Potgieters dagboek

1 Zondag Middag.
2 24 Oct. 1830-+(*)

3 Tusschen drie en vier uren verliet ik mijne woning en was 4 weldra aan de Mechelsche poort(1). Eene misschien drie dubbele 5 wacht bezette deze terwijl de wallen aan de zijden der poort ieder 6 met slechts een soldaat waren bezet. Duizende menschen stroom- 7 den naar de poort toe om van daar (zoo mogelijk) het gevecht te zien. 8 Velen bleven voor de poort staan elkander allerlei vertellingen 9 van Engelsche vloot, Pruissische interventie enz. verhalende. Ik 10 ging aan de linkerzijde den wal op en terwijl een heldere hemel,10 11 en een zacht weder een ruimen gezigteinder schonk zag ik op 3/411 12 uren afstands van tusschen de boomen nu en dan de rook van een 13 kanon opstijgen en een geregeld peletonvuur deed zich samen13 14 bij wijle vervangen door een enkel geweerschot. De stilte der14 15 natuur het gevecht beneden en de schaar om mij heen wekten geheel 16 verschillende aandoeningen op. Het was eene mengeling van rust 17 woede en ellende Terwijl de vrouwen jammerden bij de gedachte 18 dat misschien hun zoon of broeder ginds vocht, sommige mannen 19 het voortdurende vechten der Hollanders op een grond wiens vrij- 20 heid door d.P.v.O. zelf erkend was(2) voor menschen moorden hiel-20 21 den kon ik de gedachte aan de nietigheid van den mensch niet van 22 mij afweren, en was weldra het schouwspel moede. Ik begaf mij aan 23 de regterzijde van den wal van waar men juist op het wachthuis bui- 24 ten de poort ziet. Hier waren andere aandoeningen hier was de woe-

25 de tegen de H. algemeen en toen eenige lanciers de vesting binnen-25 26 togen meende de schaar hierin een bewijs van hun verlies te zien en 27 luide jubelkreten gingen. Er is iets akeligs en te gelijk iets 28 medeslepends in den volkskreet. Sommigen zagen echter weldra dat28 29 dit meer voor eene binnentrekkende patrouille moest gehouden 30 worden. Het werd donkerder en burgers droegen op eene draagbaar 31 een gekwetste binnen. De afstand belette mij te zien of t een 32 militair was maar enkele kreeten gingen uit den hoop op. Is t32 33 een h. smyt de J.K. in t water enz. Eene enkele vrouw die nog33 34 weder een lancier zag binnentrekken klapte in hare handen met 35 een zoo afgrijsselijk gelaat dat zij eene furie geleek. In 36 t eigen oogenblik verscheen de 7^de afdeeling op de wallen, 37 de kolonel(3) verzocht die te ruimen en buiten een paar mannen 38 gehoorzaamde men gewillig. Juist bragt men toen ik van den 39 wal kwam den gekwetste de poort binnen en hier vertoonde 40 zich de Belgische menschlievendheid op nieuw in alle hare be- 41 minnelijkheid. Van alle kanten bood men zich en nogtans het was41 42 een H. het was zeide men kolonel Reuter(4).

43 Zondagavond.

44 Zaturdags had ik geene wacht op de Meir gezien. Zondag 45 waren de grenadiers er als te voren. De garde Urbaine circuleerde 46 als vroeger en de nacht ging rustig om.

47 (p. 2) Maandag 25 Oct. 30-

48 Een bijzondere ramp(5) maakte den ochtend van dien dag voor 49 mij te droevig dan dat ik mijne woning(6) anders dan voor t noodza- 50 kelijke zou verlaten. s Middags trof ik in den Com.d.P. 3^de wijk(7)5050 51 een regt hupsch man aan, 's nachts om half vier Ure bragt ik 52 een mijner dierbaarste betrekkingen naar de stoomboot(8). Deze 53 was te vol om er op te komen en wij keerden rustig naar onze woning 54 terug de stilte was niet gestoord.

55 Dingsdag. 26 Oct 30-55

56 s Morgens wekte de meid mij schreijende zeggende dat er aan 57 de schelde geplunderd werd en te gelijk werd de volgende Procla- 58 matie rond gebragt.

59 Belges!

60 J'ai taché de vous faire tout le bien qu'il a été en mon60 61 pouvoir d'opérer, sans avoir pu atteindre le noble but auquel 62 tendaient tous mes efforts, la pacification de vos belles pro- 63 vinces.

64 Vous allez maintenant délibérer sur les interêts de la pa- 65 trie dans le Congrès national qui se prépare. je crois donc a- 66 voir rempli pour autant qu'il dépendait de moi en ce moment 67 mes devoirs envers vous, et je pense en remplir encore un, bien 68 pénible, en m'éloignant de votre sol pour aller attendre ailleurs 69 l'issue du mouvement politique de la Belgique. Mais, de loin com- 70 me de près mes voeux sont avec vous, et je tâcherai toujours de con-70 71 tribuer à votre veritable bien être.

72 Habitans d'Anvers, vous qui m'avez donné, pendant mon séjour 73 dans votre ville, tant de marques de votre attachement je revien- 74 drai j espère, dans des temps plus calmes, pour concourir avec 75 vous à l'accroissement de la prospérité de cette belle cité.

76 Donné à Anvers le 25 Oct. 30 -

77 Guillaume P^r. d'Orange.

78 Men zegt dat in den nacht van M. op D. verscheiden schutters bij t78 79 vertrek van d.P.v.O. zwoeren de O. kokarde niet langer te zullen79 80 dragen maar dezelve met de Be te zullen verwisselen. Hoe dit zij80 81 zeker is het dat men niet aan de Schelde plunderde, maar een schip 82 met wapenen gelaaden wierd door de burgers ontdekt en de wape- 83 nen er uit genomen. Een detachement Schutterij werd afgezonden 84 om dit te beletten maar de schutt. zeiden Luit. commandeer niet 85 want wij geven geen vuur op de burgers en de wapenen vielen dus de85 86 laatsten in handen. Eenige rijstvaten en proviand in t schip overge- 87 bleven werd door de fregatten aan boord genomen. De Prins van O 88 was 's nachts met de stoomboot vertrokken. Tusschen tien en elf

89 Uren bragt ik eenige brieven naar de post(9) alle huizen waren even 90 als het onze gesloten - Weinig menschen ontmoette men op straat 91 dan eenige arme vrouwen, matrozen en mindere burgers de laatste 92 meest met een geweer gewapend, t geen men uit baldadigheid van 93 tijd tot tijd in de lucht afschoot dit ten minsten zag ik op de Place de 94 Meir De wacht aan t Paleis(10) was vertrokken, een burger garde uit 95 de fatsoenlijkste ingezetenen bestaande had aan de Bank(11) post ge- 96 vat voor men de soldaten de geweeren had afgenomen, en de burger-96 97 garde beschermde de laatste voor stokslagen Sommige arm(...).97 98 doch dit getal was klein Vele soldaten liepen door de stad ongew- 99 apend doch hen werd niets gedaan. Sints den 24 (welke brief op// 100 (p. 3) 25 gepubliceerd werd) was de stad in staat van beleg verklaard.

101 'S ochtends om een uur bragt ik mijne geliefde Tante naar 102 de Dil. het duurde lang eer dezelve vertrok. Het groot getal102 103 reizigers waaronder twee H. ambtenaren en een particulier hier op 104 een bureau geweest, het vertrek van den Heer Geelhand(12) zoo men 105 zeide naar Itali(ë) of Leyden, de vlugt van den Gouv.(13) naar t 106 kasteel deed mij eene spoedige verandering vermoeden. Ik volgde 107 de Dil. tot aan de poort t was de laatste die vertrok! Van daar 108 nog een kennis gesproken hebbende keerde ik over de geeindigde 109 beurs naar mijne woning terug. Naauwelijks waren wij op de groene 110 kamer gaan eten of een vreesselijk geweervuur deed zich hooren 111 vervangen door een donderende volkskreet. Op de voorkamer ge-111 112 gaan vernamen wij van de buren, dat men op de groote Markt vocht 113 t Was omstreeks drie Uren of iets later dat het aanving. Ik zag langs 114 de melkmarkt een gekwetste dragen in den arm gewond omringd van 115 burgers die met den hoed wuivende Vive les Belges! riepen Eeni- 116 ge schutters gingen onze woning voorbij, 's konings wapen aan de116-117 117 schako hebbende afgerukt. Telkens hoorden wij op nieuw het vuur 118 en den volkskreet. De strijd was zwaar de overwinning viel den 119 burgers ten deele - de klok speelde en het driekleurige vaandel119 120 werd (a)an t Stadhuis waar de hoofdwacht is opgeheschen. Reeds be- 121 gon men op verscheiden plaatsen barricades te maken.

122 Uit verschillende verhalen schijnt het gevecht aldus geweest 123 te zijn. De Burgers en eenige jonge lieden werklieden en matro-

124 zen met de 's morgens vermeesterde geweeren gewapend trokken uit 125 het voormalig huis der Heeren Clegg. nu Local de l'Union(14) langs 126 place Verte(15) over de Handschoenmarkt en oude Koor(d)en Markt(16)126126 127 langs het Suikerstraatje naar de Hoofdwacht. De gewone post127 128 van een paar honderd grenadiers was met 200 man militie versterkt(17). 129 De burgers in veel minder getal gewapend namen eene voortref- 130 felijke positie en begonnen den aanval. Weldra groeide hun getal 131 aan door sommigen uit de garde Urbaine. Het schrikkelijk verbran-131 132 den der boerenwoningen om de stad had de geestdrift tot volle 133 hoogte gedreven. Weldra weken de militairen en na 2 1/2 uren strijd 134 waren de burgers meester. De schutterij boven op t Stadhuis gele- 135 gerd was grootendeels aanschouwer gebleven; alleen zij die de vorige135 136 nacht zwoeren de nationale cocarde te zullen dragen voegden zich136 137 bij de burgers. L.(H.) en f.rij(w)aert. Het schijnt dat de militairen137 138 gedeeltelijk de poort(18) betrokken misschien ook gedeeltelijk naar138 139 t kasteel terug togen. Verscheiden huizen op de markt werden 140 door de kogels getroffen. Na het eindigen van t gevecht ver-140 141 zorgden de burgers aan de markt Holl. en Brab. gelijkelijk aan141 142 windsels en doeken. t Werd avond en nog altijd hoorde men ge- 143 weeren afgaan gedeeltelijk vreugdeschoten gedeeltelijk baldadig- 144 heid. Voor acht uren ging een mijner kennissen naar de post alles 145 was rustig maar de barricades rezen als van uit den grond op.145145 146 Gedurende t gevecht kwam Le Navigateur het eerst voorbij onze 147 woning met de medaille Vaincre ou mourir(19). (p. 4)

148 Het was 's avonds half elf Uren een hevig schellen deed 149 zich aan onze huisdeur hooren men was bezig in de buurt met het 150 maken van barricades en men eischte mijne medehulp. Volgaarne150 151 verleende ik die en tot half een gewerkt hebbende, ging ik een 152 oogenblik te huis eten doch werd dadelijk weder gescheld en werkte152

153 toen tot twee uren. De schutter die de wacht hield, zeide mij 154 dat men 's morgens om 4 uren voor t stadhuis zoude bijeen komen 155 om van daar naar de poort(18) te trekken ten einde die te kunnen 156 aanvallen. Om vier Uren deed men dit en luidde de alarmklok en zij 157 die nog laat in den nacht tot 12 uren in de Apostelstraat en op 158 de St Jacobs Markt hadden gevochten, waren hier op nieuw van de 159 eersten. Reeds werd te gelijk door het legioen van den Kol. Niel- 160 lon de Burgerhoutsche poort van buiten aangevallen terwijl de 161 burgers van binnen de Roode(20) Burgerhoudtsche(18) en Mechel-161 162 sche(1) poort aanvielen. Om zes Uren hoorde men de vreugdeklok 163 luiden de Brusselsche armée trok binnen de poort(21).

164 Woensdag. 27 Oct. 1830.

165 Moeijelijk is de algemeene vreugde te beschrijven waarme- 166 de ieder zich op dien morgen van de Belgische cocarde voorzag. 167 Moeijelijk die algemeene blijdschap af te malen, die des avonds in 168 zoo vreesselijk een ellende verkeeren moest. Van de buren ontving 169 ik de grootste bewijzen van toegenegenheid, zelfs van de mindere 170 klasse. Op de groote markt was de Belgische armee bijeen en weldra 171 kreeg zij verlof zich in te kwartieren Algemeen was men over de 172 soldaten te vreden, maar eenige enkelen bleven altijd geweeren 173 afschieten. Men sprak van een arrangement met den gen. der173 174 citadel en bereids was het over driën dat men nog niets dan174 175 verheugends gehoord had. De Proclamatie van den Hr. VD. Herre- 176 weghe(22) en den Luit Colonel Stevenotte(23) was aangeplakt om176 177 half vier was de vloed hoog de citadel gaf het teeken en deze en de177 178 fregatten begonnen het bombardement. Verscheiden menschen 179 vlogen angstig onze woning voorbij zeggende dat eenige dronken 180 kerels op de fregatten hadden gevuurd en deze nu vuur gaven. Ik 181 kon mij niets anders verbeelden of het zou een enkel kanonschot 182 zijn dat ter bestraffing werd gegeven maar de kanonnade werd tel- 183 kens heviger, de buren sloten de reeds geopende woningen weder en 184 de vrouwen besloten in den kelder te gaan. Het vuur werd heviger, 185 en men schelde bij ons ten einde de deur open te houden zoo 186 mogelijk de troepen een uitval mogten doen. Akelig gezigt dat

187 de straat opleverde. Honderden mannen en vrouwen met hunne 188 schreijende kinderen zieken op draagbaren waggelende grijzen 189 gingen onder t bombardement ons huis voorbij hunne woningen 190 ontvlugtende. Men sprak algemeen reeds dat er brand in de 191 Kloosterstraat zoude ontstaan zijn waar een ordelooze menigte 192 het arsenaal was aangevallen. De pompiers gingen onze woning met192 193 de brandspuiten voorbij en men voerde de kanonnen naar de Suiker- 194 ruij om op de oorlogsschepen te vuren. Tegen 7 uren werd het nog 195 heviger en met een vriend sloten wij de deur en begaven ons in 196 den kelder. Banger uren heb ik in mijn leven niet gesleten. Om- 197 streeks acht uren naar boven gaande om te verluchten // (p. 5) 198 was de hemel gloeijend rood en uit het dakvenster zagen wij 199 naar de zijde van Place Verte vurige wolken ten hemel stijgen. 200 Eensklaps werd er gescheld en drie Volontaires van Diest vroegen200 201 om huisvesting(24) wie zoude die in zulken oogenblik niet gewillig 202 geven! Terwijl wij van boven hun matrassen haalden scheen digt 203 bij ons in de buurt een bom te vallen want de glazen rinkinkten. 204 Weinig tijds daar na even gaan ziende ontdekten wij het huis van 205 den Heer Pauwels(25), welks voorzijde door de bom was vernield 206 Wij wilden verder gaan maar een vriend wederhield ons en vertelde 207 dat op de Hooikaai een Hooi Magazijn(26) de troepen toebehooren- 208 de brandde. Het was halfnegen het vuur scheen een oogenblik te 209 verpozen maar weldra begon het op nieuw. Met verschillende 210 tusschenpoozen duurde het tot half elf drie maal wil men dat 211 het fregat zoude hebben willen uitscheiden maar telkens 212 kanonneerde men op nieuw Tot half twee uren toe zaten wij in de212 213 kelder en telkens was 't of als men nog een schot hoorde. Toen213 214 ging de familie slapen Ik bleef waken tot vier uren en sluimer- 215 de toen van overspanning tot 6 uren toe.

216 Donderdag 28 Oct. 30.

217 Een nieuwe onrust verspreidde zich door de stad. Men zeide 218 dat het bombardement om acht uren zoude hervat worden(27). Een 219 schrikkelijk getal menschen begaf zich de poort uit. Ik ging 220 naar de Roode bezocht er een mijner vrienden die bereids was 221 vertrokken en hoorde aan de poort zelf van een mijner kennissen

222 dat men vrijelijk uit kon gaan. Naar huis teruggekeerd, ont- 223 moette ik de mijnen ook gereed om te gaan doch de Procl. van223 224 den gen. Mellinet(28) weldra beneden die van den Baron V.D.L. d224-225 225 H.(29) aangeplakt zijnde stelde de gemoederen wat gerust. Schip-225-226 226 m(u)l. Ik ging omstreeks 12 uren met een mijner kennissen uit en 227 zag de schrikkelijke verwoesting!! De groote Markt zag er 228 deerlijk uit vooral het Stadhuis waarop zoo als mij een 229 lid der Regeering verhaalde een groot gedeelte van den sted. 230 raad gedurende het bombardement was bijeengeweest(30). Vandaar 231 gingen wij naar de Suikerruij waar de uitgang naar de schelde 232 door de Bar^r. versperd bewaakt werd en niemand door mogt gaan.232 233 Het kanon lag nog daar. Vandaar gingen wij langs de Hoogstraat 234 naar den O(ev)er waar ook een bom in een klein huis was gevallen -234 235 beneven op het pakhuis de Munt(31). Het uitgebrande hooipakhuis 236 rookte nog - ik meende het ijsselijkste gezien te hebben. groote 237 god ons toefde een ander schouwspel in de kloosterstraat. De 238 linkerzijde had geen huis dat niet zwaar beschadigd was maar 239 de regter van nagenoeg den ingang af tot aan t kasteel toe de239 240 schrikkelijkste brand die immer menschenoogen gezien hebben. 241 De muren van 't Correctiehuis(32) getuigden dat daar eene gevan- 242 genis was geweest. de verdere huizen nog rookende waarin vroeger242 243 mijne kennissen woonden - en het Entr. dat men rekende 25 mil-243 244 lioen(33) te bevatten nog altijd rookende en brandende. Verderop 245 het arsenaal op de muren na vernield en de huizen aan de andere 246 zijde in vlammen of smeulende of bezig om omver te halen. Hier lag 247 een half afgeschoten burger-soldaat - als in het midden doorgekapt. 248 Verder een // (p. 6) een man in het hoofd doorschoten in de vlam- 249 men opgekrompen. Ginds eene razende moeder die hare drie kinde- 250 ren in den brand verloor Afgrijsselijke oorlog! de tranen sprongen 251 mij in de oogen ik kon langs dien weg niet terug gaan. Wij repten 252 ons door de Lepelstraat en wilden uit die langs de Esplanade om-252252 253 wandelen maar een daar staande schildwacht belette ons dit. Langs253

254 het theatre des Varietes(34) heen wandelden wij naar de Meir, in dien 255 weg zagen wij geene groote verwoestingen. Op de Meir stond een 256 schrikkelijk aantal kruidwagens en verder op kanonnen door twee256 257 schildwachten bewaakt. Van de beide uiterste stukken woei de257 258 Brabandsche vlag. Algemeen bleef men ongerust daar er nog geene 259 regeering bekend was. Op den middag van dien dag ging ik naar 260 de Rouaensche kaaij om iemand wien ik noodzakelijk spreeken 261 moest. Deze was reeds vertrokken. Zijn huis was ook zeer bescha- 262 digd. Van daar langs de Schelde terugkeerende was alles rustig.262 263 's Avonds om 7 uren hoorden wij van een vriend (fransch) dat zijne 264 pas bevallene vrouw den volgenden morgen naar Merxem zoude 265 vertrekken. Ook mijne Tante wilde gaan en een kennis vertelde ons 266 dat s ochtends eene Dilig. zoude rijden. Voor haar eene plaats geno- 267 men hebbende sliep ik van elf tot 4 uren en ging toen nogmaals 268 hooren maar de Diligence mogt niet rijden. Om half zeven nog- 269 maals gegaan zijnde was alles even rustig als te voren.

270 Vrijdag 29 Oct. 1830.

271 Om half twaalf uren ging ik uit om t geld van de Dil terug 272 te vragen en nog zag ik weder menschen de stad verlaten. Schrik-272-273 273 kelijke wraakneming die duizende ontrukte en geheele bezittingen273273 274 vernielde van wat ellende waart gij niet oorzaak! Ook mijne T.274 275 wilde vertrekken om half drie Uren verliet zij onze woning! Men 276 zegt dat dien dag er geen beurs was. Ik bleef het verdere van 277 dien dag te huis en vond in de drie diestsche volontaires regt277 278 hupsche menschen. Zij bragten hun vaandel mede waarop Volon- 279 taires de Diest geschreven staat. De Jong. vD.

280 Zaturdag 30 Oct. 30-

281 Droeviger heb ik nimmer den verjaardag mijner Tante door- 282 gebragt dan heden!

283 Heden ochtend om acht uren ging ik naar de Société de l' 284 Union ten einde mij aan te geven voor de garde Urbaine(35). Ik vond 285 nog niemand doch om negen Uren terugkeerende was men reeds be- 286 zig met het inschrijven der lijsten voor deputés om de chefs te286 287 kiezen. Dit gedaan zijnde ging men de briefjes in de kamer over- 288 geven en daar men algemeen zegde dat men nader zoude worden op- 289 geroepen ging ik heen. Ik zag de Compagnie van Leuven(36) en ver- 290 scheide andere franc compagnies op Place Verte manoeuvreeren. 291 Om acht uren was de Diestsche(24) reeds op t appel geweest evenals 292 de vorige dagen. De communicatie van t gouvernement(37) heden 293 gepubliceerd maakte allen veel geruster -

294 (p. 7) Zaturdag 30 Oct. 1830.

295 Heden was de beurs toen ik er voorbijging tamelijk vol. 296 Eene compagnie Chasseurs houdt de wacht aan t paleis Zeer nette 297 kleeding. Groene blauwe Chasseursmuts met een nummer. Het 298 overige van den dag bleef ik te huis.

299 Zondag 31 Oct. 30 -

300 Een bezoek afgelegd bij den H^r K. de dag ging rustig om.

301 Het huis van Molyn(38) staat te huur. Annes broeder vertelde mij 302 dat Jag. en Gren. en Cur. dingsdag door Merxem zijn getrokken(39)302 303 dat men nu berigt heeft dat zij reeds door Breda zijn ook te Merxem 304 had men Woensdag morgen de Belgische vlag opgestoken en er 's304 305 avonds maar al te duidelijk den Antw. verwoestenden brand gezien. 306 Heden las ik Brieven uit Luik waarin men zich ons schrikkelijk 307 ongeluk nog grooter voorstelt dan 't is. Algemeen heerscht er 308 verontwaardiging en afschuw van zulk eene daad! In W. vond ik 309 een hartelijk man - s middags een bezoek gehad van L. Aan de309 310 Citadel is tusschen de voorposten aan de Bagijnepoort weder 311 geschoten(40) men zegt dat twee menschen dood zijn. meltmin. -311 312 Om één uur gekleed naar bed gegaan. V.d.M.312

313 Maandag 1 Nov. 30.

314 Om halfnegen zag ik op de groote markt een korps van Gend(41) 315 geenregimenteerd een klein korps van Lichtaert een dito van 316 Gheel(42). algemeen had men zeer goede moed op t vertrekken der 317 troepen. Een burger werd in de L.V.Kerk door zijne compagnie 318 begraven(43). De Ch. Godart(44) is bezig met een korps antwerpe- 319 naren op te rigten. Gister middag zijn een menigte vrijwilligers op319 320 schildwacht gezet en schilden nog op drie uur. Nog altijd gaan 321 schrikkelijk veel menschen uit de stad. N & k. Melinet Rogier321321 322 en Nypels zijn op t Paleis van waar een Belgische vlag waait. In322 323 stede van t koude weder van gister is het heden zeer zacht en 324 aangenaam.

325 's Middags

326 De goede tijdingen van heden morgen bevestigen zich niet. Ik kreeg 327 op nieuw twee militairen - Verleden dingsdag is het de 7de afdee-327 328 ling die op de groote Markt heeft gevochten(45). Verscheiden dezer 329 troepen zijn zonder wapens naar huis gegaan - De gr: Ch. en Cur.329 330 waren reeds maandag vertrokken(46) Om vier Uren kwamen de 331 vrijw. te huis - Berré(47) gesproken die mij nogal voor verdere onaan- 332 genaamheden gerust stelde Gr(ei)sberger(48) betaald. Berré verhaal-332 333 de eene onmenschelijkheid van zekeren Le Contre(49). Men hoopte333 334 algemeen op eene vergoeding voor de schade aan t Ent. geleden. Be-334 335 reids is een Not. gevraagd(50). Omm. te Diest(51) Den (Roy)(52) ge-335335335 336 sproken met zijn broeder Zijn idee over den Pr. (W.)(53) Hij gaat336 337 woensdag buiten slapen. De Paris(54) zijn gister op wacht geweest. 338 Evenals de vorige avonden was zeker iemand zeer moedeloos. Over 339 Aken naar Amst. geschreven aan WFvdMue. Van Serr.(55) gehoord 340 men alles naar den kelder brengt.

341 Dingsdag 2 Nov. 1830.

342 Om negen uren uitgegaan deed ik mij evenals de buren in- 343 schrijven in de Garde Urbaine achterste Kamer. bediende van343 344 Chantrainne(56) en Wisselmakelaar. Alleen te huis zijnde werd ik344 345 voor dien dag van wacht verschoond. Van daar zag ik op de 346 groote Markt de Gentenaren op t appel en ontmoette E. Met dien346 347 naar D.(57) gegaan wachtte ik den laatste daar die na een half uur 348 te huis kwam en ons verslag van de reize zijns broeders deed. 349 Deze tijdingen // (p. 8) waren zeer gunstig voor het behoud der 350 stad. In den H. aangekomen was hij dadelijk bij den Prins v O.350 351 toegelaten die hem ontvangen had in bijzijn van d.M.v.(Str)(58) uit351 352 hoofde ongesteldheid de(s) (Z)(59). Oogenblikkelijk was een Cou-352 353 rier n^r. Chassé afgevaardigd om de vijandelijkheden te staken. Z H. 354 had beloofd dat men verder niet op de stad zoude schieten. en 355 had hem zijn kinderen gepresenteerd. De P. was nog sints zijn 356 vertrek van hier vermagerd(57). Verder naar huis gegaan en s mi- 357 ddags uitgaande weer slecht berigt van den franschen Consul(60) ge- 358 hoord die zoo men zegt alle menschen afraadt in de stad te blij- 359 ven. 's Avonds met M. een genoeglijken avond gesleten. Diens om- 360 standigheid te Burgerhout in den nacht na t Bombardement Zijn 361 mo(e)t. zijn onrust. Moedeloosheid van F. Nog weder goed in den361 362 kelder gebragt. Slecht geslapen; morgens schier dom opgestaan Nog362 363 altijd zonder berigt mijner Tante. Molyn bij Lemmé(61) die niet363 364 weg wil gaan.- Zeker gebouw gepasseerd dat nog ongeoccupeerd is - 365 s Middags bij W een glas wijn gedronken diens irresolutie - Den365 366 avond met M. zeer goed doorgebragt.

367 Woensdag 3 Nov. 1830.

368 s Morgens om zeven Uren begonnen de Meubelen weder naar 369 den kelder te dragen. Den Gen. M. even gezien ZE. droeg een369

370 Suwarows steek. Op de Meir diverse evoluties gezien. 's Mid- 371 dags W en zijne vrouw bezocht die weder uit de stad vertrokken. 372 's Avonds nog goed naar den kelder gebragt. Verder met M. tot 373 halfeen gepraat.

374 Donderdag 4 Nov. 30 -

375 Een alleronrustigste ochtend door de verhalen van verschei- 376 den allarmisten maar om half een de aangename tijding gehoord dat 377 een armistice indefini(62) gesloten is - Men vertelde dat de Inf377 378 van t Citadel trok en met kanonniers weder wordt aangevuld. Leven- 379 looze beurs waarop ik hoorde de koffijzaken minder geweest zijn 380 dan men noteerde. A & I. verliezen bij t Ent 3 ton Loij. 1 1/2 - 381 Ess 36000 - Verscheiden duitsche huizen schrikkelijk veel D en 382 v O(63) ook s Avonds W en F. gehad de laatste sprak van de terug- 383 komst van Min v M.(64). Algemeene vrees voor de niet nak. van den383383 384 A. en vrees voor algemeene oorlog. Dezelve beschouw ik echter even384 385 als vroeger niet waarschijnlijk. Opnieuw naar Amsterd. geschreven. 386 Gezigt van Vdh. Men zeide algemeen dat nog verscheiden lijken uit386 387 de buurt van t Entr. worden gehaald. De Hr R. op de Place Verte387 388 gezien. een bruine pet met kleine cocarde. Kras gezigt fatsoen- 389 lijk voorkomen - Uitdeeling der hoeden aan Pl. Verte Beschrijving 390 door f van een Vlaamsch B College(65) - Gister moeten bij de390390 391 electies(66) nog wat geestelijken tegenwoordig zijn geweest.

392 's Avonds. De tijding van den wapenstilstand bevestigt zich. 393 Zoolang t licht was is de witte vlag op den toren en op t Stad- 394 huis onder de Belgische blijven waaijen - Naar alle geruchten 395 schijnen de schepen minder geschoten te hebben dan de Citadel 396 en zelfs met zoo groot verschil dat volgens verhaal van een man396 397 die kant de eerste schoten met los kruid zijn gedaan - Sommig(en)397 398 schrijven alleen aan t niet opvolgen der tusschen de Civiele 399 autoriteit en gen Chassé gesloten conventie t bombardement toe

400 Zoo doende valt de verantwoordelijkheid op de milit. Deze opinie400 401 vond echter weinig aanhang(67). Eenige affaires en wissels zijn he- 402 den aan de Beurs gedaan - //

403 + Vrijdag 5 Nov. 1830.

404 s Ochtends een brief aan mijne geliefde Tante geschreven.404 405 Onder t schrijven den huisheer gehad die toornig was over het 406 beschadigen van eenige trappen. Daarna uitgegaan om aan de post 407 naar brieven te hooren. Niets gevonden. Langs de Meir terug ge- 408 keerd. Een kapitein der schepen(68) was op t Paleis gekomen van een 409 Marinier vergezeld die een wit Vaandel droeg. Een burgerwacht 410 van 10 à 12 man had hem daarnaar gebragt. Men zeide dat het was 411 om te onderhandelen over de Binnenlandsche scheepvaart en die op 412 Vlissingen naar buitens lands. Ik zag hem afkomen de wacht 413 wilde hem weder vergezellen doch de Heer Chazal die hem geleidde 414 wenkte hen terug te gaan. De Heer Chazal is een interessant ge- 415 zigt lang mager man in burgerkleeren gekleed. Men zegt zij naar 416 het kasteel gingen. Lang aan de Meir met verscheiden kennissen 417 gepraat - men verwachtte een Engelsch ambassadeur(69) om verdere 418 vijandelijkheden te voorkomen. Naar de beurs gegaan die veel le- 419 vendiger was dan de vorige dagen - 's Middags ben ik te huis geble- 420 ven doch heb eerst een brief naar mijne Tante over Keulen geex- 421 pedieerd en hoorde van den heer Cassiers(70) bij de heer DeLaCroix(71) 422 de aangename tijding dat de wapenstilstand indefinitief gepro- 423 longeerd werd en men t herbeginnen der hostiliteiten 3 Dagen te vo- 424 ren zoude aanzeggen(72). Regenachtig weder zonder nat - (O)lden-424-425 425 b(eec)k(73) gezien en gesproken. Om halfacht even naar huis gegaan 426 en den avond met M. gesleten. Kwart over twaalf naar bed gegaan 427 toen ik op mijne kamer kwam hoorde ik twee schoten en onwillekeu- 428 rig schrikte ik. Ik ging naar de voorkamer de buren waren meest alle 429 in nachtgewaad aan de ramen en vreesden dat men op nieuw begon 430 te schieten doch daar t verder stil bleef verminderde de vrees en men 431 begon eindelijk te begrijpen dat het een duel of een paar moed- 432 willigen geweest waren die misschien uit baldadigheid hunne ge- 433 weeren hebben gelost(74). 's Middags met Boissac(75) gesproken die 434 een zeer hupsch Belg. officier bij zich had. Den ganschen dag als

435 gejaagd geweest en ongerust over t lot mijner betrekkingen - 436 s Ochtends zag ik over de meir de don patriotique van436 437 Oelleghem(76) rijden. -

Zaturdag. 6 Nov. 1830.

438 's Ochtends een wachtbriefje ontvangen en door goedheid 439 van den Majoor(77) geremplaceerd daar ik alleen te huis zijnde de 440 woning 's nachts niet verlaten kan. Van daar naar de Meir ge- 441 gaan waar ik niets bijzonders ontmoette dan verschillende Waal- 442 sche Compagnien Naar huis terug gekeerd na eerst de Bassin te 443 hebben omgewandeld. Het hart kromp mij weg bij de doodsche stil- 444 te die aan dezelve de vroegere levendigheid had vervangen. In het 445 groote Bassin(78) lagen een 20tal schepen waarvan een enkel huiden 446 in nam. In het kleine(79) lagen er zeven die naauwelijks werden op- 447 gemerkt. De Zephir(80) van Antwerpen loste citroenen. De anderen 448 lagen doodstil - De Marengo van New York is nog hier. De zon 449 verlichtte de effen groene golven van t Bassin waar zij vroeger449 450 alleen de dekken der schepen bescheen en het levendige werkvolk. 451 Een paar burgerschildwachten sloten de // (p. 10) kaaijen af terwijl 452 in t verschiet langs de zijde van Vlissingen een paar fregatten 453 lagen en naar den kant van Gend een Hollandsch oorlogschip 454 zijn vlag deed zien. Geve God dat weldra hier de handel her- 455 leve. 't Zij in het wettig eigendom van zulk eene ligging zulk 456 eener haven! Ik keerde naar huis terug en zag de matrozen en het 457 werkvolk van t Leuvensche beur(81) hun Corps de garde in het kon-457 458 ditorijhuis van Mad.Arton(82) houden waarvoor drie kanonnen la- 459 gen waarvoor een groote Belgische vlag stond en een kleiner vaandel 460 met de letters V.A.C.B.(83). Gegeten hebben bezocht ik een vriend460 461 sprak gaandeweg mijn Majoor die over mijn remplacant te vreden 462 scheen doch hoorde bij mijn vriend niets nieuws als het ongeluk 463 van zijn broeder(84) die met een Waalsche burgemeestersdochter 464 zoude hebben getrouwd en welk huwelijk door de tijdsomstandig- 465 heden verbroken was - Guichard(85) sprak ik bij t naar huis gaan - 466 Zijn opinie 's Avonds bezocht M. mij en wij spraken tot half twaalf 467 zamen -

Zondag. 7 Nov. 30.

468 Een onrustige ochtend. Veel zorg over het lot mijner be- 469 trekkingen een afschuwelijk weder. Akelig gevoel dat de ont- 470 zegging van Godsdienstoefening geeft. Om half twaalf mijn rem- 471 placant betaald. 's Ochtends niet uitgeweest. Maar na den eten 472 onder een hevige regen een kennis bezocht die in Don Quichotte 473 zat te lezen. Weinig nieuws dien dag gehoord maar in de schemering 474 t huis gekomende een brief mijner familie gevonden die mij het 475 allergrootst genoegen verschafte. 's Avonds thuis gebleven 476 en rustig geslapen. In den nacht van Zat op Zond van M. als 477 drenkeling gedroomd. Dwaasheid dus aan droomen te gelooven 478 daar de uitslag zijner reize juist het tegenovergestelde was.

479 Maandag. 8 Nov. 30.

480 Om elf uur uitgegaan en eene oude vrouw bezocht. Zonder- 481 linge overeenstemming die gelijkheid van lot geeft. Verder langs 482 Place Verte naar de groote Markt gegaan waarop ik niets bijzonders 483 zag. Aan de beurs ook weinig nieuws gehoord. Allerlei geruchten 484 over Turnhout(86) werden daar verteld. Men zegde ook dat de H. 485 weer tot Eecloo(87) slechts 3 uren van gend zouden zijn genaderd. 486 Over huislijke omstandigheden aan mijne famillie over Aken ge- 487 schreven. F.(88) ontmoet als kapitein der matrozen en Barmentier(89) 488 Aardig costuum Mariniershoed blouse Echarpe om den arm sa- 489 bel aan een zwa(r)ten draagband. Opinie van (K.) Met een paar ken-489489 490 nissen over de Meir gewandeld die mij de wederaanstelling van den490 491 ouden H. VD.(90) als peseur berigtten. Dit's avonds in 't Journal be- 492 waarheid gevonden(91). Nog altijd hinderen de barricades de vrije 493 wandeling. Den avond met een Vriend doorgebragt. Zelfverwijt 494 over het weinige in dien dag verrigt en verlangen naar een nader be- 495 rigt mijner famillie. Zeer goed weder - tamelijk volle beurs. het Con- 496 gres zal waarschijnlijk te Laken worden gehouden - zoo was het ge- 497 rucht(92).