Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Bijdragen tot de Oudheidkunde en Geschiedenis, inzonderheid van Zeeuwsch- Vlaanderen, verzameld door H.Q. Janssen en J.H. van Dale. Vierde Deel en Vijfde Deel I en II. Te Middelburg, bij J.C. en W. Altorffer, 1859-1860.

Onvermoeid gaan de beide bekwame en ijverige redacteurs van dit tijdschrift voort met schatten te verzamelen, welker waarde, misschien eerst door een later geslacht, op waren prijs zal worden gesteld. Liefde voor de wetenschap alleen kan hun zoo veel volharding en geduld schenken, als waarvan de jaargangen hunner Bijdragen getuigen. Zonder deze zouden zij reeds lang een arbeid hebben gestaakt, welke al wordt hij door een klein aantal mannen hoog gewaardeerd, uit den aard der zaak de sympathie van een groot publiek mist. En toch, hoeveel is wederom voor den beoefenaar der geschiedenis in de afleveringen te vinden, welke hier voor ons liggen, hoeveel dat werkelijk licht verspreidt over duistere zaken, en dat voor velen van belang moet zijn.

De verhandelingen - zoo als de stukken genoemd worden, welke de afleveringen openen - zijn voor een groot gedeelte het werk der redactie, ofschoon er ook door andere geschiedvorschers zijn geleverd. Van den heer Janssen zijn: die over Georgius Cassander, naar aanleiding van de uitmuntende dissertatie van Dr. J.M. Assink Calkoen, die

[p. 262]

aan Kadzand de eere ontroofd heeft van zich Cassanders geboorteplaats te mogen noemen. De heer Janssen, hoewel het hem leed doet, moet uit liefde tot de waarheid toestemmen, dat de beroemde man een West-Vlaming en te Pitthem geboren is. Menige bijzonderheid betreffende Cassander, welke men elders te vergeefs zoeken zou, vindt men hier vermeld. Eene tweede verhandeling van denzelfden schrijver heeft tot onderwerp: de herbouw van den toren te Westkapelle in den aanvang der vijftiende eeuw. Van den heer van Dale vinden wij onder deze rubriek, in de eerste plaats, een verslag over ‘de oudste stadsrekening van Sluis,’ en eene andere verhandeling welke tot onderwerp heeft: ‘het reglement voor de scheepvaart en de heffing der tollen op het Zwin van den jare 1252;’ beide stukken zijn hoogst belangrijk, vooral het laatste. Het oude reglement is door den schrijver in de archieven van Sluis ontdekt; de tekst wordt in zijn geheel geleverd; en is deze op zich zelven opmerkenswaardig, vooral zijn het de ophelderingen welke de heer van Dale er hier en daar in menigte bijvoegt; daarin heeft hij een schat van oudheidkennis nedergelegd, terwijl ook menige aanteekening van zijne scherpzinnigheid getuigt.

Verder leverden hun contingent in de rubriek ‘Verhandelingen’ de heeren F. Caland, F. Nagtglas, Dr. H.A. Callenfels (helaas sedert overleden), Prof. J. van Vloten en Mr. J. Egberts Risseeuw. De laatste leverde een allerbelangrijkst artikel over Willem Beukels van Biervliet, dat bijzonder onze aandacht trof. De uitvinder van het haringkaken wordt ons hier voorgesteld in het licht van eenige tot nu toe niet of weinig bekende charters. Niet alleen wordt hem door dit onderzoek de eere zijner uitvinding verzekerd, maar daarin wordt ook aangetoond, dat hij niet maar een eenvoudig visscher, maar een man van aanzienlijken huize is geweest. Merkwaardig is het, dat hier een dergelijk geval plaats heeft, als met den uitvinder der boekdrukkunst. Aan beide uitvinders wordt de aloude eere betwist, en de vrucht van 't onderzoek in beider zaak is, dat beide, niet, gelijk men vroeger meende, menschen uit de geringere klasse, maar aanzienlijke personen geweest zijn.

De tweede rubriek, welke gewijd is aan het publiceren van aloude oorkonden, bevat menig belangrijk stuk. De

[p. 263]

redactie mogt zich ook hier in de hulp van medewerkers, als de heeren G.P. Roos, en Mr. J. Egberts Risseeuw verheugen.

Onder de derde rubriek: Kleinere Bijdragen vonden wij hoogst interessante aanteekeningen, van velerlei aard.

Wij wenschen van harte aan de redactie dezer Bijdragen den lust en de kracht toe, om nog lang, den ingeslagen weg volgende, een werk te verrigten, van zoo onberekenbaar groot nut voor allen die de historie onzes vaderlands beoefenen. Wij herhalen wat wij vroeger reeds opmerkten, dat de noodige belangstelling in dit werk zeker zal toenemen, wanneer men het terrein des onderzoeks wat ruimer maakt. Eene vereenigde uitgave van deze Bijdragen met het Zeeuwsch archief, zoo zij tot de mogelijkheden behoort, zou aanbevelenswaard wezen.

In allen gevalle schenken wij gaarne de ruimste aanbeveling aan de Bijdragen; een arbeid blijkbaar met zoo weinig baatzucht en met zooveel zelfverloochening, met zoo grooten ijver, en zoo uitgebreide kennis ondernomen, verdient succes.