Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

[p. 104]

Johan Peter Frank, M.D., Geheimraad en Lyfarts des Bisschops van Spiers, Lid van de Academie der Wetenschappen te Mentz. Samenstel eener Geneeskundige Staatsregeling. Uit het Hoogduitsch vertaald, en met Aanmerkingen vermeerderd, door H.A. Bake, Stads M.D. te Woerden. I Deels, 1 stuk. Te Leiden, by F. de Does, 1786. Behalven het Voorwerk, 314 bladz. in gr. octavo.

Wat men ook tot hier toe over de Geneeskundige Staatsregeling geschreeven mag hebben, zo is het nogthans zeker dat de geleerde frank het eerst dit onderwerp opzettelyk behandeld, en in eene systematische orde heeft voorgedraagen. De algemeene graagte waarmede dit Werk in Duitschland en elders is aangenoomen (doordien reeds een tweede druk daarvan is uitgekoomen) - de goedkeuring welke hetzelve by alle deskundigen heeft weggedraagen, ontheffen ons reeds van de moeite, in eene nadere aanpryzing uit te weiden; te meer nog, daar men, in de Geneeskundige Bibliotheek (eene onlangs in ons Land uitgekoomen zeer oordeelkundig Tydschrift) eene zeer zaakelyke Recensie van dit eerste Deel gegeven, en waarin men de verdiensten des Schryvers op haaren waaren prys gesteld heeft.

Wy vergenoegen ons, dierhalven, om onzen Leezer eene korte schets van dit eerste Deel, mede te deelen. - Naer eene zeer gepaste Inleiding, die alle kenmerken van echte Geleerdheid draagt, beschouwt de oordeelkundige Schryver den veelvermogenden invloed die de drift ter Voortteeling op onze gezondheid heeft; het nadeel, het welk de Maatschappy in het algemeen, en elk van deszelfs leden in het byzonder, het zy hy in den Geestlyken, in den Waereldlyken stand, of in de betrekking eens Krygsmans geplaatst is, door de onthouding van het werk der voortteeling lydt. Deeze gevolgen die zig zekerlyk over de geheele samenleeving verspreiden en welkers nadeel tot de volgende geslagten doordringt, worden door den Schryver met de natuurlykste en treffendste kleuren regt meesterlyk afgeschetst.

Niet slechts de geheele verwaarloozing van deeze ingeschaapen drift, maar ook deszelfs verkeerde bestuuring in de Huwelyken tusschen te jonge, te oude of ongezonde

[p. 105]

persoonen, heeft voor den staat, in elk dier gehuwden, eene allernoodzaaklykste uitwerking. Zal dierhalven de Voortteeling der Samenleeving ten meesten nutte verstrekken: zullen de daaruit voortvloeijende onheilen afgeweerd worden, het is de plicht der Overheden de gewichtige zaak te behartigen, en door wyze wetten en voorschriften deeze zo natuurlyke en tot welzyn der maatschappye ingeschaapen driften te bevorderen en te regelen: men weere al wat de vruchtbaarheid hinderlyk zyn kan in beide de Kunnen, en draage voor de Zwangere, Baarende en Kraamvrouwen, en voor derzelver dierbaare panden, eene Vaderlyke zorge.

Zie daar de Inhoud van het eerste Deel, waarvan wy het eerste Stukje voor ons hebben. Om meer dan eene reden wenschen wy, dat dit Werk, niet slegts door Geneeskundigen, maar ook door Regenten en al wat eenigen Invloed op het Bestier der Maatschappye heeft, moge geleezen, en de daarin medegedeelde Voorschriften mogen behartigd worden. De geleerde Bake aan wiens yver voor de bevordering van waare kennisse, wy deeze Vertaaling te danken hebben, en die zyne verdiensten Eere aandoet, hoopen wy, dat deezen op zich genoomen Taak zal volvoeren.