De Vlaamse Gids. Jaargang 61

[p. 34]

Yvonne de Man
Narcose

In de gangen van het ziekenhuis heb ik kennis gemaakt met een der laatste vertegenwoordigers van een uitstervend beroep: de garnaalvissers van onze westkust. Niet een van die mannen die, met het paard, hun net voortsleepten. Die ziet men alleen nog in de processie. Maar een die met rubberlaarzen de zee inging tot het water hem boven de heupen reikte. Geen wonder dat hij in zijn oude dag krom is van de rheuma.

Zijn knieën zakten door naar links, zijn heupen naar rechts, zijn schouders waren scheef, zijn hoofd hing naar omlaag. Hij had nijdige kraaloogjes. Krulstokken hielden dit geheel in wankel evenwicht. Hij geleek op een krab. Op een kwaardaardige, vereenzaamde krab.

Terwijl hij voor het raam stond en tussen de vazen met verwelkte bloemen tuurde, zuchtte hij ‘amaï, amaï...’. Dit was het voorwendsel waarop ik geacht had om een gesprek te wagen.

‘Hebt ge pijn?’

‘Sakkerse rimmeties! Te veel in 't koud water gezeten, hé... Garnaal vissen aan de westkust... 'k word morgen geopereerd... Wat komde gij hier doen?’

't Klonk als een verwijt.

‘Ik word morgen ook geopereerd. Ik krijg een nieuwe heup...

- Ik ook verdomme!’

***

Tussen dat ogenblik en 's anderdaags: een hiaat.

Nu liggen wij in de reanimatie-zaal. Ik in bed I. De krab aan 't ander uiteinde in bed II. Daarvan ben ik mij eerst later bewust. Eerst moet ik trachten uit te vinden of ik mij in het hiernamaals of nog op onze aarde bevind. Ik heb dingen gehoord, gezien en menen te begrijpen. Maar ik voel niets. Ik zweef. Moet ik opnieuw beginnen leven? Ik had gehoopt er stilletjes vandoor te kunnen muizen onder de narcose. Een exit zonder omhaal na een welgevuld bestaan. Die mannen in hun groene pakken hebben het mij niet gegund. Nu lig ik hier te worstelen met mijn bewustzijn.

Een bleek gezichtje met een bolle bril buigt zich over mij: een nonnetje dat van onder haar kap gekropen is? Zuster, wat moet ook beginnen met

[p. 35]

het paarse speldekussen dat ge op mijn hart heb gelegd? Waarom hebt ge al die kabouters met hun bonte ballonnetjes binnen gelaten? Kunt ge de muren en het plafond niet beletten op en neer te deinen? Ik word er zo zeeziek van...

Haar brilleglazen worden zo enorm dat ik er in verdwijn. De ballonnetjes dwarrelen om mij heen. Soms ontploft er een, zonder geluid, en laat spiralen veelkleurige rook vrij, surrealistische bloemen en vogels. Heel mooi maar vermoeiend. De zuster tilt dat paarse ding op en ik zie dat er iets als pootjes onderaan hangen. ‘Over enkele dagen is uw hand weer normaal’ zegt ze.

Daar zijn de groene mannen weer. Ze roepen, al dansend: ‘ademen... â-de-men!’.

Het zijn geen mannen. Het zijn apen met een roze snoet en lange groene staarten waarmee ze mij in het aangezicht zwepen. Ik roep: ‘ik zal het niet meer doen’ en dan verdwijnen ze. Roep ik echt of denk ik het maar? Mijn lippen zijn niet van elkaar gegaan.

Pijn. Misselijkheid.

Spijt dat ik niet in de narcose gebleven ben. Ik heb ze toch horen zeggen dat mijn hart was stilgevallen. Nu moet ik alles opnieuw beginnen. Waar zal ik de kracht vandaan halen? Gelukkig, ik zweef weer. Geen zwaartekracht. Geen pijn. Kleurvolle hallucinaties. Sterven of leven. Geen tijdsbesef.

In een ogenblik van helderheid hoor ik drukte aan de overkant van de zaal. De krab wordt binnen gebracht. Die blijkt zijn stem al te hebben weergevonden. Hij kermt. Ik meen zijn huisje achter de duinen, in het polderland te zien. Zijn vrouw, een korf aan de arm die langs de cafés aan de dijk garnalen verkoopt, tegen zoveel per bierglas.

Of hebben ze hun vissershuizeke al verknoeid door er een verdieping op te trekken die ze aan zomergasten verhuren en houden ze beneden een bazar van ‘souvenir de Coxyde’, barometers in de vorm van ankers met schelpjes beplakt, een emmertje en een schup voor ons Patrikske en eer draaimolentje voor ons Lilianeke.

Na een poos stilte klinkt er, van aan de overkant, een zacht geblaat: ma - à à - à... Als van een lam dat, op de schorre, zijn ooi is kwijtgeraakt. Het lammergeblaat gaat stilaan over naar luid geroep: ‘Mà! Waar zijt ge? 't Is godferdomme altijd 't zelfde. Ge zijt er weer niet als ik thuiskom en de patatten staan niet eens op! Mâ... Hoorde mij niet? Kom hier zeg ik... Mâ, godferdomme maak me nu niet kwaad hé? Ge weet wat er gebeurt hé, als ik godferdomme in m'in koleire schiet!...’

De verpleegster tracht hem te sussen. ‘Stil liggen’ smeekt ze. ‘Ge gaat uw verband losrukken!

- Wat? Verband? Dat is die onderbroek die ze mij in 't hospitaal hebben aangetrokken. Ik moet ze niet hebben. Ik wil mijn eigen broek want ik wil gaan vissen. Mâ mijn broek godferdomme! En smijt dat lelijk spook met haren bril hier buiten. Laat me los, smerige ros!’.

Pang!

Daar vliegt een waterfles aan stukken tegen de muur.

‘'k Heb u verwittigd hé mâ, dat ik in mijn koleire ging schieten!’

Vooraleer de verpleegster hulp krijgt, hoor ik de plof van een lichaam

[p. 36]

dat tegen de grond valt en het breken van een stoel.

De hel is losgebroken.

Hij heeft voorzeker een prik gekregen want de rust keert eindelijk terug.

Hoelang het stilgebleven is, weet ik niet. De tijd laat zich nog niet meten. Eén uur, één dag, één nacht?

De krab roept weer op mâ. Een gebiedende mannenstem legt hem het zwijgen op. De verpleger schijnt hem beter baas te kunnen dan het nonnengezichtje. Tot gewelddadige opstand komt het niet meer. Maar het refrein van Mâ-godferdomme houdt aan, soms op smekende maar meestal op dreigende toon.

De verpleger probeert een afleidingsmaneuver. ‘Ge moet stil zijn’ zegt hij. ‘Tegenover u ligt een oud vrouwtje die ook geopereerd is en zij heeft rust vandoen’.

- Weeral een vreemd vràmmes in mijn huis... Mâ, smijt ze buiten’ roept hij.

‘Kom’ zegt de verpleger, ‘ik zal z'u eens laten zien’.

Het bed van de krab wordt, aan het hoofdeind recht gezet. Hetzelfde wordt met mijn bed gedaan. Wij zien elkaar zitten, elk met hetzelfde kliniek-nachtkleed: vergeet-mijnietjes op witte grond. Ik doe een poging om hem, met mijn paarse hand, toe te wuiven. Zij oogjes kijken nog altijd wantrouwig. Hij zegt: ‘da's geen vrâ! 't Is ne vent’.

De bedden worden weer horizontaal gezet.

Wanneer ik dagen later, de verpleegster vraag hoe de krab het maakt, verneem ik dat hij geen moeilijkheden meer veroorzaakt. Men heeft Mâ uit de Westhoek laten komen. Ze wijkt niet van zijn zijde. Zodra hij ‘Mâ’ roept legt ze haar dikke, rode visvrouwenhand op de zijne. Hij wordt aanstonds stil, sluit zijn ogen en zinkt in een genezende slaap.

Garnalen zal hij niet meer vissen. Trouwens zal er ooit nog een garnaaltje te bespeuren zijn in de zoom van onze Noordzee?