeitomiddei fansels, as boargemaster op 'e sprekûre it gekrimmenear fan syn gemeentelju oanhearre moat... En ôfsjoen fan it feit dat de skoalle om fjouwer ûre ophâldt, wylst boargemaster dan noch moai in pear ûre trochgean kin om in nije foroardening foarinoar to boksen, wylst er jouns dan noch ris de rie foarsitte mei...

It is my folslein dúdlik, minhear de ynspekteur, dat men ûnder sokke omstannichheden as boargemaster de taek hat om sa'n oer de kop jage skoalmaster to freegjen: minhear, soene jo sa goed wêze wolle om hwat ekstra fakânsje to nimmen? It sil jo grif goed dwaen.

YNSPEKTEUR

De ûnderwizer wurket mei libben materiael... Hoekema laket senuweftich; juffer Lemstra sjocht forneatigjend nei him

BOARGEMASTER

Ik mei healdea materiael blykber. libben Mar ik bin it mei jo iens. Sa'n fakânsje docht de man goed. Hoe langer fakânsje, hoe mear goed. Hy is it bêste ôf as er altiten fakânsje hat. Altiten, forsteane jo... En fuortdaliks. bitter; yn tinzen... in foege fakânsje docht ús allegearre wolris goed...

[pagina 55]
[p. 55]
YNSPEKTEUR

Harkje nou ris...

DE VRIES

igael Dat kin ik jo meistimme, boargemaster. Fansels, in ûnderwizer hat der profyt fan, mar dochs is it foar oaren ek net altiten sûnder fortuten. Sa wie ik neist inkelde jierren ris yn België, yn Antwerpen, en dêr mette ik kunde, hwa't it ek tige goed die der ris hielendal út to wêzen. boargemaster sjocht earst ûlich, krijt it dan waerm en faget mei de bûsdoek oer 'e holle Nou ja, metten is it wurd net - ik haw him net oansprutsen, hwant faeks hie er dat net bigeard op dat stuit - it wie op 'e hoeke fan de Sint Paulusstrjitte en de Keistrjitte - ik leau ek net, dat er my sjoen hat, mar it wie him oan to sjen dat de fakânsje him goed die.

YNSPEKTEUR

fleurich Krekt. Sa hoopje ik nou ek, minhear de Vries, dat sa'n fakânsje jo ek goeddwaen sil...

BOARGEMASTER

is wylst oerein sprongen; skuort de doar iepen, dêr't Jelkema efter stiet Ha! Tocht ik it net! Efter de doar stean, hen! Hoe doare jo, hoe doare jo!... ynspekteur sjocht pynlik by dizze scene, mar dochs soms hwat mei stille wille; oaren libje nei eigen aerd mei

JELKEMA

hat earst perpleks stien; wurdt ynienen lilk Ik porpof it langer. Ik hâld it langer net út... Jo nimme foar my mar in oarenien, jo nimme mar in... in Rus! fynt in skelwurd Stalin!

BOARGEMASTER

leaut syn earen net Hwat??? Noch praetsjes ek? Ha jo se allegearre wol? Dat stiet hjir op 'e hark by de doar...

JELKEMA

Op 'e hark! Hwat tinke jo wol? By de doar... wis, ik stie by de doar. En hwa woe dat sa ha? Hwa hat my hjitten hjir to stean? Hwa hat sein: bliuw in bytsje by de doar? Hwa hat dat sein, freegje ik jo? Hwa hat sein: wy hawwe jo faeks noch nedich? Hwa hat sein: wy wolle net steurd wurde...? Dat freegje ik jo...!

BOARGEMASTER

bigjint it to bigripen Nou, nou, nou, nou...

JELKEMA

En hwa sûch docht dat allegearre krekt sa't it him hjitten wurdt, ja, dat freegje 'k jo. wer pûrrazen lilk Mar ik wol net mear! Ik wol sa net mear! Dan sutelje ik noch leaver mei jern en bân.

BOARGEMASTER

Kom, kom, Jelkema. Wy kinne ús amtners... Wy prate der aenst wol oer. Gean nou earst mar oan jou wurk...

[pagina 56]
[p. 56]
JELKEMA

gâns bikommen En dat is...?

BOARGEMASTER

Och, de holle rint my om... It wurk - al dy problemen... Sjoch mar ris, Jelkema, sjoch mar ris. Jo witte sels it bêst...

JELKEMA

moedich Mar ik wol it net hieltyd fretten hawwe.

BOARGEMASTER

Hwa praet hjir oer fretten hawwe... Ik haw it fierstento drok, de lêste tiid... fiersto drok... gean nou mar.

JELKEMA

Mar moat ik hjir noch by de doar bliuwe, ja of né.

BOARGEMASTER

Hen? Né... né, fansels net. Né, it hoecht net mear, hear. Mar wy wolle net steurd wurde.

JELKEMA

Sa't jo wolle. stapt fansiden

BOARGEMASTER

docht de doar ticht en komt der wer by to sitten, wurch; eltsenien swijt; boargemaster faget mei de bûsdoek oer de holle Mei ik jou wetter, juffer Lemstra?

JUFFER LEMSTRA

Hwatsei! Hoe bidoele jo, boargemaster? Ik... eh... nim my net kwea ôf...

BOARGEMASTER

Wetter, ik woe graech hwat wetter...

JUFFER LEMSTRA

Mar...

HOEKEMA

is wylst oerein gien Ik sil Jelkema wol efkes freegje...

BOARGEMASTER

mei ôfgriis Né... né. Dàt kin wol... Jow my dat glês nou mar...

HOEKEMA

jowt it glês oan Astjobleaft...

BOARGEMASTER

slobberet it wetter op

YNSPEKTEUR

sjocht in kâns In foege fakânsje soe foar jo ek wol goed wêze, boargemaster.

BOARGEMASTER

ôfwarrend Né... né. sjocht ek in kâns Fansels, men is der wolris oan ta. Ik kin my yntinke dat jo, master de Vries, in foege fakânsje

[pagina 57]
[p. 57]

wol takomt. De Vries skodhollet Wis, ik bin hwat wurch en dêrtroch wie ik niis net sa aerdich. Mar sa bidoelde ik it net. Sa bidoelde ik it alhiel net. Ik bidoel, ik bin it alhielendal mei de ynspekteur iens, dat it de baes wêze soe foar jo en nim ris in skoftsje lins. Gean der ris út. Dan prate wy neitiid wolris wer.

YNSPEKTEUR

Just. Sa moat it. Letter kinne wy wol wer ris sjen. Mar nou earst mar ris mei fakânsje.

JUFFER LEMSTRA

Ja, sa moat it, dat is it alderbêste. O, hwat bin ik bliid, hearen, dat jimme... dat jimme it nou ek ynsjogge...

BOARGEMASTER

Kom, juffer Lemstra.

YNSPEKTEUR

...Jo tinke dochs net, dat wy net hieltyd...

BOARGEMASTER

...wy witte dochs wol, hoe't wy hannelje moatte...

DE VRIES

Dus jimme ûntslane my net?

BOARGEMASTER

Untslaen? Hoe komme jo derby!

YNSPEKTEUR

Dêr hoege jo net oer yn to sitten. Untslaen, woe 'k hawwe... Och kom...

BOARGEMASTER

In foege fakânsje... Of, foech, salang't jo it nedich achtsje. Jou bilang giet foar yn dit gefal.

YNSPEKTEUR

Jo geane mar even nei in dokter. Wy prate wol even mei him, hear.

DE VRIES

Mar ik wol net mei fakânsje... En ik wol ek net nei in dokter ta...

YNSPEKTEUR

Mar minhear de Vries...

BOARGEMASTER

Kearel... hâldt him yn

JUFFER LEMSTRA

Master de Vries!

DE VRIES

stûf Né, ik wol net.

YNSPEKTEUR

Hwat wolle jo dan? Dit kin sa net trochgean. De âlden komme om har biklach to dwaen, der moat hwat barre. Wy wolle jo graech

[pagina 58]
[p. 58]

alle stipe jaen... dat gean der nou in pear wike út. As jo bliuwe is der gjin hâlden oan en dan mei de himel ús bystean. stoareaget somber foar him út

BOARGEMASTER

De lju rinne my nou de doar al plat, hjirre. Ik doch oars net omtrint as oer de skoalle prate. Wy moatte hwat tsjin de minsken sizze kinne... wy moatte hwat dwaen... As jo bliuwe, Joast mei witte hwat ús dan boppe de holle hinget. Gean yn 'e goedichheit mei forlof.

YNSPEKTEUR

bisjocht boargemaster mei nije ynteresse; praet tsjin De Vries Gean mei forlof, ja. Jo wolle net nei in dokter? Goed, dan nimme wy dat ek op 'e noed. tsjin boargemaster Is 't net sa?

BOARGEMASTER

Wis.

YNSPEKTEUR

Mar gean mei forlof. Moarn daelks. Hwer wolle jo hinne? Boargemaster kin wol regelje dat jo it salaris foar de nije moanne opnimme kinne. Oer de skoalle hoege jo net yn noed to sitten. Master Hoekema kin tydlik haed wurde...

JUFFER LEMSTRA

Né...

HOEKEMA

der mei oan Nim my net kwea ôf, hearen, mar... Ik soe graech wolle, mar... ik bidoel, ik... eh... ik soe graech wolle, dat jo om in oar haed seagen. Der moat dochs in tydliken-ien komme... hwerom dan net it haed?

YNSPEKTEUR

Mar jo hawwe de haedakte dochs...

BOARGEMASTER

Of sjogge jo der tsjin oan...?

HOEKEMA

graech Ja, sa is it. Sa is it, leau ik.

YNSPEKTEUR

Och kom, Hoekema. Jo, in goede krêft... in bêste krêft... och kom. Dat bytsje administraesje, dêr geane jo dochs net foar omlizzen?

HOEKEMA

Ja... of né. Sjoch, ik bin leau ik troch alles fan de lêste wiken hwat fan 'e gleed... liicht nou aloan flotter Men libbet mei de skoalle mei, it bliuwt jin net yn 'e kâlde klean sitten.

YNSPEKTEUR

En dochs, dêrfoar hoege jo jo net oan it tydlik haed wêzen to ûntwinen.

[pagina 59]
[p. 59]
HOEKEMA

Né, dat soe ik ek net dwaen. Mar foar de skoalle is it better óárs. Ik haw nammentlik ek oars sollisitearre, en dat komt allegearre net sa bêst út.

YNSPEKTEUR

Dat hiene jo dan ek wolris sizze kinnen.

BOARGEMASTER

Wol stom, en hwer wolle jo hinne as ik freegje mei?

HOEKEMA

swijt

YNSPEKTEUR

Hawar, jo fordwine dochs net fan de iene dei op 'e oare. Wy stelle in tydlik haed oan, dat jo hoege oer de skoalle net yn noed to sitten, minhear de Vries.

BOARGEMASTER

En dat mei dat salaris, dat komt wol klear. Jo moatte der ris út.

DE VRIES

Ik haw der gjin sin oan. Ik wol net mei forlof. As ik fuortgean...

YNSPEKTEUR

Kom ik n... sorry. Dy literatuer ek...

JUFFER LEMSTRA

Master... Gean mei my to fytsen. Kom joun by my. Ik sil op jo passe. Jo hoege net fuort, mar gean ynearsten net wer nei skoalle. Kom by my, master, lit my op jo passe. Ik sil it net oer de skoalle hawwe, wy prate nearne oer. Ik sil jo op gjin inkelde wize yn 'e wei stean, mar ik sil der wêze om op jo to passen. Ik sil soargje... sjocht om har hinne O, hwat praet ik dochs... triuwt de holle yn 'e hannen; snokkeret sûnder lûd

DE VRIES

sjocht hwat forachtsum

YNSPEKTEUR

der mei oan Jo wolle net mei forlof, hwat wolle jo dan?

BOARGEMASTER

Ja, hwat wolle jo dan?

YNSPEKTEUR

Wolle jo yn 'e skoalle bliuwe? Dat kin fansels, mar dan moat it al oars as de lêste wiken.

DE VRIES

lûkt oan 'e skouders

BOARGEMASTER

Us posysje wurdt ûnhâldber.

YNSPEKTEUR

Wy wolle jo graech de kâns jaen. sjocht boargemaster oan

[pagina 60]
[p. 60]
BOARGEMASTER

Ja, mei alle wille, hear.

YNSPEKTEUR

Jo hoege nou ek net fuortendaelk to bisluten. Sliep der noch mar ris in nacht oer, soe 'k sizze.

JUFFER LEMSTRA

Toe nou, master, gean nou mei my.

DE VRIES

stûf Né, juffer Lemstra.

BOARGEMASTER

Och frommis, hâld dochs op fan sangerjen.

YNSPEKTEUR

Ik leau net, dat dit it plak is foar partikuliere... nou ja... kin it wurd net rjocht fine

DE VRIES

Hearen...

JUFFER LEMSTRA

hielendal oerémus, bigjint lûd to gûlen

DE VRIES

sjocht hwat wrevelich nei juffer Lemstra; wachtet noch efkes ûtdruklik Maklik, as men gûle kin. Ik soe ek gûle wolle. Allegearre sa't wy hjir sitte, soene wy gûle wolle. Stom gûle... de hannen foar it gesicht... neat sjen fan de bûtewrâld. Gûle oant mem ús opkrijt... de wrâld weifalt... mem, inkeld mem. De iennichste dy't ús helpe kin, om't wy it forknoeid hawwe. Ussels helpe kin net mear...

Ik wol myn jonges, myn skoalle... mar dy ûntdriuwt my - ik wol net mear lesjaen as earder... lang, lang forlyn. Ik kin it net mear, ik kin it net mear... En it is sa tichteby. As mem jin net opkrijt, dan soe heit komme moatte en hâld rjochtdei. Dat is forskriklik, mar dan is it ek goed... Jimme, jo, minhear de ynspekteur en jo, minhear de boargemaster, soene... Jimme wolle oarder op saken hwat de skoalle oangiet. Mar jim ûntslane my net, jim wolle my net ûntslaen... tinke, dat jim my net ûntslaen kinne... boargemaster sjocht - nou foar 't earst - yntrigearre en hwat biskamme nei ynspekteur Bang foar heit, jimme ek, forlangjend nei mem. Hoekema soe my opfolgje wolle... tydlik, mar leafst foargoed... Hoekema makket protestearjend gebeart Mar hy wol it net oannimme... Hy mient, dat er it net oannimme kin...

Allegear fiele wy ús lykas juffer Lemstra, al beare wy net sa mâl, sjocht hwat forachtsum nei har skuldich... skuldich, allegearre... sjocht de rounte bylâns En gjin mem dy't ús yn har earmen nimt, gjin heit dy't ús straft. Wy straffe ússels, mei ús skuld. Allegearre

[pagina 61]
[p. 61]

bin wy skuldich, mar ik it meast. lûd Ik it meast, hwant ik wit, ik haw willemoeds... ynspekteur en boargemaster bisykje De Vries del to bêdzjen, mar hja skrilje werom by syn nije útboarsting; juffer Lemstra snokkeret op 'e nij, net to lûd; Hoekema sjocht ûlich Toaniel en libben haw ik trochinoar griemd... ik socht de auctor intellectualis laket sabeare intellectualis... mar it libben achtet dêr net op... it skopt syn figuranten mei to folle forbylding... It hjitfolget de skuldige... de measte skuld, de swierste straffe. op 'e nij in gjalp fan juffer Lemstra Stil dochs, frommis, biswarrend stil... it moat ús net hearre... Gjin ljocht, it mei ús net sjen. Stil... praet foar him út Ek yn it tsjuster grânzget it bist ús oan. Wy meije gjin fin forroere... Al hwat wy dogge bitsjut gefaer... wy binne faei. Ien biweging... ien lytse biweging fan ús kant en de aksje komt los, swart op swart... Dochs kin men sa net sitten bliuwe... dat is de hel...

Sa sit men yn 'e hel en wachtet wylst der net wachte wurde kin... Geduld, hwat bitsjut geduld - it falt wei tsjin syn tsjinoerstelde... Partij remise... Myn partij, dy't ik sa wollen haw... Né, ik haw him net wollen, mar ik wurd der rjochtlik foar straft. Myn hybris, myn forwar, myn ûnsinnich forwar... Ik bin troch in hel gien... in hel, dy't net to kearen wie: dè hel. Men tinkt dat men gek wurdt, mar salang't men dat noch tinkt... of faeks is it oarsom... Moat men gek wêze om safier to kommen. Gek wurdt, om't men tinkt... gek wurdt om't it ynstinkt ta forwar noch wurket. Gek wurde, stadichoan gek wurde om't men de stap net dwaen kin dy't foar de hân leit, mar dy't faeks net dien wurde kin om't men al gek is. As wy kidele wurde, laitsje wy dan net? gewoaner Doe't jim der wiene fan 'e middei tocht ik, nou is it dien. Ik hie forromming fiele moatten, mar dat wie net sa. En doe't ik de jonges fortelde, better fortelde as ik oait dien haw, woe ik dat it sa bliuwe soe, dat der gjin ein oan komme soe. Mar de stomme klok dy't de boargerlike tiid tikket, soarget fansels foar de ein. Ik hie se hâlde kinnen, nei skoaltiid, even, fiif minuten faeks. Mar dan. Sels ik, godalmachtich forteller hie inkeld lichems yn 'e banken hawn nei sa'n skoftsje. Lea dy't bigjinne to rideljen en hin en wer to skeuken. Dochs woe ik se hâlde en ik wol se noch hâlde. Ek doe't jim my bidrigen niis, wie ik net bliid, net forromme, of faeks al bliid, as it bist dat funksionearret; myn neilen skeaten út. Faeks sjogge jim it bist yn myn stal. As dat sa is, moat ik laitsje, laitsje. opwoun Hwat binne jim gelokkich yn jim ûngelok; salang't it bist noch in stal hat is der neat to rêdden. Foar my oer stiet in skaed, sûnder kontouren, sûnder foarm, driigjend en swart, ien mei de nacht.

De nacht dêr't ik yn sit, dy't oer my en yn my is en dy't my tognjiddet... Ik bin bang, ik bin sa bang... hannen foar de eagen;

[pagina 62]
[p. 62]

ûntsetting by de oaren; bliuwt even sa; bitter Hjir sitte wy nou mei ús remise, ús misère. Hawwe jim wol opmurken dat it suver itselde wurd is, misère en remise, deselde wurdlidden, deselde bitsjutting. raest it út Siz hwat, doch hwat! oaren swije; resignearre It bliuwt dus remise. In lytse hel binnen yn de greate. En ik dy't dêryn omwâdzje... Ik jow it oer. Ien is genôch... Ik jow jim dien... absolúsje... Nim my net kwea ôf, myn greatspraek ek... Jim bin frij, ik jow jim frij - sorry alwer - ik sil dwaen hwat jim wolle. Siz it mar.

Trochinoar:
JUFFER LEMSTRA

Master! Gean mei my...

YNSPEKTEUR

Minhear de Vries, wolle jo...

BOARGEMASTER

Jo moatte der ris út...

HOEKEMA

sûnder dat er goed wit hwat er seit It is suver in happening.

DE VRIES

Mar ik gean net nei in dokter... Foar my is inkeld de psychiater... Net dat it hwat jowt... Helpe kin er allinne as der noch in winstkâns yn de partij sit... Mar hy kin alteast... lûder Happening? Jo seine happening? Hoekema skrillet tobek Hoe hjit it, as der to greate lotgefallen - gefallichheden fan it lot - op in to lytse figuer lein wurde?

Do not go gentle into that good night... Goeije nacht... hawar, jim kinne wer sykhelje. Jim happening ha jim hawn. Jimme hoege net mei to spyljen yn dit stik... myn stik... Jim meije net meispylje. Do not go gentle... Ik sil nei de psychiater. giet nei de doar; oaren sjogge him bangich efternei

JUFFER LEMSTRA

snokkeret lûd; sil oerein; gjalpt Master...

DE VRIES

wart ôf mei de hân en seit, sûnder har spesiael acht to slaen Ik wol jimme net yn - net iens yn in melodrama.

 

-DOEK-


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken