Exlibris
Vlaamse dramatische kunst in een internationaal zoeklicht
IN DE VORIGE exlibris-rubriek werd terloops iets geschreven over de exlibris-wedstrijd, uitgeschreven door het Internationaal Exlibriscentrum te Sint-Niklaas. Om de twee jaar schrijft de stad Sint-Niklaas een wedstrijd uit voor grafici aan wie gevraagd wordt een boekmerk te ontwerpen over een bepaald thema. In 1981 was Flora en Fauna het te verwerken motief, in 1983 koos men Science Fiction. Voor 1985 werd ‘Dramatische Kunst’ voorzien. Heel wat buitenlandse kunstenaars hebben ernstige pogingen gedaan om ook over de Vlaamse dramatische kunst iets te vernemen. Dit heeft een heel merkwaardig gevolg gehad: ook kunstenaars uit het buitenland hebben exlibris gemaakt, die geënt werden op werk van Vlaamse toneelschrijvers en aan enkele schrijvers en akteurs werden zelfs exlibris aangeboden. Het gebeurt wel meer dat grafische kunstenaars een exlibris op verrassing maken en aan een bekend figuur als ‘hommage’ aanbieden. Tussen literatuur en theater aan de ene kant en grafische kunst aan de andere kant zijn hier dus banden gesmeed, die bij sommigen als zeer verrassend kunnen overkomen, maar die eigenlijk de voortzetting zijn van een in de exlibriswereld reeds sinds lang bestaande traditie.
***
Voor Walter Van den Broeck ontwierp de Rus Gennadi Koelisjov een portret-exlibris, met in de achtergrond verwijzingen naar de sociale problematiek in het werk van deze auteur. Dezelfde kunstenaar bedacht ook Luc Philips met een exlibris, dat gebaseerd is op vertolkingen van Shylock en Warenar. Het portret is ook het hoofdmotief in het exlibris dat de Tsjech Bruno Whlmuth voor Jo De Meyere maakte. De ontdubbeling van het gelaat en van de kledij en ook het gordijn verwijzen naar het beroep van de titularis.
De Rus Lev Sjerstjanoj ontwierp een exlibris voor Jan Reusens. Men is geneigd te denken dat de graficus zich door de naam heeft laten inspireren, maar de betekenis van het woord ‘reus’ zal hij wel niet gekend hebben. Veeleer is de ‘reus’ op het exlibris gebaseerd op foto's van toneelopvoeringen, waar Jan Reusens' lange en slanke gestalte het geheel soms opvallend domineert. Dezelfde kunstenaar graveerde ook een exlibris voor Paula Sleyp, een aktrice van het Antwerpse Fakkeltheater.
Een indrukwekkende kombinatie van toneelmasker en portret werd voor Hilde Uitterlinden (van de Internationale Nieuwe Scene) geëtst door de Litouwer Bronius Grazys. Mede door de zorgvuldig bestudeerde tekstverwerking is dit een van de beste exlibris in deze reeks boekmerken voor Vlaamse toneelfiguren.
Een ander artistiek hoogtepunt werd door de Tsjech Pavel Hlavaty bereikt in een exlibris voor Julien Schoenaerts. Ook hier is het portret opvallend aanwezig, maar de maskers wijzen op de grote diversiteit van rollen die deze akteur reeds vertolkte. De bruine gezichten staan in een wat abstrakt aandoend groen-blauw kader; de knappe en in het geheel goed geïntegreerde tekst staat op een wat blauwige ondergrond. Dezelfde kunstenaar maakte ook een exlibris voor Hugo Claus, maar beperkte zich in dit exlibris tot één toneelstuk van Claus, nl. De Spaanse Hoer. Beide exlibris maken ook deel uit van een bibliofiele map, waarin twaalf exlibris (kleuretsen) met thema's uit de dramatische kunst zijn samengebracht.Ga naar eind(1)
De Rus Vadim Lipetskij ontwierp voor Denise De Weerdt een exlibris, waarin de aktrice de gestalte van Ophelia uit Shakespeare's Hamlet heeft aangenomen. Het is een tweekleurige linogravure in zwart en blauw.
De Roemeen Adrian Selegean heeft ook aan Shakespeare-vertolkingen gedacht bij het ontwerpen van het exlibris (een ets/aquatint) voor Senne Rouffaer. Mede door de verzorgde tekst is ook deze realisatie een zeer geslaagd boekmerk geworden.
Het toneelmasker is een reeds veel gebruikt symbool bij het ontwerpen van exlibris voor akteurs. Naar dit klassiek middel heeft de Rus Anatoli Sivak ge-
Auteursrechtelijk beschermd
