Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Zedelyke l'erhaalen, getrokken uit de Werken van de Heeren d'Arnaud, Mercier, en anderen der beste heden laagsche Schryvers. Met nieuw geinventeerde Kunstplaaten versierd. Twaalfde Deel. Te Amsteraam by A. Mens Jansz., 1789. In octavo 329 bladz.

By aanhoudendheid neemt men, in deeze verzameling, eene oordeelkundige keuze in agt, met zodanige Verhaalen by een te brengen, die, terwyl ze in de leezing gevallig zyn, tevens voor de opmerkzaamen hunne nuttigheid hebben, nadien ze leerzaame lessen aan de hand geeven, welken ter verstandige regelinge

[p. 305]

van het gedrag kunnen dienen. - Het eerste verhaal, behelzende de geschiedenis van Henriette en Charlot, ontvouwt ons de verregaande ydele eerzugt van den Graaf van Valency, die hem noopt, om zyne Dogter Aglaé eene gedwongen Egtverbintenis met den Prins van Henneberg te doen aangaan. Zy brengt ons te gelyk onder 't oog het misdaadige van eene midlerwyl aangekweekte liefde tusschen Aglaé en den Graaf Dorsemon, die ten gevolge had, dat zy beiden, het Hof ontvliedende, als Broeder en Zuster eenigen tyd in den dienst van een Landman leefden, onder de naamen van Henriette en Charlot. Het volgend wedervaaren deezer Gelieven toont hoe smertlyk het valle, een zo vuurigen Minnehandel, (schoon van eene ongekwetste kuischheid,) op het bezef van deszelfs verkeerdheid af te breeken, en eene dus ver geliefkoosde neiging tegenstand te bieden. Ten einde van het verhaal dier ongevallen leest men laatstlyk met vermaak, dat de zogenaamde Henriette en Charlot, op het overlyden van den Prins van Henneberg, een gewenscht Huwelyk aangaan, dat ook de goedkeuring van 't Hof erlangt. - Een volgend Verhaal, getyteld Sara Thomson schetst ons een regt gelukkig Huwelyk en 't genoegelyke van 't Landleeven; 't welk aanleiding geeft tot veelerleie opmerkingen, over 't geen, in zodanige omstandigheden, ter bevorderinge van weezenlyk geluk kan dienen. - Het laatste verhaal, dat ten opschrifte heeft Pauline en Suzette, maalt ons het verleidelyke en gevaarlyke van een aanzienlyken stand naar de Waereld, in vergelyking van de gerustheid en 't bestendige geluk, dat een laager stand aanbiedt.

Pauline, (deezen naam droeg de dogter van Myn Heer en Mevrouw Monticourt) was, om reden, van haare kindsheid af opgevoed ten platten lande, door eene Weduwe, Philippine geheeten, die eene Dogter, met naame Suzette, had. Deeze Kinderen, van gelyken ouderdom, leefden als Zusters, ten naauwsten aan elkanderen verbonden; des de scheiding, toen Juffrouw Monticourt, na verloop van eenige jaaren t'huis gehaald wierd, hartlyk ware en smertlyk viele. Dan wel dra nam die aandoenlykheid van de zyde van Juffrouw Monticourt zigtbaar af; en haare hoogmoed deed haar zelfs overslaan, tot eene smaadlyke behandeling van Philippine en Suzette; 't welk haar beiden gevoelig ter harte ging. Intusschen werd Suzette met eene zuivere liefde aangezogt, door den zoon van een welgestelden landbouwer, en alles schikte zich tot eene egtverbintenis van Suzette met deezen haaren beminden Jacob. Ook vond Pauline eerlang een Minnaar in den Graaf de Blinsey, van welke liefde zy zich overtuigd hield; doch de Graaf had veel eer het oog op haar als eene erfgenaame van groote bezittingen; en 't gelukte hem, de zaak zo ver te brengen, dat hy haar eerstdaags na 't Altaar stonde te geleiden. Dan een onverwagt geval stremt de uitvoering. Philippine is doodlyk ziek, en stelt 'er 't uiterste belang in, om Myn Heer en Mevrouw Monticourt, benevens Mejuffrouw Monticourt, ten spoedigste, eer zy den geest geeve, te spreeken. Deeze komen, van den Graaf de Blinsey vergezeld,

[p. 306]

aan de woonplaats van Philippine, en hooren aldaar, tot aller uiterste verbaazing, uit den mond dier Weduwe, dat zy de twee kinderen al vroeger verwisseld had. ‘Paulina, zegt zy, is suzette en suzette is paulina!’ toonende vervolgens met de onloochenbaarste bewyzen, dat het Dorpmeisje de Juffer, en de Juffer de waare Boerin is. Dit baart eene geheele omwenteling, in welke Blinsey eene zeer slegte siguur maakt, en Jacob eerlang, zyne hoop geheel verydeld ziende, in eene verregaande mismoedigheid vervalt. De dochter van Philippine, de waare Suzette schikte zich eerlang na haaren laageren staat, trad voorts in 't huwelyk met een bouwman, en leidde met hem een gelukkig leeven. Juffrouw Monticourt, de waare Paulina, onderging integendeel een zeer ongunstig lot. Zy mogt zich verbeffen over, en verheugen in, haar aanzienlyker stand, dan met dit alles zag zy zich wel dra genoodzaakt eene gedwongen egtverbintenis aan te gaan met den Graaf van S^t. Remi: die meer een huwelyk van staat, dan van liefde, beoogde. Hy gaf zulks zyne Gemalin na eenigen tyd te kennen, tevens aanduidende op welken voet zy voortaan konden leeven. Dit had ten gevolge, dat Mevrouw van S^t. Remi binnen kort een gansch verwilderd gedrag leidde, zonder in eenig weezenlyk vermaak te deelen. Zy overleefde den Graaf, gelyk ook haare eigen samilie; en bevond zig ten laatste, door een ongunstigen zamenloop van omstandigheden, tot eenen, juist niet geheel armoedigen, maar egter eenigzins bekrompen, staat gebragt. Als zodanig een ongelukkige kwam zy eerlang by de thans gelukkige Suzette, die haar, met een hartlyk medelyden, minzaam ontving, en alies aanwendde om haar lot te verzagten. - Midlerwyl was de bovengemelde Jacob, van alle hoop op zyne Beminde, na dat ze Mevrouw van S^t. Remi geworden was, verstooken zynde, mismoedig buitenslands gereisd; niemand wist iets van zyn wedervaaren, en men vermoedde, dat hy reeds overleeden zou zyn. Dan op 't onverwagtste verschynt Jacob, uit Amerika, daar hy een tamelyk sortuin gemaakt had, te rug gekomen zynde, voor 't huis van Suzette; maakt zich hekend, verhaalt haar zyn wedervaaren, en betuigt, onder anderen, dat hy de beeldtenis zyner Beminde, in al dien tyd, nooit uit zyn hart had kunnen uitwisschen; en dat hy, het overlyden van den Graaf verstaan hebbende, doch haar niet kunnende opspeuren, niets vuuriger wenschte dan haar egtlyk bezit. Suzette vertoeft niet om haare Zuster, (gelyk zy nu elkander weder noemden,) hier van te onderrigten, en 'er verliep weinig tyds, of Paulina, (voorheen onder den naam van Suzette bemind,) huwde met Jacob, en deelde in een gelukstaat, hoedanig eenen zy in haare vroegere omstandigheden, die haar nog dikwerf gevoelig aan Jacob's zuiveren min hadden doen denken, op verre na niet had kunnen erlangen. - Dit verhaal levert inzonderheid verscheiden characters, en verschillende werkzaamheden, op, die, in veelerleie omstandigheden, leerzaam zyn.